Tarian Y Gweithiwr

AT "NOT FOR JOE.' A glywaist ti. Not, am gaffer uwch na Daniel o'i ysgwyddau ? Dyna, dyna, nid gaffer mo bono, ond prif arolygydd truck shop, ac ben hwch a moch bach. A pha un, debygft ti. y mae yn dangos ei fod wrth wir fodd ei galon. Gan i ti gyfaddef nad oeddit na phroffwyd na mab i broffwyd yn dy ysgrif ddiweddaf, nid if i'tb gadw i oedi a phendrymu uwchben y cwestiwn, ond dyma i ti ateb tebyg i'r colier hwnw yn Tycenol gynt, pan oedd ei wraig wedi ei cbaetbiwo ar enedigaeth y nos o'r blaen. Gofynai i'w gydymaith yn y talcen y boren canlynol yn ddifrifol iawn, Wil, glywaist ti fod Mari ni yn y gwely, was bach ? Na ddo, yn wir,' meddai Wil. I Wel; y mae, was bach, ao y mae pobpeth yn gysurus. was i; ond beth debyget ti syad ganddi y tro byn, was bach ? Fi ddala i ti bobo ganwyll naddywedi di ddim ar ddwy waith 1 Efalle,' meddai Wil. 'Treia, was baoh.' Dyma Wil yn treio, gan ddweyd, 'Merch.' 1 Nage, was bach; treia eto.' el, mab,' medaai Wil. I Jaich erioed ii was bach, yr w' i ya credu dyloc1 yn galln cocjuroi was bach; Dyna beth sydd yco hefyd, a- wre'ir | gauwyll. was bach.' ■ Na, na,' noddai Wil, rhy ddrwg wedi i chwi fod yn t'osgi can -1 wyllau drwy'r nos gyda Mari Nid teg fydd ynddo l i gymeryd y ganwyll, ond mi ddyweda i chwi beth wnaf & chwiOs byddwn byw pan ddaw v bacbgen yna i weithio, mi gymeraf fi hi y pryd hwiw.' 'O'r gore; jaich erioed i, dyna brinoible; le, ar fecos i, was bach. Ti cei hi hefyd.' Paid ti. Not, a meddwl fod ey stal p rinei ble yn yr head boss ag yr wyf fi yn myned i dynu ei lodrau i lawr er datguddio a di noethi i ti ei gribddeiliaetb a'i ormes ar weithwyr tlawd Dyma oeddem am i ti ddeaJl:—Nad ar ddwywaith y gallet ti gonjuro yn yr achos hwn. Os dywedet ti ar dair gwaith, mi ddywedwn dy fod yn agos i dy le. Caru y ddwy swydd y mae y boss hwn. Y mae yn awr dipyn yn uwch i'r Ian yn y cwm na tbi. Gallet ei adwaen, er hyny, end dyna, nid yr un dyn oedd y pryd oedd yn perthyn i'r drws nesaf i ti a4 ydyw ef yn awr. Achwyn ar ormes ereill y byddai efe y pryd hwnw. Yn *awr, goriod, ie. rboddi presents i gafferiaid bychain fel Dan iel chwi am wasgu ar y gweithwyr i brynu yn y siop Ti wyddot lie y mae hono heb actio yr Hen Allt y Cadno. I roddi y gath o'r cwd i ti, y mae y gweithwyr yno yn prynu, ac nid gwiw i'r "gwlaneni geisio dianc. Ti welaist, Not, pan fyddai siop y cwmni yn bod, dyna siop Abernant, wyddot, pan yr oeddwn yn aros yn Aberdar, y mwyaf ei ddyled oedd y goreu ei barch yn hono; ond yma, Not bach, os byddi di dipyn bach ar ol, v mae yr audit,-r yn cy meryd dy achos di i'r Gwrt Bach yn Aber tawe; ac yn y ffordd yna, weli di, y mae y boss hwn yn gallu cael amser i ofalu am dair o swyddi-edrych ar ol gweithwyr, edryoh ar ol y bwyd a fwytftnt, a chymeryd y doll oddiarnynt, ao edryeh ar ol yr ben hwch a'r moch bach, er cael cig i'r siop, a chael crog bris am dano, Y mae y sawl a wyddot sydd wrth y gwaith truckyddol er ys blynyddau wedi dyfod i gadw fctwff da am bris nobel, ond y mae pob stwff—drwg a da—yr un bris, a gorfod llusgo y owbl ar dy gefn heibio i Ynysforgan, ti wyddot.. BOBI.

