Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
Advertising
WILLIAMS VF t& t At Castle Street, Swansea Largest Stock in W les. aSCT.f«OLD WEDDING RINGS 18CT. GOLD KEEPERS X NGLISH pATENT T EYE Ft WATCHES £ P.A2ILIAN Q&TSTAL J^PECTACLES
Advertising
WILLIAMS W ATCBMAKKK AND JEWELLER 29,Castle Street Swansea Gyrury hcff 1 de'web at y Cymio Os eru ) einid fodr^ysD aur;* Oriadwcn ac awrieisiao, Gemau a chadwyEau claer Ygpertol gelfvdd, bin-fynegydd, Gwree-feeuryrid, cwmpavrd rrer, Geir gen Williams. HeoS y-Casteil, Trowch i mewc i wel i ei stor,
'" - YR WfYTHKOS. ! ----i
YR WfYTHKOS. Borsu dydd Mercher, cyfarSu Thomas Edwards, coedwr, Penydarren, a'i ddiwedd yn y South Pit, Plymouth, Merthyr, trwy i gareg sytthio arno. Dydd Sadwrn, traddododd Mr Asquith, A.S., araetfa mewn cyfarfod mawr o Rydd- frydwyr. Y mae yn mwriad Corfforaeth Caer- fyrddin i sicrhau pare cyhoeddus i'r dref. Boreu dydd Sadwrn, bu farw y Parch H \V North, curad St Margaret's Caer- dydd, yn 37 mlwydd oed. Dychwelwyd Mr Walton, yr ymgeisydd Bbyddfrydol dros Barosley, Swydd York, dydd Gwener, yn aelod seneddol gyda i mwyafrif o dros 3,000. ¡ Tra yn cerdded ar y rheilffordd yn 1 Llanbradach, dydd Tau, darfu i un John Richards, glowr, gael ei ]add drwy i dren I redeg drosto. Yn Llundain, yr wythnos ddiweddaf, gwerthwyd Ynys Caldy, yr hon sydd yn Carmarthen Bay, ac yn cynwys 530 o erwir o dir. Cynaliodd y dirwestwyr gynadledd yn y j Barry, dydd Mercher, dan lywyddiaeth Canon Allen, M.A., pryd y darllenwyd papyr gan yr Henadur J Jones-Griffiths, I Penygraig, ar Y gwaith o flaen yr ynadon.' Hysbysir am farwolaeth Mr Alfred J 'I' Ca!dicott, y cerddor, yn 55 mlwydd oed. Bu yn feirniad yn yr Eisteddfod GeÐed- laetlol amryw weithiau. Nos \Vener, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn y Public Hall, Treharris, dan lywyddiaeth Dr Leigh, i wrthwynebu y cynygiad i gynw) s Treharris dan gorff- oraeth Merthyr. Siaradwyd gan Mabon a Mr Alfred Thomas, A.S. Nos Iau, mewn cyfarfod dirwestol yn Mlaenafon, pasiwyd penderfyniad yn cydymdeimlo a gweddw a theulu y diweddar Barchedig John Evans, Eglwys- bach. Yn Llundain, nos Iau, bu Arglwydd Rosmead farw yn sydyn iawn. Yr oedd yn 73 mlwydd oed. Cynaliwyd Diamond Jubilee Bazaar yn y Pentre, Rhondda, yr wythnos ddiwed d af, er budd yr eglwysi yn Mhlwyf Ystrad yfodwg. Dydd Mercher, bu farw Dr J Hughes' I M.D., Pemheoi House. Barry, sef tad y Parch Hugh Price Hughes, Llundain. Hysuysir ioci lJua ws yn dyoddef eisieu angemheidiau bywyd yn Nghanol Rhondda, ac fod pwyllgor wedi ei ffurfio gydar bwriad o sicrhau cynorthwy i'r angenus. Prydnawn dydd lau, cynaliwyd treng- holiad ar gorff Emrys James, plentyn y Parch W James, Abertawe, yr hwn a fu fawr ar ol bwyta rhan o wydd, y dydd o'r blaen. Dychwelwyd rheithfarn fod y plentyn wedi marw oddiwrth y gwenwyn —ptomaine. Y mae Mr Brakmo, y teithiwr enwog, yn bwriadu anturio allan i geisio dcd o hyd i neu gael hanes am Herr Andree, yr hwn a aeth i gyfeiriad y Pegwn Gogleddol mewn awyren dro yn ol. Pellrbryn o New York a hysbysa am farwolaeth Mr Henry George, yr awdwr adnabyddus, yn 58 mlwydd oed. Yn yr Hotel Cambria, Aberystwyth, dydd Gwener, rhoddwyd c;niaw gan awdurdodau y Brifysgol, pryd yr oedd yn bresenol Arglwydd Faer Manceinion ac Arglwydd Rendel. Y mae yr Eglwyswyr yn Abertawe yn parotoi yn brysur ar gyfer etholiad agos- haol y Bwrdd Y sgol, a bwriadant ddod a- phump ymgeisydd allan. Yn St Alban, dydd Iau, priododd Mr G I T Hodgson, a Miss Kate Livingstone, yr L sydd yn wyres i'r diweddar enwog Dr L ingstone. Yn ngwaith nwy Gwrecsam, dydd Sul, co" dd Mr Hesketh, y goruchwyliwr