Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
------.--....------.-...--...----W…
W A It D 'I D., j'u ejat;*<>N. «>dcl Gilbert yn byw, j trfe a d'^iGod ii, AC aaa-uuodd am dano, medd V;: b-anes. Ac yi" y bu fyw y mae yn idbyg yn eixaaf hapus, yn ymladd High- taatWs ac ys ^aefchu bychod, fel nad >edd y d<:ychfeddwi o fod yn ysgymun- tidig yn biiao end ychydig arno. Yr oedd y bachgen gwrol, hywaith, wedi d j'od mewn ychyd;g wythnosau yn ffafr- itdfii iiia' /r gyda boneddigesau Gilbert, *,c" yn gfli ddyn ei holl farchogion a'i f meddy-yr. Yr ceod Hereward y canwr, fcaiyiiwr, y jawnswr—Hereward y marchogvrr a'r heiiwr, yn ngenau pawb; «ud yr oodd of hyd yn hyn heb ga-el dim i d *nu ei foddwi na'i serch, a threuliai gry i lawer o'i aa^r i edrych ar y cread- er-aid gwyiitiou' a gedwid gan Gilbert an ochr i r buarth mawr oedd yn ymyl oi balasdy. Cedwid y rhai hyn er profi y dynion iouainc oedd yn ymgeis- wyy a,a, tod yn fcjrchogion, a'r rhai y lirvulid hwy i vuihdd ar adegau neillduol •»'r dwyddyn, •••id wedi eirye-h dros y lelrvv, y tvehod. y bleiddiaid, a'r arthod, penderfyuodd He reward nad oedd yno yr un yn deilwng o'i wrhydri ef oddeithx mil 8r- !3. mawr gwyn, yr hwn nad oedi un d a hyd n by a wedi ei wynebu, ar irwn y: wir, ac ;3 oedd Hereward wedi ei fv -led, gan ei fo 1 yn ymguddio trwy y ifda mewn hen fau ceryg dwfn. Yr .čk: rhyw d;L:rgoWch neillduoll mewn e^iylisiad a'r hwn. Dywedid ei &tt n Ii&cer dvnoi, neu fwy. Ei fod. icl n dad a pn Jfp i haiarn, yn meddu v\riaeib dyr.ol, 06P yn deaU jaith iysion; a'r ge.KyJdyd o ryfela. Felly, irioid byn&g; y oudai pawb. ¡:r, Oedd yr P>rth Uwyd, a llawer yn "iffj felly yr, acta gwyn, yn cael ei ysryviod gan y eenadloedd.-Gogl«ddol, yn ^e&dur cyirwyy a gorddyaol. Efe ly a ci Duw," a»<>dd y Lapp, gan ei alw fr her v/r c, r Cl«gyn fur," i&mg i'r wiur gl:ws< a -dealt mta am o ef y siaredid, a chael ei dramagwydtlo. Ciaai y NDVHeman fod ganddo "ddeu- ideg dsbnt d; ac un-ar-ddeg o'i syn- w«aa," ga-i i. orfoleddu. ei fod wedi d orchfygu. Er fo1 yr acib Uwyd yn greadur dy- mrynllyd, yr edd arth gwyn y mor, fel ei gelwid, yu 1 felly. Yroedd ei ladd y a ^a.np teil o Beowulf ei hun; a'r rhyf sduod rav i yn mblith holl gyfoeth Crcfw'nd oe y deuddeg crwyn eirth g-^ytuoH. a, nid o flaen yr allorau, ri-pddion G&r< a fawr. Pa fodd y daeth Gilbert o hy< ddo, ae y o-odwicl ef gan- yno cod lirgelwch drosyr hwn yr ysgyd'-v-ai po eu penau. Gofynodd He5.evvard d' hefn a thraciiefn i'w gy- litwynasw; ganiatau iddo dreio ei Jierth yn ei a yr angbenfil gogleddol hwn, oad g. hodid ef y naill dro ar ol y Uall, a o herwydi erfyniadau y bone idigosa-L a, theimlad Gilbert tuag e.t.o. Ondpe. erfynodd Hereward, pan If y deuai y Nhci .'ig, y mynai efe addewid G; r sobr neu yn feddw, y jolai efe yti] id a'r arth, a thrwy hyny ziaill ai ■i. u.l enw iddo ei hun, neu lm'w fei aya. Yn y cyf-Atiicjer gwnaeth Hereward ^yfeille.s.. inhlith holl foneddigesau ,Ilu Giibe^i> y rhai oeddynt oil yn dra heff o bono, •. ro un yn unig yr oedd ef wedi ^wneui yn-vftdlles fechan, yr hon nad oedd ond pi noyn wyth oe-1, ac Alftruda tedd ei L: Carai ddifyru ei hun gyda h-;n, I an ofn syrthio i gariad, an fod :i iy ymygion carwriaethol yn rhai !