Tarian Y Gweithiwr

TAMEIDIAU HYNOD A DY- DDORUS. Pa fodd y mae dynion fel :ê? Am nas gellir cael eu gwir nerth na'u daioni o honynt, hyd nes y byddont wedi bod mewn dwfr poeth am beth amser. Un tro da yn haeddu un arall:—A ganlyn sydd gyfleithiad llytbyrenologopi o lythyr a anfonwyd gan glochydd i un arall o'r un alwedigaeth Anwyl John, wnewch chwi gladdu fy ngwraig, a gwnaf finau gladdu eich gwraig chwi ar unrhyw ddiwyrnod y byddweh fy eisieu; rhydd i mi lawer o bleser i wneud hyny unrhyw bryd. YdwyfJ yr eiddocb, yn yn gofyn cymwynas, John Turner. Yr oedd yr enwog Horace Greely, America, yn arfer dweyd y stori ganlyn- 01 yn ami:—Anfonodd at gyfreithiwr i geisio ganddo gasglu arian i mewn oedd yn ddyledus iddo, a chan ei fod yn meddwl mai gwaith pur anhawdd oedd eu cael, dywedodd wrth y cyfreithiwr y celai ef haner y claim-fel fee. Cyn hir derbyniodd Mr Greely y llythyr byreir- iog a ganlyn :— 'Anwyl Syr,—Yr wyf wedi Ilwyddo i gasglu fy haner i o'r claim. Mae'r gweddill yn anobeithiol.' Dywed un fod tafod cyfreithiwr yn debyg i'r gareg hono oedd yn parhau yn rhinweddol tra y rhwbid hi ag aur. Y mae'r enghraifft tichod yn dangos hyny. Yr oedd yna ddyn nervous iawn, yr hwn a boenid yn fawr gan dwrw dwy efail of oedd yn ymyl ei dy. Cynygiodd iddynt swm o arian fel iawn am symud o'r lie. Pan y talwyd yr arian i lawr, gofynodd iddynt i b'le yr oeddynt yn symud. Wel, syr,' atebai Jack gyda gwen geillweirus ar ei wyneb, mae Tom Smith yn symud i fy efail i, ac yr wyf finau yn myn'd i'w efail ef.' Paham nad yw argraffwyr yn llwyddo fel darllawyr ? Am fod argraffwyr yn gweithio ar gyfer y pen, tra y mae dar- llawyr yn gweithio argyfer yr ystumog, a lie b'o gan ugain o ddynion ystumogau, nid oes ond gan un fenydd. Yr oedd rhywun yn esgusodi celwydd- wr o flaen Dr Johnson trwy ddweyd, Rhaid i chwi beidio credu yr haner y mae yn ei ddweyd." "Ie," meodai y Dr., "ond pa haner." Pan oedd yr enwog Deon Swift yn eistedd wrth y bwrdd yn cymeryd ei forcufwyd gyda chyfaill iddo, curwyd wrth y drws gan fam ofidus, yr hon a ddaeth i ofyn i'r Deon i fyned i daenellu ei baban oedd bron marw. Cododd oddiwrth ei foreufwyd, ac aeth gyda/r fam helbulus i'r ty lie yr oedd y baban claf. Wedi iddo ddychwelyd, gofynodd ei gyfaill iddo, Sut yr oedd wedi gadael y baban ?" Wel," meddai yntau, mi a roddais ddos o gastar oil iddo yn gyutaf, wed'yn mi a'iftaenellaie; gan hyny, y mae y baban, druan, yn awryn barod i un o'r ddau fyd." Mewn trefn i ysgrifenu llythyr caru da, dylid dechreu fel pe na fyddech yn gwybod beth yr ydych yn myned i ddweyd, a diweddu heb wybod beth yr ydych wedi ysgrifenu. Y mae yna rai pobl ddystaw yn fwy dyddorol na siaradwyr da. Y nesaf at ddystawrwydd daw byrdra nerth y dyn doeth a noddfa'r ynfyd. Pregethwr mewn lie gwledig oedd yn pregethu yn erbyn yr arferiad o dyngu a rhegiu a ddefnyddiodd y rhesymau per- swadiol a ganlyn yn erbyn y fath ddrwg mawr :—O I fy mrodyr, ysgowch yr ar- feriad drwg hwn, oblegyd yn gyntaf, y mae yn bechadurus, a pheth sydd fwy a phwysicach, y mae yn