Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
20 articles on this Page
TYGWYDDIAD ANESBONIADWY AR…
TYGWYDDIAD ANESBONIADWY AR FYNYIXD MACHEN. Y mae corff hen wr o'r enw William J< nes, 71 oed, wedi ei gael boreu dydd dwrri diweddaf ar fynydd Machen. ft, oedd wedi myned o'i gartref tua dau gloch prydnawn dydd Gwener, ac y ie yn ddirgelwch pa beth a'i rhwystr- • Id i ddyfod adref, ac yn enwedig, iddo aed i gyfeiriad hollol wahanol i'r hyn v dylasai fyned. Bu y trancedig yn L, -enor am flynyddoedd gyda'r Method- iiaid yn y Babell, Ynysddu. Oddeutu nol nos nos Wener hefyd, clywodd yr -ddgeidwad Williams, Risca, swn dy-. ihr yn dyfod o gyfeiriad Coedymoch, fynydd Machen, a chyfeiriodd ei mrau tua'r lie, ond ni welodd ddim.
4.MWAIN DDYCHRYNLLYD YN NHRBHERBERT.
4.MWA DDYCHRYNLLYD YN NHRBHERBERT. Boreu dydd Gwener diweddaf cymer- r ld damwain ofidus iawn le ar incline jrthvnol i lofa Rhondda-Merthyr, Tre- torbSlt, trwy yr bon y collodd dyn i aane o'r enw William Richards 16 oed 0, fywyd. Yr oedd Richards wedi bod yn gweithio yn nglofa Blaenrhondda, ld yn awr allan o waith. Boreu dydd wener aeth at lofa Rhondda-Merthyr ceisio am waith. Trwy ryw anffawd i wyddus pa fodd, cafwyd ef o dan y rbydau glo oeddynt wedi eu gollwng awr yr incline. Cariwyd ef adref mor an ag oedd modd, ond bu farw yn hen haner awr. Yr oedd wedi tori ei j Iwy goes ac un fraich, yn nghyda ni. aidiau ereill. Yr oedd yn frodor o sir aer, ond ni wyddus yn iawn o ba le.
DAMWAIN YN NHYNEL YR HAFREN.
DAMWAIN YN NHYNEL YR HAFREN. EDWAR 0 DDYNION waDI EU LLADD. Cymerodd damwain ddychrynllyd le i nhynel yr Rafren, ger Port Skewett, • lydd Gwener diweddaf, trwy yr bon y ollodd pedwar o ddynion eu bywydau, yr anafwyd araryw ereill yno. Yno y mae pwll a adnabyddir wrth yr enw our-Mile Fire Shaft, yr hwn a ddefn- Idir i godi pob math o glai a llaid, yn Tstal ag i ostwng a dyrchafu y gweith yr sydd yn gweithio ar y tynel. Oddeu- haner awr wedï un e'r gloch boreu ^dd Gwener yr oedd y gweithwyr yn uel eu codi at eu swper. Clywodd y mcwr y gloch, ac yn meddwl fod y inion wedi dyfod i fyny, efe a gydiodd ewn tram wag, gan ei hyrddio at ben pwll, gan feddwl fod y cage yno yn ig. Aeth y tram i lawr bendramwnwgl ,I";J, lidd o'r rhai ddyfc* yc ofioc i au>iL.r- i iyoy. niweidio amryw ereill. Y rhai a ladd- wyd oeddynt John Slape, yr hwn oedd wedi colli ei wraig trwy ddamwaiu yn 0 ymyl yn yr un lie, ac yr oedd ganddo ddau o blant; Timothy Yeates, priod ac un plentyn; Frank Hyett, dyn sengl; a Charles Smith.
DARLITHIAU COLONEL DUNC\N,
DARLITHIAU COLONEL DUNC\N, LLUNDAIN, A GLOWYR Y RHONDDA GYFEILLION,—Goddefwch i mi alw eich sylw at y darlithiau hyn a fwriadwn gael eu gwrandaw yn ein Cwm yr wythnos nesaf. Y pwnc dan sylw fydd, Clud gerbydau priodol i gludo anafuaion glofaol tua'u oar trefleoedd; yn nghyda ffurfiad dosbarth iada-d lie y cyfrenir gwersi ao yr hyfforddir y .naill weithiwr But i drin ei gydweithiwr anafus a'i osod yn y ffordd esmwythaf iddo ei hun i laeau oymaint a ellir o'i loesion,' a'i osod, mor bell ag y bydd bosibl, allan o berygi hyd nes y delo'r meddyg, &c. Ya annibynol ar ddyddordeb y testyn i'n dosbarth ni, y mae y darlithydd yn cael ei gyirif yn mhlith y siaradwyr galluooaf a fedd y Deyrnas. Nid anmhriodol fydd ad goffa mai y boneddwr hwn, sef Colonel Duncan, a fu yn anerch y dyrfa ger y gareg siglo yn adeg gwobrwyo y dewrion fu yn moddiad Tynewydd, Ac. Efe hefyd