BEIRNIADAETH AR GOLEG GAERDYDD. At FY Nghydwladwyb Csmreig. Ltthts IY. Nid oea dim yn fwy angenrheidiol nag i'r Cymry geisio deall pa effaith a gafifai Coleg Caerdydd ar eu plant pe byddai iddynt gael eu hanfon yno. Y mae gan y Cjmry yn awr neillduolion mor wertbfawr yn en crefydd, ac yn eu rbinweddau personol a obymdeithasol, fel y byddai yr anrhydedd uwchaf a allai eu plant feddu, trwy ofieryn- oliaetb y Coleg, yn waetb na bod 0 ddim gwerth iddynt, pe. trwy hyny y llithid hwynt i arferion ofer, ac i symadau gwyx gam yn ughylch yr hyn yw crefydd, o dan ddylanwad y gymdeithas y troent ynddi yn Nghaerdydd. Byddai yn well i'r coleg fod ar ban y Mynydd Du, yn ddigon pell oddi. wrth boblogaeth ofer, lygredig, Eglwysig, a Phabyddol, nag i fechyn Cymru golh y rbagoriaetbau a fedd ein cenedl ni o dan ddylanwaSau yr eftngyl Cyfeirias yn fy llytbyr blaenorol at lyfr a ysgrifenwyd gan un o Gymrodorion Prif Ysgol Caergrawnt ar fywyd colegaidd. Rhydd y llyfr hwnw fryn oleuni ar yr hyn a ellir ddysgwyl fel yJanwad oddiwrth gymdeithas golegaidd ar ddyn ituanc. Dywed y gwr hwnw, set y Patch T. Whytehead, M.A., yn y llyfr uchod. fod lamser- bodolaeth maith y sefydliadau colegaidd wedi cysegru eu aalanwad cym- deithasol!' A dywed hefyd mai trwy y teimladau yn bytrach na thrwy y deall y cyrhaeddir y Dyn Mewnol; fod y Dychymyg mewn dyn mor ddwyfol a'i Reswm a bod y dychymyg i gael ei wrteithio yn neillduol mewn dyn ieuanc.' Gwyddis yn dda fod dychymyg a rheswm ieuenctyd Cymru wedi cael eu gwrteithio, mewn cyfeiriadau manteisiol i'w rbinweddau a'n crefydd, yn absenoldeb colegau Ac nid yw hanes Prif Ysgclion y deyrnas yn yr oesoedd gynt yn debyg 0 fod yn effeithiol i btri i ni edryeh arnynt fe! lleoedd • cysegredig,' a bydded eu dysgyblion yn farnwyr. Cydnabydda yr ysgrifenydd dan sylw, fod colegau Prif Ysgolion wedi tarddu yn ddechreuol o sefydliadau Mynachaeth I'ab yddol, sef cyrff mu frawdoliaethau o bobl, heb fod yn gyfrifol, ond i raddau by chain, i neb tu allan iddynt eu hunain. Yr oeddwn i yn gwybod hyn pan yr ymdrechais i a lluaws ereill, mewn cynadledd yn Merthyr Tydfil dros dair blvnedd yn ol, i bas-io pen derfyniadaa fod yr ys-ol a gafftti y Cymry yn un y byddai y boblogaeth, trwy gynrych- ioliad etboliadol, yn cael llywodraeth ami yn ei threfniadau, ei swyddogicn. a'i bar ian, ao nid fel y mae Coleg Iesu yn Rhyd yobain wedi bod, fel y cydnabyddir yn llyfr g'&s y Llywodraeth ar banes y Prif Ysgol- ion. Dywedir mai cymdeithaa y coleg sydd yn prcfi (audit) y eyfrifon a hwy yn uDig. Dywed y Blue Book a gyhoeddwyd yn 1874, It does not appear that auditors are specially appointed. No balance sheet is presented; but it is stated that the aggregate balance is vouched by the banker's pass book!T Dyna yw eefyllfa pethau uwch ben pymtbeg mil o bunau yn y flwyddyn Y mae y gorfforiaeth golegaidd yn cael gwnend fel y myno hi ag arian y wlad Ac y mae corfforiaeth fechan Coleg Caerdydd wedi dechreu- gweithredu yn unbenaethol, gan wrthod gwrando ar ddim a ddywed pobl Cymru, ond gwneud eu hewyllysiau eu hunain yn mhob peth. A cheisiant rwydo pobl Cymru i gydnabod eu mawredd hwynt fel unbenaethwyr, ac ymddiried eu plant a'u harian iddynt hwy beb fod yn gyfrifol i neb am yr hyn a WDant. Nid ydynt wedi gofyn cenad i bobl Cymru, nac am eu cydsyniad & dim a berthyn i'r