anfoneddigaidd. Merch fechan yn clywed ei mam. yn dweyd ei bod yn myned i half mourning, a ofynodd yn adiniwed a oedd yna ereill o'i pherthynasau wedi haner marw. Yn mhlith doethion, efe yv¡'r doethaf sydd yn meddwl ei hun yn gwybod leiaf, fel y mae y mwyaf yn mhlith ffyliaid yw o'i pherthynasau wedi haner marw. Yn mhlith doethion, efe yv'r doethaf sydd yn meddwl ei hun yn gwybod leiaf, fel y mae y mwyaf yn mhlith ffyliaid yw yr hwn sydd yn meddwl ei fod yn gwybod fwyaf. 1

Y CHWIL-LYS PABYDDOL. (GAN AWBWR "DYDDIAU MARl W AEDLYD. "J PENOD XII. Boneddiges o deulu urddasol yn Seville, yn Spain, o'r enw Jaue Bohorquia a gymerwyd i fyny ar dystiolaeth ei chwaer, yr hon A gawsai ei harteithio a'i llosgi, o herwydd ei bod yn Brotest- ant, ac yn ystod nn arteithiad a addef- asai iddi fod yn siarad rai troion gyda ei chwaer Jane am y grefydd Brotestan- aidd. Ar yr awgrym yma cymerodd ellyllon v Chwil-lys afael yn Jane, a chafodd ei dirdynu ar y glwyd gan yr ellyllon, mewn modd mor greulon fel y bu farw yn mlien wytliuos o'i chlwyfau a'i harchollion. Parodd hyn i'r ellyllon ofni canlyniadau oddiwrth deulu galluog y foneddiges, er nad ofnent Dduw ac na pharchent ddyn. Yr unig beth a wnaeth- ant i geisio boddloni y teulu oedd peidio llosgi ei liesgyrn hi wedi iddi farw. Ymddygodd yr ellyllon yr un fath tuag at physigwr dysgedig o'r enw Isaac Orobio. Bn yn y carchar tywyll, ffiaidd, yn y Chwil-lys am dair blynedd. Ar derfyn yr amser hwnw arteithiwyd ef mor greulon gan yr offeiriaid Pabaidd nes yr oedd ei holl gorff yn un crynswth pydredig ac afluniaidd. Dyoddefodd yr arteithiad dair gwaith. Bu am 70 diwrnod cyn i'w archollion wellhau. Wedi hyny alltudiwyd ef am ei oes. Yn nhir ei alltudiaeth ysgrifenodd hanes ei ddyoddefiadau, ac a'i cyhoeddodd i'r byd. Brodor o Loegr o'r enw Isaac Martin a aeth i Malaga, tref yn ymyl Mor y Canoldir yn Spain, ar neges fasnachol. Cymerwyd ef yn garcharor gan ellyllon Pabyddol y Chwil-lys. Gosodasant ef mewn daeargell dywell. Wedi hyny pan welsant yn dda dygasant ef allan i sefyll ei brawf. Rhoddasant 26 o gyliuddiadau yn ei erbyn. Un oedd ei fod wedi peidio tynu ei het pan yn pasio croes-bren neu ddelw! Un arall oedd ei fod wedi bwyta cig ar ddydd Gwener! Un arall ei fod wedi gwadu awdurdod y Pab Y pedwerydd cyhuddiad oedd, ei fod wedi gwrthod rhoddi arign i dalu am weddio dros y meirw! Ei drosedd- au oil oeddynt, ei fod wedi gwrthod bod yn eilunaddolwr, a chydnabod mai y Babaeth felldigedig sydd yn iawn Con- demniwyd ef i golli ei holl eiddo, ac i gael 200 o ffrewylliadau ar gyhoedd. Felly, bore dranoeth, dygwyd ef allan yn noeth, rhwymwyd ei ddwylaw, a dodwyd rhaff am ei wddf. Yna gosod- wyd ef ar gefu asyn, ac felly arweiniwyd ef trwy yr heolydd, gan ei ffiangellu yn y modd mwyaf annrhugarog. Bu am bythefnos yn methu symud ar ol y drin- iaeth felldigedig hon. A bu amser maith heb lwyr wella. Mor gynted ag y I cafodd gyfleusdra, cymerodd long a hwyliodd yn ol i Brydain yn y flwyddyn 1714, sef y flwyddyn y gosodwyd George I YN frenin ar Brydain, ychydig