cyuorthwyol, ei fywyd drwy gael ei orch- fygu gan y nwy. Dydd Mawrth, cafwyd corff William Jarett, asorter, yn hongian mewn ystafell yn ei breswylfod yn Port Talbot. Boreu dydd Mercher, bu farw Duces Teck, White Lodge, Richmond, yn 64 rrhvvdd oed. Yr oedd yn gefnither i'r I-11 e nines. Y lLae Esgob Bangor yn awr ar ymweliad ag Aberystwyth er mwyn ei iechyd. Yn y Farchnadfa, Aberdar, dydd Llun, cynaliwyd Eisteddfod gerddorol lwydd- ianus, a chafwyd tywydd rhagorol, Tra yr oedd tren yn rhedeg ar linell y New York Central, dydd Sul, rhwng j Buffalo a New York, syrthiodd pedair o,r cerbydresi i'r afon Hudson, a boddodd tuag 210 deithwyr, Yn Lerpwl, dydd lau, darfu i Dr R H D Johnson, meddyg, 70 mlwydd oed, gyflawnu hunan-laddiad drwy yfed gwen- wyn. Yn llys Leeds, dydd Gwener, cafodd Miss Annie Schofield, teilwres, iawn o E125 oddiwrth glerc ieuanc o'r enw W Waidron, am beidio cyflawnu ei addewid i'w phriodi. Deon newydd Llandaf ydyw y Parch W H Davey, M.A., yr hwn a fu am 25 mlynedd yn Is-brifathraw Coleg Llanbedr. TALODD y Parch. H. Barrow Williams, Llandudno, ymweliad ag Aberdar yr wyth- nos ddiweddaf, ar acblysur cyfarfodydd blynyddol Trinity, eglwys y Methodistiaid Seisnig. Ymddengys iddo bregethu gydag anarferol i gynulleidfaoedd mawrion. YMDDENGYS fod berw y Gorffonaeth yn oarhau yn ei rym yn Merthyr o hyd, ac glad cryn wahaniaeth barn yn bodoli yno. I Y MAE Cwmni Haiarn Rhymni yn suddo at y 4 troedfedd yn N glofa Tynewydd, ger -ill Z, Pontlottyn. Tra yn biasto,' boreu dydd Iau, cymerodd ffrwydriad k\ a niweidiwyd tri o weithwyr, un o honynt—Wm. Davies, Greenfield, Pontlottyn, mor ddifrifol fcl y bu farw y nos Sadwrn canlynol, Yr oedd yn enedigol o Sirhowy, yn 36 mlwydd oed, a gadawa bump oblarrt ar ei ol. Claddodd ei wraig tua chwech mlynedd yn ol. YN llyfe yr heddgeidwaid, Abercynon, dydd Mercher, yr oedd prinder ynadon, a gorfuwyd gohirio yllys am haner awr. Yr oedd Mr. North wedi danfon pellebryn y dydd blaenorol, i hysbysu nas gallai efe fod yn bresenol. Dyma enghraifft arall o'r gwaith sy'n gorphwys ar ysgwyddau y rhai a ddesgrifia y Sais fel the great unpaid.' CYNALIWYD trengholiad yn Abortawe dydd Mercher, ar gorff plentyn o'r enw Dorris Williams, 42, Middle row, Cwm- bwrla, yr hon a losgwyd i farwolaeth drwy i'w dillad ddod i gyffyrddiad a'r tan. Dy- chwelwyd rheithfarn o farwolaeth ddam- weiniol.
.I LLANELLI-FORGE ROW PRIZE,…
I LLANELLI-FORGE ROW PRIZE, DRAWING. 1—T J Francis, West End, Llanelli, 704. 2— Thomas Lewis, Caerelms, Llanelli, TOO. 3-Benj, Jankina. South Wales Works, Llanelli, 1302. 4— John Thomas, Queen Victoria Inn, Llanelli, 316. 5-Thomas John Davies, 05, Regent street, Tre- orky, 189. G-Thomas Thomas, Western Works, Llanelli, 636. 7—Thomas Morgans, Brynmor rd., Llanelli, 297. S—Elizabeth Davies, 73, Mardy road, Mardy, 146. ''—WilHam John Jones, care of Mr William Hughes, Frederick street, Llanelli. 18. 10—Samuel Davies, Pontyberem, near Llanelli, 1. 11-Caradog James, 10, Back Distillery Road, Pontypridd, SS5. 12—Williiam Jenkins, Green- field 'Cottages, Llanelli, 1224 1.3—John Britten, Old Castle Road, Llanelli, 748. 14-Elizabeth Pearson, near Raby Arms. Llanelli, 1047. 15—John Jones, Hendy House, Pwll, Llanelli, 558. 16-John Williams, Springfield Terrace, Abercynon, 1;)25. 17—John Joseph Davies, AUt, Llangennech. 797. 18—Jenkin Lloyd. Hopkinstown, Pontypridd, 512. 19—William Hopkin, Wind street, Llanelli, 389. 20-John Hopkins, Sorter, Old Castle Works, I Llanelli, 1451. 21—William Aubrey, Old Lodge, Works, Llanelli. 18. 22- Thomas Davies. 36, Long row, Ferndale, 545. THOS. LEWIS, Secretary. JOHN PHELPS, Sub-Sec.