coleg, o'r dechreu byd yrawr hon. Yn hyn y maent yn efelyohu annibyn- iaetb y brawdoliaethaumynachol Pabyddol, o'r rhai y tarddodd y Prif Ysgolion Ao efallai y byddai hanes yr anaibyniaeth hwn yn ddyddorol i'r Cymry, fel y rhoddir ef gan Dr Ayliffe yn ei waith ar Brif Ysgpl Rhy dy chain. Dywed efe yn ti ragymad. rodd iw banes, ei fod wedi gwneud ei oreu i gael gwybod beth oedd Colegau Prif Ysgol Rhydychain wedi ei dderbyn oddi. wrth ddynion haelfrydig, a faint oedd y symiau, a pha fodd y defnyddiwyd hwynt. Ffaelodd yn lan a chael atebion gan gorff- oriaeth y colegau. Yn ngwyneb hyny, dywedodd, I This indeed has so bad an aspecti that the concealing thereof seems -to me-fco be an argument of their perverting the Uses of the Charity.' Dywed hefyd, I If there be any proud strutting Head of a House, in either of the two Universities unto whom I have given offence, let him, shew himself, and expend his angry resent- ments as soon as he pleases; I shall ever bo ready to expose and lay before the world, the many foul and scandalous cor ruptions, which may very probably arise from such an exorbitant power. There were indeed heretofore in both Universities -as I have been credibly informed-such noxious Rumours as were never wanting with the utmost diligence, to prostitute the honour of their societies, to gratify an insatiable avarice, a cruel revenge, and an insufferable ty anny If the- Head of a College, instead of being the father of all his Fellows, should be assiduous in con- triving ways and means how to vex and distress them in their rights and privileges, and govern absolutely, the public good and interest of that college will not be long regarded.' Os pethau felly sydd wedi ffynu yn hanes colegau yn y Prif Ysgolion, anhawdd yw gwybod pa fodd y mae y sefydliadau hyn yn time consecrated' fel v dywed Mr Whytehead. Dywed Dr Ayliffe fod y Prif Ysgolion wedi bod o dan lywodraeth esgob ion, ac yn 'rhydd oddiwrth gyfrifoldeb i'r llysoedd gwladol.' Yn Mbrif Ysgol Paris, yr hon a felldithiodd Luther a'r Diwygiad Protestanaidd, gelwid y dyn yn 1 Anghenfil, os byddai yn aelod o'r Brif Ysgol, a apeliai at unrhyw lys tu allan i lys y* Ysgol I Ystvrid v bai yn dyngu anudon gan fod corfforiaeth yr Ysgol yn gwahardd y fath apel1' Ond er yr holl awdurdod a feddai y Brif Ysgol yn Rhydychain, yr oedd hi yn llygr- edig dros ben, Dywed Dr Ayliffe ei bod hi yn aomen 0 lygredigaeth yn y drydedd ganrif ar ddeg Yr oedd Rhydychain yn llawn o buteiniaid. a'r efrydwyr o dan ddylanwad afiechyd ffiaidd oddiwrthynt. Anfonwyd cenadwr o Rufain gan y Pab i osod pethan yn en lie. Aeth yr efrydwyr at y palas lie yr oedd y cenadwr i ddangos parch iddo. Ymddygwyd tuag atynt yn arw gan y porthor yn yr iaith Italaidd. Aohosodd hyny gweryl rhwng gweision y cenadwr a'r efrydwyr. Tafledd un o weihion y cenadwr ddwfr poeth ar efrydydd Gwyddeiig. Yr oedd y gwas hwnw yn frawd i'r cenadwr. Pan welodd Cymro oedd yn efrydydd yr hyn a wnaeth efe i'r Gwyddel, efe a saetn odd frawd y oenadwr trwy ei gotff. Paradd byn lawer o ofid i'r efrydwyr wrth geisio diano o afael melldithion Eglwys Rufain. Yn ngwyneb y fath bethau, hynod fod Eglwyswyr Protestanaidd yn edryeh ar henafiaeth y Brif Yagol yn rhyw beth cyst gredig,' ao nad yw yn bosibl i goleg yn Nghymru byth gystadlu a'r lath ysgol mewn