dros ugain liilynedd cjRn i'r diwygiad Meth- orlistaidd dori allan yn Nghymru yn amser Ilowel Harris. Philip Y., Ffranc- wr, oedd brenin Spain y pryd hwnw. Yn mhen oddeiitu deng mlynedd wedi hyny vmaflodd pruddglwyfder yn y brenin nas gellid ei wella o hono. Gad- awodd yr orse(ld i'w fab, a chiliodd i fynachdy. Ond gan i'w fab farw o'r frech wen, aeth yn ol o'r mynachdy i eistedd ar yr orsedd. Amser o ryfel- Ji oedd a gviledydd ereill oedd amser ei deyrnasiad ef. "Ni bydd heddweh, I modd fy Nuw, i'r rhai annuwiol." Dygwyddodd i farsiandwr oLundain, o'r enw Nicholas Burton, fyned i Seville yn Spain, ar neges fasnachol. Aeth un C swyddogion y Chwil-lys Pabyddol ato ] un diwrnod gan gymeryd arno mai i ddybenion masnachol y daethai. A diau mai hyny oedd ganddo mewn golwg, trwy ei fod yn amcanu chwanegu at gyfoeth v Chwit-lys a'r yspail a gaffai efe trwy erlid y Sais. Y diwrnod can- lynol ar ol ymweliad y Swyddog cymer- wyd Burton yn garcharor a cliyhudd- wyd ef o siarad yn ddirmygus am y grefydii Babaidd. Gwadai efe hyn yn benderfynol, er yr addefai efe ei hun yn Brotestant trwyadl. Gorchymvnwyd idda gael ei osod ar yr arteilhglwyd ofnadvvy. Ond ni wadodd y gwirionedd. Condennnwyt ef i gael ei losgi. A phan yr oedii v tan yn dil'a y rhanau isaf o'i gos rf, yr o :■ Id ei wynebpryd yn siriol/a ii liyfrvd ar ei enau, yr hyn a dynodd sylw cyiVtv.dmol vr edrychwyr, a lla^ver a rvfed'dasant at y gynhaliaeth a gaffai ei enaid gan JJduw. Dyoddefodd llawer o Saeson ierthyrdod yn Spain heblaw efe. William Lithgow oedd un o honynt. Teithiodd gryn lawer yn ei ieuenctyd. Aetlr i Malaga yn Spain yn y flwyddyn 1620, sef yn amser James I. yn Lloegr, ac ychydig amser cyn i Charles I. ddechreu teyrnasu yn y wlad hon. Yn Spain Babyddol y cofodd y brenin Charles ei wraig. Daeth llynges Seisnig i Malaga pan yr oedd Lithgow yno. Aeih Lithgow ar fwrdd y llynges. Parodd hyny i bobl Spain edrych arno fel yspiwr. A phan yr aeth yn ol i'w lety, yr oedd yno naw o filwyr yn dys- gwyl am dano. Bwriasant fantell fawr drosto, A chymerasant ef i garchar. A /EDI ei Iwytho a chadwyni, gadawsant ef yno AIO saith wythnos, pryd y gosod- wyd ef ar y glwyd ofnadwy i gael ei arteithio. Dyoddefodd ddirdyniadau dyclirynllyd am bum awr; ac yna wedi methu gwneud iddo addef ei hun yn ysbiwr, cymerwyd ef yn ol i'r carchar, a bu agos iddo gael ei newynu i farwolaeth. Wrth chwilio ei bapyrau cafwyd rhai llyfrau Protestanaidd. Parodd hyny i'w boenydwyr newid eu sail o weithredu tuag ato. Cyhuddasant ef o fod yn lieretic. Cafodd ei ddedfrydu i'w ar teithio mewn un matharddeg o ffufiau. 