GWEJTHFAOL A IIASNLTACHO],
GWEJTHFAOL A IIASNLTACHO], CAERDYDD, DYDD SADWRN. Yr oedd angen cyfienwad digonol o dyn- elliad yn ymyraeth cryn dipyn a masnach y m&rchnad y d wy yr vythr a'r duedd ydoedd i leihau y prise- la all- oriadol. Er hyny, yr oedd yr allforiidau am yr wythnos yn Nghaerdydd ac yn Nghasnewydd yn rhai trymion. Masnach mewn glo tai yn deg, ac eiddo coed pyllau yn dangos ychydig welliant. A ganlym ydoedd y prisoedd :-Glo ager goreu, 10/6 i 11/ ail raddol, 99 i 10/3 glo sych, 9/9 i 10 glo goreu Mynwy, 9/- i 9/3; glo tai goreu, lo,6 i 10/9 No 3 Rhon- dda, 10/9 No 2 Rhondda, 8/3. Coke, 15/- i 24/- Coed pyllau, 15/- i 15/3.
ANNGHYDFOD ABERNANT.
ANNGHYDFOD ABERNANT. MIL 0 DDYNION YN SEGUR. CYFARFOD MISOL DOSBARTH ABERDAR A MERTHYR. Dydd Llun diweddaf, yn y Glandover Inn, Gadlys, cynaliwyd cyfarfod misol y dosbarth hwn, dan lywyddiaeth Mr M. Williams, cadeirydd y dosbarth. Yr oedd cynrychiolaeth dda yn bresenol o'r holl lofeydd, yn nghyd a'r ysgrifenydd, Mr D. Parker. Yr is-gadeirydd oedd Mr D. James, Abernant. Yn absenoldeb y goruchwyliv w ■. sydd wedi ei alw i'r brifddinas swn cy- i sylltiad ag achos cyfreithiol j-vi J .1 Plymouth, galwyd y rhestr gan yr ysgri f enydd, ac yna awd yn mlaen a gwaith y- cyfarfod. Y cwestiwn cyntaf a ddaeth o flaen y cyfarfod oedd achos glowyr No. 9, rhybudd y rhai sydd wedi terfynu crbyn hyn. Y maent yn 500 mewn nifer. Deallir nad oes dim gobaith am ddyfod i derfyniad hyd yn bresenol rhwng y gweithwyra'u cyflogwyr, ond gobeithir y tyr gwawr yn bo hir. Gobeithid y byddai cyfarfod unol o'r Rhaddfa Lithrol wedi cyfarfod dydd Sadwrn diweddaf er trafod y cwestiwn hwn. Cawn fod y meistri yn herwydd rhesymau sydd ganddynt, wedi methu a gweled eu ffordcl yn glir i hyny. I Pasiwyd yn unfrydol gan y cyfarfod eu I bod yn ymrwymo eu hunain i roddi pob cefnogaeth sydd yn bosibl i'r brodyr hyn i sefyll am eu hiawnderau. Hefyd, penderfynwyd fod y cyfarfod yn unfrydol o'r farn fod yn rhaid i bob aelod o'r dosbarth i gyfranu yn ol oc. yr aelod pob pythefnos tuag at eu cynorthwyo i sefyll allan. Yn nesaf, daeth y cwestiwn yn mlaen a ddylid gwysio y cyflogwyr hyny sydd yn atal rhai o'r streicwyr, wedi cael gwaith mewn lleoedd ereill. Pasiwyd penderfyn- iad ein bod yn cymeradwyo yr Agent i gymeryd mesurau i'r cyfeiriad hwn, gan fod y gyfraith yn hawlio ar fod pob gweith- iwr i gael mis rhybydd cyn cael eu hatal. Ceir fod amryw wedi cael eu hatal yn ystod y dyddiau diweddaf. Gwelir trwy hyn fod y dywediad o eiddo y meistri yn hysbysu eu bod wedi rhoddi heibio y Dis- charge Note yn ddim ond twyll. I
ANNEALLDWRIAETH Y PLYMOUTH.I
ANNEALLDWRIAETH Y PLYMOUTH. I Y mae achos apeiiad yr annealldwriaeth hir-barhaol hoh'yn debygol o ddod gerbron y Llys yn Llundain heddyw (dydd Mawrth.) Aeth yr Henadur David Morgan i fyny i'r brifddinas dydd Sul, er bod yn barod gyda'i dystion.
GLOFA No 9. ABERNANT.
