Tarian Y Gweithiwr

=war W IDIjIAM S WV oth) )J A 't&t AViA. Castle Street, Swansea Largest Stock in Wales. OLD WE DDI we RINGS 18CT. GOLD KEEPERS X'NOLISFI P^TE»T T EVER r-* r -"WATCHES jpP.AZILIAN (QRYSTAL gPECTACLES j

WILLIAMS MATCHMAKER AND JEWELLER, 29,Castle Street Swansea I Gyrnry hoS de'wch at y Cymro I Os an, heirtfo todrwjAn aUrij Oriadaron ac awrleisiaa, GeNaan a cbadwycau claer Ysp«ctel gclfydd, bin fynegydcl, Gwres-fesurydd, cwmpawd mcr, Geir gan Williams, Heo! y-Caste 1, Trowch i rnevs i wel'd ei etor.

YR WYTHNOS. Dydd Sadwrn, bu awr Mrs Anne WiH' amt, Springfield terrace, Llandovery, yn 103 mlwydd oed. Cymerodd tan dimystriol le yn Nbre- degar yn gynar foreu dydd Mercher, pryd y llosgodd gwestdy y George -Inn, i'r llawr, a chollodd y gwestdywr, Mr David Harris, a dau o'i blant, eu bywydau. Dydd Mercher, cymerodd angladd y diweddar Dduces Teck le yn Windsor. Yr oedd yn gefnither i'r Frenines. Cymerodd damwain le yn ngwaith alcan Cwmafon, dydd Sadwrn, pryd y feorodd olwyn fawr y felin ddwfr yn ddarnau, gan wneud cryn ddifrod ond ni niweidiwyd neb. Yn nglofa'r Plymouth, Merthyr, dydd Gwener, collodd un John Davies, oiler, 36 oed, ei fywyd drwy i siw|»e o ddrams redeg drosto. Trigianai yn fthroedyrhiw. Boreu dydd Gwener, bn farw y Parch H North, St Martin's, Roath, Caerdydd. Y mae un David Thomas, Eolglydd Farm, LlangyfeJach, wedi ei ddedfrydu i sefyll ei brawf ar y cyhuddiad o geisio lladd Henry Jones, gwas fferm, drwy ei saethu. Hysbysir fod streic lofaol gyffredinol i gymeryd lie yn Belgium yn herwydd gwrthodiad y meistri i godi y gyflog. Cafr/yd corff navvy y dydd o'r blaen yn Mlaenrhondda, gyda'i ben wedi ei ddarnio. Credir iddo syrthio dros y chwarel. Y mae un a eilw hun yn Drafaeliwr yn ysgrifenu i bapyr lleol i gondemnio yn llym arferion afreolus ac ymddygiadau anweddus pobl ieuainc tref Aberdar ar nos Suliau. Gofyna, Pa beth wna ein pre- gethwyr ac addysg i wella y sefyllfa druenus hon ar bethau ? Dydd Llun, claddwyd gweddillion Mr James Va-ughan, Aberllian, Ystradfellte, yr hwn oedd yn 60 mIwydd oed. Cynaliodd Cymdeithas Ryddfrydol Brecon Road, Merthyr, ei chiniaw flynyddol gyntaf yn Merthyr dydd Mawrth, pryd y traddodwyd anerchiad gan Mr D A Thomas, A.S. Tra yn gyru mewn cerbyd drwy dref Castellnedd foreu dydd Sadwrn, cyfarfu Dr Thomas a'r gynvr a damwain drwy gael eu taflu i'r heol, a derbyniasant gryn niwed. Boreu dydd Gwener, bu farw Mr Lewis Tenkins, Butcher's Arms, Pontfaen, ar ol Bit nychdod. Bu yn aelod o'r Cynghor Trefol oddiar 1S87, a pherchid ef yn fawr. Y mae Mr H D Clement, myfyriwr yn Ngholeg y Bedyddwyr yn Nghaerdydd, wedi derbyn galwad oddiwrth eglwys y Tabernacl, Cwmrhydyo irw, Treforris. Y mae y peirianwyr wedi derbyn ifciioedd o bunau oddiwrth wahanol wledydd y Cyfard r, er eu cynorthwyo yn y^streic br«senoI. Dydd lau, claddwyd gweddillion y Ijjarch R W Rees, gweinidcg eglwys Annibynol Gymre g y Tabernacl, Barry Dock, yn Tynycoed, pryd yr oedd lluaws o weirndogion yr enwad yn bresenol. Mewn cyngherdd yn y Constitutional Clwb, Margate, ger Llundain, nos Lun, symerodd dygwyddiad gajarus le. Wedi i Cadben T Colson, un o'r aelcdau, ganu 4 Old Adam was a gentleman,' syrthiodd i l-AWJ" yn awr. Yr oedd ei briod a'i ferch yn hresenol ar y pryd. Yn New York yr wythnos ddiweddaf, dewiswyd y Barnwr Van Wyck yn Faer y ddinas. Dydd Llun agorwyd y Mission Hall newydd, All Saints, yn Nhrealaw, gan Esgob Llandaf. Costiodd yr adeilad [1,000, ac y mae ynddo eisteddleoedd i 5G..O0 addolwyr. Boreu dydd Mawrth, bu farw merch ;e-iian 4 blwydd oed, o'r enw Louisa Iinson, yn Nantgarw oddiwrth losgiadau a Jderbyniodd tra yn chwareu gyda etui.wyll oleuedig. Mewn cyfarfcsd a gynaliwyd gan Gorff- oraeth Caerdydd, dydd Mawrth, pender- fynwyd rhoddi cyflog o £ 1,000 i'r maer am y flwyddyn ddyfodol. Dydd Llun Mabon diweddaf, traddod- wyd araeth gampus yn Maesteg gas Mr Herbert Gladstone, A.S., a chafodd dd?rl vnind cynhes a thywysogaidd. Da genym ddeall fod glofa y Deep Navigation, Treharris, yn gweithio yn rheolaidd, ond yn anffodus nis gellir dweyd hyny am yr oil o'r glofeyd am. gylchynol. Nos Lun nesaf, cynelir cyfarfod mawr dirwestol yu Neuadd Gyhoeddus Aberdar, pryd y traddodir anerchiadau gan Deon Tyddewi (Llawdden), as ereill. Prydnawn dydd Mawrth, yn nglofa Treharris, cyfarfu Edward Harries, glowr, Graig, a damwain drwy dori ei goes, tra yn dilyn ei orchwyl. Dydd Llun, bu Mr John Davies (Login), Abertawe, awr yn syclyn iawn. Efe ydoedd aelod henaf Bwrdd y Gwarcheid- waid, gan iddo wasanaeth arno am yn agos i 40 mlynedd. Yn Lydney, Forest of Dean, dydd Hun, cynaliwyd trengholiad ar gorff John Saunders, giowr, yr hwn a gollodd ei fywyd yn nglofa New Favey. Dychwel- wyd y rheithfarn arferol. Y mae y Parch M Pugh, ficer Battws, Pefcybont, yn ymadael oddiyno, er myned i Yscieifiog, Sir Fflint. Boreu dydd Sadwrn, yn ei breswylfod yn King Stieet, Caerfyrddin, bu fawr Mr James Smith Puddicombe, yn 77 mIwydd oed Yr cedd yn ddinesydd parchus, ac efe ydoedd y Freemason hynaf yn Nghaer- fvrdr; Yroedd yn enedigol o Hwlffordd, lfrc.