oedd y siaradwr a gydmarai fywydan peryglus y glowyr a'r milwyr An gilydd; a dywedai fod y gwahaniaeth tarawiadol hwn rhyng- ddynt, sef fod gan y milwr sain yr udgorn a'r symbal, a phob offer cerdd, i'w yru yn mlaen a'i galonogi i'w beryglon; tra nad I el oedd gan y glowr, druan, ond ymbalfalu yn y tywyllwch, yn nghymorth Uewyrchiadau goleuni llai o ganoedd o weithiau i weithio nag a foddlonai y boneddwr arno i ddarllen ei bapyr, ac heb ddim amgen na swn rhu adan gwyntoedd, fel swn dyfroedd lawer, i atega ei nerth yn nydd ei drallod. Felly, rhwng y ddarlith a'r darlithydd, diau y ca Sawb a'i olywo lwyr llonaid cdl 0 ddyddor- eb. Y mae y ddarlith yn rhad hefyd, fel na fydd angen i neb aros gartref heb ei chlywed yn herwydd printer arian. Ac yn gymaint a bod y boneddwr yn dyfod bob cam 0 Lundain i'r dyben o draddodi y dar. lithiau byn, na fydded i ninau fod yn ol o fyned i'w wrando, yn neilldnol pan ddeall- om mai ein lies ni yw yr am can penaf mewn golwg. Cofier bydd yn Salem, capel y Bedyddwyr, Porth, nos Fawrth yr 20fea, ao yn Libanus, Treherbert, nos Ferober, yr 21ain cyfisol. Bydd y drysan yn agorid yn y ddau le am saith o'r gloch, a'r darlithydd yn dechreu ar ei waith am haner awr wedi saith. Gobeithiwn hefyd y bydd i'r cyfeill ion crefyddol yn y gwahanol leoedd hyn fod mor garedig a threfnu na fyddo modd. ion yn cael ei gynal yn y capelau ereill ar y nosweithiau hyny) fel y byddo i bob gweith- iwr a phawb a ewyllysiont i gael mantais i wrando y ddarlith, gwersi pa un fydd o gymaint lies i'r glowyr yn y dyfodol. MAB.
AT LOWYR Y GLO CAREG.
AT LOWYR Y GLO CAREG. GYFEMLION,-Bydded hysbys genych y cynelir y cyfarfod misol yn y lie arferol, ac ar yr awr arferol, dydd Sadwrn nesaf. Dys, gwylir cael cymaint o wybodaeth ag y byddo modd ar fater yr ornia gweithio.-YSG.
AT ENGINEERS A STOKERS DOS…
AT ENGINEERS A STOKERS DOS BARTli CASTFLLNE DD. ABERTAWE, A CHWMTAWE. Hyn bydd i'oh hysbysu y oynelir y cyfar- fod chwarterol cyntaf perthynol i Engineers a Stokers y Dosbarth uchod, yn y Vale of Neath Arms, Castellnedd, dydd Sadwrn y 24ain cyfisol. y cyfarfod i ddechren am 6 o'r gloch. Yr eiddoch, &c. ISAAC EVANS. —-+■
CYFARFOD GLOWR MERTHYR.
CYFARFOD GLOWR MERTHYR. Cyualiwyd cyfarfod 0 gynrychiolwyr o wabarol lofeydd Merthyr nos Sadwrn dr weddaf yn y Forge Hammer, Dowlais, pryd yr oedd 22 0 gynrychiolwyr yn bresenol,-yn cynrychioli yn agos holl lofeydd Cyfarthfa a Dowlais; ond er ein siomiant nid oedd neb o lofeydd Plymouth y tro hwn eto, ond dywedwyd yn y cyfarfod eu bod 1 gael eu cynrychioli yn y cyfarfod nesaf. Cadeir- iwyd gan Mr T. Lewis, Cyfarthfa. a chy merwyd yr is gadair gan Mr John Edwards. Pasiwyd y penderfyniadau canlynol 1. Ein bodyn derbyn pwll No. 1, Fochriw, yn aelodau i'r dosbarth ar yr amod eu bod yn talu eu cyfraniadau oddiar y cyntaf 0 lonawr. 2. Ein bod yn gosod ar y dirprwywyr a neil duwyd yn y cyfarfod o'r blatn e ym weled a swyddogion gwaith Dowlain ar fater y misoedd 13 wythnos, i fyped yn mlaen a'u gwaith, er eiu bod yn teimlo yn wir flin yn herwydd fod y swyddogion yn gwrtbod caniatai i Mr D. Morgan, ein gor- uchwyliwr, i gymeryd rban yn y ddadl. 3. Ein bod yn gohirio y mater yn nglyn & chael ychwai eg o dal am weithio wrth y lampiau yn Nowlais hyd y cyfarfod Desai. 4. Fod y cyfarfod nesaf i'w gynal yn y Three Salmons. Merthyr, nos Sidwrn, Chwefror y 24ain, am pump o'r gloch. -<
ETHOLIAD BWRDD YSGOi. LLANWONNO.