-ra h} no«.i, gan nad oedd efe yn nieddwl an, aebllai na thywysoges. Yr oeJ.ii AJftrurU yn brydferth. Yr oedd heiyd yn Sa^snes fel ynh.u, ac o waed brev.L. io]. i!\ thynai i Elfgiva, merch FtCholre il w, aith yn Frenin Lloegr, ac fel y gwyr ravb, a briododd Uchtred, Tywysog Northumberland, a thadcu (iospatrick, la-dl Northumberland, ac honafiaid yr ^,oll Dunbariaid. Rhyng- 0 ddyat, L'ac.wTi ychydig wythnosau, tyfodd i fyay gvfeillgarwch plentynaidd, yr L, -,v ii, roeclcl wedi dyfod yn fwy riiv ohyfou !gar vrch. Fel yr oedd "tlereward un diwrnod yn dychwe-lyd o fod yn hela, a Martin Yegaindrot-d yh trotian o'r tu ol iddo, a nifsr o L'in grea-lariaid wedi eu taflu dros ei y»gwyddan. clywodd ysgrechfeydd o fewu i'r pal a'i/a chyfiro mawr y tu mewn ac aiian yn ra-ilith dynion a ehreadur- iaid, Ceibiodd Hereward yru ei geffyl trwy y glwyd i'r buarth. Arosodd y Creadoi'. ac adrodd yn gyffroedig; a pha ryiedu. canys yn nghanol y buarth yr oedd yr A-. li Gwyn, a'i fwng gwyn arvchiog yn L-efyll yn syth, gan edrych <5.avvyw«itih yr fwy nag un creadur o'i ryw all, oedd Hereward wedi ei weled. Llai o amgyii h y lie gan chwilio am ysglyfH.ctu. Yn ymyl yr oedd eeffyl marvv, wedi tori asgwrn ei gefn, a dau gi gweriLfc -vr, yr oil o'r rkai yr oedd yr angh' aJ&j vrei] eu lladd gyda'r hawsder ixiwyaf. Y. cedd y buarth oil yn wag, cod o hafdy y boneddigesau y deuai ysgi'oc'afey dit & gwaeddiadau menywod a dynicTi; oA yn curo wrth ddrws yr hafdy, y^ ychwanegu at ysgrechiadau y rhai oua*iynt c; r tu mewn, yr oedd rhyw- botb gwyn yr hwn a adnabyddodd Here- ward lei *A gyfeilles fechan Alftruda. Yr ood lynt ";(t)æ sicrhau eu hunain o fewn, ac wedi gAC;;3l y plentyn allan, ac ni 'eiddjeE" ych-vaith agor y drws, trwy fvl, yr arth yn cyfeirio tua'r He, gan ø>:k:rc:h \a gmddeiriog o amgylch am tgfc ybail ntjirydd. Nei-Hodd tferewacd oddiar.ei gelfyl, a ) chan dyuu ,1 glbddyf, aeth tiiagddo ga?.> 1 waeddu fel ag i ctyntl nylw y creadcr. i Bvirychou-'t yr anghenn' ar y fercb 1 '°:har; ('" yue- ar Ho,-award, ft -ban f ueuucnj"—j- chreu, gwnaeth ei ffordd A rhuad tuag ato. Pan mewn oddeutu llathen neu ddwy i'w ysglyfaeth cododd ei gorff mawr ar ei ddwy goes ol, pryd yr oedd o'i ys- gwyddau yn dalach na Hereward. Yr oedd ei bawenau haiamaidd yn uchel yn yr awyr, ac yn barod i ddisgyn, pryd y tarawodd Hereward ergyd cywir a chryf ar drwyn y creadur, cyn i'w bawenau ddisgyn. Clywodd yr ergyd, a deallodd fod yr arf yn sicr yn rhywbeth. If odd bynag, cauodd ei lygaid am foment, rhag ofn, fel mewn breuddwyd, fod ei ergyd wedi myned am ddim; rhag fod ei gledd wedi troi neu doddi fel cwyr wrth ddyfod i gyffyrddiad 4'r panglog, a'r mynyd nesaf Loelai ei hun wedi ei daraw i'r llawr i idio codi mwy. Tofaaal^dd rywjaefch yn ILUW vrrfek ei sleddyf, agoroAd ei lygaid a gwelodd yr anghenfil yn plyga, ac yn rhoddi tro ar ei ochr, ac yn marw, gan lusgo allan o'i law y cleddyf oedd yn ddwfn yn ei benglog. Safodd Hereward am beth aaaeer yn synedig, gan edrych ar yr anifail, a rbyfedda at y peth yr oedd efe ei hun wedi ei gyflawni. Yr oedd wedi bod yn Uwyddianus yn ei ymgyrch cyataf yn erbyn gelyn peryglue. Yr oedd yn awr yn wron o'r iawn ryw, un a ailai gyxueryd ei le