6 GWEIIHFAOL A MASNACHOL CAE-RDYDD, TACH. 6ed. Y maey glofeydd am yr wythnos ddiwedd- af wedi bod yn gweitfhio yn fwy cyson, eto y mae yn ddrwg genym hysbysu fod y rhag- olygon am y dyfodol yr uu inor dywyll, a hyny am fod y tytelliad yn brin yn herwydd y freights uchel. Y mae digonedd o lo yn y farchoad. Ar ddiwedd yr wythnos gwerthwyd y glo am y prisoedd canlynol Glo ager goreu 10s 6e i lls, ail 9s 9c i 10s 3c glo sych 9s 9c i 10s; matllau goreu o lo Swydd Fynwy 9s i 9s 3c, ail 8s 9c i 9s (am longlwytbdad* yn Nghaerdydd); glo! man goreu 5s 9c i 6s 3c, ail 5s i 5s 6c glo tai gorew 10- 6c i 10s ge, ail 9s 3c i 9s 9c No 2 Khondda. glo mawr 10s: ge man 7s 9a i 8s No 2 Rhondda 8s 3c ? man 4s 9c coen pyllau 15s 6e.

CYNADI.EDD Y LLITHR RADDFA. Cynelir Cynadledd Gyffredinol o Lowryr Deheudir Gymru a Swydd Fynwy, yn y Cory Memorial Hall (gyferbyn a Gorsaf y Taff) Caerdydd, dydd Llun. Tachwedd Isfed, 1897, am 10.15 y boreu. Busnes- Ymddadleu ag aelodan y L'ithr Raddfa gyda golwg ar ba gwrs i gymeryd yn nglyn a'r rhybudd roddwyd i derfynu cytundeb presenol y Llithr Raddfa. Taer erfynir ar y glofeydd sydd mewn cysylltlad a'r Undebi anfon cynrychiolwyr i'r Gynadledd. Ydym, eich ufydd weision, W. ABRAHAM, E. THOMAS, D. MORGAN, J. DAVIES, T. D. ISAAC, J. THOMAS, T. RICHARDS, I D. MORGAN, D. BEYNON, D. THOMAS, A. ONIONS. Bedwas. LEWIS MILES.

