Tarian Y Gweithiwr

PENOD X. Yr oedd gan Torfrida gyfleusderau CeiUduol i glywed am Hereward, canys yr oedd Arnulf ieuanc a hithau fel brawd a chwaer, a mynych y diangai 0 efe o'r mynachdy i ddweyd yr hanes wrthi. Yr oedd erbyn hyn wedi cael prawf beth oedd rhyfel. Yr oedd wedi gweled Hereward yn ymladd y dydd, ac wedi ei glywed yn adrodd hanesion y nos. Harddwch Hereward, ei wrhydri, ei gaueuon, a'i orchestion anhygoel, oedd yn barhaus yn ngenau y llanc. Yr oedd wedi gwario arian yn cynorthwyo Torfrida i ddychymygu pwy oedd y y boneddwr dyeithr. Yna elai yn ol at Hereward, a dy- wedai am ei gyfeilles hardd, ac fel y siaradent am dano ef, a dim arall; fel mewn wythnos neu ddwy, gwyddai Hereward bob peth am Torfrida, a gwyddai Torfrida nad oedd Hereward wedi ymserchu yn neb, nac wedi medd- ianu unrhyw feistres ond ei gleddyf ar ei glun. Yn deall yr oil am eu gilydd, y mae yn hawdd deall fod yno gariad at eu gilydd yn cael ei fagu. gi 0 Ond pan y daeth Baldwin a'r Ardal- ydd i St. Omer i dderbyn ymostyngiad Eustace o Guisnes, yr oedd Arnulf wedi rhedeg i ystafell Torfrida, heb wybod yn iawn a fyddai i'w daid edrych yngy- meradwy ar ei ymddygiad gyda golwg 0 J.r y dyeithrddyn. Yr ail foreu drachefn efe a redodd i ystafell Torfrida fel yr oedd yn trefnu ei gwallt. "Yn awr! yn awr! Ai dyna foesau etifedd Flanders?" Y llN8 wedi dweyd." "Y mae," ac yn ei chyffro aeth ei chrib i'r 11awr. Meddyliais y buasai yn dda genych glywed." "Myn? Beth sydd a fynwyf fi a'r mater, ond yn unig y dylai eich taiidfod yn ofalus pwy yr ydych yn ei roesawi?" Ac y mae yn deilwng; y mae wedi dweyd wrth fy nhad pwy ydyw." Ond nid wrthych chwi." "Na. Dywedasant nad oeddwn i wybod yn awr; ond hyn a wn iddynt ei roesawi fel pe yn fab iarll wedi iddo eu hysbysu, ac y mae yn myned gyda'm hewythr Robert yn erbyn y Friesland- iaid." 11 Os ydyw efe yn fab i iarll, pa beth y mae yn dyfod ar draws y byd gyda morwyr anwar, ac yn cuddio ei enw ? Y mae yn rhaid ei fod wedi gwneud rhyw- beth ag y mae arno gywilydd o hono." Ni ddywedaf ddim wrthych," ebe Arnulf, gan bwdu. At ymaith." Ewch chwi," canys gwyddai yn dda y deuai yn ol drachefn. Nurse," ebe Torfrida wrth hen was- anaethfercli oedd yn y sefydliad, myn- wch allan i mi beth ydyw enw y gwron dyeithr yna, a beth sydd am ei wddf o dau ci farf." Dylanwadaf arno," ebe yr hen fen- yw adewinol, fel y daw hyd atoch pe byddai holl rew Queenland rhyngddo a chwi, ac yna gailwch weled drosoch eich hunan." Na, na, nurse," ebe Torfrida, nid oes eisieu hyny eto; dim ond cael allan yr hyn a ddywedais, bydd hyny yn ddigon =yn awr." Daeth yr hen fenyw yn ol ati cyn iddi fyned i'w gwely, a dywedodd: — Yr wyf wedi ei gael allan oil. Rhoddais sudd neillduol yn niod ei ddynion, ac y maent yn awr mor llawen a siaradus a gwyddau." Ond nid efe." 0 na. Y mae efe gyda'r ardalydd, ac mewn llawenydd y mae gwirioneddau i'w cael allan. Y mae y dyn hirdrwyn yna, yr hwn sydd bob amser yn ei ganlyn, wedi dweyd yr oil wrthym." A hi a ddywedodd wrth Torfrida pwy oedd Hereward, a beth oedd y nod oedd ar ei wddf Y mae croes ar ei wddf, islaw ei en, wedi ei roddi yn y croen yn ol trefn Saesonig." Yna ni cha y swyn un effaith arno bydd y groes santaidd yn sicr o ladd dylanwad swyn." "Y mae yn rhaid ei bod yn groes fawr, ac yn un santaidd cyn y bydd iddi ladd fy swyn i," ebe yr hen wreig- en. Ar gefn ei law y mae llun arth wedi ei bigo, trwy yr hyn y gellir ei adnabod-sof arth gwyn a laddodd efe."