ETHOLIAD BWRDD YSGOi. LLANWONNO. At Drethdalwyr Plwyf Llanwonno, yn neillduol y rhai sydd yn Mountain Ash. BONEDDIGESAU A BONEDDIGION,- Y MAE deuddeg mlynedd wedi myned, heibio oddiar y darfu i chwi fy ngosod i'ch cynrychioli gyntaf ar Fwrdd Ysgol Llanwonno, ac nid oes dim wedi rhoddi mwy o bleser i mi yn ystod y blynyddau hyn na chael lie i gredu fod fy llafur mewn cysylltiad a Bwrdd Ysgol Llan. wonno wedi ac yn cael ei gydnabod genych fel yn deilwng o'r ymddiriedaeth y darfu i chwi osod ynwyf y pryd hwnw. Yr wyf yn awr drwy y llinellau hyn yn cyflwyno fy ngwasanaeth i'ch sylw, ac yn gofyn yn ostyngedig i chwi i ys- tyried fy hawliau pan yn rhoddi eich pleidleisiau yn yr Etholiad sydd i gy- meryd lie ar yr 20fed o'r mis hwn. Beth bynag sydd yn ddiffygiol yn fy nghymhwysderau wrth eu cydmaru ag eiddo ereill sydd ar yr un maes, gallaf eich adgofio nad yw deuddeg mlynedd o lafur aphrofiad gyda gwaith mor bwysig yn beth i'w ddiystyru yn neb. Cefais yr anrhydedd o wasanaethu fel Cadeirydd y Bwrdd am y tair blynedd diweddaf, yr hyn a ddengys farn y Bwrdd am eich hen gynrychiolydd; ac os caf yr an- rhydedd o'ch gwasanaethu eto am y tair blynedd ddyfodol (fel yr hydcrwyf y caf), yr wyf yn addaw gwneud hyny mewn gweithred a gwirionedd." Ydwyf, eich ufydd was, THOMAS EDWARDS. '\L: A-I- O"rl IQQQ
--Teilwng o sylw pawb !!
Teilwng o sylw pawb JE20 Y CANT 0 LOG! AGERLONG NEWYDD. 1. Cymerwyd i fyny y shares yn ein ager- long \nne Thomas" mor gyfiym, fel yr ydym wedi contractio am un arall, i fod yn barod i'r mor yn Rhagfyr nesaf, 1883. Cost yr agefrlong yw £ 27,600. 2. Bydd yr agerlong hon o'r gwneutbur. iad goreu, gan y llong-adeiladwyr enwog, Messrs. Palmer and Co., Jarrow on-Tyne. Y mae o bwys mawr i'r shareholders pwy yw adeiladwyr y llong, gan fod gwir wertb llong fel gwir werth ty, yn ymddibynu ar yr adeiladaeth. Enw yr ageslens hon fydd Kate Thomas." ° & 3. Gallwn addaw gyda'r hyder mwyaf, y tal yr agerlong hon tua 120 y cant, efallai ychwaneg. Tra y mae llongau hwyliau i raddan mawr out of d -.te, ac yn talu end ychydig neu ddim lldg, y mae agerlongau yn talu yn well nag erioed. Hyd y nod yn yr amseroedd isel ar fasnach, yr oedd aoer. longan Caerdydd yn talu tua X20 y cant yn flynyddol fel rbeol. Talasom i'n share- holders yr haner blwyddyn diweddaf, yn diweddu Rhagfyr 25ain, 1882, yn ol £ 24 10s y cant. 4. Bydd y llyfran yn agored yn y swyddfa bob amser i'r shareholders eu harchwilio a'r Policy of Insurancebob amser i'w gweled er sicrhau na fydd yr un colled trwy long; dry Iliad 5. Bydd y shares yn X100 yr un, ac i'w talu fel y canlyn:— £ s. d. 1 0 0 wrth anfon am share. 49 0 0 Rhagfyr laf, 1883. 12 10 0 yu mben chwe'mis wedi hyny. 12 10 0 yn mhen chwe' mis arall. 12 10 0 yn mhen chwe' mis arall. 12 10 0 yn mhen chwe' mis arall. Felly telir y share i fyny mewn dwy flynedd. Ond telir y Ilba ar yr oil o'r amser cyntaf, sef Rhagfyr, 1883. Bydd hyn yn ei gwneud yn rhwydd i bawb sydd ag ychydig arian ganddynt i ymuno. 6. Dealler nad ydym yn chargio dim commission ar adeiladaeth y Hong, yr hyn yw yr arferiad cyffredin. Yr un faint a gostia y llong i'r shareholders ag sydd raid i ni dalu i'r adeiladwyr, sef £ 27,600. Bydd hyn yn fantais fawr i'r shareholders i ddechreu. Ytilwedihyninifydd.22 lOa y cant ar yr holl enillion; holl enillion y brokerage, &c., yn myned i'r shareholders. Dymunwn alw sylw arbenig y shareholders at y telerau hyn, a'u cymharu A thelerau firms ereill. 7. Bydd i'r lldg gael ei ddosranu ar ol pob mordaith, fel y gwybyddo y shareholders o fis i fis pa beth yw enillion y llong. 8. Bydd a llong ar egwyddor y Limited Liability Company, a ni ein hunain fydd y sharehc lders mwyaf ynddi. Manteision pellach. 1. Ceir pob manylion yn y prospectus, neu trwy ysgrifenu atom ni, mogys enwau yr adeiladwyr, pris y llong, holl wneuthur- iad y llong, &c., &c., yr hyn na cheir yn gyffredin mewn prospectuses o'r fath. Yr ydym am i bawb wybod yr holl fanylion. 2. M antais fawr arall yw fod y tal am y management mor isel, tra nad ydym yn codi dim fel commission ar adeiladaeth y llong. Gwyr pawb sydd yn hyddysg yn y pethau hyn y fantais fawr sydd yn y cysylltiad hwn. 3. Gan y bydd y llong wedi ei insurio yn ei Ilawn gwerth yn erbyn llongddrylliad a phob damweinian, ac hefyd unrhyw esgeu- lusdra o du y Cabden, nid oes raid i neb ofni colli ei arian. Esgeulusir weithiau i wneud hyn, ond fel sicrwydd i'r cyfran- dalwyr, dangosir y policy bob amser yn y swyddfa. 4. Yr ydym yn brofiadol hollol o longwr- iaeth yn ei holl gysylltiadau, ac yn adna- byddus a'r holl briJ borthladdoedd. Y mae amryw o'r prif farsiandwyr yn Lloegr ac ar y Cyfandir wedi cymeryd rhanau yn ein llongau, ac yn anfon eirchion bob dydd am shares yn Kate Thomas." 5. Y mae croesaw i bawb ymholi am ein cymeriadau yn Nghaerdydd; neu yn y National Provincial Bank of England, Caer dydd, Penybont. a Dolgelly. 6. Os dymuna neb am share neu shares, ysgriiepent atom ni i'r cyfeiriad isod. Ysgrifener yn fuan er sicrhau shares. Evan Thomas, BadclifFe & Co., BUTE CHAMBERS, CARDIFF.