ANNEALLDWRIAETH GLOFA PLYMOUTH. II WILLIAM ROBERTS V. CWZlun HILL'S PLYMOUTH. Dydd Sadwrn, yn Llys yr Apelihd, lie yr oedd yn bresenol y Barnwyr A L Smith, Rigby, a Collirs, rhoddwyd dyfarniad yn achos apeliad yr achwynydd yn erbyn dedfryd a basiwyd gan yr Arglwydd Brif Farnwr. Cafodd yr acliwynydd. yr hwn sydd yn lowr yn nglofa'r Plymouth, yn nghyd a 300 o weithwyr ereill, rybuddion ar y laf o lonawr, 1896, i derfynu pob con- tract. Gwrthwynebai y dynion i'r 3c o 4 allowance' ychwanesjol ar bob tynell o wythieu y 9 gael ei atal, heb fod y mater yn gyntaf yn cael ei drosglwyddo i'r cydbwyllgor ar y Raddfa Lithrol, yn ol darpariaethau y cyfryw. Hyn a \vrtv uai y diflfynwyr wneud. a chan nas ..ulent gario yn ralaea y gweitbfeydd ar y i rmau a fodolent achesasant i'r rhybuddion gael eu rhoddi i'r gweithwyr. Darfu i'r achwynwr, wedi hyny, fel test case, ddwyn yr achos hwn gerbron er mynu iawn am ymddiswyddiad annghyfreithlon ond ded- frydwyd yn ffafr y diflfynwyr, ac yn erbyn yr achwynwr, gan yr Arglwyii Brif Farnwr. O ganlyniad, gwnawd yr apeliad presenol. Dros v glowyr yr oedd Mr Asquith. Q C., A.S., a Mr S T Evans, A.S., j a tiiros y meistri, Mr J Walton, Q.C.. Mr Abel Thomas, Q. C., Mr Hallams, a Mr T Lewis. Wrth roddi ei diyfarniad, dywedcdd yr Arglwydd Farnwr Smith :—Y mae hwn yn apeliad yn erbyn dyfarniad yr Arglwydd Brif FarNwr, yr hwa a flfeindiodd yu ffail: y diffynwyr mews achos eedd gan yr achwynwyr am ymddiswj&ddiad annghy- freithlon: yr oedd yr Arglwydd Brif Farnwr o'r farn fod y mis rhybudd rodd- wyd gan y diffynwyr i'r aebwynwyr ar y ) laf o lonawr, 1896. i adael eu gwasanaeth yn rhybudd da, ac heb ei aanghyfreitbloni gan adran yn nghytundeb y Raddfa Lithrol oedd y pryd hwnw mewn bodol- aeth, a tbrwy yr hwn yr oedd y gweitbwyr a'r meistri yn rhwymedig, ac a reoleiddiai gradd y cyflogau a'r I allowanceis I a delid i'r dynion. Yr oedd y diffynwyr yn lo- berchenogioii, h'r achwynydd yn un o'u gweithwyr, a'r pwynt ydyw, pa un ai drwy Adran 17 o gytundeb y Raddia Lithrol, yr oedd wedi cael ei wneud yn gytundeb blaenorol dan yr amgyictiiadau a fodolai yn yr achos, ac y dylasai y mater fod wedi cael ei ystyried gan y Cydbwyllgor cyn i'r rhybuddion gael eu rhoddi. Daliai yr Arglwydd Brif Farnwr nad ydoedd felly. N id oedd yn cael ei wadu pan roddwyd y rhybudd ar y laf o Ionawr 1896. i'r diffyn- wyr dalu j'r jaehwYllwr bob ffyrling oedd yn ddyledus iddo dan y cytundeb, pa un ai fel cyflog neu allowances,' neu fel unrhyw hawl arall alltisai yr achwynwr fod yn meddu ac yn wir, 0 berthynas i'r fath faterion, nid oedd byth unrhyw hawl neu annealldwriaeth fodd bynag. Yr am- gylchiadau a fodolent y pryd hwnw a fodolent pan y rhoddwyd y rhybuddion. Cafodd yr Arglwydd Brif Farnwr allan fod yna dystiolaethau digonol i gyfiawnhau ei ddyfarniad. Deuaf yn awr at gytundeb y Raddfa Litbrol, 1892, ac ar wir ffurfiad Adran 17 yr ymddibyna yr achos hwn. Gellir gwel'ed fod y cytundeb wedi ei nodi all an dan y penawd, —' Raddfa Lithrol, 1892.' Y mae Adran 23, yn ol fy marn i, yn dangos i mi y gallai y cytundsb o was anaeth derfynu gyda mis o rybudd, yn dechreu ar y dydd cyntaf o unrhyw fis y ) calendar ar y naill ochr neu'r Hall, ac yn wir, dywedai yr Arglwydd Brif Farnwr y eyfaddefid fod mis o rybudd ar unrhyw ochr yn rhybudd o hyd priodol i'w roddi gan feistri neu weithwyr, a'r ewestiwn yw a ydyw Adran 17 i'w chymwyso