DY DDI A CI MARl WAEDLYD, PENOD XII. Rogers, am yr hwn y rhoisom hanes yr wythnos ddiweddaf, oedd y dyn duwiol cyntaf a ferthyrwyd gan y Pab- ydd ion barbaraidd yn amser Mari Waedlyd. Yn ol .hanes Fox, yr un nesaf oedd y Parch Laurence Saunders, yr hwn a ferthyrwyd mewn mis wedi hyny yn Coventry. Yr oedd efe yn ddyn o deulu cyfrifol. Cafodd ei addysgu yn Eton a Phrif-ysgol Caer- p grawnt. Gan fod ei fam yn wraig weddw, n In gosododd ef mewn lie i'w ddwyn i fyny yn farsiandwr yn Llundain. Dyn da oedd ei feistr, o'r enw Chester. Yr oedd efe wedi cael ei brentisio i wasan- aethu gyda y marsiandwr hwnw. Ond wedi i hwnw ei glywed yn gweddio yn ddirgelaidd, ac yn gofidio, gofynodd iddo beth oedd achos ei drallod. Deallodd fod ei duedd at lyfrau a myfyrdodan ysbrydol. Anfonodd at ei gyfeillion a'i berthynasau, a rhyddhaodd ef o'i bren- tisiaeth. Aeth yntau yn ol i Brif-ysgol Caergrawnt. Yno aeth i mewn i dry- sorau Hebraeg a Groeg, a myfyriodd yn fanwl yn yr ysgrythyrau, er mwyn cymwyso ei hun i fod yn bregethwr. Dechreuodd bregethu yn nechreu teyrn- asiad Edward VI. Pregethodd mor effeithiol fel y tynodd efe sylw pobl mewn awdurdod. Byddai yn arfer pregethu yn rymus yn Llundain yn erbyn cyfeiliornadau y Babaeth, wedi i Mari Waedlyd ddyfod i'r orsedd. An- fonodd yr anghenfil Bonner, sef esgob Pabyddol Llundain, swyddog i'w gy- meryd yn gafcharor, tra yr oedd efe yn pregethu. Dygwyd ef o flaen Bonner, yr hwn oedd yn ddyn Ilawn o gy- threuldeb barbaraidd. Efe a gyhuddodd Saunders o deyrnfradwriaeth am bre- gethu egwyddorion a gwirioneddau y Beibl, am fod Mari ar ei gorsedd wedi datgan ei golygiadau yn awdurdodol, fel Nebuchodonosor, yn erbyn y gwirion- eddau hyny. Anfonodd Bonner Saun- ders at yr ellyll Gardiner, yr arglwydd ganghellydd. Ymresymodd Saunders mor nerthol o blaid gwirioneddau y Beibl, fel y gwaeddodd Gardiner, yr hwn a ffaelodd ei ateb, "cymerwch y gwallgof-ddyn hwn i garchar." Bu yn y carchar bymtheng mis. Gan ei fod yn dyoddef dros enw Mab Duw nid oedd yn foddlon i neb o'i gyfeillion na'i berth- ynasau wneud dim tu tuag ei ryddhau ef ar delerau a fuasent yn cynwys peidio tystiolaethu o blaid gwirionedd yr efengyl. Ysgrifenodd lythyr at ei wraig, yn yr hwn y dywedodd wrthi, "Nid wyf yn amheu, anwyl wraig, fod eich enw chwi a fy enw inau yn ysgrifenedig yn llyfr y bywyd. A chawn fwynhau bywyd gyda ein gilydd yn dragywydd, trwy ras Duw ein hanwyl Dad, a'i Fab Ef, ein Harglwydd lesu Grist. Ymos- tyngwn i ewyllys Duw i'w ogoneddu Ef I mewn bywyd neu mewn angeu yn y modd y gwel Ef yn dda, Amen. Yr wyf yn