Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
TAITH 0 FERNDALE I BRISBANE,…
TAITH 0 FERNDALE I BRISBANE, AWSTRALIA. MBt GOL. Wele ni, fel derbynwyr cyson o'r DARIAN yn ystod ein harosiad yn Tloiiymru, W-edi cromclorhywychydigam bob dydd oddiar ein cychwyniad allan, ac os caniatewch, carem weled ein llafur yn n^lyn & hyn wedi ei goroni ar dudalenau r IJA-UIAN.. Cycbwyn allan o Plymouth dydd Mercber, Mtxli y lBeg.—Enw yr agerlong ydyw C.vr pta. Dyoion duon oedd y rhan luosocaf o'r dwylaw—yr boll ddwylaw, yn nghyda'r vmiadwyr, yn gwneuthur y rhif nrddasol o "ohwech cant a deuddeg. Dyna deulu da, ociue ? Saith oedd yno o Gymry, sef ni ein dau o Ferudale; GWIJym Williams a Wil- hsm Thomas, o Dreorci; John Evans a Thomas Thomas, o Lansamlet; a Thomas X>*vies o Ddowlaia. Gadael y porthladd ti tu haner awr wedi denddeg canol dydd, a. yu cael gwlaw trwm ar ein cychwyniad, Oi d yn troi yn deg etc cyn nos. ) u y 14eg.-Boreu lied arw, ac wedi ei chael hi yn arw y rhan fwyaf o'r n08- \(y <\on yn taflo ei donaufel pe i ymgusanu r 'IN. a'r hen iestr. druan o honi, yn'cael ei u megys pluen gan gynddaredd yr elfeaau Coili ein golwg ar dir, ac yn brysur iox ar y Bay of Biscay. Y rhan fwyai o hoi.om heddyw yn gaeth o fewn ein •3aii gadwynau clefyd y m6r. Rhyw gleiycl yh\ add yw hwn, 'does dim cwyn gan neb Mao ond y dyoddef ydd ei hun. Y mae perth- "■rv«as agos rhyr-gddo a'r ddanodd. jvenor y I 5s:g.—Y wybr yn glir a di- gymylau, a'c touau fel yn dawel huno yn nirc; »hiau llesg y Ian.' Cael golwg ar dir yr JEii:v aen, a gweled nifer o -bysgod mawrion Yn chwareu yn y dyfreedd odditanom. b vdwrn yr IGeg.Boreu lied niwlog, ac C, yft 'wlawio gwlaw man yn drwm. Y niwl U i. lirio ac vn cael, prydnawn lied boeth. Sal yr 17eg.—Y tir yn parhau yn ein gol.g o hyd. Am dri o'r gloch yn y pryd- aa-> u yn cael golwg ar Gibraltar, ac yn ei am chwech. Y mae natur a chelfyddyd ar; a nefoieiddio'r lie hwn, Golygfa fawreddog ydoedd gweled' Lluaws o fagnel- au ar y creigiau crog gyferbyn a ni; yn wir, yr oeddent yn ddigon i ben dychryn hyd y nod i'r ddewraf fynwes, er ei bod ar y pryd mewn tawel bun. Llun y 18fed.-Ar Fôr y Canoldir yn morio ylMlwrthSy. I9eg.—Uinell o dir Affrica yn ymestyn on blaen. Mercher yr 20fed.— Boreu gwlyb yn bwrw gwlaw' beddyw. Iau yr 21ain.-Cael golwg ar Malta am ddeuddeg o'r gloch. Cyrhaedd yno am un ac yn cymeryd glo a dwfr. Aros yma am chwech awr, ac felly yn cael tipyn o ham dden i edrych dros y 11e. Cychwyn eto, a'r 1 clychau y dref yn dygwydd canu ar y pryd, nes. peri i rai dybied eu bod yn canu ga.Ia.rgan' ar ein holau. Gwener y 22aiu.—Tua deg o'r gloch y boreu y torodd rhvwbeth perthynol i'r peir- iant nes i ni drwy hyny fethu I symud cam.' Gorfod boddloni aros yn yr un man am un awr ar ddeg. Sadwrn y 23ain.-Cael diwrnod da, ond yn lied boeth. Awelon esmwyth o'n hoi, a Compta yn myned rhagddi yn rhagorol. Sul y 24ain.—Dim ond y m6r yn lledi ei freichiau hirion o'n blaen-dim tir i'w weled yn unman. Tua phedwar y prydnawn bu farw plentyn blwydd oed i un o'r teulu ym- fudol. Y fam yn gorfod boddloni1 i ddiu ei I huniganedig faban i'r tonog fdr o tani' am chwech yn yr hwyr, a hyny er galar cyffred- inol i bawb oedd ar y bwrdd. Llun y 25ain.—Cael cipdrem ar dir fxth ^ry^eain-Cyxhaeaa am dri o'r ,'m ddL o"docf™my myned i o r giocn ynypty oyfarfod & llawer o £ n™nrhyfel heddyw yn dychwelydmilwyr vn ol o'r list. Taflo yr angor I'r gwaelod- ion am wyth I aros dros y nos—md ydynt ya morio wedi'r nos ar y Suez. Mercber y 27ain.—Cyrhaedd Ismalia am bedwar y prydnawn. Gwelednifer o bebyll y milwyr Indiaidd. Gweled ambell i gamel afrosgo ar lanau y Suez, a chlampo Arab ar ei gefn yn brysar deithio tua Nod.' Yr oedd yn annyoddefol o boeth heddyw, Iau yr 28ain.—Cychwyn gyda'r wawr. ac yn cyrhaedd Suez Town am ddau o'r gloch. I Gwener y 29ain.