wrth ochr Beowulf, Fw>fcho, Bafaar, Loib^c^, neu Harald Hadsaade. Beth yn awr aad aUa.i afe ei wseod: Saiai yno yn ei lawn fakjhder, felpe yn herio nefoedd a daesw, a ohododd i'w feddwl yr heriad anauwiol bwnw,— Ni cbyfarfyddais erioed a neb yr ofnats ar y idaoar, a phwy yn yn y nefoedd a ofnwyf? Pe eyfarfyddwn ag Odin, ym- ioadwd ag ef. 08 Odin a fyddai gryfai, l«b<Mai n. ond os myfi a. fy44ai gryfaf, lleidwn ef.' Yno y eafai yn edrych ac ya breuddwydio am enwogrwydd dy- loiol, fel haner wareidd-ddyn yr am- serau hyny, yn aliuog at bob peth ond llwfrdra, ac yn aliuog at bob da hefyd ond duwioldeb. A ydych chwi ddim yn gweled," ebai llais Martin Ysgafndroed, yr hwn oodd yn ei ymyl, "tod yma foneddigoo hardd yn eeisio diolch i ehwi, fera yr ydych chwi mor anfoesgar neu falch fet na wnewch gymaint ag edrych arni." Yr oedd yn wir. Yr oadd Alftruda fechan wedi bod yn linsgo wrtho am beth aanser. Cododd hi i'w freichiau, a «kaaanodd hi, yr hyn am foment a dynerodd ei galon galed; yna gosododd hi i lawr, a throdd at Martin. Yr wyf wedi ei gwneud hi, Martin." "Ydych, yr ydych wedi ei gwneud hi; mi'ch gwelais chwi; beth ddywed yr hen gyfeillion gartref am hyn?" "Beth waith gen i. Y sgyd wodd Martin Y sgafndroed ei ben, a thynodd allan ei gyllell. "Bethydyw bona dda?" ebai Here- ward. "Pan y mae y meistr yn lladd yr helwriaeth, nid oes gan y gwas ond ei groeni. Gallwn fod yn gysurus o dan y fur hwn ar lawer noson oer ar fôr a thir." Na," ebai Hereward, dan chwerthin, "pan y lladda y meistr yr helwriaeth, rhaid iddo ei gaiio tua thref. Gad i ni ei gymeryd, a'i osod i fyny yn erbyn drws y bower, er synu y marchogion gwrol o'r tu mewn." Ymostyngodd, gan wneud ymgais i symud yr ysgerbwd, ond yn ofer. Gyda chynorthwy Martin, cafodd ef ar ei ysgwydd, a rhwng y ddau, llusgasant ef at y bower, a tlaallasant ef yn erbyn y drws, gan waeddu ar y rhai o'r tu fewn am ei agor. Yr oedd ffenestri mor anaml yr adeg hono, fel nad oedd y rhai o'r tu mewn i'r ystafell yn gwybod dim am y cythrwfl oedd y tu allan. Agorwyd y drws yn wyliadwrus, ac edrychodd allan ddau neu dri o'r march- ogion oedd wedi rhedeg am ainddiffynfa at y boueddigesau. Beth bynag oedd amcanion y boneddigion, achubwyd y blaen arnynt gan y boneddigesau; canys gan redeg allan ar daws yr arth marw, dechreuasant ganmol Hereward, gan ddiolch iddo, ac hefyd ei gusanu yn wresog. "Mae yn rhaid i chwi gael eich gwneud yn farchog ar unwaith," ebai y boaeddigesau. "Yr ydych wedi gwneud eich hun yn un trwy y weithred hon. Y mae yn resyn," ebai un o'r march- ogion wrth y llall, "na buasai efe wedi rhoddi yr ergyd yna iddo ei hun yn lie i'r arth." "Os na cheir rhyw foddion yn fuan," ebai un arall, i dynu yr uchelgais o'r bachgen yna, ni fyad bywyd yn werth ei feddu." "Naill ai y mae yn .rhaid iddo ef gy- meryd llong, ac edrych am anturiaethau oddiyma," ebai y trydydd "neu y mae yn rhaid i mi." Clywodd Martin Ysgafndroed y geir- iau hyn; ac yn gwybod fod clygasedcl, £.1 pob peth arall y dyddiau hyny, yn' cymeryd ffurfiau hynod, eadwodd ei lygad ar y tri marchog hyny o hyny allan." "Y mae yn rhaid ei wneud yn farchog —fe gaiff ei wneud mor gynted ag y daw Gilbert tua thref," ebai yr holl fon- eddigesau. "Byddai yn ddrwg genyf feddwl," ebai Hereward, "na, wnaethum ddWl yn haedda y t'et-h am-hydedd. Yr wyf yti j gobaithio enill fy Vbj&ardyaaa trwy, withredoedd mwy tia byn." Ohwarddodd y 'r bun- j eddlgion ar y byiw. j ruu«.ttgoiM»^uu. OJ -C. v j