Bitters GWILlM EVANS.
Bitters GWILlM EVANS. Y MAE hwn yn gymysg celfyddydgac a ffodus dros ben. Cynwysa Quinine Sarsaprilla, Seffron, Lauender, Dande- lion. Gentian, a Burdock, sef yr oil o'r darpariadau a nodasom, yn y fath gy- modedd fel ag i sicrhau cydweithrediad llwyddianus ar yr oil o elfenau gweitb- gar y cyffeiriau, er cyrhaedd a dyogeitt y dybenion daionus mewn golwg wrth ei gyfansoddi. Cyfaddefir gan brif fedd- ygon y dydd fod Quinine Bitters Mr. Gwilym Evans y cydgymysgiad mwyaf hapus ag sydd hyd yma wedi ei wneud o'r cyffeiriau uchod.
EU GWEITHBEDIAB.
EU GWEITHBEDIAB. Y maent yn cynorthwyo traul yr ymi borth, yn gweHhaw a hwylusu y cylchJ rediad, yn cryfhau y giau a'r cyhyrao, ac yn puro a ffrwythloni y gwaed. Y aaae y cymysglyn hwn yn gryfboir cyn- redmol, ac yn lanhaydd effeithiol. Nertha y rhanau eiddil yn y eyfansom. iad, ac o herwydd hyny y rhai mwyal agored i anwydon a'u canlyniadau. I maent yn adnerthu ac yn adfywiochauy cyfansoddiad a'r tymherau, ac ar 93itrif hyny y maent wedi enill iddynt eu hun- ain y gymeradwyaeth uchelaf ar gyfas pob math 0 wendidau, a sefyllfa isel, nychlyd, a marwaidd y corff. Pan yn galw sylw at y tystiolaethau canlynol, dymnnem adgofio y darllenydi eu bod oil yn dyfod oddiwrth bersonaQ cyfrifol yn ngwahanol gylchoedd cym. deithas, yn dyfod trwy fFeryllwyc (chemists), adnabyddus y rhan amlai So honynt, o bob rhan o'r wlad, yn cynwya cyfeiriadau ac enwau y personau a'u preswylfod, ac yn tystioiaethu y gellir yn hawdd brofi eu teilyngdod drwy anfon at y personau eu hunain. Nia gllir dweyd feI hyn am lawer o dyst- tiolilethau ereill. Nid oes nemay" i ddiwraod yn myned heibio heb fod per- chenog y Bitters hyn yn derbyn cymer- adwyaethau i'w heffeithiolrwydd. Rose Cottage, Aberdar, Tachwedd lOfed, 1880. GAREDIG SYB,—Yr wyf yn awr wedi cyneu i wneud prawf teg a gonest o'r Qui- nine Bitters cyfansoddeciig genych chwi, M yr wyf yn gallu tystio oddiar brofiad pec- sonol a thystiolaethau amryw bersonau 1 bl rai yr wyf wedi cymeradwyo y Bitters, QQ bod yn meddu yr elfenau, y nodweddan, t'l rhinweddau a hawliech iddynt. Yn y flwyddyn 1876, cefais gystudd trwm an 1 u wyth mis, ac y mae rhai o effeithiau y CJI. tudd hwnw wedi aros gyda mi hyd heddyw* Bu yn achos o ddychryn i mi ddyfod o'i llofft ar hyd y grisiau i'r llawr rhag cwyznpo, Bu y cof, y cylla, a'r aelodau yn pei$B gwneud eu gwaith; ond mae y, Bitters weM gwneud llawer iawn er symud hyn oil, MM y cof yn llawer gwell, mae yr aelodau yn iach a chryfion, tra mae y Bitters yn erea awydd am fwyd, ac yn help mawr i dreulio yr hyn a dderbynir i'r cylla. Bu amser pan ag oedd dal yr ysgrifbin yn faich i mi, ond yna^r gallaf ysgrifenu yn ddigryn fel yn dyddiau gynt, fel y gwelwch wrth y Uyfchyi hwn. Nid ees genyf yn awr ond dymiuM) o galon llwyddiant i chwi i wasanaethu eiob gwlad a'ch cenedl am flynyddan la woe dd'od. Yr eiddoch, garedig Syr, yn wir serobogl THOMAS PRICE, Baptist mini ten. Llwynpia, Hydref 21, 1880 nANWYL SYE,—Wedi clywed llawer eioo Quinine Bitters, penderfynais roddi prawf arnynt. Bum am rai misoedd yn cael 4 mhoeni gan anhwylder cyffredinol, diffro chwaeth at ddim, iselder ysbryd, ao ai brydiau poen angerddol rhwng fy ysgwydd* au, yn codi, yn ddiau, oddiar afiechyd 9 Liver. Ond da genyf eich hysbysu ty wedi cael