llawen, oblegyd, trwy Grist, byddaf yn abl i wneud ymdrech deg, ac wedi gorphen fy ngyrfa, caf dderbyn coron, yr hon sydd yn nghadw i mi, ac i holl filwyr Crist. Ydwyf, garcharor yn yr Arglwydd, L. Saunders." Dygwyd ef o flaen Gardiner felldig- edig, wedi bod yn y charchar bymtheng mis. Ceisiodd Gardiner ganddo aberthu ei gydwybod. Trinodd ef yn giaidd mewn iaith blackguard, fel y mae arfer dysgyblion y Pab. Collfarnwyd ef gan y dyhirod i gael ei losgi yn Coventry. Cymerwyd ef allan o'r dref i faes yn droednoeth, a gown a chrys am dano. Wrth fyned syrthiai yn ami i lawr ar ei liniau i weddio. Cynygiodd y swyddog oedd wedi cael ei apwyntio i'w losgi ef bardwn iddo ond iddo droi yn Babydd. Dywedodd hwnw wrtho fod y frenhines yn barod i faddeu iddo os gwnai efe hyny. Dywedodd yntau, "Nid wyf wedi gwneud dim yn erbyn y frenhines, na'i llywodraeth yn y deyrn- as hon, ond chwi a'ch bath, y rhai ydych yn gwrthwynebu gair Duw sydd yn tynu drwg ar y deyrnas. Ni thynaf byth yn ol oddiwrth efengyl Criat." Yna dywedodd y dienyddiwr "Ymaith ag ef." Cymerwyd Saunders tua'r tan oedd i'w losgi ef. Aeth ar ei liniau i weddio unwaith yn rhagor. Rhoddodd ei freichiau o amgylch yr ystanc wrth ba un yr oedd efe i gael ei rwymo, a chusanodd of, gan ddweytl "Croesaw groes Crist. Croesaw fywyd tragywydd- ol." Yna rliwymwyd ef wrth yr ystanc, ac yn nghanol y tan a losgodd ei gorff ef ehedodd ei enaidi Baradwys. Bydd efe yn gan mil mwy dedwydd yn uydd y rarn na'i erlidwyr barbaraidd. Ni byddant hwy yn ddedwydd o gwbl ond yn druenus dragywyddol. 0 Esgob Hooper osdd y merthyr nosaf. Yr oedd ei adnabyddiaeth ef o'r efengyl fel ysgolhaig a duwinydd wedi cy- nyrchu gelyniaeth mawr yn ei erbyn of yn mynwesau dynioii o dueddiadaa Pab- yddol yn amser Harri VIII. Bu yn y fath berygl, fel y diangodd i Ffrainc ac i Germani. Yn Germani, ymgydnabydd- odd a dynion dysgedig ac yno y priod- odd efe. Pan y daeth Edward VI. i'r orsedd, dychwelodd Hooper i Loegr. Wedi ei ddychweliad, pregethai o leiaf unwaith bob dydd. Yr oedd yn ddyn o feddwl a chorff cryf. Wedi pregethu yn nghlywedigaeth y brenin, gwnaed ef yn esgob Caerloyw. Caiodd hefyd esgob- aeth Caerwrangon. Cafodd efe gryn ofid am fod ei gydswyddogion eghvysig yn gosod gwisgoedd Pabyddol o amgylch eu eyrff. Yr oedd efe yn eu ffieiddio hwynt- yn fawr, ac ni wisgai hwynt ei hunan ar un cyfrif. Yr oedd ei wrth- wynebiadgymaint yn eu herbyn fel y deisvfodd i'r brenin Edward VI., i'w ryddhau of o'r swydd esgobol, neu osod terfyn ar y seremoniau gwisgyddol PLtb- aidd. Anfonodd y brenin at yr Arch- esgob i