..--EISTEDDFOD JERUSALEM,…
EISTEDDFOD JERUSALEM, LLWYNYPIA, NADOLIG. BaiMTIADAETH y Cyfansoddiadau. Ac ni bydd nos yno."—(60 llinell). Cymerwn y cyfansoddiadau fel y dy- gwyddant ddyfod i'n Haw; ac heb fanylu fawr arnynt, ceisiwn gael allan y goreu. Gwyliedydd, beth am y nos ?—Llin- ellau rhagorol, yn Uawn o ysbryd y peth byw. Cristion.- Y mae llinellau y Cristion hwn o ran eu syniadau yn ddigon di- dramgwydi. Ond y mae rhyw gloffni poenus yn ughorfaniad ambell linell, sydd yn ei gwneud yn annaturiol, rhyw fiec a cham," fel y dywedir, tua diwedd y linell, megys, Mae yma. mewn helbul dan wg dowiee &t-wl." Oek yma hefyd a hwylio mor yn lie hwylio ar for. "Cerydd a lc's sydd anfaddeaol. Acabell wall o ddiofalvvch hefyd, megys chwert.bun, bydol vhy- feajtfawy, ymil. Ond nid yw y rhai hyn, yn ddiau ond sLip of the pen. Dysgybl.- Y mae gan yr ymgeisydd 0 hwn liieilau ystwyth a naturiol. Ond aid holaol briodol yw cysylitu gruddiau fel y thos a ihiodi a phrwider. Grudd wlllw, fel rheol, sydd yn nodweddu gwa^gieuon a ohaiedi. "Gan ollwng i ddiiciymàra," 2/moiiwng sydd yn iawn, yn y eyeyBtiad yr arferir y gair yma rLimotieur.CAm ddigon liiihrig, ond heb gymaiat o wlith ami ag sydd ar rai o'r Ueffl. loan (1).—Sydd yn dechreu, Ac ni by4d nos yno yn bod." Y mae kwn yn gyfansoddiad gwir dda o'i iia4wen rw ddiwedd, ond nid oes uemawr aialu«d o'i fewn. Ni ddydid esgenditso hyn. Y mae eyfansoddiad heb abaiaod, fel tioug heb lyw. Pelydirog.—Y mae hwn yn ymwneud d'r testy* aaewn amryw weddau. Y mae ganddo mos nafeuriol, nos ddeallol, nos Ra^amiae^iol, a. nos gofid, a chana yn tida i'r *efoedd fel gwlad sydd yn dra- gywyddol rydd o bob math o nos. Ond buasai yn well genym iddo gyfyngu ei ham at y nos aafcuriol, gan y credwn mai dyna. ieddwl yr adnod, Ac ni bydd nos yno, ac nid rhaid iddynt wrth ganwyll na goieuni haul," &c. Iotm ar Ynys Patmos.-Llinellau tlysion yw y rhai hyn, ac yn cynwys Iiawer drychfeddwl gloew. Ceirynddynt amb&U dor iuerur yma thraw. Enoch.—Unig fai y llinellau hyn ydyw, nad oes ynddynt ddigon o drydan- iaeth yr awen wir. Y maent yn ddigon ystwyth, ond fod y bardd fel pe yn edrych ar y nefoedd o bell, acr heb gael ei feddiaau yn hollol gan ei golygfeydd. Pa le y byddaf ?-Can ddigon didram- gWYQi, ac yn cynwys llawer ergyd da, ond gailasai dysgleirdeb y wlad y cenir am daai, lewyrchu trwyddi yn fwy clir. Gallasai hefyd fod yn fwy llawn o'r am- rywiaeth prydferthwch sydd ynl nod- weddu y nefoedd fei gwlad y dydd. Ioan.-Yu dechrea Er na bydd haul," &c. Llinellau rhagorol yw y rhai hyn, ond fod yr awdwr fel pe yn ail ddweyd rhai pethau tua'r diwedd, yr hyn sydd yn tynu yn ol oddiwrth ei deilyngdod. Nid chwaethus ychwaith, vdyw gosod dyn i sefyll ar ysgwyddau" Gabriel i gael golwg ar eangder y wlad. Ond wedi'r cwbl, y mae y rhai hyn yn linellau gwir dda. Beth am y fan ?—Dyma linellau tlys- ion iawn, ond eu bod hytrach yn gwan- hau tua'r diwedd. Benywaidd ydyw nos, ac nid gwry vvaidd. Y nos lwn, onide? Ymgeisydd.