-Myned i mewn i'r M6r Coch, ac yn cael golwg o bell ar Fynydd Sina Llawer o adgofion euraidd am dano yn rhedeg ar draws ein cof-deuai yr hen benill hwnw yn lied hyf atom, a'i adenydd yn wlybion gan enaint nefol— I Mae Sina'n daracau a mellt,' &o. Tua'r prydsawn yn gweled dwy ynys fechan o'r enwau Brawd a Chwaer. Yr bin yn hynod o boeth heddyw/ Sadwrn y 30ain.—Rhanau o dir Affrica i'w gweled yn y pellder. ( Sul, Hydref y laf.—Colli golwg ar dir. Yr bin yn ofnadwy o boeth. Llun yr 2il.-Gorfod cysgu y nos ar y dec gan y poethder marwol. Mawrth y Bydd ~»-Cael cawod o wlaw yn y boreu, a thrwy hyny yn oeri tipyn ar y gwres mawr. Gads el y Mdr Coch ac yn myned i mewn i For yr India. Gweled dwy ynys fawr gyda dynesiad y nos. Cyr. haedd Aden am ddeg o'r gloch, ac yno yn cymeryd glo a dwfr. Mercher y 4ydd.—Yn yr un man heddyw eto. Iau y 5ed.—Yr achos dros yr oediad hwn mae'n debyg oedd, am fod llythyrau a rhywbeth tebyg gan y Compta (sef ein hager- long ni) i'w trosglwyddo i'r Mail Steamer Gwener y 6fed.—Er ein mawr siomedig. aeth nid oeddem wedi myned gam eto rhag ein blaen. Yr oedd hyn yn ein gyru yn wallgof wyllt;' ond yn y diwedd, er ein mawr lawenydd cawsom weled y Mail yn gwthio ei, phen trwy y nifwl yn y pellder, ac mewn ychydig amser yr oedd yn gyf- ocbrog A mi. Am naw o'r gloch yn yr hwyr yr oeddem yn canu can ymadawol i'r lIe wedi aros yno gymaint ag y bu Jonah yn mol y morfil. Sadwrn y 7fed.—Myned rhag ein blaen yn gysurus. Dim i'w weled heddyw ond Y mdr a'i donau mawrion' yn ymestyn mewn eangder o bu tu. Sul yr 8fed.—Boreu anarfsrol o arw heddyw. Neifion wedi ymddadebri o'i gysgadrwydd, ac yn bwrw ei ewyn tuag at y cysawdiau. Compta yn ymysgwyd fel meddwyn, ac ambell i don yn myned mor hyf a dyfod i fyny i'r bwrdd tuag atom, nes ein gyru am y cyntaf i lawr tua gwlad y cabin. Llun y 9fed.—Yr elfenau yn parhau i frwydro yn erbyn eu gilydd o hyd, a ninau fel y dysgyblion gynt ar F6r Tiberias yn ofni ac yn crynu. Mawrth y lOfed.- Y mor heddyw I mo'r llonydd a'r llyn,' a'r • tonau cynddeiriog' yn mreichiau Morpheus n. Mercher yr lleg.—Myned rhagom yn gysurus. Iau y 12fed.-Dim neillduol heddyw. Gwener y I Beg.- Boren lied arw, ac felly ei chael trwy y nos. Gweled Hong yn cwhwfanu baner o distress yn y pellder, cyr- haedd ati am naw. Rhyw oReryn o'i pheir. ianau wedi tori, a thrwy hyny yn rotthu myned o'r man. Buom yn aros yma am bump o oriau i dreio ei hymgeleddu, ondyn y diwedd yn gorfod troi oddiwrthi, a'i gadael druan o honi i drugaredd y tonau. Sadwrn y 14eg.—Diwrnod teg, oud yn of hynod o boeth. Sul y 15fed.-CoJombo yn y golwg, yn bwrw angor yno am saith. Newid y dwy- law yma, sef • hiliogaeth Ham,' ac adar o'r Un lliw yri d'od yn ei lie. Cymeryd glo a dwfr yma eto. Llun yr 16eg,-AroR yn yr un man drwy y dydd. Golygfa. fendigaia ydoedd gweled coedydd mawrion am filldiroedd ar hyd glan y m6r, a'r tonau fel yn eu haddoli with olchi eu cysegredig draed. Mawrth yr I7eg —Cychwyn eto at y nod,' a chyn canol dydd colli ein golwg ar dir yr India t:I Mercher y 19eg,—YD ofnadwyol boeth. Yn tynu yn agos i gymydogaeth yr equator. Iau y joeg.-Yn boeth iawn eto-yr haul yn taflu ei belydrau fel saethau marwol.' O&nol dydd yn cael y fraint o groesi y llinell. Yr oedd rliai o'r ymfudwyr yn dweyd eu bod hi yn boethach wrth groeai y M6r Coch nag ydoedd hi yma dan y llinell. Ond gellir dweyd yn geiriau Watcyn Wyn, I brawd mogu ydyw tagu.' Gwener yr 20fed -Tipyn bach yn oerach y boreu, ac yn cael ambell i gawod fendig- aid o wlaw. Sadwrn y r 2 lain.—Boreu lied arw heddywi a'i chael hi yn arw drwy'r noa, ac fallj yn- methu cysgu ar y bwrdd neithiwr. 180 chanol dydd, cynddaredd yr elfenau yn cymeryd ei edyn, ac yn troi allan yn ddiwrnod tawel. Sal yr 22a.in.-Dim neilldnol heddyw, Ycbydig o dir yn eiu golwg cyn if nos i n goddiweddyd. Llun y 23ain -Dim neillduol. Mawrth y 24ain —Cyrhaedd Batavia am pump o'r gloch y boreu. Cymerwyd gio a. dwfr yma eto. ( rw orphen yn ein nesaf.
LLEIHAD CYNYRCHIANT GLO.