llwyr iachad; teimlaf yn awr moa iach fy ngorff a bywiog fy ysbryd ag f teimlais nemawr erioed, wem derbyn Q honwyf y budd hwn trwy gymeryd darpariaeth fyd-enwog. Mae dyledswydd yn fy ngorfodi i anfon y llinellau hyn, gan eich gosod at eich rhyddid i, wneuthur v defnydd o fynoch o honyjit. Dymunafichwl bob llwydd i wasanaethu eich cenedl. Yr eiddoch yn gywir, J. R. JONES, Baptist Minis&W Mynydd Cynffig, SYR,—Bum yn dyoddef llawer oddiwrth ddolur yn fy mhen, iselder ysbryd, diffyg ] archwaeth at fwyà, ac ar ol ei fwyta, blilk. der mawr. Prynais botelaid 4s. 6c. oddi. wrth Mr. Richard Jenkins, Kenffig Hill, aa ar ol i mi ei chymeryd, teimlais fy hun wedi fy adferu i*m iechyd arferol, ao yn alluog i ddilyn fy ngalwedigaeth. Yr ydwyf wedi eu cymeradwyo i eraill, a thystiolaeth y rhai hyny yw eu bod wedi derbyn Ilea anrhaethol trwyddynt, a byddaf yn termlo yn ddyledswydd arnaf eu cadw bob amaet fel trysor penaf y teulu. < JOHN LLWYD (loan Cynffig).
GOFALED PAWB AM HYN.
GOFALED PAWB AM HYN. Gan fod amrywiol o ddarpariadau o Quinine i'w cael, megys Tincture of Quinine, Quinine Wine, Quinine Mix- J ture, &c., y mae rhai ymofynwyr am Quinine Bitters Mr. Gwilym Evans yu cael eu twyllo a'r pethau hyn yn y modd mwyaf dideimlad a digywilydd Wrth geisio hwn gan yr Apotheeaxf, nid digon yw gofyn fel hyn, "Potelaido Bitters," "Potelaid o Quinine Bitters," nac ychwaith Y Quinine yna," ond gofaler gofyn am "Quinine Bitters Mr. Gwilym Evans," ac os na fydd yr enw Gwilym Evans, F.C.S.,M.P.S., wedi ei ysgrifenu ar Stamp y Llywodraeth ar bob potel, twyll a ffugiad ydynt. Ptis y Potelau yw 2s. 9c. i 4s 6c.; mewn blychau, 129. 6c. yr un. Cynwysa Poteli 4s. 6c. ddaa cymaiit a rhei 2s. 9c., ac felly gall y prynw arbfid Is. wrth svmervd v rhai mwyaf.
YR WYTHNOS.
YR WYTHNOS. T MAB y Tywysog Napoleon yn awr jiJ Lloegr. Giidawodd Paris ddydd XAm. Y mae yn fwy na thebyg ei fod IL vil myned i ymweled a'r Amerodres ll; genie. JADAWODD Tywysog Cymru Cannes, ij'uainc, dydd Llun. Cyflwynodd i'r mUtton-master fodrwy hardd, a gadaw- o'5d arian hefyd i'w rhanu rhwng y l;odiom ac achosion ereill. DYDD Llun diweddaf, yn Sudbury, hr.tfolk, cynaliwyd trengholiad ar gorff v> u William Foakes, 71 oed, yr hwn a ychai ar ol capel y CynuUeidfaolwyr. V n yr oedd y gynulleidfa ar ddyfod i'r < pel boreu dydd Sul, cafwyd yr hen wr t grogedig o dan y gallery- ei draed- on cyffwrdi a'r llawr. Yr oedd yr m wr o gymeriad rhagorol, ond yn • liweddar cyhuddid ef gan ferch ieuaiic id oedd yn ei synwyrau o weithred anweddaidd, yr hyn a 6 >dd ar feddwl yr hen wr. „ CYMBBODD damw8in anghyffredm le dydd Llun diweddaf mewn angladd yn ,tockton. Yr oedd cerbyd yn yr angladd n cynwys pedwar o alarwyr, ac yr oedd anddynt i fyned dros bont Stockton, a ,han ar y bont, rhuthrodd yr anifail at r ochr, a neidiodd drosodd, pryd y tor- dd yr oil oedd yn ei gyplysu a'r cerbyd. yrthiodd y ceffyl i'r dwfr, 30 troedfedd ddyfnder, ac a nofiodd oddeutu 500 ath cyn cael tir. Nid oedd yr anifail .wr gwaeth yn y diwedd. DYDD Gwener diweddaf, tra yr oedd owr o'r enw John Cole, yn byw yn .< henydaren, ac yn gweithio yn mhwll V Tynel, ger y Fochriw, yn rhedeg i y gerbydres sydd yn cario y glowyr ..ddiwrth eu gwaith, syrthiodd i lawr yn i.ACW. Bernir mai clefyd y galon oedd f ohos ei farwolaeth.
