Tarian Y Gweithiwr

BWRDD YSGOL ABERDAR A MR BWRDD YSGOL ABERDAR A MR D. P. DAVIES. MRI GOL ,—Caniatewch i mi gael gwneud ychydig nodiadau ar lythyr Mr D. P. Davies yn eich TARIAN ddiweddaf. Bechreua drwy ddweyd, Y mae yn dda genyf weled ei enw wrth y llythyr hwn, gan fod hyny yn dwyn y mater o fewn cyleh y gellir ei bender fynu yn fuan.' O'r goreu, ceisiaf brofi fod Mr Davies wedi dweyd y gwir am unwaith modd bynag, (pa un ai yn fwriadol neu yn ddamweiniol nis gwn i, ac ni'm dawr, ychywaith). Gan fod brys ar Mr Davies i benderfynu y mater yn fuan, mabwysiadaf y cynllun effeithiolaf i I ddwyn y mater o fewn cylch y gellir ei benderfynu,' nid yn nnig yn fuan,' ond yn eglur iawn hefyd. Gwyr y eyhoedd mai yr ochr amddiffynol (defensive) mewn canlyniad i ymosodiad Mr Davies arnaf a gymeraf yn y drafodaeth yma—mewn cysylltiad a'i ymdrech i gam arwain y werin o barthed pwnc y fourth standard' gan ledawgrymu na ddygais yn mlaen fy ">ghynygiad yn unol a'r rhy budd a ro-3 1 5&d o Fai, 1881. Felly y map mi fyned can belled yn ol p -r ihwyna Mr Davies arno, t o'i herwydd, yr hwn a an rywun a gyfenwai ewn trefn i mi allu 7n effeithiol a buan yn y DARIAN. •' lolier, Pan agor- fourth standard Davies yn Y ,ir oli exiau.' mewn atebiad i (joiier, DYWtJÛlX uaa ogm odd ei enau o blaid y cynygiad.' Ni chaf odd Mr Davies gyfle i wneud hyny am nad oedd yn bresenol.' Cydnabydd Mr Davies yma gyhuddiad Colier, ond gwada iddo gael I cyfle i agor ei enau o blaid y cynygiad. Yn y DARIAN Mawrth 8fed, dywed B. Evans, I Cymerodd amryw ran yn y ddadl euaeth (sef ar bwne y Standard), ond fel y cyfaddefa Mr Dav es, ni ddyvedodd efe yr un gair ar y pwnc, &c.' Y cyhuddiad o hyd yw, nad agorodd Mr D P. Davies ei enau o blaid y cynygiad, cofier. Yn y DARlAN Mawrth 15ed, dywed Mr D. P. Davies, 1 Hyd a Hed y cyhuddiaa yn fy erbyn oedd, i Mr Evans fethu caeleilydd i'w gynygiad, a gorfu iddo felly syrthio i'r llawr.' Nage, Mr Davies, nid dyna y cy. huddiad. Gwelwch eich geirian eich hunan yn eich llythyr Mawrth laf Dywedir nad agorodd ei enau o blaid y cynygiad. Ni chafodd Mr Davies gyfle, &c. Dyma gynyg i ddiane o r trap, onide ? Ond wait a bit Yn ei lythyr Mawrth laf, gwadu Mr Davies ei fod yn bresenol pan agorodd Mr Evans campaign y fourth standard gyntaf. I Ni chafodd gyfle (meddai) i wneud hyny am nad oedd yn bresenol,' &c Eto Mawrth 15fed, cyfaddefa Mr Davies ei fod yn bresenol ar Fai 19eg, 1881, (sef y Bwrdd a adawodd efe allan yn ei abstract o gofnodion y Bwrdd). Wele ei eiriau, Ond y mae Mr Evans yn cymerydnawllinell o'r Merthyr Express i brofi ei fod ef a minau yn y Bwrdd ar Fai 19eg. Nid oedd angen iddo gymeryd y fath drafferth i brofi hyn. Y mae eofnodion y Bwrdd yn eithaf awdur dod ar y pwnc. Dangosant ei fod ef a minau yn nghydag wyth ereill yno y diwrnod hwnw.' Yu awr, er profi fy mod wedi cynyg y Fourth Standard Question, a bod Air D. P. Davies yn bvesenol, ac nad agorodd ei enan o'i blaid, gosodaf yma report y Bwrdd uchod yn gywir fel yr ymddangosodd yn y Merthyr Express am Mai 28ain, 1881, ac heriaf Mr Davies neu unrhyw un arall i brofi nad yw yn ber&tdth gywir :— ABERDAFE SCHOOL BOARD. The members present at the monthly meeting on Thursday (May 19th) afternoon were MessrR R. H. Rhys (Chairman), John Williams, D. P. Davies, W. Charles, D. Davies (Canton House), Geo. Smith, and the Revs. Dr Price, B. Evans, T. Jont^s, and W. James. The minutes of the last Board were read and confirmed. Yn mblith amryw bethau pwysig ereill ceir a ganlyn :— ALTERATION OF BYELAws.-In pursuance of notice, Rev. B. Evans moved that the 4th byelaw be altered to the effect that a child might receive a labour certicate after passing the fourth standard, instead of fifth as at present; also that the age be reduced from 18 to 12. The Chairman I believe that no steps are now taken if a child has passed the fourth standard. Clerk: You are obliged to do so according to the Act. Chairman The byelaws require alteration. Clerk If they are altered now the Department will only sanction the model byelaws prepared by themselves. Rev. B. Evans: Merthyr andGelligaer Boards have adopted 12 years, and the fourth standard; why should we be higher? Chairman: