Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

HEREW ARD

News
Cite
Share

HEREW ARD YR OLAF O'R SAESON. Wedi i Hereward ddweyd wrth ei «wvthr Brand mai milwr ddylasai fod, chwarddodd si ewythr. gan ei ateb:- "Pe buasvn yn filwr, fachgen, lie buasai i chwi vdrych am gyfaill heddyw? Na. Y mae luw wedi gwneud yn dru- A Skroc a mi pechodau. Bydded iddo wneud yr tva peth a tin ac a th ei<Gwoaetb Here>ard osgo anesmwyth, ca.nys yr oedd yng&s ganddo unrhyw sylw a. effeithiai a ei galon fel ag i'w In thyneru. Ond cuuiodd ei ewythr yn ga,ri^u|^ ^rtin, oes dim cenadwri oadiwrthfy^m?" IM. ««Yr ydwyfn eZyn i'r Eglwys Sant- aidd ac iettiddi hithau. NOB da i chwi, iy Aeth Here-,d i'w lety, tra yr aeth y prior at ei W(a.u. Pan yr ae-lereward i'w ystafell, eanlynodd Ma ef yn j tywyllwch. Oauodd y diyn ofalus, a. thynodd ^"Vid oeddrenadwri oddiwrth ei 0. ftro\wyddeB, o. oedd hyn." Yr oedd y Ci yn lIa wn anan. "Pah aintiaech chwi yn dweyd wfthyf a. m fr^blaen ? "Peidiwc h a dangos arian o flaen mynac "Y dyhiry Tellwch chwi ddim ymddiried i'm hr?" « St. Pedr ydyw Arglwydd cydwybod pob cern eilliedig; os gwel efe geiniog, ceisia. hi i St. Pedr." Ac efe a'i ca hi," ebe Hereward, ac allan ag ef i ystafell ei ewythr. "Fy ewythr, y mae genyf arian. Yr ydwyf wedi dyfod i dalu yn ol yr hyn gymerais oddiwrth y stiward, a chy- maint arall yn y fargen," gan gyfrif allan ddeunaw-ar-hugain o ddarnau. "Diolch i Dduw a'r holl seintiau,' ebc Brand, gan wylo o lawenydd, I I y mao dt. Pedr bendigaid wedi ei ad-dalu, a bydd yntau Yll drugarog o'r herwydd." Creelai Brand, fel pob mynach arall, fod Hereward wedi ysbeilio St. Pedr ei hun wrth ysbeilio y mynach, a thrwy hyny ddwyn alno elyniaeth apostol mawr a sylfaenydd yr holl gyfundrefn eglwysig. C, "Yn awr, fy ewythr," cbe Hereward, "gwnewch chwithau un tro da i minau mewn ad-daliad. Addawch i mi na chaiff yr un o'm hamddiffynlu, hyd y gallwch chwi, ddyoddef o herwydd fy mhechodau i. Myfi a'u harweiniodd hwv i draiferth. Yr ydwyf fi wedi fy n^hospi. Edryuhwcii ar fod fy nhad a'm mam, a/nwy yn Gristionogion, fel y gal wanf eu hunain, yn maddeu ac yn ,ngE pob beiau ond fv ro- r-*wnaf hyny vydd a'i bol -ylaae .Jnol ac nil: --ysurodd yms .éan y dychwelodu yr oedd Martin .1 myned. Ffarwel, ddynion da Petet ebe Hereward, fel y neidiai efe i'r c). rwy yr ail foreu. Yr oeddwn wedi gwneud llw i ddial arnoch, a daethum i'ch profi, er gweled a orfodech chwi fi i'w gyflawni; ond yr ydyeh wedi bod mor dirion, fel yr wyf wedi haner edifarhau, ac ni chaiff y drwg ddyfod,yn nyddiau Abad Leofric na Brand, er feallai y gall ddyfodPyn nyddiau Herluin, os bydd iddo fyw yn ddigon hir." "Beth yr ydych yn ei feddwl?" ebai D-cand, yr hwn nad ydych yn addas ond i addoli Thor ac Odin." Y buaswn yn llosgi Goldenborough, a Herluin o'i caewn, cyn fy marw. Ofnwyf y gwnaf hyny, a rhaid i mi