Tarian Y Gweithiwr

COLEG Y BAL& A'R EGLWYSI ANNIBYNOL. MRI. GOL ,—Dyxa bwnc y dydd yn bre- senoi yn Nghymru, a chredaf nad oes eglwys Annibynol yn y deymas nad yw yn gwy bod am yr angbydwelediad a'r ymraniad Sydd wedicymerydlle ynmhwyllgor y Coleguchod, yr hyn sydd yn varth i ni fel enwad. Yn wir, bydd arnaf gywilydd fy mod yn An- nibynwr weithian. Ond y pwnc yn awr ydyw- suty mae setlo ymater, a chaal peth- ou i drefu fel cynt ? Welt medidai rhywun, ciel gan y Parch. M. D. Jones i ymoatwng 1 blaid yr Amwythig, a derbyn y Cyfansodd- iad Newydd. Nid oes yr nn ffordd aralL Na, nid wyf yn gweled fod yn bosibl cael lie4 y yn heddweh a ohydweithrediad fel yna, gyfaill, oblegyd ftr oi l Mr. Jones ymostmig, y mad yna droadri chant a hotter o bleidleiswyr ag y gwn am danynt, y rhainiphlygasant, ac naghlygant byth 1 Baal yr Amwythig, yn 01 en tystiolaeth iiw# ea hanain yn y Bala. Medi 3ydd. Felly, ni welwn na ddaw hi ddim M yna betfc bytoag. r, T Credaf. Mri. Gfbl, nad bas ond urr ffordd effaithiol i setlo y mater hwii, ac y mae y gallit i wneud hyny yn meddiant yr eglwysi* sef trwy benderfynu at ba un o'r ddau Gyf aosoddiad y casglant. Y mae y myfyrwyr sydd dan y ddau Gyfansoddiad ar ddyfod heibio i'r eglwysi i gasglu; penderfyned pob eglwys cyn y daw y myfyrwyr heibio pa an ai at yr Hen Gyfansoddiad ynteu y Cyf- ansoddiad Newydd y blwriada gasglu. DkAiob y dywed anibel an, gadawer chwaréuteg i bob an gasgla cymamt ag a alio. Wet, oa ydych am bleidio annhrefn, a chynal anghydlcd yn yr enwad, bydded felly, ond os am gael terfyn ar yr angh ydfod I presenol, penderfyned pob eglwys at ba un o'r ddan Gyfansoddiad y casgla. Cauer y ffynon, ac fe eycha y ffjrydiau yn fnan wedi hyny. Ond fe ddylai yr eglwysi fod yn bwyllog wrth benberfynu, rhag iddynt with fod yn frysiog wneud peth ag v bydd yn edifar ganddynt yn ol llaw. Cofied pob eglwys cyn penderfyn, fod Ilywodraethiad y CTo! eg yn nwylaw yr eglwysi, a'r tanysgrifwyr 0 5s. ao uchod. yn ol yr Hen Gyfansoddiad. Y mae gan bob eglwys a gapglo Ip. hawl 1 anfon anrhyw berson i'w clfynrychioli yn mhwyllgorau y Coleg, a phob person unigol a gyfrano 5s.. fel y mae Uywodraethiad y Coleg yn houol yn nwylaw y rhai sydd yn ei gynal, so felly y dylai fod, onide 1 Ond yn ol y Cyfanaoddiad Newydd, y mae yllywodraeth lad yn hollol yn nwylaw Cynrychioiwyr y Cyfarfodydd Chwarterol Fe gaiff yi eglwysi gyfranu at yr Athrofa, ond y mae t;ein eu cyfraniadau, a llywodr- aethu yr Athiofa a gynelir