It will be better to name a committee, and let them see how far it would be advisabl to change the byelaws, after which we can communicate with the Department. Rev. B. Evans The proposition now made was referred to a committer some time ago. Clerk: It was that time the Department said they would only adopt their own byelaws. Chairman: I would suggest that we give the necessary notice to revoke the old byelaws, with a view of substituting modern ones, and fixing 4th standard instead of 5th; the matttr can then be dealt with at the next meeting. I do not think we should alter the age. Clerk:—The Act provides that. Rev. B. Evans: Cannot the byelaws over-rule the Act ? Chairman No, you can never over- rule an Act of Parliament; all byelaws must be consistent with that. Mr Geo. Smith Under the Factory Act you can employ a child uuder 13 years of age and the same thing applies to the Mines Regu- lation Act. Mr W. Charles I understood that the Mines Regulation Act only applied to children of 12 years. Chairman No, 13 is the age, but the Board sometimes winks at that sort of thing. Eventually, on the motion of the chairman, seconded by the Rev. T. Jones, it was resolved that the necessary notices be given of the Board's intention to effect an alteration in the bye- laws. POUNDAGE —Mr D. P. Davies moved that a model form of balance sheet (similar to the Abercwmboy Colliery balance sheet, 1880), be sent to the sectrary of the Com mittee of workmen at each colliery request- irg that a return of their several receipts and disbursements since the 1st January, 1881, be sent to the Board within 14 days. Agreed to. Yn awr, a feiddia Mr Davies wadu nad oedd yn bresenol yn y Bwrdd pan agorais campaign y fourth standard gyntaf ? Ac, a ydyw yn ddigon rhyfygus i haeru na chaf. odd gyfle i ddweyd gair o'i enau o'i blaid ?' Do, Mr Davies, chwi gawsoch gyfle, ond ni ddywedasoch air o'cb genau dros y cynyg iad.' Dyna'r cyhuddiad, syr, ac nis gell- wch ei osgOI. Credodd, ac yn wir. bostiodd Mr Davies ei fod yn adeiladu ei dy gwag ac afluniaidd ar I sylfaen safadwy,' ond y mae llawer gwr ffol wedi codi tai ardderchog yr olwg allanol arnynt, fel y tybieiat hwy, ar y Graig onder eu galar, gorfu iddynt weled ei camsynied a'u ffolineb. I Tywod oedd y 'sylfaen,' felly, 'efe a syrthiodd a i gwymp a £ u fawr.' oedd hanes diw y cyfryw. Ac er holl ymdrech a bustaoha Mr D. P. Davies, dyma yw banes ei fwthyn clai ef. Gan fod Mr Davies wedi gweled yn dda gosod Mr Evans ei hun yn y witness box, dymuna Mr Evans ddweyd mai yr unig ddarostyngiad deimla wrth fod yn y witness box yw, fod ei farnwr mor ddall. Pe buasai ei fawrhydi sydd yn eistedd ar fy achos wedi bod (fel y gollid dysgwyl i'r rhai sydd ar feinciau fod) yn fwy sylwgar, craffus, a diduedd, gyda geiriadaeth brawidegau rhesymegaeth (logic), &c., ni feiddiai ty ngosod yn y witness box. Pe buasai fy I marnwr anghyfiawn' ^edisylwi yn graffus ar y brawddegau canlynol, buasai wedi arbed llawer o drafierth iddo ei hun, a i.; t.í.L-l.- BUU'lo rrl j'- &. i ri >\ •• 1 Pan agorodd Mr E. campaign y fourth I standard gyntafY mae ystyr i'r gair cyntaf yma, a dylai un sydd yn gosod arall yn y witness box ei wybod, os am gen, y mae y cyhuddedig yn sicr o gael cam. Eto, Gohiriwyd fy nghynygiad drachefn hyd y Bwrdd dilynol.' Beth feddylia VI r DavIes yw ystyr y gair drachefn ?' Diau fod ystyr iddo. Am fod ystyr i'r gair I gyntaf yn y frawddeg uchod, y mae Mr Davies yn y ddalfa, ac y mae Mr Evans yn gallu newid position ag ef. Mr Davies yn y box os gwel yn dda, yn gondemniedig hefyd, a Mr Evans, in spite of all, yn rhydd. Am fod ystyr i'r gait I drachefn' yn y frawddeg uchod; y mae yn eglur fod fy ngbynygiad wedi ei ohir'o yn flaenorol Gwnawd hyny Mai 19eg, 1881, oud cofied Mr Davies ni ellid gohirio cynygiad heb ei fod wedi ei gynyg yn gyntaf Amlwg yw fod Mr Davies wedi ei gamarwain, ond nid wyf fi yn gyfrifol am hyny, ei look out, ef yayw hyny. Cofied Mr Davies yr hen air, I Ac os y dall a dywys y dall, y ddau a syrtbiant yn y ffos.' Gallwn ymhelaetbu ar lythyr Mr Davies, ond ymataliaf hyd dro arall os bydd galw am hyny. Ydwyf, yr eiddoch yn wirioneddol, Gadlye. B. EVANS.