cytegrwydd, 0 herwydd eibenafiaeth, er fod yr henafiaeth hyny yn llawn o fudr- eddi, anfoesoldeb, ac yn wir, barbariaeth dieflig. Yr oedd rhyfeloedd creulawn rhwng yr efrydwyr ac awdurdodau y dref yn dygwydd yn aml.1 Byddai yr esgob, yr hwn a lywodraethai y Brif Ysgol, yn anghytuno A'r brenin yn ami. Ac os troai yr efrydwyr i fod-yn bleidiol i'r brenin, digiai yr esgob wrthynt. Anfonai achwyniad at y Pab yn eu berbyn. Anfonai yntau fynach od yno i fod yn ysgolheigion er mwyn 0 el difetha nerth yr efrydwyr, nid er mwyn derbyn addysg. Nid yw y Pabyddion yn angbofio pethau fel hyn. Da ganddynt gael coleg yn Nghaerdydd i ddefnyddio eu dichellion i ddylanwadu ar yr efrydwyr fel yn y dydd- iau gynt. A da gan Esgob Llandaf fod y coleg yn agos iddo ef, o herwydd fod awdurdod esgobion ar golegau yn Lloegr wedi bod yn fawr flYnt, Y mae Eglwys Loegr ac Eglwys Rufain yn caru myned yn ol i'r oesoedd cyntefig am esiamp!au, a charent yn fawr pe gallent wneud bechgyn Cymru yn ddysgybion ufydd iddynt hwy tr#y cfferynoliaeth yr holl rwydau a allant hwy roddi o'u bamgylch yn Ngholeg Caer- dydd a Choieg Bangor. Nid wyf yn dysgwyl i ddynion nad ydynt wedi cael ond tipyn o addysg i'w gallnogi i fod yn feistri ^weithfeydd glo a haiarn i ddeall pethau fel hyn. Nid yw eu gwybod aeth yn myned fawr pellaoh na manylion eu gwaith, a rhydd eu cyflogau uchel gryn lawer 0 starch a bwcram yn ymddygiadau rhai o honynt a bAr iddynt geisio ymfrawd oli â. Lord a Deon, a bod yn gwbl ddibris o ganlyniadau i ftcbgyn Cymru yn y dyfodol. Rbymni. EDWARD Davies.

Y SI YN NHREFORRIS. Pan yn dychwelyd adref o Abtrtawe yn ddiweddar, ..cyfarfyddais A hen gymydog i mi gynt o dan ei faich fel arfer ac nid oes eisiea i mi hytbysu y neb a'i adwaen dan faich o beth, o herwydd y mae fel dyn y lleuad byth a'r un baich ar ei ysgwydd, gyda'r tithriRd fod dyn y lleuad yn good templar. a Goch yn good tippler. Wedi ypgwyd Haw a chael ycbydig ymgom amyr oriau dreuliais rhwng ei liniau pan yn hogyn gynt, cyn i'w ysgwydd erioed fyned ar gam fel yn bresenol wrth gario yr hen ysten fawr sydd wastad yn feddw ar ei ysgwydd, cefais ar ddeall ei fod ef yn un o enwogion yr Yhw.ia, a rhoddodd ycl ydig o'i hanes i mi fel y canlyn • Y mae yn perthyn i'n clwb ni, Joe,' ebe fe, fecbgyn enwog ac anfarwol, neb llai na Mr Thomas Phillips, stage manager y Star Theatre; Skety Jenkins, Ysw., oyfreithiwr; Goch Wat, Ysw., awdwr y Flying Welshman; Mri Joseph, Evan, a loan Morgan, tri brawd talentog sydd wedi eu graddio yn Oxford, ac a &dnabyddir fel Oxford boyt; y Hutes a'r Gittos, nofelwyr blaenaf yr oes bresenol; a phe buaset ti, Joe, ond olywed y cerddor Mr Joseph yn canu With Dread ful Eyes,' ac yn rhoddi yr araeth agoriadol ganlynol, buaset yn synu; ie, yn synu yn ofnadwy. Cod odd ar ei draed, a'i lygaid yn tremio i ddirgelion dy galon. a siaradodd ?rn Hebraeg fel y canlyn:—Now, brothers, et me say a word, there ia to bloody fighting to be here, no cedging, no drinking i quarts, and no half galcne, every one to drink in pints. Hear, hear. bloeddiai yr holl frawdoliaeth. Felly, ti weli nad yw y clwb ddim cynddrwg ag y myn rhai ddweyd ei fod, 0 herwydd y mae yn rhoddi mantais i bobl arfer siarad yn gyhoeddus, ac y mae hyny yn bwysig ar adegau; ac y mae ei duedd uniongyrchol yn foesol dda, a gofala Mr Roberts am hyny, o herwydd