i'r achos. Os ydyw, nis gellir rhoddi y ihybudd i adael gwasanaeth hyd nes y bydd apeliad wedi cael ei wneud at y Cydbwyllgor. Yn yr laehos hwn, ni wnawd hyny. Y mae I adran 9a yn eyfeirio at arferion ac allow- ances oeddynt i gael eu eadw a'u cario allan, yr oil o ba ymrwymiadau a gariwyd allan yn rheolaidd gan y diffynwyr. sef y meistri. Mi a ddarllenaf yn awr Adran 17, ar yr hon y mae yr achos hwn yn hongian. I Dywed :—4 Bydd i'r ddau barti i'r cytundeb hwn ymrwymo i wneud pob ymdrech posibl i osgoi hawliau neu annealldwriaeth- j au yn y glofeydd, ac yn yr achos o unrhyw annghydwrelediad anocheladwy, bydd i'r perchenogion a'u swyddogion, yn nghyd a'u gweithwyr. wneud ymdrech i setlo yr holl feterion yn y glofeydd, a dim ond yn ¥', unig pan y methir effeithio cytundeb, 3 bydd apeliad at y Cydbwyllgor. Cytunii hefyd yma yn y cyfryw achosion, na fydd i rybudd i derfynu contracts gael ei roddi gan y cyflsgwyr na'u gweithwyrcyn fod 3 mater neillduol mewn annealldwr iaeth wedi cael ei ystyried gan y Cyd bwyllgor, ac iddynt fethu dyfod i unrhyv gytundeb,' Beth y mae ygeiriau 'bawliau ac annealldwriau anocheiadwy' yn yi adran hon yn olygu ? A ydynt yn cyfeirio at hawliau ac annealldwriaethau a allant gyfodi mewn perthynas i weithio allan reol bresenol y Raddfa Lithrol o ran cyflogau. a'r arferion a'r allowances yn adran 9a, neu a gyieiriant at fater megys pa un a gaiff meistr gael ei rwymo neu beidio i gadw yn mlaen ei weithfeydd ar radd bresenol cyflogau ac allowance ? Eu bod yn perthyn i'r dos barth cyntaf o'r achosion, nis gellir gwadu. a galtaf ddeall paham y mae Cydbwyllgor yn cael ei benodi i actio fel heddychwr mewn acbosion o'r fath, fel ag i atal-pan gyfyd hawliau neu annghydfodau yn y cyfryw achosion—rhybuddion i gael eu rhoddi ar unrhyw ochr mewn gwaed poeth ond beth a all Cyd bwyllgor wneud a'r achos olaf, yn yr hwn y mae y meistr yn unig farnwr, pan y darganfydda, fel yn yr achos hwn, nas gall gario yn mlaen ei waith ar y gyflog a'r allowances' presenol, ond ar golled eufawr, nid wyf yn gallu am gyffred. Yn sicr, y mae pob meistr at ei ryddid i wneud fel y dewiso o berthynas gario yn mlaen ei weithfeydd, cs sad yw ef<e wedi cytuno i'r gwrthwyneb ac os, fel yn yr achos presenol, y ca allan nas gall gario y cyfryw yn mlaen ar y raddfa bresenol yn y gyfiog a'r 'allowances' ond trwy golled dinystriol, paham nas gall efe gau gau i fyny ei weithfeydd ? Yn sicr, gall wneud hyny. A phale y gellir canfod yn y cytundeb hwn, ei fod wedi contractio y gwna, cyn byny, alw i fewn y Cyd- bwyllgor ? Yn fy marn i, nis gellir ei ganfod, ac ar wyf yn cydolygu a Mr Joseph Walton, dros y diffynwyr, mai gwir feddwl Adran 17 ydyw ei bod yn adran is wasan- aetbgar er cario allan gytundeb y Raddfa Lithrol, a'r rhwymedigaeth yn nglyn a'r allowances' a'r arferion. a dim yn rhagor. Am y rhesymau hyn, yn fy marn i, nis gall y geiriau yn Adran 17 ddal y pwys y mae Mr Asquith wedi ceisio osod araynt, ac nid ydynt yn gymhwysiadol i'r achos hwn. Nid wyf yn gweled ei bod yn angenrheidiol i ystyried gwir ffuifiad rban olaf yr Adran dlawd hon, oblegyd nid oes ynof fy bun ddadl na ddarfw i'r Arglwydd Brif Farnwr fod yn iawn yn ei ddeongliad o'r cyfryw. Rha:d i'r apeliad hwn gael ei dafiu allan, gyla chostau. Cymeradwywyd y dyfarniad 7fin yr Ar glwydd Farn wyr Rigby a Collins. Felly collodd gweitbwyr Plymouth aches pwysig arall.