LLEIHAD CYNYRCHIANT GLO. LLITH V.—GAN MABON. Yn ychwanegol at yr hyn sydd wedi ei ddweyd yn barod gyda golwg ar -ganlyn. iadau anocheladwy gorgynyrcbiant, neu mewn geiriau ereill, cynydd. cynyrcbiant glo, a lleihad y prisoedd, y mae fod yr un achos yn cynyrchu ^u cyffelyb mewn gwahanol wledyd ad- lenir y ffaith hon yn yr y^tadegaeth ddorua sydd wedi ei throeglwyddo yn ddiweddar gan Weinidog y Gweithiau Cyhoeddus fMinister of Public Works) yn Belgium i r Belgium Chambers, parthed masnach lo y wlad. Dengys y Colliery Guardian, yr hwn newyddiadur a adnabyddir fel yn siarad golygiadau ochr y meistri ar y pynciau hyn, gryn bryder ar y pwynt hwn. Dywed yr wythnos cyn y diweddaf, Y man gwan yn masnach lo Belgium yn 1881 yw, Dad oedd swm y glo a gynyrchwyd mewn cyd. gordiad a'r gwerth a sylweddolwyd. Dang- osir hyn yn y ffaith fed cynyrchiant glo 1881 yn fwy nageiddo 1880 o 7,253 o dynelli. Yr oedd y cyfanswm yn llai ei werth o 239p." Yn 1873 cynyrchwyd o lo yn Belgium 15,778 401 o dynelli, gwerth £ 13,505,480; ond yn 1881, cynyrchwyd 16,873,551 o dynelli, yr hyn nad oedd yn werth ond 6,548,160p Mewn geiriau ereill, gwerthid y glo yn Belgium yn wholesale yn 1873 am 17s 2o y dynell, tra mai ei werth yn yr un modd yn 1881 ydoedd 9s 5c y dynell. DeDgys y ffigyrau hyn gynydd cynyrchiant o drcs ftliwn o dynelli, a lleihad gwerth o 9s 5c y dynell, neu, os myner, gostyngiad pris o 120 y cant. Mewn cysylltiad a'r ffeithiau'hyn dywed y Colliery Guardian hefyd eiriau y gellir eu hadseinio gyda phwyslais. sef, "Nid dy. munol fuasai gweled prisoedd 1873 yn parhau trwy y blynyddoedd dilynol; er hyny, y mae yn anffortunus gweled y pris- oedd yn Belgium yn graddol leihau yn y modd hyn;" ac y mae byn yn anwadadwy er 1873. Gwna yr un newyddiadur gyfeiriad nodedig, gwerth sylw neillduol'pob glowr yn y wlad: Un ffaith y dylid ei dwyn mewn cof sydd yn rhoddi rhyw gymaint o iawn yn ngwyneb lleihad y prisoedd ydyw. y cynydd yn nghynyrchiant personol pob glowr ar yr hyn ydoedd yn 1873.1874,1875, a 1876." Ond carem ni ofyn, lawn i bwy ? Pawb ond ef ei hun. Y mae y perchencgion glo a'r cyhoedd yn derbyn budd oddiwrth y cynyrch cynyddolhwn. Derbynia y perch enog les tymhorol trwy leihad gwerth y cynyrchiant, a'r cyhoedd trwy gael glo rhad. Ond yr unig iawn a ga y glowr ei huh, am oriau meithion o lafur caled, yw cyflog annigonol i fywyd cymharol gysurus, ac, mewn miloedd o amgylchiadau lie y teimlir effaitb eithafol dyrnod deddf doredig, ni byfforddid iddo ddigon o angenrheidiau bywyd. Ond O! nid hyn yw yr oil o'r ystori druenus cysylltiedig â, masnach lo Belgium yn 1881, oblegyd y mae perchenogion y 98 glofa. a ataliwyd yno, a'r 83 ereill a weith- iwyd ar golled, wedi cyfranogi yn helaeth yn effeithiau anfoddus ac anocheladwy gor. gynyrchiant. Mae y sefyllfa hon ar bethau yn bodoli yn Belgium, lie yr oedd y flwydd- yn ddiweddaf yn gweithio yn ei glofeydd hi 8,059 o wragedd, 9.083 o grots, a 5,351 o ferched o dan 16 oed, yn profi y tu hwnt i amheuaeth pa mor aneffeithiol i Iwyddiant yw pob cynyg at weithio,rhad pan fyddo cyfanswm y nwydd a gynyrchir yn gor- bwyso y galwad am dano. Onid oes, gan hyny. angen am ryw ym- drech i atal y ewrs darostyngol hwn sydd yn dwyn dinystr ar gynifer o feistri a gweithwyr. Eto, y mae yr un achos yn dwyn yn hollol yr nn effeitbiau mewn galw- edigaetbau ereill. Un o'r reports diweddaf a wnaefch Mr J. D. Prior, ysgrifenydd diweddar y Seiri Cyfunol, ac yn bresenol, un o oruchwylwyr y Llywodraeth dros y llaw-weitbfeydd. a gynwysai hysbysiadau o ansawdd huriau y seiri mewn 241 o drefi Lloegr a Chymru, 13 yn yr Iwerddon 6 yn Ysgotland, 11 ynyr Unol Dalaethiau, 5 yn Canada, 6 yn Néw Zealand, ac un yn Awstralia. Yn Lloegr fe amrywia yr oriau o 47 i 64 ac er mor MySr y gall oil o'r ffigyrau yn profi pa hwyaf y^yd^ gwaith, lleiaf i gyd fydd y mae a ganlyn yn rhan o'r ystadegaeth .— T f ■ a7vaMh' Oriauya Oriauyoy Cyfl0«au CyfloSau d5v,d yrhaf. ganaf.. 1", 7° neu awr. J b yr haf. y gauaf. I £ s. d. X s. d. Atrincham Awr 52 47 1 16 10 1 IB 8 Barnet Awr 561 56^ 2 0 0 2 0 0 2 I Barnstaple Dydd GO 56 1 2 0 1 2 0 Birkenkead Awr 55 471 1 17 10 1 15 7 Brecon Dydd j 60. 60 1 7 0 1 7 0 Bromlev Awr 56t 53! 2 0 0 1 17 10 Dartmouth Dydd 64 64 1 2 0 1 2 0 Deptford Awr 52! 