ni pddefa efe i ddim gwahanol i hyny fod yn ei dy; a thi wyddoet ei fod yn foneddwr crefyddol, ac wedi .gwneud dlSrbni mawrtrwy grefydd- oli y lie, ac yn arbenig ei gwsbaeriaid. Dyn drwyddo yw Mr Roberts-yn llawn o ras a daioni; ie, dyn fyddai yn well ganddo fod ya gardotyn tlawd na mabwysiadu unrhyw t'asnach na fyddai yn dylanwadu yn grefyddol arno ef a'i gwsmeriaid. Hei! hei I dyma yr exciseman yn dyfod. Dydd das Joe.' Dydd da, Wat, ebe finau. Yr wyf wedi methu yn deg a dyfod 0 hyd i'r dir gelwch fod yr exciseman yn gallu gyru y fath fraw a brya drwy fodiaa a fferau Goch Wat oni o bosibl y daw goleuni yn yr hwyr ar beth fel hyn, ao os caf fi ef, cewch chwithay ef, ddarllenwyr, Y mae si allan yr wythnos hon fod students y boneddwr a raddiwyd yn ngholeg y Dalie wedi bod yn actio menagerie wedi i ysgol y bwl binau gau nos Sadwrn di weddaf. Clywais fod y Sboni bach hwnw a laddwyd gynt gan Mandri yn actio y roar. ing lion Welwch chwi fel mae'r diafol yn gallu gwreichioni bywyd i farwolion er ei wasanaetha mewn hwyl a ffyrnigrwydd bwystfilaidd ac ysglyfeithgar. Ni enwaf ychwaneg y tro hwn, ond gofalwn y tro nesaf roddi yr holl gymeriadau yn llawn. Gan hyny, students, cymerwch rhybudd y> tro hwn. NOT FOR Joe.

«. — YR EISTEDDFOD GENEDL. AETHOL (?) Mbi GOL.Nid wyf yn sicr am gywirdeb y penawd uchod, felly yr wyf yn gosod n6d o amheuaeth wrth ei gynffon. Yn enw pob rheswm, paham na elwir hi yn Eisteddfod y Saeson bellacb, gan fod ei holl faterion yn cael eu trafod yn yr iaith Saesonaeg ? Dygwyddais fod mewn cyfarfod o'r pwyll- gor. cyffredinol yn L'erpwl y nos o'r blaen, a bu'm bron a cbolli y tipyn gras ataliol a ymddiriedwyd i mi wrth glywed aelodau y pwyllgor yn baldorddan ac yn torfynyglu yr ieithoedd estronol wrth drin amgylch iadau a gweithrediadau yr hen chwaer. Y peth cyntaf a darawodd fy nghlust oedd clywed rhyw hogyn bychan—yr ysgrifen- ydd mae yn debyg—yn dweyd, 11 beg to propose Mr so and so to take'the chair.' I I beg to second the motion' meddai Cymro (?) arall, a dyma hi wedi hyny. Araeth agoriadol, os teilwng o'r enw, yn Saesonaeg—darllen cofnodion y cyfarfod diweddaf yn Saesonaeg-darlleu y rhag. drefn yn Saesonaeg—areithio yn Saesonaeg —chwertbin yn Saesonaeg—dadleu yn Saesrinaeg-ffraeo yn Saesonaeg—a phleid- leisio yn Saesonaidg. TyMaia fwy nag an o waith mai mewn debating society yr oeddwn wrth eu clywed yn cyfeirio at eul standing orders a'u precedmts* Digrif ddoniol oedd clywed rhai o'r bechgyn yn bradychu eu hanwybodaeth wrth geisio chwyrnelli allan o'u cegau y fath eiriau a 1 Seriatim, Status quoEt cetera,' tic. Yr oedd eu clywed yn ceisio parabiu geiriau a brawddegau Saes onaeg yn ddigon iyru dyn o synwyr i redeg fartref nerth -ei draed a llyncu gramadeg [orrel a geiriadur Nuttal rhag blaen. Son am Ddic Shon-Dafyddiaeth. v Aed nnrhyw un i bwyllgor L'erpwl. a chaiff ei weled yn ei ogomant. Deallais fod yn agos yr oil O'r pwyllgor yn Gymry, er hyny, mynant siarad Saesonaeg er gwaethaf pawb a phobpeth. Liwygier ar frys. onide bydd yn rhaid defnyddio fflangell 0 fAn rheffynau. Os nad yw'r hen iaith wen yn werth ei barfer mewn cysylltiad a'r Eisteddfod, galwer hi The Enyiish National Eisteddfod a rhodder • Royal' o'i blaen er sicrhau ei llwyddiant fel y gwt aeth pwyllgor Saeson- aeg Caerdydd. Rhagcr etc os cawn ham dden.—Leo.