Y CYFARFOD GOHIKIEDIG. Am bwmp o'r gloch, daeth nil'er mawr yn nghyd. pryd yr hysbysodd Mr D. Morgan a'r ddirprwyaetk fed Mr Lewis am adael y gweithlau yn segur byd y oeii, y dyfarniad dydd Sadwra nesaf.

ACHOS GLOFA NO. 9. ABERNANT ENILLION Y eWEITHWYR. MR. GOL.,—Ctfniatewch i mi, mewn atebiad i Mr Rees Howelk, goruchwyJiwr Pwll No 9, gy- hoeddi taflen o enillion y gweithwyr am y pythpf- nos yn diweddu^Medi lSfe^, er proii annghywirdeb ei fynegiad mewn newyddiadur arall y dydd o'r blaen. Os bydd i Rees Howells gymeryd y tra- fferth o edrrchf drwy gyfrifon y swyQdfa am y pytliefnos yn dxweddu Medi lSfed, a cbymeryd y spectol odaiar ei drwyn y tro hwn, bydd iddo yn fwy na thebyg gaJlfod ei gamsyniad. Un cyhuddiad arall a wneir ganddo ydyw nad yw y gweithwyr yn presenoli eu hunain yn y gwaith yn gyson. Yr wyf yn credu, Mr Gol., ar ol i chwi fynfd drwy y danell hon, y cewch fod y gweithwyr wedi presenoli eu hunain yn y gwaith am y pythefnoe a. nodwyd mor gyson ag Hiirliyw lofn yu Neheudir Cymru. Yr wyf wedi gwasan- aethu fel prawf bwyswr yn N glofa No 9 am 26 o flynyddau, yr hyn sydd yn golygu mwy o flynydd- au nag- y mae y goruchwvliwr presenol wedi bed o fisoedd. Gallaf ddweyd trwy brofiad fod y gweith- wyr y dosbarth mwyaf teyrngarol yn y wlad. Yr wyf yn sicr y bydd i bob daa-lltnydd, ar ol edrych dros y daflen ganlynol, ddyfod i'r casgliad fod y gyflog a enillir yn No 9 yn druenus o isel, ac eto siaredir am ostyngiad o 3-45c. y dynell. Yr eiddoch, Prawf-bwyswr JOSEPH PRICE. Pwll No Jertkin street, Aberdar. Dengys y daflen mai 8 diwrnod a weithiwyd yn herwydd diffyg yn y peirianwaith. Pan fydd nifer y diwnrodau a weithir dros 8 neu 9, golyga dau lowr yn gweithio gyda-'u gilydd, fel yn achos rhif 400, a derbyniant eu nenillion ar un tocyn. Nid ydym yn rhoi enwau n^, dim ond ffigyrau ,y I Rh f. Rhif y Di- Yr Enillion. Cyfartal r,: wrn«dau.^y s.b^- y dydd a weithir. £ s. d. s. d. 400 16 (2) 2 7 61 2 llf 401 8 1 15 10 3 3* 402 6 13 0 3 10" 405 9 2 5 0 5 0 40H 12 (3) 1 15 7 2 1H 411 8 1 5 2 3 IS4 413 8 1 15 0 4 4J, 414 16 (,•) 3 19 It 4 112 4 419 IB m 3 6 2 4 1* 420 10 (8) 2 9 2 2 421 IS £ ) 3 2 6 3 10V 423 15 (2) 2 5 1 3 0" 425 7 1 1 3 3 0' 427 ..$.. 0 19 9 2 5J 42S 8 1 14 1 4 3 430 14 (2) 1 IS 0 2 8i 434 4 § 19 S 4 11~ 485 0 116.. 37 437 s 0 17 0 2 1I 44& 4 0 11 8 a 11 443 7 11610 3 10 444 8 1 16 10 4 71 1 44i 9 1 3 5 2 it 447 18 (2) 3 0 9 3 U 448 » 1 9 Sfh 3 3? 445 7 1 11 4 5f 4 '451 8 1 6 0 3 3 456 7 1 13 3 4 9 456 16 m 3 0 4 S 9 i 457 1 1 19 10 4 11 i i459 7 1 8 8 4 1 460 8 1 14 2 4 3| 461 2 0 16 7 3 462 U (B) 2 7 9 3 5 464 9 2 4 3 4 11 I 465 8 1 6 7 3 35 467 S 1 13 4 4 2 470 8 1 9 5 3 8 472 15(2) 2 11 9 3 5.1 473 S 117 6 4 Sj 474 6 1 5 7 4 ,4 1 475 14 (2) 11911 Ii 4 476 8 1 4 4 3 04 I 478 8 2 1 8 5 2J 4S3 9 115 9 31H 502 11(2) 4 11 2 4 U 505 9 1 18 1U 4 4" 506 7 0 19 7- 2 9-V 509 9 1 17 2 4 H 514 8 1 10 3 3 91 515 8 2 11 11 (i 5| 517 15(2) 3 17 7 5 2 519 9 2 2 4 4 8^ 520 8 2 0 11 5 if ,521 9 1 15 6 3 1H 527 9 1 7 4 3 0. 528 9 2 11 10 5 9" 534 8 1 15 10 3 2? 537 8 1 11 2 r: 10* 538 6 2 -i 0 7 4 539 9 1 12 7 3 7.V 541 8 1 6 11 3 4-1 416 7 1 10 2 4 m 407 8 2 5 5 5 8 425 7 1 1 3 3 0-1