GLOFA No 9. ABERNANT. Prydnawn dydd Sadwrn, darfu i lowyr Pwll No 9. Abernant, atal gweithio, gon fod eu rhybuddion yn terfynu y diwrnod hwnw. Gan na ddeuwyd i unrhyw gytundeb, daeth amryw o'r gweithwyif a'u hoffer gwaith allan, tra y darfu i'r mwyafrif, yn ol cyfarwyddyd a gawd gan Mr W H Morgan, adael eu heiddo hwy i fewa, hyd nes y cynelir cyfarfod o bwyllgor y Sliding Scale. Ymdengys fod y ddwy ochr-meistr a gweithiwr—yn dra phen- derfynol. Dywed y dynion pe cymerent y termau cynygiedig gan eu meistr, Mr Jamas Lewis, Y.H., sef gweithio heb yr allowance' o 3c y dynell a gawsent yn y llathen ryw dair blynedd yn ol, ni fyddai eu cyflog yn 91 yr wythnos. Yn herwydd na chyfarfu Cydbwyllgor y Scale dydd Sad- wrn, y mae y dynion wedi penderfynu cynal Mass Meeting yn y Bute Arms hedd- yw (dydd Mawrth), er ystyried pa fesurau pellach a gymerant yn nghylch eu hoffer gwaith. Felly bydd tua 800 o weithwyr No 9 a Windsor Lefel, y rhai, gyda y 200 sydd allan yn Mhwll Bach oddiar Hydref laf, yn segur—yn gwneud cyfanswm o tua mil o weithwyr allan heb waith. A dweyd y lleiaf, y mae sefyllfa pethau yn wir ddifrifol. j
ACHOS GLOFA SENGHENYDD.j
ACHOS GLOFA SENGHENYDD. Y mae un gohebydd a eilw ei hun Chwareu Teg' yn ysgrifenu i ddweyd :— 'Yr oedd yr apel, fel ei eglurwyd gan Mabon, i'r penvyl fod aelodau Cymdeithas y Cambrian yn cael eu gorfodi yn erbyn eu hewyllys i ddod allan gan rai nad oeddynt yn aelodau, yr hyn sydd yn hollol annghy- wiryn mhob ystyr; tra yr achos gwirion- eddol ydoedd gwrthodiad un person i ddod a'; bris i'r pwyllogor.' Hydera Chwareu Teg' y bydd i Gymdeithas y Cambrian gario eu busnes yn mlaen yn Senghenydd 1 mewn dull mwy cymhwys o hyn allan, a pheidio camgyhuddo personau.
GWEITHWYR NIXON YN MOUNTAIN…
GWEITHWYR NIXON YN MOUNTAIN ASH. Cynaliwyd cyfarfod pwysig o weithwyr, Nixon o'r tri phwll Navigation, Deep I Duffryn, a Chwm Cynon, yn y Neuadd Gyhoeddus. yn Mountain Ash, dydd Llun. Y Cyngorwr John Powell yn y gadair. Es- honiodd y Cadeirydd fod amryw gwdstiyn- au pwysig i ddod ger bron y cyfarfod, ac y byddai yn dda i bob un fod mor fyr ag y byddai modd. Yna, galwodd ar un o ael- odau pwyllgor unol y tri gwaith i roddi ■cwestiwn cyntaf o flaen y cyfarfod.
Y Raddfa Lithrig. 1
Y Raddfa Lithrig. 1 Esboniodd y siaradwr fod cynadledd wedi ei galw i gyfarfod yn Nghaerdydd yn mhen pythefnos i gydymddiddan ag aelod- au y Raddfa Lithrig gyda golwg ar ba gwrs a gymerid yn nglyn a'r rhybudd a roddwyd i derfynu y cytundeb presenol. Teimlai ef a theimlai y pwyllgor hefyd fod y cylch- lythyr yn hynod o anmhenderfynol, ac y dylasai aelodau pwyllgor y Raddfa fod wedi gosod ryw gynygiad neu gilydd o'u j blaen neu wedi awgrymu rhyw gynllun. Yr oedd eu pwyllgor hwy, yr hwn oedd wedi cyfarfod y boreu hwnw wedi credu y bydd- ai yn ddoeth rhoddi dau gynygiad o flaen y cyfarfod fel y medrai y cyfarfod eu hystyr- ■ ied a'u dadleu. Y cyntaf oedd-Eu bod yn ail gyflwyno y Raddfa, ac yn ymgorffori ynddi gynllun er atal tanwerthiant y glo, ac nad oedd dim glo i gael ei werthu dan 10s. y dynell. Yr ail-Awgrymu mynu cael 20 punt y cant yn uwch na'r safon fel pris isaf cyflogau (minimum wage). Byddai yr j olaf yn rhoddi mwy o fantais ar unwaith, .t. vr oedd efe yn cvedu y byddat y lbH well yn y pf-ndla" •-••••- -n? ei ioU ef j-f-i un yn i.redu yn y Ri.. 'eid hi yn' » w • -J ^adw y cytundeb hefyd yn gallu cadw ar- ferion (customs) 1879, y rhai oeddynt mewn llawer ystyr yn fendith iddynt fel gweith-, wyr. Cawsent hefyd os cadwent y cytun- deb y codiadau dros 20 y cant heb eisieu ymladd am danynt, canys fel yr oeddynt yn gwybod byddent yn dod felly yn awr gan fod y Raddfa yn hunan-tymudol (clywch, clywch). Cafwyd dadl lied faith ar y cwestiwn. Yr oedd amryw yn dadieu yn erbyn y Raddfa, ond o'r diwedd pasiwyd yr awgrym cyntaf heb ond un yn wrthwynebol, ac etholwyd y cadeirydd dros holl Navigation i gynrychioli y gweithwyr yu nghynadledd Caerdydd.
.Streic y Peirianwyr.!
Streic y Peirianwyr. Yna cafwyd rhydd-ymddyddan ar y cwestiwn hwn, a dangoswyd fod y meistri yn yr ymladdfa hon wedi ymdrechu rhoddi ergyd marwol i'r gymdeithas gryfaf yn y Deyrnas. Yr oedd hefyd yn ergyd i'r dydd wyth awr, ac i undeb gweithwyr o bob math. Dylid, gan hyny, wneud pobpeth yn eu gallu fel gweithwyr i gynorthwyo y dynion hyn i enill eu hiawnderau (clywch clywch). Ar ol peth siarad, penderfyawyd gosod chwe' cheiniog o levy' ar bob gweithiwr yn y tri phwll tuag at y peirian- V." j r.