—Llinellau tyner yn llawn o ryw brudd hiraeth am y nefoedd sydd gan yr Ymgeisydd hwn. Y mae rhyw eneiniad arnynt, sydd yn rhoddi bodd- had o'u darlien. Yn awr, nid oes un gwael yn mblith y deuddeg. Ond yr ydym yn cael fod y ddau loan, loan ar Ynys Patmos, Beth am y fan? Ymgeisydd, a Gwyliedydd, beth am y nos ? yn rhagori; 800 wrth ail fyned dros y rhai hyn, yr ydym yn cael fod yna ryw ysbrydoliaeth yn yr olaf, sydd yn ein coJi yn nes i'r nefoedd nag un o'r lleiil. Felly, Gwyliedydd, beth am y nos ? bua'r wobr. Galargan ar ol Thomas John J.ones, Waun Adda.—Cymerwn yrhai hyn eto, heb eu cyfleu yn ol graddau eu teiiyng- dod. Byranadlog.—Can o bedwar penill. Ond er by red ydyw, nid oes ynddi nOill- awr ddim o nodweddion y gwrthddrych. Y mae yr awdwr canu ar antur hollol, ond nid yw wrtho ei hun yn hyn o beth. Cwynfron, a Chyfaill Tommy Bach.- Cymerodd y ddau ymgeisydd hyn eu rhyddid i Jiewid eu mesurau, yr hyn nad yw yn oddefol mewn can. Rhaid i gan fod ar yr un inesur drwyddi. Mown marwnad, galarnad, neu bryddest, y mae y bardd at ei ryddid i newid y mesurau fel y myno. Y mae yr am- ryfusedd hwn, yn bwrw y ddau hyn allan o'r gystadleuaeth. Ond yn an- nibynol ar hyn, y mae eu gwell i fewn. Prudd Ydwyf.—Can faith iawn—rhy faith o lawer. Y mae yn gan lawn o naturioldeb a theimlad; ond y mae yn anhawdd i fa.rdd, hyd yn nod o aHu hwn, ganu saith penill ar hugain i blentyn I pedair oed, heb ddwyn i mewn lawer o I bethau an mherthy nasol. Y mae ynddi on hon syuiad bydd wedi wlychn | mhob gp.l!»reb brov '• fewn y gaprif dds-1 v,eddai. v3iid a^ y bosj ) yn gdn ragor->l iawn. j Brysi;.ig.—Cyffrsdinedd yr .nodwedd y j gan hon. Y viae ya iioiiol syrai. p.c v.n „ y. •- '-nd rr^ v; a theimlad, m sait am tynyd mewn uja- tadleuaeth fel hon. Geirwirog, a. Bach bach.—Yr unig gwyn sydd genym yn erbyn y rhai hyn yw, eu bod yn rhy debyg i ryddiaeth. Lleddf Awen.-Ceir llawer o syniadau barddonol yn y gan hon, ond nid oes ynddi ddigon o dynerwch a theimlad. Ceir ynddi hefyd ambell acen gloff. Edgar.—Naturioldeb a swyn ydyw prif nodweddion y g&n hon. Nid oes ynddi ddim celfyddyd, ac o ran hyny, goreu gyd po leiaf o gelfydd ddelo i'r golwg mewn caniadau o'r fath. Ond nid oes yma ergydion mor fyw ag y dymunen. Iestyn.-Y mae llawer o dlyeni a tkynerwch yn y penillion hyn, ond ychydig iawn o ueillduolion y gwrth- ddrych. Gwna y tro i bob plentyn fel eu gilydd. Y mae yma gyfieithiad hefyd o'i gan i'r Saesonaeg, ond nis gall hyny newid ei safie yn y gystadleuaeth. Symleirieg.-Braidd yn rhy syml. Y mae yn hollol naturiol; ond wrth geisio gwtwo holl ymadroddion olaf y bychan i fewn, y mae yr arddull yn myned yn dra rhyddiaethol. Cwynfron.—Yn dechreu "Boreu ein- ioes," &c. Can £ ach Bwynol ryfeddol ydyw hon. Y mae y bardd yn canu fel anadlu. Ond nid yw yn gwbl mor gyflawn a rhai sydd ger ein bron. Aner. Uithrig a nwyfus—iwraidd yn rhy nwyfus, ac yn rhy iach ar destyn o'r fath. 0 ran ei hysbryd, y mae hon yn fwy tebyg i gan ar ened%aefeli nag i gan ar farwolaeth. Y mae yn amddi- fad o'r prudd hiraeth hwnw sydd yn cymhell deigryn wrth ei darllen. Wrth ail fyned drostynt, yr ydym yn cael mae y mwyaf ayfiaym a'r mwyaf addysgiadol, ydyw Prudd Ydwyf. Hir a thoddaid—"Garfield." Der- byaiwyd 15 hir a thoddaid, yn dwyn yr enwau Alpha, Beta, Galarus, Cyfoed, Homer, Llais o bell, Wylwr Blin, Teiml- adwy, Amos, Gwerinwr, Dinesydd, Ariosto, Dyn o Gaerffili, Ch. A. Arthur, a Write Sykes yr ail. Alpha.