47 1 19 4 1 15 3 Falmouth Dydd 62 52 1 4 0 1 4 0 Liverpool Awr 55 55 1 17 10 1 17 10 I Manchester Awr 52 47 1 19 0 1 15 3 London Awr 52- £ 52 1 19 4 1 19 4 Edinburgh Awr 51 45 1 16 1 1 11 10 Dublin Dydd 60 60 1 16 0 1 16 0 Clevel'd (U.D.) Dydd 60 ) 54 ) 13 dol. ) 9 dol. Dylai yr ystadegaeth bendant hyn, ac ereill sydd wedi eu rhoddi yn barod, fod yn fwy na digon i argyhoeddi pawb dynion ystyriol fod gorgynyrchiant yn ddrwg ag y dylai meistri a gweithwyr fod ar eu heithaf I yn ei esgoi; ac, yn wir, y mae un ffaith a r — fj- ysTiadc«*aetlf, a gwlplydà yn fw J o wer^- a m: osodia.dau disail, ac haeriadau dibrawf, ac nid yw y rhai a'u gwnant yn gallu dwyn un math o date i'w profi. Y mae yn deilwng o sylw hefyd, er cy- maiut a ddrwgiiwier arnynt, ac a ddywedir i'r gwrthwyneb, nad yw ycorff cryf oweit i- wyr dvlanwadol sydd yn bresenol yn cefuogi lleihad cynyrch y glo, wedi dangos un math 0 ysbryd gwrthwynebol i'r meistri yn y cyffroad presenol o gwbl. Eu hewyllys mynegol yw, ar i'r lleihad fod o fudd neill duol i'r ddau ddosbarth. Y mae hyn yn cael' ei brofi yn amlwg hefyd yn hanes y cyfar- fodydd lluosog sydd yn cael eu cynal ar hyd a lied y wlad o'r Forest" of Dean i Ysgotland, lie y penodir dirprwyaethau yn y naill a'r llall o honynt i fyned i ofyn ac i ddvmuno am gydweithrediad y perchenog- ion yn y mater. 0 I orphen, dywedwn fod y gosodiad y bydd i leihad yr oriau gweithio leihau y cyflogau hefyd," yn hollol ddisail, ac yn erbyn ffeitbiau a pbrofiad gorphenol y wlad, ac yn profi hefyd nad yw y rhai a wnant y cyfryw osodiad wedi talu y sylw dyladwy i r mater cvn dweyd eu barn arno. I'r gwrth- wyneb yn hollol y mae mudiad y naw awr sydd bellach wedi ei sefydlu yn ngwahanol alwedigaethau y wlad mewn, gwrthgyier- byniad i'r deg a'r deuddeg awr a weithid bymtheng mlynedd yn ol, yn profi y gosod- iad a wna Mr G. Howells o Lundain yn ei lyfr ar y mater hwn, sef, Fod yn rhwym o ddyfod, hwyr neu hwyrach, gyda lleihad y dydd gwaith, gynydd cymharol yn y gyflog i'r gwertb a gollwyd yn yr amser. Yn ber- sonol, yr ydym o'r farn y bydd y meistri a'r gweithwyr yn y pendrawyn fuddianwyr trwy osodiad yr oriau gweithio yn y cyfryw amseriad y mae natur yn eglur ddangos pa faint all dynion weithio heb eu hanaddasu i ddim ond cwsg a gorweddle ar ol iddynt orphen eu dydd gwaith. Myntumiwn na ddylai dynion weithio allan eithaf eu gallu am fywioliaeth brin yn unig. Y mae diwr nod teg o waith yn iawn i bob dyn, ond mwy na hyny sydd annheg, ac o'r drwg y mae, a bydd yn sior o effeithio yn niweidiol yn y pendraw ar bawb cysylltiedig ag ef.
| AT LEWYS AFAN.
| AT LEWYS AFAN. t ANWYL HEN GYFAILL,-Y mae yn ddy. wenydd mawr genyf eich bod yn parhau i freintio yr alcanwyr a ch cyfarwyddiadau prisfawr, cynghorion doeth, a rhybuddion amserol. Os gwrandawant ar eich lleferydd mewn pryd, credwn y gallant ddysgwyl dyfodol dysglaer a dedwydd, ond os na wnant, yn sior y mae haul eu gogoniant yn machlud yn gyflym iawn. Pechod andwyol a hunan-ddinystriol yr alcanwyr erys blyn. yddau bellach ydyw 1 gwaeud gormod o waith.' Goreu gyd pa gyntaf y symudir y pechod hwn o'n plith. Ond nid traethu ar y pwnc yma yw fy amcan y tro hwn. Fel hen alcanwr, y mae oyfyngder presenol yr alcanwyr wedi cyffwrdd a llinynau tyneraf fy nghalon. Mae y syniad fod canoedd (rhai a adwynwyf fel dynion sobr a pharch- us) o honynt yn rhodio yn nyfnderoedd y gauaf gylch ogylch y wlad i apelio at gar. edigrwydd y cyhoedd yn alaethus a chalon I' rwygol. I Edrych yn y drycb hwn dro Yr galon graig i wylo.' Pan yn myned i Ferthyr, un diwrnod cyfarfyddais a ohwech neu saith o fechgyn Ily parchus a gweddus ar heol Pendaren yn canu nes swyno y bobl a'u lleisiau melod- aidd. Aetbum yn mlaen atynt, a phan ddeallais mai alcanwyr o Briton Ferry oeddynt, teimlais i'r byw. Daeth y geiriau hyny yn fyw i'm cof, A friend in need is a friend indeed,' a phenderfynais, oes oedd rhywbeth a allwn ei wneucl, y buaswn gyda'r parodrwydd mwyaf yn ei wneud i'w cy. northwyo yn eu cyfyngder. Yr oedd yn dda iawn genyf ddarllen sylw Lewys yn y DARIAN yn anog cyfeilliou yn y cymydogaethau alcanaidd i gynal darlith- iau a chyngerddau er budd y dyoddefwyr. Dylid cymeryd yr awgrym i fyny ar nn. waith a'i weithio allan i berffeithrwydd. Credwyf y byddai hyn yn un ffordd dda iawn i atal y geiriau hyny o eiddo Dewi Wyn i gael eu gwireddu, Rhoi angen un rhwng y naw.' Er na fu tongs alcanwr yn fy llaw er ys wyth mlynedd, y mae cydym- deimlad alcanwr yn aros mor fyw ag erioed yn fy nghalon, a byddaf yn barod i wneud unrbyw beth fydd yn fy ngallu tuag at gynortbwyo fy ben gydweithwyr. Gan eich bod wedi cyfeirio at ddarlithian, a minau yn gwnend ychydig; a hwynt, byddaf yn barod unrhyw amser i ddarlithio mewn un. rhyw le er budd y dyoddefwyr aicanaidd, a hyny yn rhad. Os ewyllysiant dalu treul- iau y ceffyl tân, pob peth o'r goreu. HEN ALCANWR 0 GWMAFON.
AT YR ANNIBYNWYR.