trwy en cyfran- iadau, yn nwylaw ereill, sef y personau a nodir gan y Cyfarfcd Chwarterol. Felly, cofifd yr eglwysi wrth benderfynu at ba Gyfansoddiad y byddant yn casglu, y bydd- ant naul al yn cadw llywodraethiad y Coleg yn eu dwylaw eu hunain, neu yn ei drosgl- wvddo i ddwy'aw etholcd'gion y Cyfarfod CnwarteroL Yr wyf yn mecdwl, Mri. Gol., os byddj'r eglwysi ddangoa yn y misoedd dyfodcl mai hwy bia'r hawl i lywodraethu y Coleg, y bydd heddweh yn teyrcasu eto trwy holl wersylloedd Independia. A gwawried y boveu cyn bo hir, medd Dowlalfl. J. RICHABDS,

ENGLYN Y GALON" ETO. ( Kn GOL.Da odiaeth genym gaafod daa o wyr mor allacg yn dyfod allan i ategu Calon y brawd Abram, a hyny mewn pryd hefyd, ac hwyiech y bydd i'r ddaa gadw y ayfcryw mewn ysgogud am dymor byr eto. Ocd grfibyn fod ei amddiffynwyr yn ftrealio cymaint o amser a gcfod i drln Adaain, yn lie gofala am galon AbranK Cofied D. P. ei foa yn mhell o'i bwynfe pan JIl-etbu tua't Hendre, a chcfied gyda Uaw noa gall gad 118 pei allan chwaith, gan hyny dalied ef i WJlie y Galon. Dywed" D. P. yn fttddagoHaethe« mei hwn a ddytemwyd yn orengany ddau tidm- isd. Nstf*. os oes coel i roddi ar eiriaa pd. Hvla yw eiddo Abram. ao un aratt a fainai y Gwyn jn ono. ond iddo roddi i mewn i faro Hwfa. NM g*tt y Gwyn wada y» uchod, Ood, a cbaniatan en bad yn unfyyd eu bam, ac nad oedd gwell yny gy«todleo- Reth, dylaaeol ate] y wcb« ar bobcybiL Cofied D. P. nad ywyr ewslynyngwella dim dan ei ddwTlaw colfydd ef. Gcfyua D. P., a ellvr cymwyso Cefl eynes/ i' fonwteol.' *eariad sedd,' 'gwaedreol, 'Sen- edd y doe dinae y bywyd dynoK' ei an- rhyw wrthddjrych hebkw y galoa I We^ dened D. P. gyda ni am a gwnawn 0* wthio i un o ferwedyddion gwaithYstaly-, fMe. ao argjiiofiddir ef yn but toon fod OBU cnea yn bod heblaw y galon> a hono yn Ilea hefyd yn gyst&l ag yn wd&oi ddfcgdoi&ii end 'd&«« dim yn 1 ftcwe&ot' ond y galor, medd D. P. 'Nid rhyCedd frd y kiawd o'r Hendre heb 110 wy" xaeddki. Nag yw yn rhyfsdd yn y hyd os yw wedi «ael allan fed calot* Sarah fel Calon Abnm. Ond gelltr caeglu with y frawddeg uthod fod gaeddo ef wraig, ceu fed an wedi bod gaeddo. Purl on, yntof Beth )'1t'r enw, neu y km yn hytrach, a rydd efe ar ei bribd t Gan nad pa mor an- wyl yw, nis gall ei gd. w yn briod fynwesol' am nad oes dim yn fynwesach ond y galon, roeddai ef. Beth yVr term i fod, ynte? Wei, (or mwyn tipym a ddifyrwch), chwedl yntau, ni a'i gaiwn o hyn ailan yn briod Siolyddol!' Gofynwyd o'r blaen a oedd hi ddim yn sedd rhywbeth heblaw cariad. Atebed enwau Kate Webster 2 Gircia. 