ANNEALLDWRIAETH YN NGLOFEYDD Y NIXON. Dydd Sadwrn diweddaf. talodd dirprwy aeth ymweliad a gorucLwyliaeth y glo- feydd byn ar gwestiwn yr oriau gweithio, pryd y cafwyd atebiad Dad ellid gadaell petbau i fyned yn mlaen yn y dyfodol fel yn y gorphenol byd nes y gosodir y mater o flaen Pwyllgor y Raddfa Lithrol. Yn unol a phenderfyniad basiwyd dydd LInn diweddaf, ataliwyd gweitbio heodyw (dydd Llun). Am ddeuddeg o'r gloch boreu Llun. cynaliwyd cyfarfod cyboeddus o'r holl weithwyr yn y Drill Hall. Llywyddwyd ar yr achlysur gan Mr John Powel), atal bwyswr. i Darllenodd y cadeirydd adroddiad y ddirprwyaeth, yr hwn oedd i'r perwyl eu bod hwy wedi cael ymgynghoriad maith a Mr Gray. Dadleuwyd ganddynt wneud cytundeb cyn y byddai ataliad yn eymeryd 51e, ac befyd i'r teimladau da a fodolai rhyngddynt fel cyflogwyr a chyflogedig gael ei golli. Darllenwyd llythyr oddiwrth Mr Gray yn ewrthod eu cais. Anerchwyd y cyfarfod yn nesaf gan Mr,bor. Pasiwyd y penderfyniad canlynoi: "Ein bod yn gosed gwrthdyst.'ad gyda'r oruchwyliaeth, ac yn rhoddi y cwestiwn i Bwyllgor y Raddfa Lithrol, ac os metha yno. ein bod yn nhoddi rhybydd ar y laf o Ragfyr." Cynygiwyd gwelliant, ond car- iwyd y gwreiddiol.

CWMNI GLOFAOL Y BWLLFA, CWMDAR. Ychydig ddyddiau yn ol, cynaliwyd cyf- arfod chwe' misol y cwmni llwyddianus hwn, yn Nghaerdydd, dan lywyddiaeth Mr E. Arnott, Danygraig, Aberdar. Yr oedd yn bresenol hefyd y cyfarwyddwyj, y Mri. R Llewelyn, prif oruchwyliwr J Harrison, Bwllfa F. W. Mander, W. Davies, a E. Ley son. Darllenwyd adroddiad calonogol o fusnes y cwmni am y tymor gan Mr E. Malyon, ysgrifenydd y cwmni. Ail ethol- wyd Mr Janes Harrison, Harrison Villa, Cwmdar, yn gyiarwyddwr am y tymor dyfodol eto.

CYMDEITHAS GYDWEITHREDOL TRECYNON A CHW^DAB. Cynaliodtli y gymdeithas uchod ei chyfarfod chwarterol yn Ebenezer Hall, Trecynon, nos Fawrth. Hydref y 26ain, 1897, pryd y llywyddwyd gan Mr Edward Matthews, Cadeirydd y Pwyllgor Wedi cael ychydig eiriau pwrpasol ganddo ar natur y cyfarfod. galwodd ar Mr William Hughes, Ysgrifenydd newydd y Gymdeithas, i ddarllen y cyfrifon am y obwarter. Wele braslun «'r cyfryw -Arian mewn Haw ar ddechreu'r chwarter, £ 11 Is. 4c. Derbyniwyd am nwyddau, £3,4.2 gs. 10c. Ol-ddyled, £ 7 5s. 9c, Llog o Lloyd's Bank, tl I 7s. Codwyd o Lloyd's Bank, £ 350. Manion ereilil 7s. 5c. yn gwneud ochr y dwbyniadau yn £ 3,852 lis. 4c. Talwyd allan am nwyddau, £ 2,42813s. 10c. Cafwyd t47 8s. Se. o discount ar y cyfryw. Am gludiad nwyddau, £ 20 9s. 5c. Talwyd am grasu bara, £ 9 10s. 10c. Talwyd o gynogau..E134 Is. lOc. Talwyd o fanion ereill, jE33 4s. 10c. Tal- wyd allan iaelodau (refunded). £ 1,(0<? 18s. ac.Gad- awyd o ariau mewn llaw ar ddiwedd y chwarter, £ 207 Os. lOc. Y 111y Shares yn £ 8.845 Is. 4c. ar lIltg syferbyu a'r cyfryw yn £ 185. Am brisio y Drapery, £ 49 18s. Dyledus i'r gofynwyr zEI18 9s. 4c. yn nghyda £50:! 8s. 6ch. o elw i'w ranu rhwng yr aelodau yn 0138. yu y bunt, a cheir £1081 10s. o Reserve Fund. Y mae y rhai yna yn oehr y LiabiKties. Yn ochr yr Assets ceir £ 1,000 fel gwerth yr adeilad, a Sto«k y Grocery, wedi tynu allan 20 y cant yn 1:1,359 17s. Stock y Draperv yc wedi tynu allan yr un faint yn £ ,739 10s. 5c. Stock y Millinery wedi tynu aHan 50 y cant yn zL257 7c., ac mae'n ddyledus am nwyddau a wertb y«. £1,0(8 16s. 4c. Ar legvn Lloyd's Bane, X" Y mae'r draul o ddwyn y fasnach yn mlaen .1 v. yn y bunt. Rhif yr aelodau yn 358. Profa yr ystadegau uchod fod yr hen FanugL: Mr John Morgan, wrth ymadael wedi gadael y siop mewH sefyllfa ddyogel, ac nad oes eisieu i neb ofni. Bu 3rn y cyfarfod lawero ddadleu brwd ary llwybr goreu i fyned yn mlaen yn y dyfodol. ond wedi maith ddadjeu, y penderfyniad y daethpwvd iddo oedd ein bod i gael tri Manager, sef un ar y Grocery, yr hwn yw Gwilym Jones, un yn Gwm- dkr, sef Baniel Jones Lewis, yr hwn sydd yno va bresenol, a'r llall i fod ar y Drapery. Ni phender- fynwyd pwy oedd hwnw i fod. Penderfy nwyd mai pwy bynag fuasai yroedd yn rhaid iddo fod yn ddirwestwr. Cafwyd cynulliad lluosog, a siarad brwd. UN OEDD YNO.