0 ac os byddai ana-dl yn aros ynddo wedi hyny, fod iddo gael ei losgi yn lludw. Wedi bod dan yr arteithiau, bwriwyd ef i garchar i aros adeg gyfleus i'w losgi. Ond gwaredwyd ef o'u dwylaw trwy offerynoliacthun o forwynion y carchar. Tueddodd yr Arglwydd hono i dosturio wrtho. Mynegodd hono ei helynt wrth rai boneddigiol1 Seisnig, a thrwy ddylan- wad y llysgenad Prydeinig, cafodd ei ryddhau. Daeth wedi hyny i Lundain, lie yr adroddodd hanes ei ddyoddefiadau dan law y Pabyddion, a chyhoeddodd yr hanes i'r byd. Pa ryfedd fod pobl Prydain yn ffieiddio yr Eglwys Babaidd? Gosodwyd hen wraig 85 oed yn y carchar gan y Chwil-lyswyr. Cadwyd hi yno hyd nes yr oedd yn 90 mlwydd oed, pryd y gosodwyd hi ar yr arteith- glwyd i gyffesu ei bod wedi troseddu yn erbyn y Babaeth. Bu yr hen wraig farw mewn ychydig ddyddiau ar ol yr arteithiad. Ond llosgwyd ei hesgyrn hi gan yr ellyllon, a gosodwyd melldith oesol ganddynt ar ei pherthynasau hi. Yr oedd boneddwr yn Spain o'r enw Don Carlos de Soso, mab i esgob yn Itali, yn wr dysgedig iawn, ac wedi mabwysiadu y grefydd Brotestanaidd. Gwnaeth ei oreu i'w lledaenu hi yn Spain. Gosodwyd ef yn y carchar, a chondemniwyd ef gan y Chwil-lys i gael ei losgi. Cyn iddo gael ei losgi, ysgrif- enodd ei gyffes grefyddol, a dywedodd yn ei ysgrifen fod Pa-byddiaeth wedi bod yn gyfeiliornus am oesoedd, a'i fod ef yn myned i farw yn ngwir ffydd yr efengyl. Dywedodd ei fod yn gorchymyn ei hun i Dduw trwy Grist. Rhoisant ryw beth ar ei enau i'w rwystro i siarad ar y ffordd at y stanc. Cymerasant y peth hwnw oddiar ei enau wedi iddynt ei rwymo wrth y stanc, i roddi cyfle iddo i i ddweyd ei fod yn troi yn Babydd. Ond dywedodd efe mewn llais uchel a hyfdra. crediniol, "Pe buasai genyf ddigon o amser, gallaswn eich argy- hoeddi eich bod mewn sefyllfa golledig, am nad ydych yn dilyn fy esiampl i. Brysiwch i osod tan yn y coed sydd i losgi fy nghorff." Llosgwyd ef ac aeth i'r nefoedd at ei Arglwydd. Llosgwyd Protestant arall yr un amser ag efe. Condemniwyd un wraig yn Spain am ei bod yn Brotestant. Torodd hono ei gwddf A siswrn yn hytrach na chymeryd ei llosgi gan y Pabyddion. Can wyd ei chorff nlarw hi ar elor, a llosgwyd hwnw. yn nghyd a'i llun hi. Rhyfedd fod cynifer o bersonau wedi medru gwynebu angau wrth y stanc mor wrol a dedwydd. Rhyfedd na buasai llawer o honynt yn rhoddi terfyn ar eu heinioes eu hunain yn y daear-gelloedd, cyn iddynt gael eu llosgi. Oud yr oedd eu ffydd yn Nghrist mor gryf, a'u hawydd i ddangos i'r byd, er gogoniant Crist, eu bod yn marw yn ddedwydd yn ei ffydd ef, mor fawr, fel yr oeddynt yn barod i osod lawr eu bywydar dros ei enw ef, yr hwn a roddodd ei fywyd ei hun yu aberth iawnol er mwyn eu gwaredu hwynt o afael marwolaeth dragywyddol. Yr hyn sydd angenrheidiol ac yn briodol i ni i'w gredu, yw, fod Pabydd- iaeth yn awr yr un petli ag y mae hi wedi bod eriood o ran ei hysbryd a'i deddfau creulon ac erledigaethus. Yr oedd gwertiiwr Biblau yn Sicily, ynys Babyddol yn agos i Itali, ychydig mwy efallai na blwyddyn yn ol, yn ceisio lledaenu gaii- Duw, pryd y bygythiodd dyn y lladdai efe ef, ac y llosgai efo ei Feiblau ef, os nad elai efe o'r lie o fewn tri diwrnod. Aicddiffynwyd gwerthwr y Beiblau gan y Police. Ond ceisiodd yr offeifiad Pabaidd gynhyrfu y mob yn ei erbyn d. Methodd yr offeiriad gael y swyddogion gwladol i'w yru o'r lie. Ac fe lwyddoddd y dyn da, ac a werth- odd yr Ysgrythyrau sanctaidd i amryw. Y mae y Hew rhuadwy Pabyddol wedi cael ei gadwyno, a da i bawb yw hyny.