YCHYDIG NODION AM AMERICA-YR ALCANWYR. Wedi gwrando cynifer yn darlitbio, ereill yn ysgrifenu llytbyrau, ac ereill yn eyhoeddi ystadegau ar America, dvlem ninau yn ein llithiau gyfeirio yn amlach ati ac at ei mas nach. Dichon pe caem ambell i lane o Dre- wyddfa i roddi i ni s-ymbyliad, ybyddem yn fwy effrogyda'n ddyled^ydd. Fort America yn wlad tawr a gydnabyddir gan bawb o angenrheidrwydd, onide pa fodd y gellir ysgrifenu fod yno filcedd o filltiroedd o dir heb ei wrteithio, os nad bnb ei sswign gan fod dynol. Cyfrifir fod yr Unol Dalaethau yn cynwys 3,000,000 o filltiroedd ysgwar, o ba rai y mae miliwn a haner yn dir wrteith iedig, haner y llall yn dir pori, a'r rhau arall yn fynyddig a chreigiog, ac efaliai beb fod yn addas i driniaeth. Byddwn ni yn ystyr ied Ffraincyn wlad fawr, Y mae yn llawer mwy na'n gwlad ni. Ydyw; ond y mae America gymaint bymtheg o weitbiau a Ffrainc, ac yn bymtheg o weitbiau yn fwv na Germani, deuddeg o weithiau yn fwy nag Awstria, a 25 o weithiau yn fwy na Phrydain Fawr a'r Iwerddon. Y mae yn ffuith rjfeddol fod ein cydwladwyr a'n per. thynasau yn ol y cnawd wedi myned dros y weilgi a meddianu gwlad sydd yn gywaint 25 o weithiau a'r un a adawsant ar ol! Y mae yno un dalaeth-Texas-yn cynwys 274,000 o filltiroedd ysgwar-talaetb odia-eth am fagu anifeiliaid a chynyrchu cotwm, Dyma y dalaeth, ynte, ar gyfer y miloedd sydd wedi arfer trin tiroedd, ie, y rhai hyny sydd wedi gorlenwi ein gweithfaoedd yn mhob cangen o lafur ie, dyma eu lie hwy, ac nid aros yma. i ddamsang traed ereill. Dywedir ei bod yn boeth mewn rhanau o honi. Cydmarwn Texas eto a'r gwledydd a enwyd. Nid oes gan Awstria ond 224,000; Germani, 212,000; Ffrainc, 204,000; a'r Deyrnas Gyfunol 121,000 o filltiroedd ys gwar. Felly y mae Texas yn fwy na Phryd. ain Fawr o fwy na chymaint arall. Awn eto yn mhellach, a ebawn Califfornia yn 157,000; Dakota, 150000; Montana, 143,000 -pob un o'r tair yn fwy na Phrydain Fawr a'rlwerddon, ao Arizona,Nevada, a Celerado yn 110,000 yr un, ychydig yn llai na Phryd- ain a'r Iwerddon yn nghyd; ac os dilynwn 11 ereill o dalaethau, ceir eu bod yn fwy na Lloegr a Chymru yn nghyd. Nid ydyw y wlad ond rhyw chwe' ugain mlwydd oed Can' mlynedd yn ol nid oedd ond 13 o dal aethau yn ymddibynu am amddiffyn yr undeb, ond y mae heddyw yn ymyl deugain, a'i phoblogaeth yn fwy nag haner can' mil- iwn. Pa ryfedd pan y mae trigolion pob gwlad yn dylifo i mewn iddi ac ni bydd yn un syndod iddi yn mhen ychydig flyuyrtd oedd gyrhaeddyd can' miliwn o boblogaeth Nid rhyfedd, ynte, fod y bachgen o Dre wyddfa yn chwyddo mor ddychrynllyd pan y mae wedi myned i blith teulu mor Juosog ac i wlad mor eang. Ond yr hyn sydd yn enoi ei goluddion yw, nad oes argoeliun am ymfudiad V fasnach alcanaidd i r talaethau. (Jaiff brofi fod llawer iawn o rwystrau ar y ffordd cyn y bydd iddo ef feddianu dymun- iad ei galon Y mae yn America gyfeillion mwy profiadol nag efe, Pob parch i Mr Hutchings, y mae yn ddyn penderfynol, a chawsom brawf o hyny yn ei ymdrechion i ddwyn ei pickling apparatus i