esgusodi Hooper. Ond yr oedd yr esgobion ereill o blaid y seremoniau Pabyddol. Dywedasant nad oeddynt yn bethau o bwys, ac na ddylid goddef gwrthwynebiad Hooper iddynt. Ond yr oeddynt hwy felly yn eu gwneud yn bethau o bwys. Y mae llawer o ddynion yn awr yn giynu wrth seremon- iau Pabyddol, ac yn eu galw yn deganau -(trifles). Eto, dwrdiant y bob! sydd yn gwrthod eu trifles hwynt fel pe byddent yn droseddwyr niawnon. Pan ddaeth Pabyddiaeth i deyrnasu, aeth y trifles yn bethau pwysig. Yr oodd efe yn pregethu yn barhaus i'r trigolion yn ei esgobaeth, ac yn weithgar iawn i ddwyn dynion at Grist. Gan ei fod yn weinidog Protestanaidd mor selog a dylanwadol, yr oedd efe yn un o'r rhai cyntaf y gosododd yr ellyllon Bonner a Gardiner eu bryd ar ei symud o'r byd trwy ei losgi. Gosodasant esgob Pabyddol yn ei le ef. Ceisiodd ei gyfeillion ganddo i ddianc. Ond dywedodd ei iod yn dewis byw a marw gyda ei braidd Protestanaidd. Gosodwyd ef mewn carchar, lie y bu efe am ddeu- naw mis. Cafodd driniaeth erwin oddi- wTrth swyddogion y carchar, y rhai trwy hyny a geisient foddloni yr "ellyll Gar- diner. Ni chaffai wely i orwedd arno. Gosodwyd ef mewn treial o flaen Bon- ner a Gardiner. Ac yroedd yn bresenol esgobion Pabyddol Durham, Chicester, a Llandaf. Gofynodd Gardiner iddo a oedd efe yn briod. Gwenodd yntau, a dywedodd ei fod yn briod nes y byddai angeu yn ei wneud yn ddibriod." Chwarddodd y Pabyddion am ei ben, a gwnaethant ystumiau aflan, fel dynion. rhydd i wawdio ordinhadau Duw. Galwodd un o'r esgobion Pabyddol ef yn rhagrith- iwr." Galwodd 'un arall ef yn "ani- fail." Yr oedd ei resymau ef o blaid i weinidogion yr efengyl briodi mor gryf, fel y ceisiasant foddj ei laismewn screch- feydd fel anifeiliaid gwylltion. Dywed- odd wrth Gardiner fod y Pab yn dysgu syniadau hollol groes i athrawiaeth Crist, fel nad oedd efe yn deilwng i gael ei gyfrif yn aelod o eglwys Crist, llawer llai i fod yn ben ami. Ac nad oedd efe yn ystyried yr eglwys yr oedd y Pab yn ben arni yn pertnyn i eglwys gvffred- inol Crist, oblegyd mai llais ei phriod, sof Crist, a wrandewir gan hono. Ffoa oddiwrth ddyeithriaid. Dywedodd efe, Os ydwyf wedi tramgwyddo y fren- hines mewn dim, ymostyngaf i'w thru- garedd, os gallaf gael trugaredd yn 0 tD 0 nghyd a dyogelwch i fy nghydwybod, ac C) heb ddigio Duw." Dywedodd y Pab- yddion wrtho na ddangosai y frenhines drugaredd tuag at elynion y Pab. Y mae treialon Hooper, cyn iddo gael ei losgi, mor llawn o faterion cy- nhyrfus, fel y rhaid i ni osod y gweddill o honynt yn ein rhifyn nesaf, os yr Arglwydd a'i myn.