0 NEWYDDIADURON CYMREIG. A MERICAN AIDD. MARWOLAETHAU. MORGANS,-Chwefror 11, yn Mahanoy Plane, Pennsylvania, yn nhy Supt. D. Evans, Abraham Morgans, yn 70 mlwydd oedd y dydd y bu farw. Cladd- wyd ef Chwefror 14, yn Summit Hill, pryd y gweinyddwyd yn y ty gan y Parch D. S. Thomas, Shenandoah; ac ar lau y bedd gan y Parchu D. S. Thomas a Henry Thomas, Landsford. Brodor oedd Mr Morgans o Ddeheudir Cymru. Bu yn California am dymor flynyddau yn ol. Treuliodd lawer o flynyddau yn yr Hen Fines, Summit Hill, Ashton, Lansford, &c.; ond wedi i henaint a methiant ei oddiweddyd ef a'i anwyl briod, symudasant at Mr David Evans, yn Mahanoy Plane. Bu Mrs Morgans farw tua dau fis yn ol, a thebyg i biraeth fod yn rlianol gyda henaint i ddwyn gyrfa Mr Morgans i derfyniad mor fuan ar ol ei briod. Bu Mr Morgans yn aelod gyda'r Bedyddwyr am flyn- yddau yn Nghymru. DAVIES.- Chwefror 12, yn Beacon, Iowa, Mrs Phoebe Davies, sef mam-yn- nghyfraith y diweddar Morgan Howells, yn 66 mlwydd ac wyth mis oed. Ganwyd hi yn Dolypwll, plwyf Penrith, swydd Benfro, Deheudir Cymru. Enw- au ei rhieni oedd Benjamin a Rachel Lewis. Priododd a D. Davies, Cilwern, plwyf Clyde, o'r un sir. Symudasant i Pendaren, Morganwg, a buont fyw yno ac yn Dowlais 32 o flynyddau. Bu ef farw yn Dowlais 11 mis i'r dydd y bu hithau farw; a chan ei bod yno yn unig yn ei henaint, anfonodd Mr Howells, ei H^b'yn-nghyfraith, i'w nol yma, gan addaw gofalu am dani hyd ei bedd. l air wythnos ar ddeg i ddydd ei marw- olaeth y daeth i'r lie. Teimlodd yn tiairfawr yn ngwyneb colli yr hwn oedd wedi addaw ei noddi, mor sydyn, ar y dydd cyntaf o'r flwyddyn hon. Yr oedd yn lIeu wael ei hiechyd yr wythnos olaf y u yw, ond aeth allan am dro dydd Sadwrn, a syrthiodd ar yr ia, fel L i doii ei chlyn dde, yn uchel yn ei mordd- 71: ysi8° ei rhanau mewnol i'r dydd LLUA CANFE: AEHOSI EI HANSEU >' MAKWOIAETH OYMKO YN BaOOEFIELD. OHI<?-Yn ddiweddar, bu Cymro o'r BLL'y H.A™S FA™ YAA- Genedigol oedd o Gellifeihog, Dowlais. Dyn di- briod a di-berthynas yn agos yma, ond dywedir fod iddo berthynasau yn Penn- sylvania yn rhywle. Ac os bydd rhai o honynt am gael ei helynt, yn nghyd a'i amgylchiadau, cyfeiriant at Mr James Martin, Brookfield Center, Trumbull County, Ohio. Bu yn gwneud ei gartref gyda Mr Martin am yn agos i 25 o flynyddau. Yr oedd yn ddyn tawel ac heddychol, ac a berchid gan bawb a'i hadwaenai.