ei wneud. Deg mlynedd yn ol y mynai Herluin fy llosgi ar ben y ddas fawn. A ydych chwi yn cofio?" "Ac felly y gwnaeth y bytheuad," ebe Brand. Yr oeddwn wedi ei anghofio." Nid ydyw Hereward byth yn anghofio gelyn na chyfaill. Byth er hyny, ar ben y flwyddyn i'r noson-ym- dawela, geffyl-yr ydwyf yn breu- ddwydio am dan a fflamiau, ac am Goldenborough yn eu goleuni. Os ydyw wedi ei ysgrifenu yn y llyfr mawr, bydd iddo gymeryd lie os nad yw, goreu oil i Goldenborough, canys y mae yn lie prydferth, a dynion gonest o'i mewn. Edrychwch na fydd gormod o Ffrancod wedi dyfod i mewn erbyn y bydd i mi Mychwelyd, heblaw ein cyfaill Ffranc- 'uin, a gwelwch hefyd na fydd > fawn yn gyfleus. Y mae gair yn ,n i gall fel chwychwi. Ffar- wel "Duw a'th gynorthwyo di, fachgen annuwiol," ebai yr Abad. "Hereward! Hereward! deuwch yn ol," ebe Brand. Ond yr oedd y bachgen wedi rhoddi ei yspardyn yn ei farch, ac wedi myned yn mhell trwy y glwyd. "Leofric fy nghyfaill," ebe Brand yn wylofus, "hwn yw fy mhechod, ac nid neb arall, a gwnaf benydion trymion am dano hyd nes y dychwel y llanc mewn heddweh." "Eich ppchod chwi?" "Fy un i, Abad. Perswadiais ei fam i'w anfon yma i fod yn fynach. Ond ha! pa hyd y bydd dynion yn gallach nag ef sydd yn gwneuthur dynion?" "Nid wyt ya dyddeall," ebe yc Abad, ac felly yr oedd yn bod hefyjcl, Yr oedd yn bedwar o'r gloch y boreu yn Mai pan yr aeth Hereward allan i weled y byd, wedi ei arfogi yn dda, eeftyl da oddidano, ac arian da yn ei logell. Beth oedd ar lane deunaw oed ei eisieu yn ychwaneg, heb wybod ond ychydig yn y dyddiau hynod hyny am gariadtadnamam. Aeth rhacddo yn egleddol, dros ucheldir swydd Lin. coln, a thrwy goedwigoedd llawnion o helwriaeth, ond wedi ei ddyogelu gan gyfraith mor fanwl ag yn awr. Yr oedd y byd yr adeg hono heb fesur na threfn, ac ni wyddai neb ddim am dano ond ei fod yn un ford ddifesur, a mynyddoedd o'i gwmpas er ei gadw rhag ysgogi ar y naill law na'r Hall, ac ni wyddid beth oedd yn ei breswylio. Modd by nag. gallai fyned i Brittany, i goedwigfa Brocheliaunde, lie (fel y dywedai pawb) y gellid gweled y tylwyth teg yn ym- drochi yn y ffynonau, ac feallai ddenu un i briodi marchog beiddgar ar ol dull Syr Gruelan. Pa. le yr Ai? a pha le nad elai, canys yr oedd ysbryd Odin a Goer, yr ysbryd sydd yn gyru ei blant o gwmpas y byd, yn gryf ynddo ef. Elai i'r" Iwerddon, at yr Ostmen, neu y Gwyddelod Danaidd, yn Dublin, Water- ford, a Cork, a phriodi rhyw dywysoges Wyddelig, ac ymfoddloni ar ei harddweh a'i chyfoeth. Na, ond elai i'r Orkneys, er ymuno a Bruce, a Ranald, a Viking- iaid y moroedd gogleddol, a'r holl waed brwd oedd wedi cael hyd yn nod Norway yn rhy booth i'w ddal, a hwylio oddiyno trwy Greenland ac Iceland i'r wlad dda odiaeth a ddywedid oedd yr ochr draw i'r cefnfor. Na, ond elai yn ddeheuol, i ororau yr haul a'r gwin, i weled swyn- wyr