HANES Y BECHGYN JAMES-I LLADRON MWYAF BEIDDGAR A GWAEDLYD YN YR OES DDI- WEDDAF. Y mae y bechgyn James er ys blynydd- oedd yn adnabyddus bellach fel rhai sydd wedi peri dychryn trwy ranan o Arkan- sas, Kentucky, Tennesse, Kansas, ac Iowa, ac ar rai adegau hyd yn nod i Minnesota. Ysbeilient ariandai athrens, nes yr oedd yn ofnadwy myned i'w gafael. Gwneid y fintai ysbeilgar i fyny o amryw bersonau beiddgar, ond eu blaenoriaid oeddynt y brodyr James. Meibion, fel y mae yn arw dwedyd, yw Frank a Jesse i'r Parch Robert J. James, gweinidog enwog gyda y Bedyddwyr, yr hwn a fu farw yn California yn 1851. YmcldengysiddogaeIgwraig anystywallt a blin, a chyflwynodd, yn ol tystiolaeth cymydogion adnabyddus iddi, holl ellyll- dra ei natur i ddeg o feibion. Y mae hi eto yn fyw ar n'.inn rhyw ddwy fiildir ar bymtheg o Kansas City. Ymunodd Frank yn amser y rhyfel a mintai o guerillas Quautrell, ac er nad oedd ond 21 oed y pryd hyny, enwogodd eihun yn fuau am ei feiddgarweh llofruddiog. Cynygiodd Jesse pan yn 14 oed ei hun .1 ZD i'r un gwasanaeth, ond gwrthodwyd ef am ei fod yn rhy ieuanc, eto, bu yn wasauaethgar i'r fintai felysbiyddrhwng 0 In Clay a siroedd cyfagos. Yr oedd eu llysdad, Dr Samuels, yn enciliwr cy- hoeddus, a gwnai Mrs Samuels, eu mam, ollwng" ei thafod yn rhydd i drin y Gogledd a phleidio y De a'i holl nerth. Yn 1862, penderfynodd y gwyr ffyddlon i'r Uudeb ymddial ar y teulu yma, ac wedi cyriiaedd at y ffarm, cwrddasant a Dr Samuels, a dywedasant eu neges, a chrogasant ef, ac yna ymadawodd y mil- wyr. Yn union ar eu mynediad ym- aith datododd Mrs Samuels rwymau ei phriod, a thrwy ymdrechion a chyfferi adferodd ef. Arbedwyd Jesse oherwydd ei oedran. Ond aeth y teulu yn fwy Ityrnig nag erioed dros y De. Daeth y milwyr yno eilwaith, ond yr oedd Dr Samuels a Jesse oddicartref; ond cy- merwyd yr hen wraig a Susie i'r ddalfa, a chadwyd hwynt am amryw fisoedd yn ngharchar St Joseph. Cynhyrfodd hyn ddigllonedd Jesse, ac aeth i chwilio am fintai Quantrell, ac erfyniodd am gael derbyniad i'r gwasanaeth, a chaniata- wyd y cais iddo. Dyma y bachgen pymtheg oed yn dechreu ar fywyd o ladrad a llofruddiaeth feiddgar a gwaed- I vd na chawn hanes am ei gyffelyb. Yr oedd ei frawd Frank eisioes yn nodedig yn y fintai ysbeilgar a gwaedlyd hono, a dyma Jesse cyn hir yn ei yru i'r cysgod fel torwr gyddfau a lleidr ellyllaidd, a gosodid ef yn ilaanor pob erchyllwaith beidugar a dibris o'i fywyd ei hun ac ereill. Yn y fintai yma cafodd y brodyr James afael ar gyindeithion cydnaws yn Coie, Jim Younger, Jarette, Ciell, Miller, Geo. Sherpherd, ac ereill, y rhai vdynt wedi bod yn bartneriaid mewn ysbeilio er terfyniad y rhyfel. Yr oedd pob un o honynt yn mintai Quantrell o 200 o rifedi pan yr anrhoithiwyd Lawrence, Kansas, ei llosgwyd, ac y llaldwyd pob gwryw agos o'i mewn. Ymffrostiai Jesse ddarfod iddo saethu 36 y pryd hyn. Yn dobygal na chyflawnwyd erioed erchyllwaith mwy dyehrynllyd nag a wrnaed yn Centralia, Mahony, gorsaf ar linell^rheilifordd y Waoash. Ar y 17eg o Fedi, IbGl, iladdodd Bill Anderson, yn cael ei gynorthwyo gan Jesse a Frank James, 32 o filwyr claf mewn gwaed oer. Yn gvntaf, rhuthrasant ar y pen- tref, ac ysbeiliasant yr ystordai, ac ysbeiliasant y teithwyr o'u harian, ac yna, gan ddysgwyl am y tren oedd yn dyfod tua'r dwyrain, ataliasent ef, ac yna saethasant y milwyr y cyfeiriwyd atynt, y rhai oeddynt ar y ffordd o St Joseph i St Louis, ac yn fuan ar ol hyn, ymosodasant ar fintai o wirfoddol- wyr, fel yr oedd 80 o gyrff yn gorwedd yn dyrau ar eu gilydd oddeutu y