AT YR ANNIBYNWYR. MRI GOL.Gall wn feddwl fod eich goheb- ydd Stern' yn penderfynu gwneud ffrae y Bala yn ddiddiwedd. Os wyf fi wedi cael gwared Oele: fel y iywed, y mae hunanol deb anffaeledig ei lythyrau ef yn ddigon i fagu ychwaneg, canys ymddengys fel dros ei ben yn y clefyd melyn (jaundiceJ, ac yn gweled pob peth yn felyn, yn ol lliw ei lygaid ei hua. Ai nid arwydd o afiechyd yw priodoli amcanion gau a maleisus i'w wrth- wynebwyr ? Son am olygydd y Drych! Os na wyr nad oes cyfiawnder i M. D. Jones i'w gael gan hen elyn fel y gwr hwnw, nid rhy. fedd genyf ei fod yn cyfeirio ato. Ai wrth yr hyn a ddywed eu gelynion am bobl y mae Stern' yn eu barnu ? Ai dyna ei reol ? Cofied 'Stern' fod gan 'Nid Meros' ormoa o barch i'r gwirionedd i geisio I dallu y darllenydd,' ac y gwyr ei gyf- rifoldeb os gwna hyny. Cyfaddefa Stern' nad yw yr oil o'm cyhuddiadau wedi eu hateb. Paham na fuasai efe yn ateb y rhai na atebwyd o'r blaen ? Dygais gyhuddiad pwysig yo erbyn pwyllgor yr Amwythig, pan y dywedais fod ei Jfaith bwysig' yn anwiredd noeth, a chynygais wobrau da i'r gwr a'i mynegodd, a'r rhai a'i lledaenodd, a ehoddaf lOOp arall p i Stern' am yr unpefch, ac ar yr un telerau Dyma iddo le i ddangos ei allu; ac hyd nes y profir cywirdeb y 'Jfaith bwysig' trwy enwi 1 y dynion a'r dosbarthiadaucyhoedaaf yn groew fod M. D. J. wedi cael' tori ei ben' ar gam, anwiredd, a CHELWYDD, am nad oedd y ffaith bwysig' yn ffaith o gwbl, ond GadaWaf y cyhuddiadau ereill ynllonydd, gan ddyfod at y Iffaith buysig.' Nid wyf heb deimlo fod fy ngeiriau yn gryfion, ond dim cryfach na'r amgylchiadau. Dyma i 'Stern' 'begwn,' ac nid cyhuddiadau amhwys. Atebed, Ai gwir nea auwir y kJfaith b fin¡ •• icHo j llp.-i d1¡:¡" I oud iddo iwyddo i brofi mai rffaith' ac nid ffug ydoedd. A ddywed Stern' maiccro y liwyni yw hwna ? Dyna yr ysgyfarnoa o'i naen dalied hi, os gall. 0 Gofynir i mi ateb, Pa nn ai gwas ynte meistr ydyw M. D. Jones.' Ni chlywais fod neb ond y Glymblaid yn amheu nad gwas. Clywais er ys o ddeg i bymtheg mlynedd 5 n ol mai gwas i'r en wad oedd Michael, ac y byddai yn rhaid iddo ymostwng. Dichon y gall Stern ddweyd pa bryd yr honodd M. D. J ei fod yn rhywbeth heblaw gwas, neu pa bryd y gwrthododd ufyddhau i'wfeistr. Ar y 'pegwn' yna ni therfynir y ffrae byth. Methiant cywilyddus fu y cynyg yn yr Amwythig; trodd allan yn failure hollol. A'r achos o'r trybini presenol, yr hwn sydd wedi ac yn peri archollion i fynwesau, a'r eglwys wedi ei chlwyfo, yw fod y Glymblaid wedi methu y pegwn.' A'r gofyniad, ouid ei ateb cyn y ceir heddweh yw, Pay yw y meistrl Ar y cwestiwn yna y rhanwyd, a dyna yr unig begwn y gallesid rhanu arno. Cydnabyddodd y Saeson a etholwyd gan y Glymblaid nad y pegwn oedd y gwas trwy eu gohebiaeth a'r ysgrifenydd; ac wedi hyny cydnabyddodd pwyllgor y Cyfansoddiad Newydd ef yn llawn pan y dewisasant eu oyf. lafareddwyr. A phe buasent wedi deall y pegwn yn gynt, ni fuasai y gofid presenol wedi em goddiweddyd. Ymdrechwyd al yr awr olaf i'w ddaugos yn yr Amwythig gan henafgwyr pwyllog, yn gystal a chan M. D. Jones ond ni fynent weled ond y pegwn' gododd eu pwyllgor gweithiol ar y draul o daflu i lawr y pegwn' a godasai y pwyllgor cyffredinol iddynt weithio arno. M. D. Jones a'i gyfeiliion oedd y 'pegwn' cyntaf, ond M. D. Jones yn unig oedd yr ail; ac wrth geisio dawnsio ar y pegwn hwn y dangosodd y Glymblaid eu dallineb. Ai tybed yr ewyllysiai Stern waled drama yr Am wyth wig yn cael ei hail chwareu ? Erys ef eto yn ei ddallineb, ac ni fjm weled! Y mae dameg y forwyn o chwith i gyd bob cymal o honi. Pe dywedasai fod y forwyn yn gofyn pa un ai ei meistr neu ei meistres yr oedd i ufyddhau iddo, buasai ar y ffordd at y 'pegwn' felly. Ceisiwn ddilyn cyd. mariaeth Mr a Mrs Nid Meros, ond rhodd wn yma teas yn lie mor wyn, a rhoddwn yn lie Mr yr Hen Gyfansaddiad, ac yn lie Mrs y Cyfansoddiad Newydd. Mae y ty yn ddigon, ydyw, a'r gwas hefyd, fel nad oes eisieu eu henwi. Yr oedd y Mr a'r gwas yn myned yn mlaen yn rhagorol, nes y daeth rhywrai i ddweyd y byddai yn well cael gwraig newydd yn gwisgo yn ol y ffasiwn ddiwedd- araf, yn nghyd a rhyw extra trimmings, a dygwyd hi i'r ty, ac nid cynt y mae yno nag y mae yn dechreu cysbwyo rhai o'r gweision, a throi ereill dros y drws, a hyny meddai y rhai mwyaf cegrwth er cael y pen gwas o'r ffordd, ac mai i'r amcan hwnw yr oedd y wtaig wedi ei hanfon yno o gwbl, i blygu y gwas a'i ddwyn ar ei liniau mewn ufydd- dod! Wrth weled fod Mrs yn un lied fast, aeth y Mr a'i gyfeillion i ddechreu meddwl fod rhyw ddrwg yn rhywle, a dechreuwyd chwilio i gysylltiadau y briodas, a gwelwyd yn fuan fod y