Cordova a Seville, ac efallai ddyfod o hyd i ferch a digon o aur ganddi i brynu haner gwlad o fath hon. Neu efe a ai i fyny y Straits, ac i Gaercys- tenyn, ac efallai, fel Harold Hardraade, wedi cael ei daflu at y Hew am gymeryd ymaith foneddiges Roegaidd hardd, dynu allan -dafod y creadur a'i ddwylaw ei hun, a thrwy hyny ddangos i'r byd beth a allai wneud. Ac fel y breLl- ddwydiai efe fel hyn am y byd a'i ryfedd- odau; a'r gwrhydri y medrai efe gyf- lawni, y trysorau y medrai efe ddyfod o hyd iddynt, yr oe leI efe yn gweled ei hun yn llwyddo yn yr oil, ond nid heb obaith, synwyr, a bvtuch gref; anghofiai yn hollol yr esgynlawr dedwydd a elwir nefoedd, lIe y mae angylion a seintiau yn oosc-esoedd heb bechod na gofid, cb^vtau cnawdol na balchder, rhyfel na chleddyf, ond yn chwareu eu haur delyaau yn nghanoi dydd tragv\yyddol; ac jffnghofiai hefyd am y pydew diwaelod a elwir uffern, cegau yr hwn oeddynt Hecla ac Etna, preswylwyr yr hwn le nad oeddynt yn cael gorphwysdra na dy/Jd na nos, ondyn caei mewn fflamiau, intfg, a chadwynsxu, am yr un ond M tin i sgahL aBeth t a wyt ti Y14. ward, a braidd yn ddigofus Lv. hen fyd yr oedd efe wedi adael ar ol wedi ei ganlyn. "Pa fodd y gellaist ti fyned allan o breswylfa St. Pedr neithiwr?" Yr oedd tafod Martin yn crogi y tu allan i'w enau, fei eiddo ci, ac ym- ddangosai hefyd i chwysu fel ci trwy ei enau, canys atebodd heb yr arwydd lleiaf o Hinder na choll anadl, ac heb dynu i mewn ei dafod. Dros y mur, a hyny mor gynted ag y trodd y Prior ei gefn. Nid oeddwn yn mysed i aros nes y buaswn yn cael fy nghadwyno mewn rhyw hen dwll llygod, a haner can' pwys o haiarn ar fy nghoes, a'm fflangellu nes y byddai i mi gyffesu fy mod yr hyn nad ydwyf- yn fynach ffoedig," A phaham yr wyt ti yma?" "Am fy mod yn myned gyda chwi." "Yn myned gyda mi?" ebe Here- ward, "beth a allaf fi ei wneud i ti?" Mi allaf fi wneud i chwi," ebe Martin. "Beth?" Edrych ar ol eich ceffyl, golchi eich crys, glanhau eich arfau, edrych am eich gwestdai, ymladd eich gelynion, ysbeilio eich cyfeillion—unrhyw beth a phob peth. Yr ydych yn myned i weled y byd, yr wyf finau yn myned gyda chwi." Nis gelli fod yn was i mi, yr wyt yn rhy lithredig, yr wyf yn ofni," ebe Hereward, gan edrych i lawr braidd yn ddrwgdybus.. Nid yw pawb y fath ddynion ag yr ymddangosant. Gallaf gadw fy nghyfrif- ion a'ch eiddo chwithau hefyd." Cyn y gallaf ymddiried fy nghyfrifion i ti, y mae yn rhaid i mi gael rhai o dy eiddo dithau," ebe Hereward. Edrychodd Ysgafndroed i fyny yn gnaflyd, gyda gwen, ":Gall gwas bob amser wybod dirgelion ei feistr os dewisa, ond nid yw hyny yn un rheswm y- dylai y meistr wybod dirgelion y gwas." Y mae yn rhaid i ti ddweyd dy rai ii wrthym, neu ynte mi farchogaf ym- aith gan dy adael ar ol."

[No title]

HANES BRYSTE:

BEIRNIADAETH EISTEDDFOD Y…

LLYTHYR O'R WLADFA

LLYTHYR O'R WLADFA