pen- tref, a chafodd yr ellyllon wledd waed- lyd wrth eu bodd. Yn 1865, daeth yn rhy boeth ar y guerillas i aros yn y wlad hon. Aeth Jesse James a George Shepherd i Texas, ac aeth Frank i Kentucky gyda Quan- trell, a chafodd ddiangfa brin na fuasai yn y frwydr lie y lladdwyd Quantrell, ac y chwalwyd ei fintai. Ychydig a wyddis am y brodyr o 1865 i 1868. Yn y flwyddyn olaf, ymgymerasant a'r byvjyd y maent yn awr wedi ei ddilyn o hyny hyd yn ddiweddar. Dechreuas- ant ar ysbeilio ariandai a rheilgerbydau. Yn ngwanwyn 1868, rhuthrodd Jesse a C, phedwar o gymdeithion ereill i mewn i Russellville, Kentucky, ac ysbeiliasant ariandy yno o 14,000 o ddoleri. Y pryd hyny y rhoddasant y prawf cyntaf ar yr ystrywiau y maent wedi cario allan wedi hyny-rhai yn myned i mewn, ac ereill yn aros allan, gan saethu i fyny ac i lawr yr heol i atal dim cymhorth dd'od. Wedi cyrhaedd eu nod, gyrodd yr ysbeil- wyr ymaith, ac er eu dilyn yn galed, diangasant. Yn Gallatin y dechreuas- ant ar eu hysbeiliaeth yn Missouri. Ysbeiliasant yr ariandy a lladdasant Cadben Sheetz, yr arianydd. Y ddau frawd a Cole Younger yn unig oedd a 11aw yn hyn. Gwyliai Frank oddiallan, ac aeth Jesse a'r llall i mewn. Ni chlywyd wedi hyn am danynt hyd 1870, ond bod rhyw si eu bod yn Old Mexico, ac ar dueddau y Rio Grande. Yn ngwan- wyn y flwyddyn hono, modd bynag, gwnaethant eu hymddangosiad drachefn yn Corydon, Iowa, lie y gwagasant ariandy yno o 40,000 o ddoleri. Yr oedd yno gyfarfod gwleidyddol ar yr un adeg yn y gymydogaeth, ae ar ol ysbeilio yr ariandy, torodd Cole Younger ar draws y siaradwr, a mynegodd y ffaith fod yr ariandy wedi ei ysbeilio. Edrychai y dorf gydasyndod, achwardd- ai yr ysbeilwyr at y braw a achosvfyd, a neidiasant ar gefn eu ceffylau, gan yru nerth eu carnau, ac er dilyn ar eu holau nid oedd yn un dyben. Bu dwy flynedd cyn i'r wlad gael clywed oddi- wrthynt, a'r tro hyn yn Columbia, Kentucky, lie y bu y ddau frawd yn ysbeilio ac yn lladd. Yn Hydref, yr un flwyddyn, rhuthrasant i Kansas City, pan yr oedd ffair amaethyddol y sir yno, ac ar y diwrnod mwyaf o'r ffair gyrodd tri o'r dyhirod tua'r lie ar gefnau eu ceffylau, a clusters lliain am danynt, a hetiau ymylllydan. Wedi cyrhaedd at y glwyd, disgynodd un o honynt, a chyflwynodd y ffrwyn i law y Hall, ac aeth yn mlaen at swyddfa tocynau, a gofynodd i'r dyn oedd yn derbyn yr arian, Beth pe y dywedwn mai myfi yw Jesse James, ac y dywedwn am i chwi estyn y box tin yna allan i mi, beth a ddywedech?" "Mi a ddywerlwttt y mynwn eich gweled wedi-yn gyntaf." "Wei dyna pwy wyf fi- Jesse James—a gwell i chwi ei estyn mewn chwinciad, neu mi-" a gor- phenwyd y frawddeg trwy estyn allan revolver morwrol mawr at y dyn oedd yn cadw yr arian, ac estynwyd y box iddo gyda 10,000 o ddoleri ynddo. Dychwelodd Jesse gyda'r arian, a neid- iodd ar gefn ei geffyl, a thaniodd y tri fel yr oeddent yn carlamu ymaith, a diangasant y tro hwn eto. Yn mhen rhyw ehwe' mis ar ol y weithred feiddgar yna, torasant i ariandy yn St Genevieve, ac er na chollodd neb ei fywyd yma, dygasant 40,000 o ddoleri. N i chlywyd mwy am danynt hydMehefin, 1873, pan y drylliwyd tren ar reilffordd Chicago, Rock Island a'r Pacific, ac yr ysbeiliwyd cenhadydd yr express o 6,000. Yr oedd wyth o ddynion yn nghlyn a hyn—chwech heblaw y ddau frawd. Yn nesaf, ysbeiliasant y tren ar reilffordd yr Iron Mountain, yn Gad's Hill. Cymerasant amser i droi y tren i drac o'r neilldu, a chymerasant oddiar y teithwyr bob peth a allent gymeryd, gan ysbeilio car yr express o 10,000 o ddoleri. (l'w orphen yn ein nesaf.