DAMWAIN ANGEUOL I GYMRO. BEACON, IOWA, Ionawr 8.—Do, ddarllen- ydd, cafodd Morgan Howells, goruwch. wyliwr y Drych, ddamwain tua dau o'r gloch, Rhagfyr 30ain, yr hon a derfynodd yn angen iddo tua 4 o'r gloch boreu y dydd laf o'r flwyddyn newydd. Yr oedd yn agor banc newydd i un o gwmniau ardal Beacon, a. chyn ei fod wedi cyrbaedd drwy y tir loose i'r to lid, daeth cwymp o'r claidir, o dros dynell arno, gan ei letku mor ddifrifol, tel ag i achosi ei angeu, er galar a cholled ddirfawr i w deulu anwyl j ac er tristweh cyffredinol drwy yr ardal yn neillduol yn mbl th y Cymry. G iu wyd Mr Howells, Mai 3ydd, 1842, yn Cilbebyll, Cwmtawe Enw ei dad a'i fam oedd William a GwenlJian Howells. Treuliodd rai blynyddoedd yn Nghwm Rhondda Priododd er's tua deng mlynedd yn ol yn Mhontypridd, â. RaSbel, merch Dd a. Rachel Davies. Dowlais, ac ymfudasant i'r wlad hon cyn hir ar ol uno a'u gilydd, ac y maent wedi treulie y rhan fwyaf o'u hamser yn ardal Beacon, lley mae wedi enill iddo ei hun cyfeiilicm yn mhlith pob gradd o'i gymvdogion. Y mae iddo ddau frawd yn Pennsylvania, ac nn yn byw yn y lIe y ganed ef, yn ngyda dwy chwaer, y rhai sydd hefyd yo yr Hen Wlad. Y mae wedi gadael gweddw a thri o rai bychain i alaru ar ei ol. Blwyddyn ryfedd a fu y flwyddyn ddiwtdjaf i'r teulu hwn. Claddcddef ei oaa, a hithau ei thad a chwaer ei gwr, bron yr uu adeg, yn y gwanwyn; ac yr oedd y chwaer waddw a'i maw wedi dyfod yrua. atynt hwy i wneud eu cartrol, er'd tua thri mis yn ol. Yr oedd wedi anfon i ymofyn ei fam yn iigbyfraith allan, am ei bob wedi vi gadael yn d_diamddi%n yn ei hen ddydd- ian, ddiwedd yr baf. gan ei sierhau tia chaffai weled eisieu dim tra fyddai ef byw Aeth at ei gwely y boren diweddaf fu gartref, cyn cychwyn at ei waith, gan holi sut yr oedd; a'i eiri.au olaf j'idi ydoedd, Peidiwch a hidio dim gan nad beth a fydd eisieu arnoch, dywedwch, ac y mae i'w gael; ni bydd eisieu dim arnoch cyhyd ag y byddaf fi byw." Ond ha yr elwg nesaf a yatodd hi arno oedd a'r ang«u wedi tyuu ei ddelw dros ei wyneb, gan hom mai ei eiddo ef ydoedd I Ni ddeuai adref oud bob uos Sadwrn, ac felly bu farw yn y lie yr aro.ai, gerllaw i r lofa. newydd a agorai. Ond or iddo tarw o dref, yr oedd eiLriool anwyl yn bresenol yn gweini arno, a gwnaeth D. Evans Ysw. bob peth a allai iddo, yn nghydag amryw ereill oi gyd wdthwyr a'i gymydogion Derbynied pob un o honynt ddiolchgarwcli mwyaf trwyadl y taulu galarus am yr oil a wuaethant. Claddwyd ef Ionawr yr ail, yn mynwent Beacou. Cododd yr angladd am un o'r gJoch. Gweinyddwyd yn y ty ac wrth y bedd gan y Parch 1. O. Hughes, Beacon Cafodd angladd luosog, yr oedd ynoddegau o teams, a'r brodyr Odyddol yn cerdded yu eu liirau, rhai o flaen, a rhai ar o, y galar ^erbyd. Bu Mr Hughes a'r brodyr O ly(idol yn wir ddoeth, drwy fod mor fyr ar Ian y bedd, o herwydd fod yr bin mor eithai'ol o oer, ac hysbysodd Air Hughe- y buasii dwy bregeth angladdol iddo ar yr ail Sabbotb o,r flwyddyn, y boreu yn Gymraeg a'r hwyr yn Seianig. ° Yr oedd Morgan yn un o'r caredicaf o ddynion o neb a adwaenais. Yr oedd o ran ei wedd ffarf a maint ei gorff, yn nghyu a'i darawmd buau wrth gerdded, yn hyuoa o debyg i Dafydd Morganwg. ac o ran tymer gyieillgar a charuaidd, yn fwy tebyg byth 1 m cyfaill didwyll ac anwyl hwnw. PaD yn ei gwmni yn ddiweddar, dywedais wrtho am hyn, a chododd ton o foddineb dros ei wyneb wrth y sylw hwn o'm heiddo, am fod Dafydd Morganwg yn eilun fel bardd yn ei olwg. Ond wele Morgan Howells wedi syrthio i'w fedd yn sydyn, ar ganol brwydr bywyd, yn anterth ei nerth, pan ar ham r gweithio allan ei gynlluniau yn nglyn a'r dyiodol, ac efe yn 40 mlwydd oed, gan adatl ei Rachcl a'i thri bach av f1' ° htygiadau o ey- mylau duon, ar ddechreu flwyddyn newydd! Nid oedd dyn mwy diniwed, tad mwy tyner, na phriod mwy gofalus a charedig yn ei oes nag ef. Priodol y dywedodd y pregethwr, ..Nac: ymffrostia 0'r dydd yfory," ac a ddy' wedod yr esu; "Am hymy, byddweh chwithau barod, canys yn yr awr ni thybiwch y daw Mab y Dyn." Heddweh i'w lwell, ac amddiSyniad dwyfol ar ei weddw a'r amddifaid bychain.