weithrediad; ond tebyg y caiff yntau deimlo mai nid yr un anhawsderau a'i cyferfydd panyn ceisio ailgychwyn y fasnach alcanaidd yn America ag a'i cyfarfyddodd pan yn cychwyn ei batent yma. Ond i'r darllenydd sylwi ar eangder y wlad, ac er fod yno yn barod efallai, 90,000 o filltiroedd yn lwybrau rhfil- ffyrdd er agor masnachaeth yn y wlad, y mae yr anhawsderau eto fel mynyddoedd o rwystrau. Pa-a yn cael glo yn gyfkus, o ba le y dygir y nwyddau ereill sydd yn fwy anhebgorol angenrheidiol na'r glo Nis gallwn ni yn gydwybodol gredu yn y diffyndoll. Ni wyddom beth allai fod ein teimlad pe ym fudem i America yn awr, gwyddom ein bod yn hollol o'r un farn a'r diweddar Lywydd Garfield, sef, mai pwnc i'w benderfynu gan amser yw y Tariff, ac y bydd yn gywilydd gan yr Americamaid mewn amper i ddyfod iddynt geisio bod cyhyd o amser yn rhwystr ar y ffordd i gerbyd masnach i dramwyo drwy eu gwlad odidog. Gwyddom fod ein hen gyfeillion, ganoedd o honynt, yna yn credu mai oddiar argyboeddiad cydwybod, ae nid un teimlad tros y fasnach yu Mhry- dain, yr ysgrifenwn mewn iaith mor hawdd ei deall. Credwn fod gwlad sydd wedi gwneuthur cymaint gwruydri i ddileu caeth. iwed ar draul pum' mlynedd o Ryfel Gar- tref ol, yn sicr o ddyfod mewn amser, i edrych heibio y ffaith o'i bod yn derbyn haner ei chyJlid blynyddol drwy drethu nwyddau gwledydd ereill, i gymeryd eywiiydd o'r ar- feriad, ac i agor ei phorthladdoedd i gys. tadlu yn deg a gwledydd ereill. Nid ydym am gau ein Hygaid ar y ffaith fod gwleid- iadwyr America yn talu sylw manwl i'w dyled wladol, ac yn gwneuthur ymdrech fawr i'w ddileu. Y maent wedi bod yn talu o ddeunaw i ugain miliwn o bunau yn flyn yddol, fel llog ar euharian benthyg, a dottb ion ydynt am g'eisio symud yr achos fel na byddo iddynt wrth yr effaith. 0- ydyin yn cofio yn iawn, darfu iddynt drwy gydtgniad ( daIn mewn rhyw 13 neu 14 o flynyddoedd, j 150 OOO.OOOp o'r udyled, ac y mae eto yn I fawr. Pan godwyd y diffyndoll ar lafnau uyuvi-va j4wi.;awa i a dymuniaa tiosoarbu iiuuoug yu on&. v"Uo. ei chodi yn uwch eto, pan mewn gwirionedd mai olion yr oesau barbaraidd y cyfrifir y Tariff gan bawb uniongred fel masnachwyr. Y mae America yn ganmoladwy am ei chy- nildeb gwladwriaethol. Nid yw yn talu rhyw filiwn o bunauyn flynyddoli na brenin nacymherawdwr, dim ond 5000p i Lywydd, a hwnw yn agored i etholiad bob pedair blynedd. Ni waeth pa mor ami y genir ty wysog neu dywysoges, y maent hwy a pblant yr bwn sydd yn llyfnu y tir yno ar yr un fantais. Yn y pethau hyn, yr ydym yn mawrygu y wlad, ond pan y maent yn croesi ameanion Duw wrth osod y mdr mawr yna yn llwybr tramwyfa rhwng cenedl a chenedl, a rhwng gwlad a gwlad, yna teimlwn mai ein dyledswyddyw siarad iaith ein calon, nas gallwn gydweled & hwy. Nid oes gyfle gan yr amaethwr yn America, rhaid yw iddo ef werthu yn y farchnad rad, a pbrynu yn y farchnad ddrud. Ein tir- feddianwyr ni sydd yn locustiaid yn difa cyfoeth ein gwlad. Ysgrifena Dr. Pan Jones, Mostyn, erthyglau campus a ddylent gael eu cyhoeddi gan Gymdeithasau Rhydd