EISTDDDFOD CASTELLNEDD Y NADOLIG. BEHINIADAETH Y CYFASSISODDIADAU, &C. LET THE HILLS RESOUND." Dosbarthiad o jfurf-gerddorol gyflawn. --Dylai yr arweinydd corawl, cyn de- chreu gwisgo y dam cerddorol y bwr- iada wneud datganiad cyhoeddus 0 hono a blodau prydferth a pheraroglaidd cerddoriaeth, geisio sicrhau yn gyntaf iddo ei hun argraff eglur o brii weddau, wrth ba rai v byddo y darn hwnw wedi ei neillduo. Bydd hyny yn ei gymwyso i ddethol y blodau mwyaf pwrpasol, mwyaf cyiaddas i ddullwedd y darn, yn ei alluogi i wneud gwell cyfiawnder a'r gerddoriaeth, yn amlygu mwy o allu, a sugno iddo ei hun a'r gwrandawyr lawer mwy o fwynhad, na phe buasai lipb wneud hyuy. Y mae yn bwysig iddo i flurfio y dull goreu i wneuthur iy u rne Nil arddull cyfun-draethawl. Nid wyf yn dywedyd fod yn rhaid iddo ddwsranu yn fanwl bob un o berthynasau adeiladawl y darn, eto y mae yn angenrheidiol iddo wahaniaethu y perthynasau adeiladawl mwyaf oddi- wrth y rhai lleiaf, er mwyn yi mhrif feddylddrychau y darn. arddull y gerddoriaeth yn og Jtal a'r geiriau. Ni sylwn ychydig ar y darn datgan- edig, "Let The Hills Resound." Ymae yr awdwr enwog a galluog Brinlty Richards, wedi britho-y darn hwn ag arwyddnodau pa fodd i'w ganu, fel npd oes eisiau i ni bentyru geiriau i a ddangos hyny. Gadewch i'r bryniau adseinio can, Tra mnau'n ymlwybro'n falch yn mlaen, Hun tadau ni fu gynt yn hy', Mae genym ddewiron g'lonau. Y mae dewrder yn britho llinellau barddonol y darn poblogaidd hwn, ac y mae y gerddoriaeth wedi ei gwisgo yu hynod o ddeheuig—yn cyfateb yn wych i arddull y geiriau. Dylai gael ei ganu yn hyf ac ysbrydlawn. Pan fyddo urt rhan (part) yn eymeryd at arddangos pnf destyn (theme) melodaidd dam o gerddoriaeth, dylai y part hwnw gy- merydei swydd basiadawl gydag urddas, penderfyniad, a gloewder grymusawl; a. dylai y rhanau ereill, ar y pryd, roddi ffordd, a dal eu hunain yn israddol. Felly y dylai tudalen bedwarydd a'r burned (y sol-ffa) o'r darn hwn gael eu datganu. Un byddin ddaeth i'r maes ar y darn uchod. Dechreuasant eu gorchwyl yn lied wyeh-mewn ffurf ac ysbryd priodol. Blin genym i'r sopranos yn y nawfed mesur golli mewn mydr. Yn lie parhau ar B flat am bedwar curiad, symudas- ant i C ar ol aros tri churiad, gan aros ar C ddau yn lie un. "War we Wage," gyda ff yn dda. And peace shall Crown," yn p yn Iled foddhaol. Y so- pranos eto allan o'r mydr priodol yn yr unfed mesur a deugain, a'r bymthegfec a thriugain yr un fath a'r uchod. Y symudiad yn Aflat gyda pp ddim cystal ag y gallasai fod. Dylai y testyu (theme) yn y soprano fod yn fwy clyw- adwy gyda chwyddiad graddol. Dylai gymeryd ei swydd basiadawl gydag urddas, penderfyniad, a gloewder grym- usawl, a dylai y rhanau ereill ar y pryd fod yn israddol yn ol bwriad yr awdwr, y naill yn p gyda chresendo, a'r lleill yn pp. Diweddai y cor y darn mewn ar- ddull ac ysbryd dymunol, ie, mor ddy- munol nes