COLEG CAERDYDD A'R GRONFA FFYRLING. AT MB. D. MORGAN, ABEBCAB. SYR,- Gan eich bod wedi amlygu eich bod yn cymeradwyo cynilun Mr Ivor James ar Gronfa y Ffyrling, yr wyf yn-cyflwyno i'ch sylw, trwy gyfrwng y Dabian, os caniateir hyny, ychydig ofyniadau. Yr oeddwn i ac ereill o'r glowyryn meddwl ar y cyntaf pan ddaeth y swn am Drysorfa y Ffyrling i'r cyhoedd, mai wedi adeiladu castell yn yr awyr ar ben comin oedd Mr Ivor James yn ei sel a'Mrwdfrydodd dros Goleg Caerdydd ar y cychwyniad; ond gan eich bod wedi cymeryd y pwee i fyny yn ngHyfarfodydd y cynrychiolwyr, y mae yn deg a rhesymol cael ychydig ymgom arno trwy gyfrwng y newyddiaduron. 1. A ydyw yn deg ao yn onest iosod treth. ar lowyr Deheudir Cymru a swydd Fynwy am y deng mlynedd dyfodol, er codi trysorfa i daiu am addy, g plant y glowyr am yr oes- oedd dyfodol ? 2. A oes bawl gan gyfarfod o gynryohiol wyr, os bydd y mwyafrif dros hyny, yn ngwyneb'y gyfraith, i orfodi yr holl lowyr am y deng mlynedd dyfodol i dalu at y cyf- ryw drysorfa cs na fyddant yn ewyllysio gwneud hyny ? 3. 0 dalllywyddiaeth pwy mae y drysorfa i fod? AydywBwrdd Addysgy Llywodr aeth a pLwyilgor Coleg Caerdydd i gael ihan yn Ilywyddiaeth ei threfniadau ? 4. A ydyw y drysorfa i gael ei chyfyngu i Goleg Caerdydd YL unig, fel nas gellir estyn un cymhorth o honi i fechgyn fydd yn dar par ar gyfer gwneud cais at golegau ereiil ? 5. Pa beth ydynt y rhesymau dros gael cronfa i ddwyn llog yn fwy na defnyddio yr byn a ge-ir bob blwyddyn, fel y gwneir &. cholegau y gwahanol enwadau crefyddol yn bresenol? Byddai cael ychydig eglurhad ar y gofyn- iadau uchod yn dra derbyniol trwy gyfrwng y Daman gan luaws o'r glowyr heblaw fy hon, IFOR LLWYD,

TREFFOREST. Mm Got. ,—Byddwch cystal a chaniatau ycbydig o'ch gofod i draethu y gwirionedd ar bwnc llythyrau Gwyliwr yr Ysgogiad au ao un 0 Slant y Tonau yn eich papyr am yr wythnosau a aethant heibio. Gellid meddwl oddiwrth lythyrau y bodau hyn mai twyll. gormes, ao anghyfiawnder sydd wedi, ac yn teyrnasu yn y lie hwn y dydd iau presenol; o leiaf, tua'! gwaith alcan. y'mae pawb sydd yn gwybod ychydig o hanes y gwaith yn gwybod hefyd nad ydyw wedi gwneud aim yn debyg y peth a ddylasai wneud er ys dwy flynedd bellach, heb son am waith mawr. Y mae yn amlwg fod y llythyrau y cyfeiriwyd atynt yn ffrwyth malais rhyw fodau cenfigenllyd, sydd heb fod yn ddigon gwrol i ddweyd eu meddyliau ar lawr y felin; ond gwell ganddynt ymddangos yn dwyllodrus arwy y wasg, a cheisio gwarthruddo gwell gweith- wyr na hwy eu hunain am ychydig 0 hunan glod. Un twyll o eiddo Gwyliwr yr