-Y mae llinell flaenaf hwn yn ddigon i andwyo unrhyw doddaicl i- "Enwog wr heb stwr yn ei yetori." Ceir yma wallau cynghanedd hefyd a'r meddwl yn dywyll a chymysglyd. Beta.-Y mae llinell flaenaf hwn eto yn druenus o wael, ac yn enghraifft o'r gweddill:— "Garficld ddistwr ydoedd wr da gwirion." Clogyrnog a dibwynt yw y toddaid drwyddo. Galarus.—Lied gymysglyd yw syn- iadau y toddaid hwn, ac yn diwedda gyda llinell wallus:— "Yn lion ei oslef a llawn o mjhvedd Oslef ac islais, sylwedd a selio, sydd yn cynghaneddu. Cyfoed.—Gwallus drwyddo, heblaw ei fod yn rhy hir. Homer.—Ychydig iawn o Garfield sydd yn y toddaid hwn. Y mae y draws fantach ganlynol yn eithafol o fantach- og O' Haul mawr Amerig a'i lewyrch golau." Os cynghanedd, gadewch i ni ei chael, onide, caner yn y mesurau rhyddion. A ddiangodd angau" sydd yn rhy debyg. Gwallus hefyd ydyw y linell olaf A wna enhudd yn myd mawr y doniau." Llais o bell.-Cynghanedd gywir, ond y syniadau yn gyfyngedig i'w farw- olaeth yn unig. Nid yw wedi cymeryd "golwg digon eang ar ei bwnc" fel y dywedir. Wylwr Blin.—Y mae toddaid gweddol gan hwn, ond nis gallwn ddeall y linell olaf I. Am ir ddy n haehdd mae myrdd yn wylo. Ofnwn nad yw'r haul wedi codi ar hon. Teimladwy.—Y mae hwn yn doddaid cywir a chryf, ond nid yn ddigon cyf- lawn. Gwerinwr.—Prif ddiffyg hwn eto, yw ei fod yn amddifad o rai o brif nod- weddion y gwrthddrych. Amos.—Toddaid llithrig a chywir, ond fel lluaws o'r lleill, nid yw yn ddigon cynwysfawr. Dinesydd.-Ceir amryw frychau ar wyneb y toddaid hwn. Prin y gellir ystyried cynghanedd y linell ganlynol yn gywir :— 1; Drwy farw Garfield ar frig ei yrfa." Y mae yn gywir ac yn gywrain i'r llygad, ond yn wallus i'r glust. A chan mai rhywbcth i'r glust yw cynghanedd, rhaid ei chondemnio. Beius hefyd yw sillgolli cynifer o eiriau yn y brifodl, megys I- uweha' "gora' "pura' Y mae llinell dda yn diweddu, ond ei bod yn anghysylltiol â'r Heill. Ariosto.—Toddaid gweddol gyflawn, ac o gynghaneddiad da ydyw hwn. Dyn o Gaerffili.-Y mae hwn yn doddaid cynwysfawr, ond yn glogyrnog rhyfeddol. Cynwysa wyth llinell, ac fel esgusawTd dros yr wyth, ceir nodiad ar ymyl y ddalen yn dweyd fod yr awdwr at ei ryddid i ddefnyddio chwech neu wyth, os na fydd y testyn yn nodi y nifer. Yr ydym yn barnu yn wahanol, ac yn barnu hefyd mai prawf o wendid yw y nodiad vmyl-ddalenol hwn. Wrth hir a thoddaid, yn olpob rheol a gyhoedd- wyd hyd yn hyn, y golygir pedair braich ar y gyhydedd hir, yn ychwan- egol at uc-d-laid, e-'r cwbl yn GO mtswn i&uae'h, dyl <'i chrlw at v < rl e hon, onide anbawdd can! cystadl-l euaeih de^, 0^ Ge« bawl gan ymgds-1 ydd mewu cystadleiiaet-l; f ddeinvddtc* wyth llinell yr- ei doddaid, y mae'gau- dderny-idio deg, i!gain, | ucu6""u, j oiivwii, a pha fed l y g:11 J ^fer hyny gystadla yn deg a'r hwn| fyddo yn glyna wrth y rheol gyffredin, ac yn canu chwech llinell ? Ein dadl ydyw, mai chwech llinell ddylai hir a thohdaid fod mewn oystadleuaeth, os