frydig, a'u taenu wrth y miloedd mor rhad ag sydd yn bosibl yn mhlith etholwyr ein teyrnas, fel y byddo i ni gael diwygiad yn ein cyfreithiau tirol. Y mae America yn wers i ni yn hyn, ond nis gallwn yneinbyw gymodi a bod ei hamaethwyr yn gwerthu i ni eu nwyddau dan amodau Masnach Rydd, a hwythau yn gorfod prynu yr hyn sydd eisieu arnynt o lafnau alean neu un rbyw nwyf angenrheidiol arall dan amodau Masnach Gaeth. Y mae America yn gan moladwy hefyd am ddileu ei byddin seiydl- og, dim ond 25,000 o filwyr sydd yn cadw heddwch drwy ei holl aerfynau, tra y mae gwledydd y Cyfandir a ninau, yn cael ein llethu gan drethoedd i dalu segur swydd- wyr, blwydd daliadau; &c., i fyddin sefydl. -og Pan ddaw dosbarth amaetbyddol America yu ddigon cryf i gario y bleidlais ar y dos. barth liaw-weithfaol, dyna y dydd y bydd yn bryd i ni ofni America ftl gwlad i gys- tadlu 6, ni mewu gwerthu llafnau alcan. Bu Leecbbnrgh a Wellsville yno yn cystadlu a ni, ond buont dan orfod o gau'r dorau. Yr oedd ganddynt gystal ymenydjiau a chystal profiad mewn gwneuthuriad llafnau a can a neb pwy bynag a fagwyd yn y fas nrch. Dyna Mri Rogers yn Leechburg a Evan H. Davies yn Wellsville wedi gwario y cyfoeth a g isglwyd ganddyat, nid am nad oeddynt yn deall na thrwy unrhyw esgeu- lusdra, ond anfanteision oedd ar eu ffordd i gystadlu a ni yn y fasnach. Clywsom fod Leechburgh wedi ei* adeiladu ar ffynon o olew, ac nad oedd rhaw ied o lo yn cael ei ddefnyddio trwy yr holl waith. Felly, i ba ddyben yr ymffrostiaein cyfaill o Struthers fod yno lo addas at wneuthnriad llafnau alcan ? Agor dy lygaid, a gwel fod y gweithiau hyn wedi sefyll pan nad oedd angen am lo. Mewn gair, yr oedd ganddynt nwy, yr hyn a atebai y dyben yn well na glo; ac os nad yw efe yn gwybod hyn, dan foned yma fel boneddwr, ac nid fel coegyn, a chaiff wybod y dirgelwch yn rhad. LEWYS AFAN. [Gorfu i ni adael allan y rhan olaf o'r llythyr ucbod o herwydd diffyg gofod.- GOL,]

EISTEDDFOD BERTHLWYD, QUAK- ERS' YARD, LLUN Y PASG. Daeth y cyfansoddiadau canlynol i taw Y Traethawd.—Gwalchmai ac Hanesydd y Cynoesau. • Chwech Penill Bywgraffyddol.—Blagur yn, Glan y Bedd, Deigryn Awen Drist, Awel o fro Wylofain. Pedwar penill i gapel newydd y Berth lwyd.—Un yn Dechreu, John Flaxman, Un 0 adar y Berth, Awenydd, a Rhys Fychan. Dau englyn i Neuadd Ponlan.-Un a'i dine am y cline, Cenaw bwch yn canu bas, John Bulder Jones, Brysiog, Maenydd, ac Ymgeisydd Ieuanc. Free Hand Drawing,-Scot. Alfred R. Jones. Treliarria. J. T. jjMoECHN.

EISTEDDFOD BETHEL, NANTYMOEL, GWENER Y GROGLITH. Daeth y cyfansoddiadau yn dwyn y ffug- enwau a ganlyn i law: — Dadaiasoddi cordiau v don Gwladus.— Dewi Medi, Ymgeisydd, Dewi Mawrth, Iago Fechan, J ohnuy. lago Bach, Danap _iwilym, Y. Z. John Goss ddau ddiwrnod yn rhy ddiweddar. Dadansoddi y Winchester -Orlando, Cerddor Ogwy, ac Alaw Ogwy.—T. PHICE.

EISTEDDFOD TRE\LAW. Gadawyd yr enwan canlynol allan o r6str y cystadleuwyr :-Eii;tedifodwr,Self.Help, Alaethog, Iota, Aelod Galarus, Eiddunydd ei Ddoniau, Gweitiaiwr Profiadol.—THAL- AMUS.