CHWEOHED EISTEDDFOD FLYNYDDOL BOWLAIS. CYFNEWIDIAD PWYSIO. Dymuna y pwyllgor alw sylw mrati ac ar- weiEyddion eu bod ar gais cryn niifi- o gystad. leuwyr wedi gwneud cyfnewidiad Lycban yn amodau cystadlettaeth c&rau o'r Nn g ulleidfa, sef y disgwylir i'r corau xifo dros htuier cant yi un, ac nid bed dan hyay. Y mae yn 13 "Ja gan y pwyllgor hyabysu fod disgwyliad am eistedd- fod o'r fath oreu, ac fod tua naw u gorau meibion yn meddwl cystadlu am y brrf wobr, sef deg punt ar ugain am ddatganu—' The Word went Forth.' Y mae hefyd In o gystad- leuwyr am bob un o'r gwobrau ereill. Y mae y eadeirydd-Dr H L Hnghes, Q-wernllwyn House, yn nghyd a'r Ysgrifenydd — Mr W Whitby, Victoria street, ya trefnu pob petk a eilir er cysur a threfnusiwydd yr holl weith- rediadan.

PENYGKOES. By tided hysfeys y darllenir papyr yn y Min- ing Class ar I- Coal Dust," gan Mr W T Saun- ders, Snryeyor. iimlyn Colliery, nos Iau nesaf, yrllegcyf. Bydd perffaith roesaw i'r cened- loedd fel yr luddewon.

PRIZE DRAWING RICHARD OWEN, DOWLAIS. WINNING NUMBHRS. 165 546 1514 3945 1629 2219 835 578 877 181 507 365. 'N All prizes cam be had from the Secretary- Mr TOM EVANS, 75. High street, Cae Harris, Dowlais.

RPIZE DRAWING A ganlyn ydynt y toeynau gwobrwyedig (Winning Numbols):y Drawing er budd Beu- jamin Evans. Tonypandv 1 1708. 2 2299, 3 2042, 4 1647. 5 946, 6 2060, 7 2815, 8 1434, 9. 2021. 10 207. 11 1833, 12 1771,13 1033. 14 1552, 15 1439, 16 145 17 195, 18 2041, 19 2382. 20302, 21 2443. 222403. 23 2741. 24 1136, 25 1298. 26 1C25. 27 1633, 28 2387. 29 967. 30 1703, 31 316, 32 1G99. 33 3301, 34 2415. I Rhaid i'r buddugwyr hawiio y gwobrwyou cvn Tachwedd y22ain, 1897. Gobebir a'r ysg- i* ddion. Dros y pwyllgor. J. P. DAVIES, Y BEN DAVIES, XS&N-

JABERDAR. DAKUTH.—Nos Lun diweddaf,Jtraddododd Mr D T Phillips, Cenadydd America yn Nghaerdj-dd, ei ddarlith odidog ar Y Cymro yn America,' i gynulleidfa luosog yn nghapel Siloa. Llywydd- wyd ar yr achlysur gan yr Uwch-Gwnstabl, T Lloyd, Ysw. Yr oedd yr elw yn myned at gyn- orthvryo Cyfrinfa Ddyngarol 'Shepherd's Rest, a gynelir yn y Queen's Hotel, .,Profwyd ewyllys y diweddar Syr George Osborne Morgan y dydd o'r blaen. Yr oedd ei ystad bersonol yn werth £10,816 18s 3c. Gadawodd £200 i Goleg Bangor, heblaw amryw symiau i sefydliadau ereill