na ddywedir yn amgen. Ond pan na fyddo cystadlu yn y pwnc, defnyddied y bardd y nifer o linellau ag a fyddo yn gyfleus iddo. Ch. A. Ai-thur-Toddaid gwir dda mewn cynghanedd a meddwl, ac yn hynod gynwysfawr. Wirte Sykes yr aiL-Dyma hir a thoddaid rhagorol arall, ac yn dra chyf- lawn o brif linellau bywyd yr Arlywydd. Y mae hwn yn fwy noaweddiadol o Garfield nag un o'r lleill. Y mae yn hwn eto wyth Hindi, a rhaid condemnio'r bardd am arfer y rhyddid hwn. Ond yr ydym wedi ei bwyso yn lanwl, a phe tynid dwy linell o hono, byddai y gweddill wedi hyny yn rhagori, ac yn hawlio'r wobr.
■m inm.i»■■jii■I.j.i■■■ OASGLIAD…
■m in m i »■ ■ j i I. j. ■■ OASGLIAD 0 LINELLAU CYNGHAN. EDDOL ALLAN O'R BEIBL. BUDDUGOL YN JSISTmDDFOD CABMBL, fftBHHBBBBT, KADOLIQ, 1878. M Gyngh<meddiou 0rc6S Ddisjynedig. LLYFB Pkk. AD. O'r rhai hyn y rhanwyd Gen. 10 5 Idirydwyrain 30 6 Ac ar goryn 49 36 Ei enw ef yn ofer Ex. SO 7 Rhag ei rhwygo « 39 23 Yno ya mhen y mynydd Num. 20 28 I'r rhai hyn y rhenir 26 53 Ei enw ef yn ofer .1. Deut. 5 11 O da y deau Jos. 12 3 I., 15 9 Efe yn ei fywyd Bam. 16 30 0 du y deau u 21 19 Dan ei adenydd Ruth 2 12 Ar ol yr elor 2 Sam. 3 31 Dan adenydd i Bren. 8 6 Oedd yn ei ddinas ♦' 21 8 Pawb i'w pebyll 2 Ch. 10 16 Y dydd diweddaf Neh. 8 10 Nid o'r dwyrain Salm. 75 6 Eni un yno 19, 87 Yr hwn a ranodd 136 13 Gwr a garo Diar. 29 3 Y dydd diweddaf Esai 30 8 A hwy a wywant H 4024 Yrhwn a'i harweiniodd 63 18 y. rhai a arhoent 44 65 4 Addeliaddoli Jer. 26 2 Dyn dan ei hadenydd Ezec. 8 21 0 du y dehau 40 2 Efe a ofwya Hoseu 8 13 0 dir y dwyrain Zech. 8 7 Ac Esau a gaseais Mal. 1 3 Yn y fan i fynu Math. 3 16 I chwi yn ychwaneg 6 33 Dan ei adenydd 23 37 Yna y daw y diwedd 24 14 Hyn i gyd a gedwais Marc 10 20 I chwi yn ychwaneg Luc 12 31 Dan ei hadenydd 13 34 Yn y dydd diweddaf loan 6 39 « « « 40 Y dydd diweddaf 44 11 C4 7 37 12 24 Yn y dydd diweddaf 48 I Paul apelio Act. 25 21 Ac er cariad Rhuf. 15 30 Ond un dynol 1 Cor. 10 13 Mewn amynedd Titus 2 2 Eich aur a'ch arian lago 5 3 Un o'r henuriaid Dat. 7 13 A hollallu « 1312 Acyneugenau 14 5 Cyng haneddion Traivs. Wahanodd rhwng y goleuni Gen. 1 4 A'u holl lu hwynt 2 1 Onid tarth a esgynodd 6 Ac i'w wraig beisiau crwyn 3 21 Ar y dydd y crewyd hwynt 5 2 Fydd i chwi yn fwyd 9 3 A'ch had ar eich ol chwi I. 9 Yr hwn a gadarnheais 17 Yn ol eu teuluoedd 10 20 O'r rhai hyn yr ymranodd 32 A'u holl luniaeth hwynt 14 11 Anwiredd yr Amoriaid. 15 16 A gwael ydwyf yn eu golwg" 16 15 A fydd yn genhedlaeth fawr 18 1 c Pwy a wnaeth y peth 21 26 A dwfr i olchi ei draed ef 24 32 Isaac hefyd oedd hoff ganddo Esau 25 28 O'r fath a gar efe 27 9 Moes feibion i mi 30 1 A'i enaid ef a lynodd 34 3 A hwy a aethant ymaith o Bethel 35 20 Esau a Jacob a'i claddasant 29 Dyma Esau tad yr Edomiaid 36 43 Ei enw ef Onan 38 4 A alwodd ei enw ef Selah 5 Ei waeddef ydoedd hi 16 Oeddynt drulliad iddo 40 13 Drwy holl wiad yr Aifft 41 29 1, 1 44 46 A Joseph a frysiodd 43 30 Eilef mewn wylofain 45 2 Ar holl wlad yr Aifft 45 8 CI II 26 Yn ol eu teuluoedd U 47 12 0 herwydd darfu yr arian II 15 Joseph hefyd i'w weision fC 50 2 Efe a fu iddi yn fab Ex. 2 10 Yfed dwfr o'r afon M. 44 7 18 -c. Hon lwch y trr oedd yr Holl iweh y tir or-i] Atal o honot hwyUt a Ar holl dir yr Aifft A yrwya. alÏaD. o wyd< Ki walai neb ■■•.i gilyd- arc at rha^ gv — CXLvVi I v -,1 -jt Hyny yn unig ■ .