'Senedd y 8101,' hwn meddl y Gwyn yw y syniad mwyaf pall-gyrhaeddol!' i9, yn ddiddadl; nid oes ond trweh croea y pen- flog rhyngddo a dianc am byth i blitb ei podyr syniadol, sef syci \d in ya £ ydion per- ffai^h. I ba beth y gWllstratfodd y Bod Mawr bath sydd mor wertbfawr a phrin yn y byd yma ag yw'r ymenydd ? Gallesid gwneud y tro heb hwnw trwy fod y galon yn S :medd y siol!' Nage, yu wir, Senedd'y bol' yw'r gorea. A fydd D. P. gystal ag hyabysu Adsain beth yw diais y bywyd a.n fjilaidd ? Dywed ef nad' y galoa yw. Ble mae'r'Sonedd I yn cael ei chynal 1 B'le mae'r senedd, yn wir; deall dipyn o physiology, yr hurtyn, a chei allan fod llawer o greaduriaid heb galon 0 fath yn y byd. Wei, Did oes Car- iad eedd,' I Senedd: na Siol' hefyd, na 1 Dinas1 y oh waith efailai mai mewn pen- fcrefi yn y wlad y masat yn i>reswylio. Wei, yn wir, D. P., credwn mai Calon ddrwg, [ ddiobaith,' yw oalon Abra'n. 'Pwy a'i hedwyo ?' Mri. Gol., caniatawch i mi ddweyd gair wrth D. Wyn cyn terfyna. Dewi, peidiweh myned i dymer ddrwg wrth Adsain. Peid- iweh gwastraffo powdw? i saethu tua', brgn —yr ydych heb ddeall pwy yw Adsain. Hefyd, ni ysgrifenodd Adsain air i geisio niweidio eich cymeriad chwi na neb arall, o sanlyniad, trowch bwynt eich magnel i'r tan iawn, a phan fyddoch yn adolygu gwaith yr Adsain y tro cesaf, cofiwch ddy- tynu yn gyvrir. Ni haerodd Adsain Dad oedd y galon yn 'gynes.' Dweyd fod yr awdwr yn dangos craffier' wnaeth Adsaio. Rhcddwch chwarenteg i hern fardd Ma>sy plwm hefyd. Dyma fal y dywed tf :— bfflch yn hon," kJ. Ac,— li Fel modrwy'n gncm y mae." Eto,- Wela yr wyf yn ouro wrth y drws." Nage,— Wele yr wyf yn eefyll" <fec., meddai'r gair. Dyna dirws i'r galon, medd- wéb-ni ddywedir yma pa ddrws—y chwi sydd yn dweyd mai drws y galon faddylir. 03 drws y gdon a olygir, sat y gall neb fyned i mewn a swpera mewn calon f Pa fath dduwinyddiaabh yw yr uchod, Dewi 1 YD awr, Dewi, ai hwna oedd yr englyn goreu yn ei eich barn chwi} Os bydd i chwi ddweyd ie, gofyn&f finau, paham y darfn i chwi ddweyd wrth berson m i un arall a ystyriech yn oreu, a hyny wedi dydd yr Eisteddfod ] Cofiwch, nid wyf fi yn dweyd nad hwna oedd y goreu, ond dylesid atal y wobr, 3ewi; ac os oedd yn deilwng ddydd yr Eisteddfod, piham, yn enw beirn- iadaeth yr hen waed a r netcydd, na chawsai ei wobtwyo ddydd yr wyl. Yr eiddoch mewn tymer dda, Glan y Twrch. ADSAIN.