Yr Oriau Gweithio.
Yr Oriau Gweithio. Dywedodd y cadeirydd mai hwn oedd yn debyg o fod yn un o'r, os nad y cwestiwn mwyaf pwysig, ac yn agos iawn at bob un o honynt fel gweithwyr. Gwyddent oil hanes y peth. Yr oedd yn hen arferiad yn y tri phwll er pan eu hagorwyd pan fyddai y gweithwyr yn dyfod i waelod y pwll,os byddai digon ynddi i lanw y cerbyd (cage), iddynt gael d'od i'r lan ond yr oedd y me!stri er ys peth amser yn awr wedi gwneud cais i gyfnewid yr hen arferiad hon, a chadw pawb i lawr os na fyddai wedi cael caniatad penodol, hyd haner awr wedi pedwar. Yr oedd hyn yn ddiamheu yn doriad o'r cytundeb, ond er fod dirprwy* aeth 2f ol dirprwyaeth wedi bod yn gweled y goruchwyliwr, yr oeddynt hyd yn hyn wedi methu yn llwyr gael dim cyfnewidiad. Dydd Llun diweddaf, bu y peth o dan sylw pwyllgor y Dosbarth, ac yr oedd y Dosbarth wedi pasio penderfyniad i gael barn y Pwyllgor Unol yn Nglaaerdydd arno, ond fod y meistri, byd nes y ceid hyny, i gario y gwaith yn mlaen., yn ol yr hen arferiad. Yn lie hyny, dydd Sadwrn di- weddaf, bu i'r meistri yn nglofa y Naviga- tion dori hen arferiad arall. Yr hen arfer- iad oedd talu y gwyr dydd am un o'r gloch, ond dydd Sadwrn, er i'r dynion gael dyfod i'r las am un, cawsant eu cadw heb en talu tuallan i'r swyddfa hyd ddau o'r gloch (cywilydd). Yr oedd felly, fel y gwelent, yn llawn bryd iddynt hwy fel gweithwyr benderfynu beth oeddynt yn myned i'w wneud yn ngwyneb y driniaeth oeddynt yn gael. Penderfynwyd yn unfrydol, os na fyddai i'r meistri yn ystod yr wythnos hon addaw cadw yr hen arferiad, y byddai y gweithwyr yn gwrthod myned i'r gwaith yr wythnos nesaf. Yna penderfynwyd ar ddirprwyaeth i gario y genadwrPi'r meistri.
. LLANELLI. vj
LLANELLI. v MASNACH.—Dechreuodd y gwaith dur newydd yr wytbLos ddiweddaf, ac y mfle eisioes wedi gwneud barau dur o'r fath oreu. Bydd yn myned yn gyfiawn o hyd i amser Nadclig. Mae hen weithwyr dur y Morfa wedi eu cyflcgi yco bron i gyd. Mae pweithwyr hur y Western wedi! rho%3i rhybudd i Mr Trubsbaw nad ydynt yn foddlawn derbyn pump y canto ostyng. iad yn eu cyflogau, 0 ganlyniad bu gwaith aJcan y Western yn segur dydd Sadwrn diweddaf. Hwyx&ch y denant i gytuudeb yr wyth»o6 hon. FORTH LADD NEWYDD.—Mae lhagolygon am fastiaicli dda yn Llanelli yn fuan iawn. Mae y t3yaiglu r Treful wedi cael eu hysbysu y gallafii gael y cant a haner miloedd punau er adeiladu portbladd ar log isel iawn. Dechreuir y gwaith yn fuan, ac y mae nifer o bobl eisjoes wedi eu cyflcgi er glanhau a gwneud y daryariadau arwyn. ebol. GWLEfi)YDDIAETH.- Yn ystod yr wytn- nos ddiweddaf bu Gwilym Evans, Ysw., yn anerch cyfarfodydd rbyddfrydol yn ngwahanol leoedd yn y dref, er mwyn rhoddi ei farn ar wleidyddiaeth y -dydd, a gcsod allan ei aincariion fel ymgeisydd dros fwrdeisdrefi Caerfyrddin a Llanelli. Mr Evars ddewiswyd gan y Gymdeithas Rbyddfrydol beth amser yn ol, i ddyfod i'rmaM& gy. er yr etbolittd nesaf, pryd, bynagy cymerle. Credwn yn becdanty -Igwria ymge sydd gwych, ac y bydd yn fcddi< ddwyn Rhyddfrydiaeth Llanelli allan o'i cbystudd caled, o'r hwn y mae wedi dyoddef yn enbyd yn ystod y blyn yddau diweddaf. Cafwyd cyfarfodydd I neillduol o ddyddorol.
Eisteddfod Aberdar.