EISTEDDFOD TREFORIS, NADOLIG. BEIRNIADAETH Y CYFANSODDIADAU. Chwech englyn i'r Goleuni Trydanol. Daeth unarddeg i law, ac y mae y rhan fwyaf o honynt yn 11awn trydan, ac yn fflachio o oleuni awenyddol. Y mae ereill a rhai llygedynau lied oleu ynddynt, ond yn tywyllu—yn flicero yn awr ac eilwaith—fel nad ydynt yn dal yn gryf ac yn gyson ac yn c drwyddynt. Bruce.—Y mae goleuni hwn we { >•; yn dywyllwch, neu yn hytrach » w *yllwch yn nghylch y gynghaned, drm yn oleuni. 1iIott-Yr yd>rm ni yn methu gv allan beth y mae yn ddweyd, y n golnuni yn rhy Wa;n. J Echo.-Y mae goleuni hwn yr lwyd, ac y mae rhai manau duon c; yma. Beth feddjdia yn y tn v j 1 englyn wrth yr ymadrodd Aniar wna edfryd ?" Y mae yn dywyll, camsillebu yn y 4ydd a'r 5ed er, Y mae ganddo rai llinellau lied dd Rhiwallon,—Y mae rliai Z trydanol gan hwn, ereill yu llese a redin. Y mae yn camsillvbu yn ei ydd englyn, ac yn colli yn y trei yn y gair cyfrana yn y 4ydcl et Edison.—Y mae hwn yn colli treigliadau yn y llinell gyntaf, >. tyner, tanbaid o anian," ddylai y inaii fod. Englyn tywyll i mi yw y 5e mae llythyren allan yn nghyrt englyn olaf-Ie gwyrddail" ddyla Llinell anfarwol yw yr olaf: M Nid a'n nos heb fod yn bir I" rnae amryw linellau llawn o d gan hwn—mwy o drydan nag o ol. ei f mi. Rhaid i ni fod yn glir, yn rnmangherddo1 yn yr" oes oleu Gomer y mae GoJmer u ( ng,ac ynrhoiambellergyd ac fflach ragorol J MAE «YAIL ynei drydydd a i bedwarydd eng hyn sydd wendid. Nid yw Got ddigon gofalus i chwilio am y atdi -y gair cryfaf bob amser. Athronydd.- Y mae rhai ert trydanol dros ben, a fflachiadau o v- pur gan hwn; ond, ieond, ymae r ac yn dywyll ambell waith, lie y Ó vhv ac y galiasai fod yn gryf ac yn ol Y mae iaith yn cael cam yn yr (.glic cyntaf, ac yn ei drydydd. Y mae ex?* clust yn mothu derbyn ei linell olaf un Y morwr rhwym ei oriau." Y yn cynyg yn hynod o farudoool p yn ei drydydd a'i tedwarydd eng: y dywed fod dawn Edison wedi b lied agos "0 ddwyn haul i orsed s Trydanydd.—Engtynion gv.- eto, ond y mae yn lhd ddiofa ddethol geiriau, megys, «« Y nos <i u a hynaws ddaeth," a Dry nos dd a W deymas ddydd." Ni ddeil Pétlü: it1! hyn oleuni dydd barn Graphic -Y mae hwn eto yr W y-i rhagorol, ond fod ei englyn cy rhagymadrodd, a'i bedwerydd yi •. A d 'wyll i mi. Y mae ganddo rai lh -lira yn glod i'w awen. Tonitru.— Dyma awenydd glof Ato. ac yn taíln mellt-feddyliau allan, md y mae ambell air dyeii.hr a dialw a :iu•> "> ganddo, ond yn wir y mae yi ,11.0 barddoni yn beryglus mewn cyt • ,t>. aeth fel hon. Plentyn yn Ysgol Natur.-D eto o awenyddion natur, ac y .;t canu yn gryf ac yn ddisglaer, ac J, cyson na'r un feallai. 0 Y mae dau neu dri o'r rhaid • *d-^ a. nodwyd yn canu yn dda, yii 'A. ond wrth ail edrych, ac ail a t] ld < dual lieu, credwl1 iiiai Pientyn ) :'oi Natur sydd yn rhagori, ac yn \g o'r wobr. Yn gydwybodol, WATCYN .x, |