briodas yn anghyfreithlon, o herwydd na weinyddwyd hi yn ol cyfraith y ty. Yr oedd y Philistiaid yn y fath awydd a brys am gael Dalila i mewn i'r t, er eu cynorthwyo i dori barf Samson y gwas a gwalit ei feistr, am fod Samson yn ffydd- Ion i Israel. A phan y gwelodd Mr a'i gyf- eillion nad oedd y briodas wedi ei gwein- yddu yn ol cyfraith y ty, penderfynasant gymeryd y cyfleusdra i gael merch y Phil- istiaid a'i basdardiaid allan o'r ty, ac yn hyn unodd Samson y gwas yn erbyn ei feis. tres newydd, yr ordderch wraig, am yr hyn beth yr aeth y Philistiaid yn flin iawn, ac wedi cynllunio, llwyddasant i gael Samson dros y gororau, ac yno y torwyd ei ben. Ond er eu syndod cawsant Samson dranoeth yn nhy ei feistr yn gwasanaethu mor ffydd. Ion, ufydd, a gostyngedig ag erioed I Ac ar ol Samson mae y Phiiistiaid eto; a phe llwyddant i daflu Samson (Jonah) i'r mor. ni fyddent ond wedi cael gwared y gwas. Byddai Israel, ei feistr, wedi hyny yn sefyll yn ffyddlon i'w Ddnw er amddiffyn egwydd- y orion ei deyrnas yn erbyn y Glymblaid Philistaidd. A'r 'pegwn' i'w benderfynu yw, Pa un ai i'w feistres neu i'w feistr yr oedd ac mae y gwas i ufyddhau; neu ynte, pa un ai Mr neu Mrs sydd i fod yn ben. Gwel y darllenydd fod Stern yn sefyll yn dyn dros Mrs, a minau dros Mr. Yr wyf yn sefyll drosto ar y tir nad oedd y briodas yn safadwy, am na weinyddwyd hi yn ol y gyfraith, ac yn anachaidd hollol, fel mai goreu pa gyntaf cael ysgariad. Dydd y briodas oedd y pwyllgor gwyllt yn y Bala ac wrth edrych ar weithrediadau hwnw, ma.e y cwestiynau canlynol yn codi i'm meddwl. 1 Pa gyfansoddiad oedd yn gyfraith i basio y newydd wrthi ? 2. Os troseddwyd y gyf raith oedd mewn grym wrth ac er pasio cyfraith newydd, a yw y newydd yn meddu grym cyfraith, ac yn bawlio ei pharchu a'i chadw ? 3. Ai nid dyledswydd dyn pan y gwel ei fod wedi gwneud camsynied, ac wedi bod yn gyfranog yn yr hyn nad oedd gyfreithlon, yw dychwelyd yn ol at y gyf, raith ? 4. Os mai gwas ei feistres, alias y Glymblaid, oedd M. D. Jones pan y I torwyd ei ben,' ai gonest yn ei feistres oedd peidio talu iddo ei gyflog tra y bu yn gwasanaethu yn ol fel yr hona hi ? Erfyniaf faddeuant y darllenydd am fyned a chymaint o'ch gofod, a dymunaf ddweyd yn ostyngedig na fynwn er dim ei ddallu, fel y dywed Stern, ond yn hytrach ei oleuo am y gwirionedd yn yr achos hwn, gan i mi gael fy llusgo iddo. Gallaf oddef hunanoldeb dirmygus fy ngwrthwynebydd. Nid wyf yn honi pethau mawrion, ond her- iaf Stern i wrthbrofi yr byn yr wyf wedi ysgrifenu. Dechreued trwy enwi y dynion a'r dosbarthiadvu yn Morganwg oedd wedi eu trefnu i wneudffagot votes, &c., ac yna ca y first instalment o'r lOOp. er codi ei galon i fyned yn mlaen. Yr eiddoch, heb na llid na malais, NID MEROS.
. IGRAIG, ABERCANAID, MERTHYR.
GRAIG, ABERCANAID, MERTHYR. Nos Lun, Ionawr yr 22ain, cynaliwyd cyfarfod ymadawol y Parch D. J. Lewis a'r aglwys uchod, ar ei ymsefydliad i Cross Inn. sir Gaerfyrddin. Nid oedd y cyfar- fod yn un lluosog, yr hyn a allasai fod pe y gwnelai dynion mwyaf blaenllaw yr eglwys eu rhan; ond am nad oedd y cynllun jn dygymod A'u meddyliau hwy, rhaid oedd taflu diystyrwch ar y moddion a fabwys- iadwyd gan ieuenctyd, aelodau, a gwran- dawyr eglwys y Graig, 0 ddangos eu hym- lyniad a'u parch ailedryw i Mr Lewis ar ei ymadawiad ag Aberoanaid, er na fu ei ar^STid "ty voypc- ox- i t~ ■- f?w~ yn haner. Yr oedd cynrychiolaeth ragorol o eglwysi Methodistiaid Calfinaidd y dosbarth yn y cyfarfod, yr hyn a ddangosai yn eghic fod gan y cylch ofal am Mr Lewis, a dymun- ent ddatgan hyny trwy y blaenoriaid oedd wedi ymgasglu i'r Graig i gymeryd rhan yn y cyfarfod. Cymerwyd y gadair gan Mr David James Evans, yr hwn wedi sylwi ar amcan y cyfarfod, a'i ofid o golli Mr Lewis o'u plith, a ddymunai ddiolch i bawb a gyiaerodd ran yn y dysteb, ae am ddangos eu teimladau da tuag at eu bugail. yr hwn a wir deilyngai ryw gydnabyddiaeth am y llafur a'r ymdrech a ddangoswyd ganddo at ddynion ieuainc y Graig yn arbenig; ond fel y deallai, nid y dosbarth ieuengaf yn unig a fynai ddangos eu cariad tuag ato, yr hen a'r methiantus—prawf digonol oT safle a gyrhaeddodd yn mhlith yr eglwys a'r gwrandawyr. Wedi i'r cadeirydd anerch y cyfarfod, galwodd ar Mr David Jones, Graig Ffarm, i siarad gair, yr hwn a ddy- wedodd fod ei galon yn rhy lawn o deimlad, ac felly nas gwyddai yn iawn pa beth i'w ddweyd; ond os nad allai fod yn drefnusyn ei eiriau, dymunai o galon i Mr Lewis gyfarchiad Boaz i'r meaelwyr, sef yr Arglwydd fyddo gyda chwi ac a'ch ben* dithio,' ac ond cael Duw trosom, ni waeth pwy ymgyfyd yn ein herbyn. D. Jones, Pencaebach, un 0 