hawlio y wobr yn ddiraniad oddiar lwyfan teilyngdod. Deuawd," Bwth fy Nhad." Yr oedd ychydig o anghydbwysedd yn y lleisau yn A cyntaf, y bass ddim yn teimlo yn gartrefol ac eofn ar yr A isaf. Yn B cyntaf ae A yr ail dipyn yn well. Y D sharp yn ail B ddim yn eithaf eglur; ond oddiyno i'r diwedd yn lied dda. Gan na ddaeth neb i'r ymdrechfa ond Miss R Davies a'i chyfaill, hwy o ddigon yw y goreu. Coroner Miss Davies a'r god. Adrodd Y ty ar Dan."—Nid ydym dros ryw lawer o ystumiau wrth adrodd. Er hyny, rhaid i ni ganiatau ychydig ar y darn barddonol a brasluniaethol hwn o eiddo Deincodyn; oblegyd nid rhyw amgylchiad dibwys yw ty ar dan, ac nid dymunol ychwaith yw gweled dyn yr ddicfyffro-yn edrych a'i ddwylaw yn e logellau ar dan yn cymeryd meddiant hollol o dy ei gymydog, heb geisio el rwystro, ac heb dreio achub y teulu an- ffodus rhag myned yn ebyrth i'r fflamiau dinystriol. Dim ond un gafodd ddigon o wroldeb i esgyn i'r esgynlawr i roddi hanes y difrod. Yr oedd yn yr adrodd- iad beth brychau, tybiad am tybied, c yn lie g yn y gair "gyhyd holl lie nad oedd yr un i'w gael. Er hyny, yr yr oedd yr adroddiad yn lied dda. Y traed, dwylaw, a'r pen, yn cydarddangos y difrod. Felly, eiddo Dewi o'rPam yw y wobr. I Bias Gogerddan."—Dymunwn alw sylw.y cantorion at ddull o frawdd egau mewn cerddoriaeth, sef brawddegau yn esgyn neu yn disgyn—symud felly yn risweddog trwy neidiadau, neu y parhau yn yr un sain. Ac y mae rhyV** egwyddorion yn ein natur sydd yn ei- harwain i roddi gwahanol ffurfo rymus- der (expression) i wahanol ddull o fraw- ddeg. Er enghraifft, mae brawddeg j cynwys ton hir-ddaliadawl, neu ailau roddiadawl yn hawlio ffurf o gresendo neu swell. Mae brawddeg esgyniadol..r unwaith yn enyu ynom fywiogrwydd mewn nerth a phrysurdeb, tra y mae brawddeg ddisgyniadol yn hollol Ww- hanol Y mae yr un rheol hefyd yn briod^1 i frawddeg yn cynwys neidiadau. Mae'n wir fod rhai amgylchiadau yn gwneud eithriadau i'r rheolau hyn, ond gwnant sefyll yn dda yn mhob cerddoriaetli fel rheolau cyflredinol. Y mae y gan dlos a tharawiadol her* yn arddangoseg effeithiol o deimlau brwdfrydig mam tuag at wroldeb ei mab. Yr oedd fflam wladgarol a thylwythawl wedi enyn i'r fath eithafion yn ei monwes wresog, nes tori dros ei cheulanau, & pheri iddi ddywedyd yn ddifloesgni, "i fod yn well ganddi iddo golli ei wae^- yn lli', ac agor drws i gorft y dewr, n derbyn bachgen llwfr." Tri fu'n canu ar yr unawd uchod. 1. Caniad cyffredin a diegni. Cam nodaucryfion a gweiniaid ynddichwaet a diwahaniaeth, y cynhyrfiad a'r grym- usder sydd yn angenrheidiol yn y dryd-^ edd A-B, y trydydd ddosran yn brii iawn. Canu E yn lie F y pume nodyi sL o'r drydedd A-yr F ebychiadawl ar I gair agor yn wael. Peidiwch, gyfp" a chaethiwo y sain o fewu cell y gen Agorwch ddigon ar y geg i'r sain i gael dyfod allan yn rhwydd, yn enwedig ar y llefariad a. Ychydig o aflerweh hefyd: m