Eisteddfod Aberdar. Dydd Llun diweddaf cynaliwyd eistedd- fed fawreddog yn y Farchnada, Aberdar, on nglyn a Chdr Undebol Aberdar. Llywyddwyd yn y boreu gan T. Lloyd, Uwch Gwnstabl Aberdar, ac yn y prydnawn gan D. A. Thomas. Ysw., A.S. Y beirniaid oeddynt Prnffeswr Risely. R.A M., Bryste ac Harry Evans, FRCO, Dowlais. Ar. weinydd, y Parch B. Evans (Telynfab), Gadlys. Cyfeilydd yr eisteddfod. Proff. R. Howells y gy stadleuaeth rhagbarato- awl, Mri. W. J. Evans, Edward Moses, Tom Jones, a Tom Davies. Cadeirydd y pwyllgor, Mr W. Phillips, Postfeisti Aber- dar trysorydd, Mr R R. Price ysgrifen- ydd, Mr T. Roderick, Stuart Strett. Addurnwyd yr esgynlawr yn brydferth dros ben gan Mr Adams, goruchwyliwr Mri aii^v « AnVioK t"An 5 v | f {r: T*- T) j mo. iuiuoia U..&. wj Ovi*M4vv»v*v ganlyn I Unawd ar y erwth, gwobr gini — goreu. I MrW. A. Underwood, Talybont Brychem- iog. Unawd Contralto, 'When the tide comes in,' gwobr gini—goreu. Miss Mary Richards, Rbymni. Unawj ar y berdoneg, i rai dan 16 oed, gwobr gini—goreu, Ml;t-s Maria Williams, Maesteg. Unawd ar y berdoneg, gwobr gini goreu, Miss Maggie Jones, Wain wen. A bet ta we. Unawd Tenor, A dream of love,' g obr gilll-goreu, Mr Alf C. Evans, Aberdar. I Unawd Soprano, Where the bee sucks,' gwobr gini rhanwyd y wobr rhwng Mies Mary Ann Morris, Treforris. Abertawe, a I Miss Sophia Ann Edwards, Trecynon. Cystadleuð gorawl, yr Hallelujah Chorus,' gwobr £ 30; ail wobr, £ 5. uvs- tadleuodd cor Hirwain. arweinydd- Mr. B. Thomas; Calfaria, Mr Daniel Griffiths Dowlais Music Lovers, Mr G M Evans; Cwmparc United, Mr J Thomas; A.C. Ton- ypandy Harmonic, Mr W H Thomas; Pont- ycymmer, Mr James Garfield; Dowlais Choral, Mr EvanThomos Siloa, Aberdar, Mr W Davies; Trenrci, Mr W Jenkins G Treorci Choral, Mr Gwilym Thomss, A.C.; Risca. Mr J M Thomas Newport Temper ance. Mr G H Edmunds. Dyfarnwyd y j wobr gyntaf o £ 30 i gor Pontycymmer,dan arweiniad Mr J Garfield ail wobr, t.5 i gor Dowlais, dan arweiniad Mr Evan Tbomas. Yna. cafwyd ychydig eiriau gan Mr D A i Thomas, A.S., yr hwn a ddywedodd ei fod yn ymatal oddiwrth gwestiwnrheolaidd y cynyrch ac hefyd oddiwrth reoleiddiad cerddoriaeth. gan fod Proff. Riseley yno i gyflawnu y gwaith hwn. Llongyfarchai Cor Undebol Aberdar ar yr Eisteddfod lwvddianus Unawd Bass, gwobr, jEl. Enillwyd gan Mr Aneurin Edwards Treorci. j Deuawd Tenor a Bass. gwobr, dwy gini. Enillwyd gan Mri Gabriel Williams a Toetd Jones. Deuawd, Soprano a Contralto, gwobr dwy gini. Goreu. Miss Rachel Thomas a Miss Miriam Thomas, Pontyeymer. Cystadleuaeth Corau Meibion—" Mar tyrs of the Arena." Gwobr gyntaf. £25 a bathodyn arian ir arweiuydd buddugol, yr hwn a wnawd gan Mr Richard Jones, Jeweller, Canon street, Aberdar a £100 ail wobr. Beaufort, arweinydd, Mr Joseph Price Ebbw Vale, Mr Tom J Rees; Aber- dar. Mr David Phillips Hopkinstown. Mr D Jenkins; Ystrad Rhondda, Mr John Jenkins Dowlais, Mr John Davies Aber- aman. Mr Ephraim Eewis Ton a Psntre, Mr Dan L Evaus. Dywedodd y Proff. Riseley pan yn rhoddi ei feirniadaeth fod y datgaijiadau y goreu y mae wedi glywed erioed, a'i fod yn faleh i weled y fath dal- ent yn cael ei arddangos. Dyfamai y wobr gyntaf iBart! Ebbw Vale, araili Aberdar.