Preliminary Notice. SION BAPTIST CHAPEL, MAERDY. A GRAND CONCERT of Vocal and Iu- strumental Music at the above chapel April 25th, 1883, in aid of the organ fund, The leading artists of the day will take part. For particulars see bills. PRIZE DRAWING DD. WALTERS, CWMBACH. Y rhifcodau buddugol:— 7.551 4.2:8 2.808 3.323 G.984 5.739 1.970 Ysg. GOHIRIAD ART UNION THOMAS JAMES, CWMDAR. Bydded hysbys i'r cyfeiliion sydd wedi prynu tocynau yr Art Union or cynorthwyo y cyfaill Thomas James, fod y pwyllgor wedi gweled yu briodol gohirio v tyniad hyd dydd Sadwrn, Mai 26a n, a hyny am fod niter mawr o'r llyfrau heb eu dycbwelyd, ya gystal a bod y pwyllgor yn teimlo nad ydynt wedi gwneud yr hyn a ddylent ac a allent er cynorthwyo cytail? sydd wedi ei analluogi fel y mae yn ofuus, am ei oes. SALEM, LLANILLTYD FAERDRE YNELIR y Seitbfed Eisteddfod Flyn- yddol yn y capul uchod dyid Gwener y Groglith, 1883. Beirniad y canu,—Eos Morlais. Programs yn cynwys y manylion i'w cael gan yr ysgrifollydd,-Th)rna.s WilUams, Ton Teg, Llantwit Fardre, Poutypridd. t?'¡à' 'Ymdeithgan y Pererinion,' 'THE PILGRIM'S MARCH,' Geiriau gan Prof. Rowlands, Aberhonddn. A 'GLAN YR IORDDONEN,' 'THE VERGE OF JORDAN,' Y ddau ar yr un copi yn y ddau nodiant, pris 2g. Cyfeirier am dano gyda blaendal at yr awdwr,-W. G. Smith, Bircbgrove, Llan. samlet, Swansea. Berthlwyd, Quakers' Yard, YNELIR EISTEDDOD yn y lie uchod w dydd Llun y Paso, 1883. Beirniad y gerddoriaeth,—MrDan Davies, A.C., Dowlais. Beirniad y farddoniaeth, &c.,—Mr John Morgan, Treharris. Programs yn awr yn barod, i'w cael gan yr ysgrifenydd arole yr un, trwy y post, ltc. BEMJAMIN EVANS; Lewis Town, Treharris, Quakers' Yard. Drill Hall, Merthyr Tydfil. Thursday, April 5th, 1883. A GRAND PERFORMANCE of Handel's beautiful Serenata, 'Acis and Galatea,' Will be rendered by THE YNYSYGAU CHOIR, Assisted by several musical friends of the town and neighbourhood. PRINCIPAL ARTISTES Soprano,—Madame Williams-Penn. Tenors,—Eos Morlais and Eos Wenallt. Bass,-Mr Lucas Williams, R.A.M. Orchestra,—Cyfarthfa String band. Pi&nist,—Miss P. M. W alter. Harmoniumist,—Mr David Bowen. Conductor,—Mr John Evans. Doors open at 7.80, to commence at 8 o'clock. Tickets:—Family Ticket to admit three to Reserved Seats, 7s 6c; Reserved Seats, 3s; First do, 2s 6c; Second do, Is 6c; Third do, Is.—D. D. Williams, Hon. Sec., 21 & 22, Glebeland Street, Merthyr. Myned yn mlaen gyda'r am-j- seroedd! Cyfnewidiadau pwysig yn Shop HODGES A'I FEIBION (diweddar Copeland), 6, Commercial place, Aberdar. OYMUNA^HODGES A'I FEIBION hys- bysu eu bod, er cadw yn mlaen a'r gwelliantau sydd yn myned yn mlaen yn Aberdar, yn gwneud cyinewidiadau mawr- ion yn eu masnachfa ddillad uchod. Bydd y cyfnewidiadau wedi eu gorphen erbyn y Sadwrn neda-f-Y 17eg, pryd y gwnant arddangosiad neillduol o'u Stoc Newydd Fawr o Ddillad, Hetiau, Ties &o., a hyny am y fath brisoedd nad all lai na synu y cyhoedd. EISTEDDFOD GENEDLAETHOL CYMRU. CAERDYDD, 1883. Llun (Bank Holliday), Mawrth, Mercher, ac Ian, Awst 6, 7, 8, & 9. Eisteddfod yn y boreu. Cyngherdd yn yr hwyr. .Hyueuiad i mewn i bob cyfarfod, 5s., 2s 6e, a Is. Trwyddedau (Season Tickets) i'r holl gyfarfodydd-boreu a hwyr—tros. glwyddedig (Transferable), Blaen-seddau, 21s.; ail seddau, 10s 6e, haner y pris arferol. Gan fod tebygolrwydd y bydd yr ym- gynulliad yn lluosog, doeth fyddai anfon am docynau mewn pryd. Gel)ir cael cofres o'r testynau, gyda'r amodau ac enwau y beirniaid, am dair ceiniog. j Cwbl gwerth y gwobrwyon, ^1,500 —agos I dri chymaint ag a gynygiwyd mewn un Eisteddfod o'r blaen. 