Yjg^og* iadau yw, ei f6d yn ceisio ein darbasgj^ mai ymwelydd a'r lie ydyw. Onid yw yr enw a rydd iddo ei hun yn ei fradychu ? Pa fodd y gallai wylio yr ysgogiadau osnad^ yw yn ein plith ? Ni tbwyilir hen ag us Y -mae yn rhyfedd fod dynion yn gallu ysgrifenn twyll ar g'oedd gwlad fel y gwna y rhai hyn. Dywed heiyu I mar diwrnod neu ddau yn yr wythnos a weithir yma yn breaenol, a boJ goiwg dlawd iawn ar y gymydogaeth Dyna anwiredd arall. Eto fod yma bedwar o gaff eriald heb eu hepwyltio gan y meistti.' Ni chlywsozn ton fod Mri B. Rees a J. Davies yn achwyn dim fod neb am ddwyn eu swyddi oddi- arnynt. Nid oes, ychwaith, yr un esgus dros ddweyd fod y new bosses yn gorthrymu ar eu cydweithwyr. Ond am rai dynion, grwgnach wnelert pe caent deyrnas a gorsedd Prydaii) Fawr. Y maeat wedi eu geni i rwgnach, a byddantfeirw yn rwgnaoh- wyr. Y mae wedi myned yn gioff iawn tua chynffon ei lythyr gyda y gwaith mawr o 60 i 62 0 flyebau mewn deuddeg awr. Ffugia net wyr a ydynt yn cael eu gwneud yn awr, ond eu bod wedi cael en gwneud. Pa bryd, wys ? Fealiai mai cyn y diluw y gwnawd hwynt. Dywed y buasent yn cael eu gwneud yn awr oni b'ai amgylch- iadau. (iwarchod y byd I dyma fe wedi rcyned o dan ei ddwylaw-yn hollalluOg, a bod yn siwr. O ragrithiwr, cywilyddia, a phaid dangos dy ben am un dydd a blwyddyn yn mhlith dy gydweilhwyr. Eto mewn pur thy nas a thori haiarn, dywed anwiredd haerliug. Nid oes un 0 wyr y melinau wedi tori cymaint a darn o haiarn, os na thorodd awdwr y llythyr ei hun. Gresyn fod dynion mor ddiegwyddor yn ysgrifenu y fath grog. lwyth o anwireddau noethion ar g'oedd gwlad am ei gydweithwyr heb un achos ond' malaisyn unig tuag atynt. Yr ydym ni, y new bosses, yn foddlon croesi y cledd gyda Gwyliwr yr Ysgogiadau' o dan ei enw priodol, a chyda'ch caniat&d chwithau. Gadawn lythyr Un o Blant y Tona u hyd yr wythnos nesaf rhag tietbu gormod ar eich gofod chwi, ond nis gallwn b&MO amddiffyniad D. Evans ar y Dabun ddi- weddaf. Acbwyna fod rhyw rai yn goliwxig bwledi ato o bob cyfeiriad, a bod yn an- hawdd iddo beidio teimlo pa buasai yn feddianol ar groen y rhinoceros ei hUll aD. Poor fellowl os nad oes ganddo groen y creadur uohod, credwyf fod ganddo galon fel yr adamant cyn y buasai yn gallu ye. grifenu y frawddeg hon yn ei amdeiffyniadi 1 0 herwydd eu bod wedi bod mor fonedd- igaidd *ag ysgrifenu perffaith wirionedd.* A chan ei fod tf wedi rhoddi ei droed yn eBgid yr awdwr, neu yr awdwyr hyn, dfiliy ef yn gyfrifol hyd nes y profa yr hyn a ddywed yn y frawddeg uchod; os na phrofa, > rhaid iddo ef gymeryd y canlyniadau Gweithiwr.