è 3 0 fewn dy holl derfyn: •: S I', 7 Ond os daw dyn f< M m £ Onid yr Arglwydd yn 1"ig ft 22 20 Hyny yn unig 27 Agwisghwyntagau (' :8 21-1 Wynebau y Cerabiaio £ ,»j Yr holl lestri hyn rig Gwisg y barau hefyd 2C A gwisg hwynt ag au "7 Edau a nodwydd « n Iddynt yn ddeddf dre ywuidol 29 Yn arogl peraidd r ;j.5 A gwisg hwynt ag au 6 I? Un iawn am ei einiot Va Beth a wnaeth y bob 3/ 33 21 A gwelodd yr holl bo .oiofn 3-;> 10 Barod erbyn y boreu 34 2 Eled fy Arglwydd, at 9 I ti dduwiau tawdd 17 Ei holl wasanaeth hi £ il Edau a nodwydd a.5 Y naill len wrth y IhJ.; 36 32 "18 Wynebau y Cerubiai < 37 <' 9 A meitr o lian main 28 Yna ni chychwynent ,q ó., -7 Yn ei hoU deithiau h\ yu" :8 A roes o'r gwaed ar gwr isai (f 0 'f.ef. S 20 A ianwodd ei law o 1 9 17 Hen wahanglwyf yw r 3 11 A bod i'r cig byw 34 A'u holl gamweddaa l, Y yrA 15 M Yna y gosodaf fy wYEth" ca0 5 A'i waed fydd arno e v 1 1 h f1 I fod yn eiddof fi c. nl 25 f Ef o hwyr hyd forea H 21,:) A laddo ddyn a leddir to 21 honynt y prynweh Uo M A'u dwyn hwynt i di' II 26 4J Yr hwn yr offrymir (, hono 27 Ond os ei adduned ei '< A elo dan y wialen 32 Yn ol eu teuluoedd N r a 1 n it ■-1 r. > cr rt i O- 28 44 H 30 w 32 "■ :4 36 44 44 <? a8 44 40 U II d2 Nadab y cyntafanedie M a 2 le, holl lestri yr allor 4 14 Nifer meibion GerBoa hefyd 22 Eiddo ef fyddant ij 10 Ac aed y dwfr melldigedig r;, 22 Dyreliefwch offrwm dy, 15 13 Ond os un dyn W Rhoddant bleth o sidau ;ia a. eddi 38 Y mae yr Arglwydd yn eu my g 16 o 0 fysg y gynulleidfa he-u 21 Yn eu holl bechodau bv^yoi 26 Rhag eu marw hwynt (i 18 I, I ti y rhoddwyd hwy o A'u holl offrymau hwy J Na fydded i ti etifed "Ilaeuh 20 Yfodd a'u hanifeiliai hefyd 2C 11 Yna yr anfonodd '21 >V! Yn nhir yr Amoriaic- ? Iddo ef yn eu gwydd 27 ;;1 A dod o'th ogoniant Ac un bwch geifr 29 a A 25 Yr hwn a rwymodd :u ar v heaaid 30 4 II 8 Ac os oedd hi yn eid swi f 6 Ac os ei gwr c't 14 A ddwg ei han'wired<' ri 1J Eu holl anifeiliaid hwynt t, dl ) Eu holl dda hwynt 4' Eu holl olnd hwynt j. It (t Wele hwynt drwy air Daiaa n IG O'r dynion, ac o'r eiduMiati'' 28 Enwasant enwan ar y d.'nasoedd32 38 Chwech fydd i chwi 35 13 Fel y dwg gwr ei fal Deut. 1 31 Ar fyned trwy derfyr au r; 2 18 A hwy a aethant ar 01. ho) 2J Onid yw hwnw 3 11 Iddynt yn etifeddiae'23 Eu had hwynt ar eu 4 3'(' A'i lais ef a glywsom it 5 24 Iddynt ac i'w plant yn drac;w\ Idol 22 Rhoddes yr Arglwydd hofvd i? wyddion b 22 Y wlad yr hon trwy lw 23 Ond ar dy holl gasei- m di 7 lo Yn dy ddwyn i mewu i wlad dria 8 ? Gwenith, haidd, a gv-inwydd 8 Nid am dy gyfiawnds r d.i 9 Ac wele, pobl warga; A "• 10 Eich holl bechodau c wi « 18 Gan wneuthur drygiüi" 44 O'u had ar eu hoi hv y:t 10 X-5 Efe yw dy fawl 21 Yn yfed dwfr o wlav nefocdd 11 11 A'i holl yspail hi 44 13 16 Iddo na rhan nae et, 4 2q Yna anfoned 10 jj Yn ben ar y bobl if Ei holl ffieidd-dra hv ynii 44 18 li Yna dwg hi fewn dy rj H 21 13 Un yn gu ac un yn g v3 44 15 Yna Iledant y clilled:- f: 22 17 A dynion eu din as 21 Yna y rhydd y gwr ( odd 22 3S Na chais eu heddweh hwyt., f) Yn ei ddydd y rhoddi iddo t 24 15