¡, Y STRIKE YN FOREST OF T< AT LOWYR MYNWY A'R DEHEUDIR, i .mi. t, RHONDD* YN FWYAF NEIL.LDUOL ) GYDWEITHWYR,—Gonlefwcliirui sylw difriiolaf at yr angenrl eid. i f roddi i ddynion ein cynorthwy n i af arianol. Y mae yn !1iu genyf yr 3 ,to a& I ystyriwyd yr actios hwu yu eid j misol diweddaf. Eg g'>ha Y cynryehk,h?rt1 i oeddynt j no iddo gao: t i enwi, a'1.rl ')'1 neilldu, yn y g baitu y buasai f-vld addaw ol oedd arno yn airol'liadt y ,tJ [ hwuw yn troi ailan yu ffafriol; n( oi 'r-ihf, y buasai Mr W Brown, North St -1 SJK-; gallu gosod i lawr safon cytum >'> bfdfd- ychol Ond yn caufod na chan ,"ud:3 r meistri gais rhesymol Mr Brown. ituy YVil, I tynu yn ol y rhybuddion, ffur •• L v-,VdtT cymodol, a bod beth byuay a bt ..t Jd í gan y bwrdd hwnw i fod yn dfrf) < r.r y mater, cymer y mater wf,!i I sydd i '4k> l ein sylw neillduol. Cwelir fod » Forest wedi colli pob parch at i <•< "'}1 « chymod, ac na d<ierbyi iant ddi yn hxe* senol ond i'r gweithwyr ro«idi i v 2i- bunt ou honiliion, a hyny yn > sul <hih Ir delerau. yn nahy" a cholli bawl e oyr.rrcbv È t 1 t>. t lolwyr l gael llais na dadl vu er L gwhl. I. Haedda y weithred hon o eidd y truf? ei dirmygu, am eu bod yn toed -i > .-Jrsii I ysbryd dialgai a chcnflgeullyd, *r na I all lai na bod yn niweidiol i fa^nt.. • | barth. Diau fod y me'stri wedi vn. Ljryd 'y [ ewrshwn trwy ymsynio am orne:, h>. yn y redegfa am "arfucileddiad y ac yn penderfynu folly gario al. yr hen ddiareb, "Y tfecha' t: h • cl, e,Vl gwana' gwaedded." Ymae amrj rfcvvzaon L paham na ddylem oddef i'r j 1 syrthio felly, ac y dylai meistj y Forw- S gael eu dwyn i ganiatan i'w gw y^SI un telerau ac amodau ag a dderbvnir mtwiij rhanau ereill o'r Deyrnas <.>yfuno > yr hawl o gael eu cynrychioli g::r' ddjjiie: E dewisedig yn gysegredig gan ba A )■> « yeiiii wyr, ac y mae hynyma yu un rh iwa- j paham y dylai gweithwyr For >.L gael cynorthwy cyffredinol eu cy v, eUL-ryr» | Ond i ni weithwyr Mynwy a'r Y,I,i mae ystyriaetbau pwys:g erei prvbcxa y ] dylem ni eu cyuorthwyo os n. cba en u Cystadleuant a ni yu yr un farcl ;,ad. HVj ydynt ein cymydogion a^osaf. (3rv?rtl*»d>w/^ eu meistri iddynt fanteision a fT. •• a. a" a :o.i Dywed meistri y Forest yn be:k;dI ry peth a geisiant yw, iddynt d> -'d i j sefyllfa a'i galluoga hwy (y JogWr.) .s j gystadlu yn y marchnadoedd v i'r feydd gael gwaith cyson. Ync ei hz,-A. mae hynyna yn swnio yn dda .iitlgon,