YNYSMEUDWY. • Llafar bid lafar.' Yn nawdd Dow a'i dangnef.' Pwy nad yw yn adwaen yr hen fardd enwog a'r lienor teleidwiw a adnabyddir wrth yr euw 'Y Masnachwr Cnau?' Y mae y beirdd yn tybio mai nid hwn yw yr enw a ddylai fod arno, ac y mae yr enw i gael ei newid yn Gwerinwr t* A chan na ellir ei ystyried yn fardd Oy- fallwy dau yr enw newyddhwn heb rybudd, a gosteg, a nawdd gwlad, penderfynir cynal cyfarfod a gorsedd yn yr Ynysmeudwy HaU i'w urddo. Yn awr, feirdd a llenorion o bob gradd, dyma fi yn udganu corn gwlad.' ae yn cyhoeddi rhybudd a gosteg o un dyddao wythnos, Y gwir yn erbyn y byd.' Yn y flwyddyn 1883, pan yw yr huan yn cyrhaedd Alban Arthan, ar ol awr anterth (am 7 yn yr bwjr), ar nos Sadwrn, yr 8fed dydd o Ragfyr, gwedi cyhoeddiad o un dydd ac wythnos, cynelir gorsedd wrth fraint a defaid bairdd Ynys Prydain, yn yr Ynya. meudwy Hall; a rhoddir gwys a gwahawdi i bawb a ddaw,' lie ni bydd noeth art yn ea herbyn;' ac yno yn arwynebol, y Tri Chyntefigion Beirdd Ynys Prydain, nid amgen Plenydd, Gwron, ac Alawn; ao yn eu plith, uy^gwylir beirdd y cylchoedd yn mhersonau Eurfryn, Gwyrosydd, Pabell- WYSOD, Maesyddog. Perllanog, Alfryn, Nathan Twrch, loan Wyn, Cadifor, Llew- elyn Michael, loan Meudwy, Asaph Godre'r^ Graig, Panther, Barout Cwmdu, Ifor Cwm.^ da, Glan Carnant, Onllwyn Brace, Gwilymj Wyn, Alaw Llynfell, Dewi Glan Twrch, so, ynbendifaddeuDccTOB Cwm?wbch, aphaiqb ereill; ac yn eu gwydd hwynt oil y ey- hoeddir barn gorsedd ar Y Gwerinwr.' .)J I Yn ngwyneb haul a llygad goleuni,' i, A OES Heddwch.

BiWf YR ALOANWYR., Dosbabth YSTALYFERA. 'V F"- Dynsunir galw sylw yr alcanwyr yn y oylch hwn at y cyfarfod a gynelir nos1 Sadwrn nesaf yn yr Ystaiyfera Hotel1, Cynaliwyd y cyfarfod dosbarthiadol o'r blaen yn ol y cynilun, pryd y derbyniwyd j. cyfraniadau 0 bob man yn y dosbarth tuag at ddyled yr Undeb, ond oddiwrth alean-, wyr Pontardawe, Glanrhyd, a melinwyr'y Gilwen. Yn awr, gyfeillion, hyderwn y oawn eich gweled yn y cyfarfod noa Sadwrn nesaf yn dyfod allan yn gryf. Peidiwch bod yn ol i ereill, ond dangoswclf) fod egwyddor dynion ynoch. Bydd y cyfarfod yn dechrou am haner awr weal. saith yn yr hwyr, a chofied pawb fod llygaid y dosbabth ar yr anffyddloniaidr* Pull, pull, together boys.' ALCANWR:

CYMDEITHAS DDARBbDOL Y GLOWYR. Cynaliwyd cyfarfod cbwarterol y gym- deithas uchod yn y Royal Hotel, Caerdydd, dydd Gwener, y 23ain cyfisol. Llywydd- wyd gan Mr G. W. Wilkinson. Yr oedd hefyd yn bresenol Mri J. L. Jones, J..J% Davies, J. W. Andrews, M. Kent, E. Jones, Talywain; W. Steadman, M. Dyer, H. Thomas, E Owen, a G. L. Campbell. DM" IJenwyd y mynegiad am y chwarter gan yr ysgrifenydd cyfifredinol, yr hwn a cidang., osai fod rhif yr ddau ar ddiwedd Mecu yn 21,013. Rbif yr aelodau ar ddiwedd Medi 1882 oeddent 11694. Talwyd ajlan yn ystod y tri mis 250p. ar farwolaetfc,l^ o aelodau, 138p. i weddwon, 108p. i blant, a 1,835 i aelodau oeddent wedi oyfaxfod ft damweiniau. Yr oedd 46 o weddwon a 72 0 blant ar y trysorfeydd ar ddiwedd jr chwarter. Pasiwyd penderfyniad yn

--Krfc-yri ami y gwelwyd y fathdorfo ly')1 wedi ymgasglu i angladd. Teimlir fawr dros y weddw a'r ddau blentyn ddifaid.