| YSGOL STANLEYTOWN A 4 DEISEB'…
YSGOL STANLEYTOWN A 4 DEISEB' PONTYG WAITH. Yr ydym fel trethdalwyr sydd yn byw yn y lie newydd a elwir StaDleytown wedi bod yn ymdrechu i gael gan gurad Yegol Ystradyfodwg i adeiladu ysgoldy i'r plant bach yn y lie, Teimlem fod y ffordd yn rby bell i'r plant lleiaf gerdded. Y mae yn y He tua claant o dai anedd, a'r rhai hyny yn agos on yn llawn, a theimlem felly fod digon o blant bychain yma i gael ysgol fechan ar eu cyfer. Gwnaeth Mr J E Jones, yr aelod lleol, ei ran yn ardd- erchog er ceisio sicrhau yr amcan. Bn School attendance Committee' a 'Building Com- mittee' y Bwrdd yma, a darfu iddynt rhoddi en hadroddiad yn datgan eu barn fod angen am le i'r plant bach. Derbyniwyd yr adroddiadgan y curad yn ffafriol, a gwnaed cais am dir, ond buwyd yn aflwyddianus i gael y man a ddym- nnid. Diwg genym fodd bynag fod ychydig bersonau o Bontygwaith wedi deisebu y bwrdd ddwywaith, yn erbyn i ni gael yr hyn sydd iawn a theg. Yr ydym yn teimlo yn ddwys fod y personau hyn yn ymyraeth a'n hawlian fel trethdalwyr, ac yn prcteetio yn erbyn y fath ymddygiad annheg ac angbaredig. Cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus o drethdalwyr y lie hwn noe Wener diweddaf, Hydref y 22ain, 1897, a phasiwyd penderfyniad unfrydol a gwreeog o ddiolcbgarwcb i Mr J Jones am ei ymdrechion diflino pros y He hwn, fel yr ymdrechodd gael ysgol i Bontygwaith o'r blaen. Yr ydym hefyd fel trethdalwyr a rhieni y lie yn datgan yn ben- dant na fydd J ni dan unrbyw amerylchiadau anfon ein plant bach i ysgol Pontygwaith, yr hwn sydd lawer yn mhellach oddiwrthym, ond ein bod yn cefnogi ein haelod lleol yn ei ym- drechion i gael cyfleostra priodol i ni. Arwvddwvd droe v dvfarfod cvhoeddns. THOMAS DAVIES. JOHN THOMAS, l DAVID GRIFFITHS. JOHN JONES, THOMAS LLEWELYN, EVAN EVANS, -~7: WILLIAM WILLIAMS, THOS DAVIEP JOHN WILLIAMS, JOHNDAVH DAVID J GRIFFITHS, THOMAS ,T A 1: JOIm DAVIES, STEPHEN JOHN EVANS, HENRY
IGWEITHFAOL.
GWEITHFAOL. GWEITHWYR PENTRE, GELLI, A THY'NY- BEDW. Dydd Llun diweddaf, cynaliwyd cyfarfod o weithwyr y glofeydd uchod yn y Work- [men's Institute. Llywyt|yd Thomas Jones, a Mr William Williams, Anerchv.yd y cyfarfod gan Mr W. Abra- ham, A.S., pryd y rhoddodd adroddiad cyf- lawn o waith Cymdeithas y Cambrian am y blynyddoedd diweddaf. Wrth gyfeirio at y rhybyddion a roddwyd i derfynu y Scale, credai yr aelod anrhyddus ei be 1 yn an- mhosibl codi cronfa ddigonol i guiw can' mil o weithwyr. Y peth goreu yn ei farn ef oedd clymu wrth eu gilydd. Fod yn dda ganddo glywed eu bod yn b vriadu codi eu tanysgrifladu at y g: Pld ;ithas. Nad oedd yn bwriadu cweryla ychwaneg a'i gyfeillion yn y newyddiaduron ac fod cyngor wedi cael ei roddi iddynt ffurfro undeb gref i'w cynorthwyo i gael codiad yn eu cyflogau, o 20 neu 30 y cant. Na fuas- ai neb yn fwy boddlawn i hyny nag efe. Ond pa beth bynag a wneid, dylid ei gyf- iawnhau a sefyllfa pethau y pryd hwnw. Yr oedd yn ymwybodol fod yn rhaid iddynt gael "ynorthwy Cymdeithas y Cambrian i gadw y prisoedd safonol sydd ganddynt yn bresenol. Gobeithio v byddid yn medru setlo cwestiwn y Scale heb streic, ac y I bvddai v cvflosvyvr yn rhoddi prawf ar _„ chyd- wefthrediad v Scale. V"t. "-4i t v. i _W11V L-yteinoda Mr i. uarunw^ 13^ dd. Cydnabyddiaeth y Gweithwyr am d. weiniau. Credai ei bod yn ddeddf ragorol i'r gweithwyr, ac adolygu gwaith Bwrdd Llywodraethol y drysorfa. Cymerai ofal na byddai y Bwrdd Llywodraethol yn gwneud dim i ddifreinio y gweithwyr. Penderfynwyd codi y tanysgrifiadau o 2c. i 6c. y mis tuag at y gymdeithas. Penderfynwyd hefyd fod y cynrychiolwyr yn Nghaerdydd i garlo y penderfyniad i'r cyfarfod hwnw. Hysbysodd Mabon ei fod yn bwriadu anerch cyfarfodydd yn y dosbarth ar Ddeddf lawndal i'r Gweithwyr
GWEITHWYR EBBW VALE.
GWEITHWYR EBBW VALE. Yn neuadd Ryddin yr Iachawdwriaeth, dydd Llun diweddaf, cynaliwyd cyfarfod o weithwyr Ebbw Vale a Sirhowy. Rhodd- odd Mr Thomas Richards, yr agent, ei an- erchiad misol. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr Cottle.
GWEITHWYR NANTYGLO.
GWEITHWYR NANTYGLO. Dydd Llun diweddaf, cynaliwyd cyfarfod o weithwyr Coalbrookoal yn Nantyglo dan lywyddiaeth Mr James Johnson. Traddod- wyd anerchiad gan Mr James Walters.