uLOFRIJDDIAETH DDYCHRYNLLYD…
uL DDYCHRYN- LLYD YN CONGLBTON. Dywed adroddiad o Congleton fod 3fruddiaeth ddychrynllyd wedi ei chyf- "wni yn gynar nos Wener yn Small- ood, pentref gwledig rhyw bedair mill- ir o Congleton. Y rhai a lofruddiwyd iddynt Thomas Earlam a'i wraig, y iai am amser maith oeddynt wedi bod n cadw llety cyffredin, ac yn byw a ddystaw a heddychol. Cafwyd fod anglogau y ddau wedi eu niweidio yn i twr a, morthwyl, y gwr wedi marw, r ad y wraig yn fyw, ond yn hollol ddi- -eimlad. Y mae yn ymddangos mai yr mean oedd ysbeiliad, trwy mai y farn pffredin oedd fod gan y ddau hen gre- vdur arian wrth gefrs Yr oedd y ty vedi ei chwilio oil gan y llofrudd neu y Hofruddwyr. Fe obeithir y deuir o hyd r troseddwr neu droseddwyr. Y cyn- Uf a ddaeth o hyd i'r weithred oedd dward Sampy, palil y dychwelodd oldiwrth ei with c y methodd gael lynediad i'r ty.
Y CYNLLWYNIAD LLOFRUDDIOG…
Y CYNLLWYNIAD LLOFRUDDIOG YN DUBLIN. Y CEBBYDWB YN DYST YN ERBYN Y LLOFBUDDWYE. Creodd prawf gohiriedig y rhai a gy- huddir o fod a Haw yn llofruddiaethau diweddar Dublin frwdfrydedd a dyddor- deb neillduol ddydd Sadwrn diweddaf. Yr oedd yno dri o garcharorion newydd- ion. XJn o honynt oedd Patrick Delaney, yr hwn, ychydig wythnosau yn ol a ddedfrydwyd i ddeg mlynedd o garchar- iad ponydiol am gais i lofruddio Mr Justice Lawson. Y llall oedd uu o r enw Tom Doyle, yr hwn agymerwydi fyny ychydig ddyddiau yn ol. J trydydd oedd dyn o'r .nw Ktzhams, yr hwn a ffyfenwir yn Skinj Goat acagymerwyd 1 fvny ar y cyhuddiad o fod y person a yrodd y cerbyd ar y 6ed o Fai. Yr oedd 11 o garcharorion yn y llys ddydd Sad- wrn, sef James Carey, James Mullett, Joseph Brady, Timothy Kelly, Edward O'Brien, Lawrence Hanlon, William Moroney, Daniel Delaney, Joseph Mullett, Michael Fagan, a James Fitz- harris, tra yr eisteddai o flaen y doc Patrick Delaney a Thomas Doyle. Crewyd brwdfrydedd mawr yn y llys pan yr esgynodd Michael Kavanagh i'r dystgell. Fe gofir i Kavanagh gael ei adnabod fel y person a yrai y cerbyd ar yr adeg y gwnawd yr ymosodiad ar Mr Field. Effeithiodd ymddangosiad y tyst hwn yn fawr ar y carcharorion, ac ar 31 Ilys. Edrychodd y carcharorion ar eu gilyda, ac yr oedd yn hawdd deall eu meddyliau oddiwrth eu hymddangos- iad. Yr oedd Fitzharris yn ymddangos yn fwy cynddeiriog na'r un o'r carchar- orion ereill, gan dori allan i ddifrio Kavanagh pan y soniai am dano dan y llysenw Skin. Pan y gofynwyd i Fitz- harris a oedd ganddo unrhyw ofyniad i'w roddi iddo, dywedai nad oedd ganddo ddim i'w ofyn'i'r fath ruffian, yr hwn na hidiai pa gelwydd a ddywedai. Yr oedd Brady, yr hwn sydd wedi cael ei nodi allan gan gynifer o dystion, a'r hwn a adnabyddwyd gan Kavanagh fel un o'r rhai a aeth ar ei gerbyd ef i Phoenix Park ar adeg y llofruddiaeth, a'r hwn a yrodd ymaith ar unwaith wedi ei chyf- lawniad, yn eistedd a'i fraich dros y rhan isaf o'i wyneb, ond clywid ef yn awr ac eilwaith pan y cyfeirid ato ef yn dweyd Dyna gelwydd," &c. Y gofyn- iadau cyntaf a roddwyd i'r tyst oeddynt, A oeddych chwi yn berchenog cerbyd ar y 6ed o Fai diweddaf ?" ac A fuoch chwi yn Phoenix Park ar y 6ed o Fai." Aeth y tyst dros holl hanes boreu y dydd hwn; ei bresenoldeb yn Dame- street tra y gwnaeth Arglwydd Spencer ei ymddangosiad cyhoeddus; presenol- deb Brady ac ereill o'r bechgyn yn ngwestdy Wren; yr hyn oedd yn cytimo yn hollol a'r hyn a ddywedodd y tyst Farrell yn nghylch y bechgyn ar foreu y llofruddiaeth. Dywedodd Kavanagh wedi hyny ei fod wedi myned o Dame- street i'r Royal Oak, rhyw ddau can' llath o'r brif fynedfa i'r Park pryd y daeth Joe Brady a Tim Kelly ar y cerbyd, yn nghyda dau ddyn arall, enwau y rhai na wyddai, ond y rhai a adwaenai efe wrth eu golwg, un o'r rhai a nododd efe allan yn mhlith y carcharorion, sef 'Patrick Delaney; y dull y darfu iddynt yru i'r lie yr oedd y llofruddiaeth i gael ei chyflawni; y modd