TYSTEB Y PABCH. D. YOUNG. MRI. GOI. ,—Wedi gweied hanes cyflwyn- iad yr nchod yn y DAKIAN a phapyrau ereill, ef&Uai y caniatewch ychydig ofod i'r hyn a ganlyn, er gwneuthur cyfiawnder a'rcyhoedd, ac a'r pleidiau y cyfeirir atynt. Nis amcan- wn ond adrodd ychydig 0 hanes y symudiad yn syml, heb nod nao esboniad mor bell ag y mae yn wybyddus, ao i'r darllenydd dynn y oasgliad afarno yn briodol oddi- wrtho. Ychydig gyda blwyddyn yn ol bu &on fod Mr. Young yn myned at y Sieson yr amser hyny daifu i "yw un roddi allan trwy'V DAMAN a phapyrau ereill y priodol- deb o wneuthur tysfceb iddo ar ei ymadawiad, ao i'r perwyl hyny enwyd Mr. J. Thomas i weithreda fel trysorydd yn Aberdar, ae un Mr. Jones yn Merthyr i dderbyn taoysgrif- ada Q; felly, daeth 12 punt i law J. Thomas 0 rywle. Yn mhen ychydig fisoedd ar ol hyny, pan oedd J. Thomas yn ymadael o wasanaeth Mr. Delta Davies, cynygiodd yr arian i'w ofal ef, ond gwrthododd hwynt, am y rheswm nad oedd cyfrif oddiwrth bwy ryr oeddynt wedi dyfod, ac yna aethant i law Mr. D. Watkiixs, ac ar ol hyny pai iodd rhy flwyddyn heibio heb fawr son am danynt. Tuwdiwedd mis Mehefin diweddaf, pan oedd Mr. Delta Davies ar fynetl odcUoortref am ysbaidoaoiEer, rhyw brydnawn Sal galwodd f brodyr yn ol, a'r amcan oedd, fod eisieu neillduo pwyllgor ac ysgrifenydd, fod 15 punt o arian yn llaw Mr. Watkinc, ac felly, fod eiaien pwyllgor, pe na buasai ond I drosglwyddo yr arian hyny mewn tysteb iddo a phan ofynwyd gan un brawd a oedd gwybodaeth oddiwrth bwy TI oedd yr arian hyny wedi dyfod, ateb Mr. D»vies oedd, mai dwyg hyn? y £ 6edd yr achos iddo eu gmthod, ao felly iddynt fynpd i law Mr. Watkins. JPan fethwyd a ohael neb i fyned ar y pwyllgor, darfn i bob peth ddystewi y pryd hwnw; feHy, o hyny allan, cariwyd y peth'yh mlaen gan ryw dri neu bedwar. Yna cyhoeddwyd y byddai cyfarf od ey- hoeddtia i gael ei gynal nos Wener, y 26ain o Fedi, pryd y byddai Mr. Young yn dyfod 7m& i dderbyn y dyeteb, yr hon oedd yn ^^wysedvg o orlawr aur, anerchiad wedi ei flbamio, a darkw o Mr. Young, ao on o Mrs. Joan# Yn awr sylwer, SO punt oedd y eyfanawm cedd wedi ayfod i law, sef 15 na wyddis o ba le nag oddiwrth bwy, oddieithr rhyw 2 bant oddiwrth fooeddwr 0 Ferthyr; felly, y cwW a wnaed ro y gylchdaith oedd 5 pout Dywedodd un dan jp enw TeiiMwr wrth xoddi el haoes ya y GteyKed^dd, Cy* hwn yn ol ei swydd y gMiem ddysgwyl M geirian gwisioDedd a sobrwydd" oddiwrtho), fod yr oriawt fa unig yn werth go punt, pan nad oedd yr holl arian a dderbyniwyd end 80 peat. Ond credir mai'r gwbionedd yw hyn, mai If pant neu o gwmpas hyny a goetiodd yr otiawr, a'r gweddill o'r 20 punt yn myned at yr anerchiad a'r darluxaao. Dyna'n fyr kanft» o qyx&udiad. Yr wyf yn eithaf bodd Ion i Mi. Young sugno oymaint a all o m- rhydedd oddiwrth amgylchi&d yr ychydig bersonau a fu yn gweTthredn fel tool* i'w ohael oddiamgykh, a rhyw rai o ryw le a gyftanodd y 11 pant o'r 20, heb anghofio y cyfaillion agyfranodd y gweddill Go3defer, gair wrth derfyna. Credwyf fod yn rhaid eael dynion sydd yn preftu dysgu erefydd i'r byd i azddangos tod yna egwyddorion uwch yn eu llywodraethu nag hunan-glcd go hunan-elw eyn y gallwn ddysgwylllwydd- iant gwirionediol ar achos y G wared wit. Alltudier pwffyddiaeth allan o'r eglwys, o blith gweinidogion, ao o'r byd yw dymuniad CalOD-UN oa BEODYS.