Advertising
BLAENGARW. I GREAT TIMBERING, BORING, AND SPLICING COMPETIONS, I ON I MABON'S DAY. DEO. 6TH., 1897, At the Ocean Colliery Yard. TIMBERING—Open to all comers- First Prize, 1 JM. Second do., je3. Third do., J61. Entrance Fee, 3s fid. BORING- Double Handed-First Prize, £1 10s: Second do.. tl Third do., 10s. Entrance Fee, 2s ROPE SPLICING—First Prize. R2 Second do, jei 10s Third do, £1. Entrance Fee. 2s. Competitions to commence at 1 o'olock. Entries close Tuesday, November 30. Farther particulars from the Secretary—D. C. DAVIES, Ocean Collieries, Blaengarw, near Bridgend, Pob Gwr a Gwraig Drwy yr holl wlad a ddylent fod yn bur wyliadwrus rhag I y clefyd peiyglus Dropsy Ddwr A I Dropsy Wynt ¡ Yu eu holl ganghenau, oblegyd fod canoedd I yn colli eu bywydau yn flynyddol drwy y clefydau peryglus hyn, ac hefyd ddyient fod yn I wyoyddus o'r Feddyg- iniaeth lwyddianus ar eu cyfer, sef HUGHES'S Dropsy Pills Mae llu mawr drwy y wlad wedi eu hiachau o'r defyn hwn, ac y mae yn syndcd mor effeithiol y maent er iacbau y Gravel, Diffyg Dwfr, Diffyg Anadl, Gwynt, Chwydd yn y Traed, Coesau a'r Bol, Asthma, Curiad y Galon, Cramp, Poen Cefn, Tewdra Afiacb, Gwynt yn y Stumog, Penysgafnder, Poen yn y Pen, Corftrwymedd, Arenau Afiach, Nid oes dim i'w cvmharu a hwynt yn eu hefteithiolrwydd at y clefydau byn, Dar. llener a ganlyn Anhebyg o Fyw. Anwyl Syr,-Y mae yn dda genyf ddwyn tv-f:- :aeth i rhageroldeb eich Dropsy tuag at lwyr iachau y Dropsy. Bu ty ■ ■ Had yn dyoddef oddiwrth yr anhwyl. hwn chwech nrs ac yn anhebyg o fyw, ond pan gymerodd eich Pills fe lwyr well- haodd yn fuan, a bu yn alluog i weithio am 12 mlynedd. D. JONES. Brynmorfa, Conwy. « RHODDI FYNY Y ECSTOR. Syr;—Ar ol derbyn eich Hughes's Dropsy Pills' to! a benderfynais rhoddi hetbio raeddyginiaeth y Doctor, fel ag i roddi prawf teg ar eich Pills chwi. Yr wyf c wedi bod yn dyoddet yn enbyd am hir am- ser gan chwydd mawr yn y cluniaa, aren- au drwg, grafel, diffyg anadl, e phoen cefn. Wedi bod dri mis tan law doctor, yr wyf yn profi fod eich Pills" chwi wedi gwneuthur mwy o les mewn un wythnos na holl foddion y doctor. Mae'r chwydd wedi cwbl ddiflanu, ac yr wyryu bur ddi- olchgar am ywaredigaeth bon. Yd wyf, G. HUNT Nolan Place, Stockton. fS"Fe ddylai pob dynes eu cymeryd yn achlysurol. Yn ddioed danfoner am Hughes's Dropsy Pills. RHYBUDD. ^vrk,sef Hun 'vs F" Diamond a'r geiriau Dropsy Pills oddi- wn ar bob blwch, a enw Jacob Hughes Stamp y Llyw- odraeth. Heb bynfe twyll ydyw. Ar werth drwy yr ho"1eyrnas am 1/lf, 2/9 a 4/6; trwy y post, 13, 2/9, a 4/6 oddiwrth y Perchenog,— 0 Jacob Hughes, Manufacturing Chemist, Cardiff m 0 YN Y MOR Fe gafwyd o hyd i Feddyglyn ag sydd yn dra effeithiol at glefydau y Gwddf, y Frest a'r Ysgyfaiuc, yr hwn mewn undeb a'r Extracts o lysiau nodedig ar lan mor y Pacific, a woa i fyny y feddyginiaeth mwyai lwyddianus a we!- odd y byd erioed. Y ma.e yn awr yn cael ei wneud i fyny mewn potelau. ae yn cael ei alw wrth yr enw ■;| Sea Weed Lungiljife Fe well ha yn uniongyrcbol y Peswch ac Anwyd, Bronchitis, Asthma, Crygni, Dolur Gwddf, Group, Whooping Gough, neu Y Pas, Dipbtheria Catarrh, yn clra a.Tai bol i ragflaenu y DARFODEDIGAETH. Felly, goryner yn ddioedi am botelaid ^ea \Vee! Lung Life Gan y Chemist, neu unrhyw Batent Medi- cine Dealer am 29 a liB-. Mynwch gael yr enw M yn llawn ar bob potel, ac na pherswadier chwi i gymeryd dim arall. Osbydd trafferth i'w gael dan- foner Stamps am 3/- neu 1/3 at JACOB HUGHES Manufactuiiog Chemist, Cardiff.