y darfu i ddau foneddwr-y naill yn dalach na'r llall—fyned heibio, pryd y darfu i Delaney, yr hwn a eisteddai ar sedd ar gyfer y cerbyd, tra yr oedd James Carey yn eistedd ar sedd yr ochr arall i'r heol, ddyfod ato, a dweyd am iddo edrych yn sharp, pryd y dywed- odd un 0 honynt, Y dyn tal ydyw," a chymerodd un arall allan gadach poced gwyn fel arwydd; y modd y gyrodd efe ei gerbyd o flaen y ddau fon- eddwr a'r modd, pan y clywodd efe y gair 0!" yr edrychodd o'i amgylch, ac y gwelodd efe y dyn tal (Mr Burke) yn syrthio; a'r modd y daeth Brady, Kelly, Patrick Delaney, ac un arall nad oedd yn gwybod ei enw, i'r cerbyd, ac y gyrasant ymaith mor gyflymed ag y gallent tua'r Chapel-road—Brady yn eistedd yn gymhwys fel y desgrifiwyd ef ddydd Sadwrn diweddaf gan un o geidwaid y pare. Dywedodd Kiivanagh hefyd ei fod wedi gyru yr un persouau i'r lleoedd y gwnawd yr ymosodiad ar Mr Field, ac y bwriadwyd ymosod ar Mr Forster; i'r lie y llofruddiwyd Bailey a Kenny. Y mae datguddiedigaethau ychwan- egol i'w gwneud yr wythnos hon, y rhai I? a gofnodir genym yr wythnos nesaf. Dywedir fod amryw o'r carcharorion wedi ovnvg eu gwasanaeth fel tystion, O-iu ••• U 'A- i iad 0 un, yr hwn, y mae yn debyg, a roddir i fyny fel tyst ddydd Iau nesaf. Bernir y bydd y pethau a ddaw i r golwg y pryd hwnw yn fwy synfawr na dim sydd wedi dyfod eto.
CYFLAFAN ERCHYLL GAN DAD
C ERCHYLL GAN DAD Cymerodd cyflafan ddychrynllyd le yn Kimbolton, Hants, ychydig cyn canol nos, nos Fercher yr wythnos ddiweddaf. Darfu i un Mr Wallace, yr hwn sydd wedi bod yn bost-feistr am flynyddoadd yn y dref, ymosod yn ddisymwth ar ei ddau fab, a thori eu gyddfau, Bu farw un, deg oed, bron ar unwaith, tra yr ymosodwyd yn greulon ar y Ilall.
ANNEALLDWRIAEH (jLOFA Y GNOLL,…
ANNEALLDWRIAEH (jLOFA Y GNOLL, CASTELLNEDD. Y mae yn dda genym ddeall fod anneall. dwriaeth glofa y Gnoll, wedi ei ddwyn i derfyniad boddhaol. Yr annealldwnaeth oedd, i'r gweithwyr ar y 310 Ionawr omedd myned at eu gwaith am fod arnynt ofn i'r dwfr dori i mewn o'r hen weithiau a am. gylcbynent y lofa—hen weithfeydd oedd. vnt wedi cael eu gweithio 80 oeu 90 o flyn. l' :4_ wyr ar y dyddiad uchod arwyddion fod yr hen weithiau yn agos, ac wedi gweled yr un peth bymthegnos yn 01, ac wedi hysbysu fcyuy i'r swyddog, ond nid oedd efe wedi cymeryd un sylw o hyny. Ond ar yr ach. lysur presenol, y dydd olaf yn Ionawr, I cafwyd fod yr arwyddion yn amlycach, a gomeddodd y dynion fyned i mewn, am yr hyn y gwysiwyd chwech o honynt. a bu yr achos 0 flaen yr ynadon yn Neuadd Drefol Castellnedd dydd Llun, y 5ed cyfisol. Cy nrychiolid y cwmni gan Mr. H. P. Charles, cyfreithiwr, Castellnedd, ac fel tystion yr oedd ganddynt Mr Wales, prif swyddog y cwmni, (mab Mr. Wales, arolygwr y Llyw odraeth), Mr J. T. Rees, diweddar is arol- ygydd, a Mr Philip Thomas, overman a thanwr y lofa. Dadleuai y cwmni fod gan. ddynt 120 0 lo latheni rhyngddynt a'r hen waith, tra y dadleuai y gweithwyr fod yn aumhosibl dweyd beth oedd trwch y glo rhyngddynt, trwy nad oes darlaniaa o'r hen weithiau ar gael, a bod arwyddion mor amlwg o ddwfr yn ages fel y barnent nad eedd yn ddyogel iddynt weithio yn mlaen. Gomeddai Mr Wales dyllu heb ir dynion dalu 5p ac yna y byddai iddo dylln ugain llath, ond gomeddodd y dynion hyny. Am ddiffynid y gweithwyr gan Mr W. H. Mor gan, Pontypridd, a'r tystion oeddynt W. Owen, W. Bates, a Thomas Davies—y ddan gyntaf yn gweithio yn y stall lie y gwelwyd arwyddion dwfr. Gofynai y cwmni 10s. yr un oddiar bob un o'r chwech, ac wedi rhai oriau o ddadleu yr achos, pen derfynodd yr ynadon yn erbyn y gweith wyr. Y Sadwrn canlynol, cadwyd 10s. o gyflog pob un o'r gweithwyr, oddieithr y rhai a wysiwyd yn mlaen. Ond y dydd Mercher canlynol, darfu i Mr Ipaac Evans a'r prif oruchwyliwr ddwyn y mater i der fyniad boddhaol-y dynion i fyned at waith, a'r 10s. i gael eu dychwelyd i bob gweithiwr.