1 _^Si-;4Gan archiad y pwyllgor, I .o0&.a.3^| i'>r,:¡ DAVID TUDOR EVANS, Ysg. Back Chambers, Cardiff, UwyI Dewi Sant. 1883. Royal College of Music, KENSINGTON GORE, S.W., LONDON. a President:— H.R.H. THE PRINCE OF WALES, KG. Director:— GEORGE GROVE, ESQ., D.C.L. Hon. Secretary:— CHARLES MORLEY, ESQ. NOTICE IS HEREBY GIVEN that the College will be opened m May, 1883, and that the examinations preliminary to the final competition for the first fifty open Scholarships, including fifteen with main- tenance, will be held in London and also in the principal towns of the United Kingdom, on (or about) Wednesday, the 28th day of March. Those candidates only who may be selected at these preliminary examinations will be allowed to attend the final compe- tition for Scholarships before the Director and Board of Professors at the College in London in April next. Persons desiring to be admitted a.s canai dates for Scholarships must apply on forms which may be obtained at the College on application by letter or otherwise. The forms must be retnrned so as to be received at the Office on or before the 19th day of March, 1883. The prospectus of the College is nearly ready, and will be forwarded on application to the Honorary Secretary, Royal College of Music, Kensington Gore, 8 W,, London. The same advantages as are offered to scholars will be open on certain terms and conditions to paying pupils (students). The terms and conditions are stated in the prospectus. CHARLES MORLEY, March, 1883. Honorary Secretary. The Preliminary Examination for the district of Merthyr Tydfil will be held at the Board Room Board of Heaith Offices, High Street, vjerthyr Tydfil, on Tuesday, the 27th of March, 1883, at ten o'clock in the forenoon. Exarniuers: —Mr Edward Lawrance, Mer- tLyr Tydfil; Dr Joseph Parry, Swansea I Mr Talitsin James, Mountain Ash. f • vMiuah y c.a«.cn> argyzol'ei; l *vlw pariaeth ddiffuant, didwylX ymddi mwyaf gwerthfawr a lleaiol ag y g idojs am dani, sef Quinine Bittf r ? GWILYM EVANS, Yr hwn sydd yn fath 0 Tonic Uys yn hollol yr hyn y gosodir allan—< 0'1 t> gyfansoddedig o lysiau wedi ei < v,Wr« mewn duU gwyddonol, a ohydt mwyaf sydd ddichonadwy er sii -un ,ri lwyddiant. Y cylla yw peirian treuliawl y oorff, ac o hono ef y g yr holl ranau maethlonol trwy soddiad. Os na chedwir hwn mei, 7 syrthia yr holl gorff i ddyrysweh. ac amqan penaf y Quinine Bitters y cylla yn lachus, a phob organ yn yn hwylus ac yn eu lie, a gellir yn W<r ystyried y Bitters hyn y feddy deuluaidd oreu y gwyddis am da C,.Y, meradwyir hi yn ddibetrus at ann v e.. yn ei gwahanol agweddau, ac aS 'a vd ddwyfron a'r afu, yn nghydag anln gewynol. Yr ydym am lawer o fl ..y<it;au wedi edrych gyda gradd helaeth t i dybiaeth ar feddyginiaethau hys JK fn^e<idid ni i wneud hyny A'r f ] vgia*. E?^« 861 Qumine Bitters .r#: iaethaii nea y 8wel8om y fath ysi-I. 2S, pwy818 a dylanwadol < "life beth^am ansawdd'y afwHadant 0yn „ OS, wedi ymchwihad, y boddlonir w 7 Z eu rhinweddau, dylent fod yn ewy dalu pris teg am y cyfryw, a rhe V;i brawf teg a pharhaol, a pheidio r d eu hudo i redeg a phwrcasu m ly, fjj* iaethau iselbris, y rhai yn fynyoh a » aid yn unig yn ddiwerth, ond r}x', niweidiol. Oddiwrth ein gwybodaeth berso s ? darparydd a'r perchenog, gwyddo: ');, „ ii\ yn ei broffeswriaeth wedi eyrhaed. ? ':oli. rhydedd uwohaf yn y gangen Net ci ;■>« ystyrir ef yn un o fferyllwyr mwyt .;c..i;jr; dig ac addawoi y dydd.