flafenoriaidyr eglwys, a sylwodd mai priodol fyddai rhoddi yehydigohanes amgylcbi adau yr eglwys yn ei chysylltiad a Mr Lewis. Yn mhlith sylw- adau ereill a wnawd ganddo, dywedodd fod y canu wedi gwella i rad lau mawr, a chan fod Mr Lewis yc gerdror ihagorol, nid oedd wedi arbed na llafur na thalent i godi can- iadaeth y cysegr i f wy o fri. Yr oedd yn llawen ganddo hysbysu fod y ddyled yn llai. ac nis gallai briodoli byny i ddim ond y ffaith fud Mr Lewis wedi bod yn ymdreoh- gar mewn amser ac allan o amser i wneuthur ei ran yn y cyfeiriad hwn. Nifer aelodal1 yr eglwys pan ymgymerodd Mr Lewis &'i I Ily fugeiliaeth oedd tri ugain ac un; yn awr. er er fod amryw wedi meirw a symud o'r ardal, y mae yr eglwys yn rhifo'ei phedwar ugain. Nis gallai lai na meddwl fod a fyno hyn eto ag ymdrechion a gweldiau Mr Lewis. Yn ystod yr amser byr y bu yn en plith, nodweddid ef fel dyn ieuanc Ilafurus, awyddus i weithredoedd da. Cafond dir- west bleidiwr gwresog a selog yn Mr Lewis; ac fel cymydog, adnabyddid ef fel gwr caruaidd a serchog. Teimlai chwithdod i ymadael â Mr Lewis, a gobeithiai y cai bir oes ac iechyd i wasanaethu ei Arglwydd. Mr Morgan Morgans a ddywedodd ei fod yn cynrychioli eglwys Penuel, Twynyrodsn, yr hon a ofidiai glywed am ymadawiadfllr, Lewis a'r dosbarth. Nid oedd yn heOi y dynion hyny sydd wrthi yn ddyfal yn pardduo cymeriadau, a phan ddaw adeg tehyg i'r un bresenol (cyfarfod ymadawol)- dwyn sebon i olebi ymaith y parddn. Addefai a chredai ei fod yn onest pan y dywedai fod Mr Lewis wedi gweithio yn ymdrechgar a cbanmoladwy yn y rhan hon o'r winllan, ac yn yr ysbryd goreu dymunai bob 1 Iwyddiant iddo yn ei gartref newydd. Mr E Dakiw, Troedyrhiw, a ddatganodd. ei deimlad diolchgar am fod cariad yr eglwys wedi mynu dangos ei hun mewn ffurf mor sylweddol. Yn nesaf, cyflwynwyd y dysteb-swm 0 arian, yn nghyda Geiriadur Charles, i Mr Lewis gan Miss Annie Maddock, un o'r aelodau. Cydnabyddodd Mr Lewis y rhodd. ion mewn geiriau llawn o deimlad. Sylw- odd nad oedd wedi meddwl y buasai i ddim o'r fath gael ei wneuthur; ond yn gymaint a bod ei garedigion wedi trefnu hyny, nid otdd ganddo ond ymostwng a theimto yn wir ddiolchgar am-yr arwyddion o gariad a fodolai rhyngddyut a'u gilydd, ac hyderai y bvddai i'r serch barhau hyd nes y cyfar- fyddent yn y wlad hono, lie nad oes son byth am 'ymadawiad.' Yr oedd wedi clywed llawer iawn o ganmoliaeth am ei ymdrechiadau, ac os oedd rhywfaint e dda wedi ei wneuthur, nid oedd am gadw y clod iddo ei hunan, ond i'w Feistr. yr hwn a'i prynodd, ac i'r hwn y dymuDai dreulio ei ddyddiau. Cyfrifoldeb ael d yn fawr, blaenor yn fwy, ond y mwyaf a gredai ydyw eyfrifoldeb bugail eglwys y Duw byw. Byddai cofio am y Graig yn dwyn adgofion melus i'r teimlad am frodyr wedi glanio uwch poen a chlwy' fu o gryn gymhorth yn yr anial o gynal ei feddwl dan brofedig- aetbau llym. Wrth ddynion ieuainc yr eglwys, anogai bwynt i fod yn ffyddlon a gwrol, heb anghofio ymwneud llawer & gweddio, oblegyd pan ybyddaiyryStorm uchaf, os cai hamdden i weddio, yr oedd yr oil yn tawelu. Dymunai bob ilwydd i'r eglwys, ac i'r gwaith da fyned ar gynydd. Mr Watts, Pontmorlais, a ddywedodd yn ngwyneb yr hyn a glywyd, er nad oedd yn adnabyddus. iawn o Mr Lewis, ei fod yn barnu yn ol yr hyn glywodd, fod eu bugail yn uchel yn eu golwg- fel un Ilednais, diwyd, a chrefyddol. Ofnai nad oes digon 0 sylw yn cael ei dalu i weision yr Arglwydd, ac ar. graffai yn ddwys ddyledswydd yr eglwys i'w ayrchafu, am fod geiriau angharfedig a chwedleuon disail yn tynu oddiwrth ea defnyddioldeb. Mr Taliesin T. Thomas a alwyd ynuesaf. Dywedai fod y cadeirydd wedi gwneuthur yn angharedig—galw ypregethwr gwaethaf agos yn olaf, heb adad yr un ysgnb i'w lloffa, ac er na fyddai yr hyn a ddywedai ond ailadroddiad o'r byn a ddywedwvd yr flaenorol, dymunai o eigiob ei galon DduM yn rhwydd i Mr Lewis, ac nis gWyddai anc elfenau cadarnach mewn cvmeriad nt gonestrwydd diniweidrwydd, ufydd dod. at ysbryd gweddigar, yr hyn a feddianai 5 bugail, a chan hyderu mai ar gynydd Du| yr elai. Ewyllys y ddaear yn ami iawn jj fwy na'r gal In, ond rhagoriaetbao y nel oedd ar y ddaear ydyw fed yr ewyllys a* gallu yn gyfartal Mi a'th osodafa^ lawer, Cafwyd gair yn nesaf gauy Parch S Thomas, gweinidog eglwys Fe^-ddiedi, Siloh. Talai y deyrnged uchaf o gymeria' unplyg Mr Lewis, a'i ddyledswydd ydoed bod yn bresenol yn y cyfarfod i rdddi dat ganiad o'i ond yn berwydd QgAp, cyfai] ffyddlo-a-dyn un wyteb fel Wr Lewit Terfynwyd y cyfarfod gan juJfarch S Thomas, ac yn ddioed, yr oedol Y y nesu yn mlaen i ysgwyd Haw a INJ^tewis 8 ei ymadawiad ag Abercanaid.—TALIESI»» ?