BWRDD YSGOL ABERDAR.
BWRDD YSGOL ABERDAR. Dydd Gwener diweddaf cynaliwyd cyfar- fod y bwrdd uchod, pryd y llywyddwyd gan Mr R. H. Rhys. Darllenwyd yr adroddiad arianol canlynol am yr haner blwyddyn a derfynodd y 29ain o Fedi diweddaf. Arian mewn llaw ar y 25ain o Fawrth oedd X959 8s. 4c.; cyfran iadau oddiwrth y Llywodraetb, £ 1.407 10s. 9c.; o'r trethi lleol, £1,000 i' tAl ysgol, X944 10s. 5c.; a mAn arian, yn gwneud y cyfanswm o Y,4,313 4s. Ar gyfer hyn tal- wyd allan—Treuliau gweinyddol, X320 19s. 8c.; at gynal yr yfgolion, R3,281 6s. 7c.; llog ac ad-daliad, X631 6s.; honour certifi. cates, £ 6 16s.; gweddill yn llaw y trysorydd, £ 72 15s. 9c. Y swm dyledus yn awr o'r hyn a fenthycwyd at adeiladu yr ysgolion ydyw £ 27.391 18s. 2c. Gwnaed amryw geisiadau am genad i blant oeddynt wedi pasio y Fourth Standard ao ar fin, ond heb gyrhaedd 13 oed, i fyned i weithio. Nid oedd y bwrdd yn gweled y gellid gwneud hyny. Yna galwodd Mr D. P Davies sylw at Gyfraith Addysg 1876, yr hon oedd yn caniatau i blant a basient y bedwerydd Standard i fyned i weithio, er fod y Bye Law yn gofyn iddynt fyned drwy y burned Standard. Dywedodd y clero fod Cyfraith 1876 yn rhanol wedi ei difodi gan gyfraith newydd 1880. Gofynwyd yn mhellach a oedd yr achos a fu gerbron y Court of Queen's Bench fis yn ol yn tueddu i roddi mwy o ryddid a gallu i'r bwrdd i ddewis pa focTH i weithredu gyda golwg ar y plant dan sylw. Nis gallai y clerc roddi ateb cyflawn ar y pwnc, a gorchymynwyd iddo wneud ymchwiliad erbyn y tro nesaf. Yna rhoddodd Mr D. p, Davies rybudd y byddai iddo yn y cyfarfod nesaf gynyg, os y gellir gwneud hyny yn unol a darpariadau Cyfreithiau Addysg 1876 a 1880, "Fod y Bwrdd i roddi trwydded llafur (labour certificate) i blant ar ol iddynt fyned drwy y bedwerydd Standard." Y cadeirydd Nis gallwn wneud hyny. Mr Davies Pa un a ellir ai peidio, yr wyf yn rhoddi rhybudd i ddwyn y peth dan sylw y Bwrdd pythefnos i heddyw, pan fydd y clerc wedi cael amser i edrych drwy y gwahanol ddeddfau.
Llythyr Cymeradwyaeth.
Llythyr Cymeradwyaeth. I Yr wyf yn adwaen Cabden Evan Thomas a Mr Radcliffe yn dda, ac y mae genyf bob hyder yn eu medrusrwydd a'u gonestrwydd. Nid ydynt yn bobl i addaw yr hyn na allant gyflawni. Y n: ae Iluaws o'm cyfeillion yn shareholders ganddynt eisioes. Arwyddwyd, J. CYNDDYLAN JONES. 2, Richmond Crescent Caerdydd.'
Advertising
ALBERT HALL, ABERTAWE. CYNELIR EISTEDDFOD Fawreddog yn y lie uchod dydd Llun y Pasc, 1883, pryd y gwobrwyir yr ymge, swyr buddugol ar y testynfu canlynoi: I'r cor ddim dan 100 o rif, a gano yn oreu We never will bow down (Judas Maccabaeus), gwobr X30 a X3 i'r arweinydd. I'r c6r ddim dan 50 o rif, ac o'r un gynull- eidfa, a gano yn oreu I Mawr yw yr Arglwydd' (Cynalaw), gwobr £12. I'r parti o wrywod ddim dan 25 o rif, a gano yn oreu Cydgan y Bugeiliaid' (D. Jenkins, M.B.), gwobr £ 4. Beirniaici,-W. J. Williams, Ysw., Caer naifon, ao O. 0. Roberts, Ysw. Dolgelly. Am fanylion peilach, gwel y program, yr hwn a fydd yn barod yn fuan, i'w gael am y pris arferol gan yr ysgrifenyd d,—STEPHEN JEFFREYS, 90, Symon Street, Carmarthen