BEIRNIAID EISTEDDFOD OAER- DYDD. MR. GOL. Y mae tipyn o dwrw yn y byd llenyddol y dyddiau p^eseaol yn ngbyloh rhai pelhau o berthywans i'r Eisteddfod uchod. Y mae brawddeggynwysfawr yn yr hen Lyfr, M Y cynbif yn ei hawl a dybir yn gyfiawn. eithr ei gymydog a ddaw alian ac a'i chwilia ef," &c. Y mae un o'r bem i*id wedi galw ei holl alluoe-id i'r maes i drin ei wrthwynebwyr. Nid oeddwn yn on obwyll- gor Eisteddfod Caerdydd, end yr oeddwn yn un o'r ymgeiswyr aflwyddianns, ac yn no o'r ymgeiswyr hyny sydd bob ameer yn /odd- longer i'w dynged. Nid wyf erioed wedi dweyd gair anmharehos am un o'r beirniaid; eto, pan y gweiwyf bath allan o Ie, reigning supreme, ys dywed y Sais, y mae fy nghalon yn teimlo, ac yr wyf yn ystyried mai dyled- swydd pob dyn yw codi ei lif yn erbyn pob gweithred aDghyfiawn, beth bynag fyddo cymeriad a sefyilfi foesol nen gymdeithasol y gsreithredydd hwnw. Yn awr, syr, oan- iatewch i mi ofyn, onid anheg ac anheilwng mewn unrhyw feirniaid fyddai cyhoeddi cyn yr Eisteddfod beth sydd deilwng a beth sydd anheilwng 1 Ni fyddii y eyfryw yn addas i eistedd ar yr orsedd farnol. Nis gellir ymddiried i'r dya hwnw unrhyw beth obwys i'w gadw erbyn y dydd hwnw—y dydd y mae miloedd yn edrych i fyny ato gyda pharch, am fod y swydd a ymddiriedwyd iddo i'w chyflawm yn un bwysig iawn Path arall yn anheg, cyhoeddi yn yr Eisteddfod fod pob "Calon" oedd yn y gys- tadleuaeth yn anheilwng, a phob bedd- argraffi Eurglawdd yn anheilwng; ao wedi yr Eistetidfod fyned heibio yn cyhoeddi fod yr uchod yu cael en gwobrwyo! Ynawr, C. yr hwn sydd -nghyfiiwn, bydded angbyfiawn eto, a'r hwn sydd gymwn, bydded gyfiawn et >, <fec. Dyna yw llaia gwirionedd a chyf- iawnder. Nd "p rysnrdeb" all achosi pethau fel hyn, am fod pob beirniadaeth yn barod cyn yr Eisteddfod gan y gwahauol feirniaid llenyddol wedi eu hysgr-feott. Dyna eto y G&n Goffawdwiaethol i'r di- Wddaar anwyl leu an ap Iagv' Beth ddy- wedir am feirniadieth fel hon,—" Nid yw y goreu yn ol fy ma n i yn warth coson, ond rhodder y wobr iddo am ei fei yn add-iw ei gwelli," &o. Credaf fod achos i bob efftitb, ao y daw cffaithiau,mivg i'r golwg eto cyn hir mewn eysylltiad ag Eisteddfodau. Y maerhaio'r Eisteddfodau yn gymaiut 0 warth i'n cenedl ag y^yw y rate course gan ein her- lidwyr! Tipyo ya fwy sly yw y chvtereu gan yr" Eistedclfodwyr; eto, clywch ag tin arall yn dweyd, Ooh J Och y fath bethav truenua 0 w.rel! a'r eiliad cyn hyny yn cael ei dueddu i wobr wyo. Syndod t Pa le mae awen Gwenb a Morganwg-meib auian— ar- wyr awen f 01 mi wn, aeth i Sir Ddin- bychC?) Cam Elian, Brynfab, Watcyn Wyn, Dyfedfab, pa le mae'r awen 1 A ydyw wedi eich gadael? Atebwch, y Ficer parih- edig, a ydy W ynoch chwi 1 A gaf fi ddweyd wrtho nad oea ganddo ddim cyfansoddiad barddonol mor ieuanc ac hoew a Gwanwyn Einioes" Dyfedfab, dim mor angylaidd a'r "Angel" gan Watcyn Wyn, dim fel "T&n Chicago gan Cain Elian, dim roor fardd- ODOL a Brynfab ar ol Cynddelw V Y mae Oreigiau Gwent a Morgicwg heddyw yn ad- sain fod eu meib barddonol yn llechu yn Un banerog rhwng y Tawe a'r Ebwy, ond wedi Eisteddfod Caerdydd, esgyrn syphion ydyct; rhaid gwaeddi am i'r arwidl ddyfod o Ddin- bych so anadlu ar y lladdedigion (?) hyn. Naoofnwoh, fechgyn, y gwiHimedd a lwyddj, HONESTA QUAM SPLESDII>A.