BLAENGARW. I GREAT TIMBERING, BORING, AND SPLICING COMPETITIONS, ON ¡ MA BON'S DAY, DEC. 6TH., 1897, fit the Ocean Colliery Yard. TIMBERING—Open to all comers—First Prize, £ 3. Second do., £ 2. Third do., £1. Entrance Fee, 2s 6d. BORING—Double Handed—First Prize, jEl 10s: Second do., JE:1 Third do., 10s. Entrance Fee, 2s ROPE SPLICING -First Prize, JM Second dol zLi 10s Third do. t1. Entrance Fee, 2s. Competitions to commence at 1 o'olock. Hntries close Tuesday. November 30. Further particulars from the Secretary—D. C. DA VIES. Ocean Collieries, Blaengarw. near Bridgend, j y Pob Gwr a Gwraig Drwy yr holl wlad a ddylent fod yn bur wyliadwrus rhag y clefyd peryglus Dropsy Ddwr A Dropsy Wynt Yn eu holl ganghenau, oblegyd fod oainoedd yn colli eu bywydau yn flynyddol drwy y elefydau peryglus hyn, ac hefyd ddyient fod yn wyoyddus o'r Feddyg- iniaeth lwyddianus ar eu cyfer, sef HUGHES'S Dropsy Pills Mae llu mawr drwy y wlad wedi eu hiachau o'r clefyn hwn, ac y mae yn syndod mor effeithiol y maent er iachau y Gravel, Diffyg Dvsfr, Diffyg Anadl, Gwynt, Chwydd yn y Traed, Coesau a'r Bol, Asthma, Curiad y Galon, Cramp, Poen Cefn, Tewdra Afiach, Gwynt yn y Stumog, Penysgafnder, Poen yn y Pen, Corfb-wymedd, Arenau Afiach, Nid oes dim i'w cvmharu a hwynt yn en hefteitbiolrwydd at y elefydau hyn, Dar. llenec a ganlyn Anhebyg o Fyw. Anwyl Syr,—Y mae yn dda genyf ddwyn ty laeth i rhagoroldeb eich Dropsy i' i. tuag at lwyr iachau y Dropsy. Bu fy i.had yn dyoddef oddiwrth yr anhwyl- .dr hwn chwech m's ac yn anhebyg o fyw, ond pan gymerodd eich Pills fe lwyr well- haodd yn fuan, a bu yn alluog i weittio am 12 mlynedd. D. JONES. Brynmorfa, Conwy. RHODDI FYNY Y L.CTOE. Syr,—Ar ol derbyn eich Hughes's Dropsy Pil1s" mi a benderfynais rhoddi heibio meddyginiaeth y Doctor, fel ag i roddi prawf teg ar eich Pills chwi. Yr wyf wedi bod yn dyoddef yn enbyd am hir am- ser gan chwydd mawr yn y cluniau, aren- au drwg, grafel, diffyg anadl, e phoen cefn. Wedi bod dri mis tan law doctor, yr wyf yn profi fod eich "Pills" chwi wedi gwneuthur mwy 0 les mewn un wythnos na holl Joddion y doctor. Mae'r chwydd wedi cwbl ddiflanu, ac yr wyfyu bur ddi- olckgar am yw aredigaeth hon. Ydwyf, G. HUNT Nolan Place, Stockton. tS"Fe ddylai pob dynee eu cymeryd yn achlysurol. Yn ddioed danioner am Hughes's Dropsy Pills. # RHYBUDD. EB mwyn sicrhau pawb rhag twyil, go- faler gael y Trade Mark hwn, sef llun Diamond a'r geiriau V 'v Dropsy Pills oddi- wn ar bob blwch, a enw Jacob Hughes Stamp y Llyw- odraeth. Heb hj iJe twyll ydyw. Ar werth drwy yr holl ileyrnas am 1/H, 2/9 & 4/6; trwy y post, 1/3, 2/9, a 4/6 oddiwrth. y Perchenog,— Jacob Hughes, Manufacturing Chemist, Cardiff YN Y MOR Fe gafwyd 0 byd i Feddyglyn ag sydd yn dra effaithiol at glefydau y Gwddf, y Frest a'r Ysgvfaint, yr hwn mewn undeb a'r Extracts 0 lysiau nodedig ar Ian mor y Pacific, a wna i fyny y feddyginiaeth mwyat lwyddianus a wel- odd y byd erioed. Y mae yn awr yn cael ei wneud i fyny mewn potelau^ac yn cael ei alw wrth yr enw i Sea Weed LungiLife Fe wellha yn uniongyrchol y Peswch ac Anwyd, Bronchitis, Asthma, Crygni, Dolur Gwddf, Group, Whooping Gough, neu Y Pas, Diphtheria Catarrh, yn dra affeithol iragflaenu y DARFODEDIGAETH. Felly, gofyner yn ddioedi am botelaid bea Weed Lung Life Gan y Chemist, neu unrbyw Batent Medi- cine Dealer am 2/9 a Ill!. Mynwch gael yr enw yn llawa ar bob potel, ac na pherswadier chwi i gymeryd dim arall. Os bydd trafferth i'w gael dan- foner Stamps am 3 neu 1/3 at JACOB HUGHES Manufacturing Chemist, Cardiff.