FFEITHIAU AM QUININE B I' MN* GWILYM EVANS. Y maent yn cael en cymerad o f&fj feddygon a fferyllwyr i'w cleifioi x ci bob meddyginiaeth arall fethu. Y maent yn cael eu cymeryd ga en {g ieuanc, cyfoethog a'r tlawd, achan y -ir^E yn mhob sefyllfa ao o dan bob am, -h Ni dyn unig yn Nghymru y n :i.- '4 adnabyddus, ond derbymr orders '»* ynt o America, Canada, yr Aifft, Awstraiia, &c. Y mae pawb sydd wedi eu prOD i,, yn eu cymeradwyo i'w oyfeillion, ? vy hyn y mae y gofyn am danynt yn • R I V.T yn helaeth o flwyddyn i flwyddyn Y mae hyn yn brawf teg o'i heffei .!d>i>s canys paham y prynai neb y food; tb am yr ail a'r drydedd waith os ni yn derbyn budd a lleshad oddiwrt

MEDDYGINIAETH HYNOTAF ya OSfI iTW Quinine Bitters Ghoilym 3 ■ • Y mae ynddynt gymysgedd c i ohwerw a melus-lysiau, wedi er iam gydgymysgu mewn modd newydc a dirgel, gan y dyfeisydd, Mr. rv Evans, F.C.S., M.P.S., fferyllydd, 8j ( h Y mae y gwahanol lysiau wedi eu ]1J.y;gr¡ yn hynod o ffodus, a ohynwysa y i;J'U:J Bitters yn ddiamheuol y ddarpan ¡;;f:i{' er lies y corff dynol.

Eu DEFNYDDIOLDBB YN UN GYMY .<: 1. Hawdd iawn fyddai i unrhyw in y meddyginiaethau uchod ar ft hawdd fyddai gwneud rhyw gym y- T honynt, ond anhawdd iawn fyddai -j holl lysiau uohod at eu gilydd ii £k-8l1 rhesymol, ao anmhosibl fyddai er. £ ■■<•>&■& yn y modd cyfrwys a medrns y g\ ;ir Mr. Gwilym Evans, a chanddo ei 'TCig y mae y dirgelwch mawr o gy J psthau hyn gyda y fath Iwyddian c .4^5 affaith. Y maent wedi en profi yn eJ -;»ol i symud y doluriau a ganlyn DIFFYG TREULUD A'l GANLYN; OAT?, Sef poen yn yr ystumog, gwynt trymder anarferol ar ol bwyta, gwoeHf,* oyn bwyd, diffyg arohwaeth, b.l*s !iC. nymunol yn y genau, gwres xnf. -vr jxi •& oylla. yn aehosl y corff i rwymo, jr. i aa 1 yn drwm, a'r genau yn sych, br:>ih)a,ik*Q poenus yn y frest a'r ochrau, a bigiadau fel pe bae pryfedyn yn j n )]* Y mae un neu yohwaneg o'r poei j, a yn arwydd o ddiffyg treuliad, a gyntaf y dechreuir ar gymeryd Bitters Gwilym Evans. SYLWADAU CYFFEEDINOL Gallai rhaidybio ei bot yn ant. i .-u>t i an feddygIlllaeth effeithio lleshvi mswa cynifer o wahanol ddoluriau. 5 ruvK- vs ateb yn syral a pharod, sef (1), bed ysteol. aethau pwysig i'w cael unrhyw ansjr; -od y tedilygimaeth ya cyawys cyaifar n wahanol lysiau; (3), y Mae y un holiol resymol, sef symud ach >R j dnliu yn gyntaf trwy gryfhau y cyfans»?d li&Js i,4 telly amddiffyn y rhanau gwanaf a agored i afiechyd. Ar bob atr,>y inbisd doeth ydyw yn gyntaf ohwilio .v;br»c lur. CyfarwyddiadaM i'w bum-am Gofyner yn eglur am Quini BUtitxs Gwilym Evans. Ar ol ei gael, wiryche* ys< fanwl ar y label, a sylwer ar atari" ■.> y Lly v*. odraeth sydd ar wddf y bote!, a mynuis gweled yr enw Gwilym Evans. M.P.S., wedi ei ysgrifenu yn ll&vyyBgrif -• I perchenog. Gofaled pawb na chynieront t i na derbyn cynghor i gymeryi foddion arall o dan yr hen esgus (j, ?c«X ya llawn cystai ac yn rhatacli. Es ma a thwyllodrus yw hwna. Cofier bob amser fod efelyohia U; i bob peth da., ac y mae lluaw < i-v. efelychiadau i feddyginiaeth ard -iiC;. >• & dihafal Quinine Bitters Gwilvm

ö. iietn yuyuo yj. out x alw ar y creaduriaid hyny sydd mor barod i roddi eu gwasanaeth yn lie eu cydweith- Vryi sydd yn ymdrechu am gyfiawnder ac yn gwrthwynebu y fath ormes ddireol ? Atebiad i'r ychydig hyn rydd foddlon- rwydd i lawer heblaw-JOHN BONS.