EISTEDDFOD PENYGRAIG. i
EISTEDDFOD PENYGRAIG. i Y mae y cyfansoddiadau yn (twyn y ffufn enwau canlynol wedi dyfod i laKM%r gyfu. yr wyl uchod:— 1. Traethawd, Daniel."—Un o'r Ll&ncia' Bleddyn, Ei gyfaill Abednego, Y-Ageisyd .-<"— J
\ Y DADGYSY IAD.,
Lgjwys Sefydledig yn sefydliad wedi ei >ncanu i ddal i fyny wirioneddau yrefengyl, illwn yn sicr ddysgwyl rhyw grybwyIliad 1 ai hyny, ac nid hyny Y11 -Ymfi^-er, tdwyaeth uniongy*&<* I'rfath sefydliad yn y dadguddiad dwyfol. Y mee pob peth Wfodol crefydd yn eglur; ond nid yw y ■p eibl yn cymeradwyo y fath ■sefydliad, ond yn hollol i'r gwr thwyneb. Nid oas ond dyn a byw mewn tywyllwch y gellir ei deimlo faidd honi fod y gyfral ysbrydoledig yn Tmeradwyo eglwys wedi ei sefydlu gan leddf seneddol. Ond anaml iawn y bydd r-eidwyr y sefydliad yn apelio at y Test- ^jaent Newydd am resymau i gadarnhau eu >.vb, can eu bod yn ymwybodol ei fod yn /nwvs llawer yn wrthwynebol 1 w nomad- j. Gosodir crefydd allan rhwng dyn a'i »duw. Y mae taenu crefydd i fod yn or- iiwyl yn perthyn i ddynion crefyddol, y rbai .vddi wneud defnydd o offerynan mewn oyd. Jodiad a chymeriad crefydd. Nid yw y fciengyl i gael ei ohoeddi a'i a,tegu g» r ."foeth, a gorwycbder penaduriMd a y oriraethau, o herwydd dywed onidefv i nid yw o'rbyd rh0ddid ;?weision i a ymdrechant felna m rhoddid ifl^dewon.' Nid ciifaa y Cristion, ond cled y y y Y mae yn ffaith mor eglur a hyny, fod .yeinidogicra crefydd i dde>byn eu cynal. •;Itb drwy roddion gwirfoddol y cyfryw f ddo yn derbyn llesbad drwy eu gwasan. t tb, ac nid dysgwyl hyny oddiwrth dreth. dd cyhoeddus. Dywedir yn voorintbiad, iiii wyddoch chwi fod y rhai sydd yn meuthur pethau cysegredig yn bwyta o r -seer • Os,' ebe Paul,' nym a hauasom chwi bethau ysbrydol, ai mawr yw os xi a fedwn eich pethau enawdol.' I r Hen Destament fel rheol y chwilir ,a gymeradwyaeth Ysgrvthyrol i sefydliad /ladol o grefydd. Ond y mae_ hen achwyliaeth wedi heneiddio a darfod er tabic-—' Wele gwnaethpwyd pob peth yn wvcLd 1 Heblaw byn, Duw oedd deddfroddwr an- lelrdig yr Iuddew-Efe oeddeiflaejor ydyw ein ^fiy^odraeth Veay<ra wyfol? Hyd !oni pbrofer hyn, md oes 0 wedi ei broft* Y mae undeb yr Eghcys a'r Wkidwriaeth M ei vhollfarnu.—Wediei chondemnio gan [ twm a chrefydd, gan ysgrytbyr a pbrofiad. 7 'dded i bob un ag sydd yn oredu ac yn iv: ii Duw i gyfodi a dwyn oddiamgyloh yr Ddiwvfiiad vma Y mae y gwaith wedi evchwyn ein ein tadar ,-uaJasant yn Six a gwrol yn ngwraeb y oarohar, y ►gben. y aidog, a'r artRitbglwyd, Torwyd ,y i lawr fel gwellt y maes, tywalltwyd inydd o waed dynol. Cafodd y ddaear ei vydo â. gwaed y saint Trengodd wyth rc,.1 0 Anghydffurfwyr mewn carcharau. X owyd allan ddwy filo weinidogion. Ond K hyn oil, seliasant wirionedd eu crefydd rwaed eu calonau. 3ydded i ninau ymddwyn yn teilwng o a y lau. disgyned dauparfcb o'n hysbryd ar 1 holafiaid. Y mae Eglwys Se^yf a radid crefyddol yn dragywyddol anghy- dadwv Sylwer ar y grefydd to s fdlodd Nebuchodonosor o fewa talaeth i" jilon, yn gwahardd y tri llanc i addoli Or w yn ol llais eu cydwybodau. Eilwaith y grefydd honoa sefydlwyd raelawiaid yn ymerodraeth y Mediaid V&a, yn ^arfdiDamdalwar Dtiuw vn ol llai? ei gydwybod. Ac y mae hyd y nod yr Eglwys hono ag y mae ein brenhines yn ben arni yn gwahardd v filoedd o'r Prydeiniaid l addoli Duw yn oi on cydwybodau! Os credwn fod genym hawl i addoli Duw felly, paham y gorfodir i(eyBal ffurf o gretydd ag ydym o eigion henaid yn ffieiddio Syned nefoedd a intarfod miloedd o honom yn wytbnosoi a 8aL<botbol yn addoli Duw drwy oddeftad I Yr un egwyddor eydd yn dal i fyny yr ICalwve Wladol yn ein dydcbau m ag oedd ^V^vddiaugyBt. A lie bynag y mae yn =4*ilu y mae yr hen ysbryd gynt yn ton SJ £ Sylwer ar luaws o barthau amaeth- yd^ol ein gwlad, yno y g^ehr yshryd y dv idiau gyntyri teyrnasu. Nidgwiwcy yg peth o'r fath i'r rhanau gweithfaol. _JNiia i JSgiwyswyr, cofier, yr ydym i ddiolc«i am Yn ngwynebyfathhaerllagrwydd temtir ai i waeddi gydag Arglwydd Stanhope,' I hot, toleration, for I love liberty.' Trecyncn, J. W.