— LEWYS AFAN AO ALCANWYR CYMRU. MR. GOL.,—Yr wyf fel alcanwr yn cael dyddordeb mawr wrth ddarllen ysgrifau falluog cadfridog dewr yr alcanwyr, sef <ewys Afan. Yr wyf vn ei adnabod yn bersonol erys llawer o nynyddau, so wedi cyfeillachu llawer ag ef yn bersonol a chyfrin- achol, ao wedi ei gael bob amBer yn ddyn trwyadl, geirwir, a gonest yn ei ymadrodd- ion; so hefyd ei amcan mawr yw ein codi o'r llwch fel ooiff o alcanwyr, ae ft wyf yn sier mai iddo ef y gellir diolch am ymwasgar- iad y cymylau a fu yn bygwth alcanwyr Cymra y misoedd a aethant heibio, a'r cwbl yn rhad ac am ddim. Yn awr. frodyr alcanaidd, a gaf fi alw eich sylw at y llafur diflino y mae y brawd Itewya yn myned trwyddo wythnos ar ol wythnos, mis ar ol mis, ie, blwyddyn ar ol blwyddyn. ac eto heb ddangos y gydnabyddiaeth leiaf tusg ato. Mae'n hysbys i ni oil iddo gael ei daflu allan o waith, a hyny mewn gwirionedd i'n hanffyddlondeb ni. Gwelais un o evr- eu Icura cyfarf od Abertawe er ys ychydig wyth- noeM yn ol, ac yr oedd un o'r claueø yn gofyn swllt oddiwrth pob aleanwr i'r brawd Lewys am ei ofal mawr o honom ac mae'n dda genyf allu dweyd fod yryohyaig Gymry sydd ar lanau yr Alban (Scotland) wedi danfon ea sylltaa yn brydlon, a gobeithiwyf fod pawb arall wedi eu danfon hefyd. Beth am dancoh chwi Aber&fon a Chwmafon, a ydych wedi danfon eich sylltaa i fewn i gyd) 08 nad ydych, danionweh hwynt, da chwi, frodyr, ar frys. Mae'r gwrthddrych yn deil- "81 iawn o honynt; a chwithau Briton Ferry a Chaatellnedd, 08 oes rhai 0 honoch ohwithaa wedi anghofio eu danfon, gwnewch hyay at unwaith. Eto Glandwr a Threforia, Cwmfelin a Chwmbwrla, gobeithio byddwch oil yn flifddlon i'ch cymydog. Etc, chwithaa frodgrr Sir Gaetr, bydded i bawb o honoch en danfon yn ddiymaros, er mwyn eia oymeriad- an fel eyfango^ff o weithwyr. Hyn yn fyr, gan obeithio y gwnawn yr hyn y mae L. A. yn ein haoog yn ei ysgrifau galluog a phwr- paaoi Bydd genyxn air neu ddau mewn cysylltiad a masnach alcan yr Aiban yn un o'r rhifynau djtodol, 08 bydd yn dderbyniol gan Mr. Go!. CYMBO <XB ALBAS.

COLEG Y BALA. Hydref 5ed, er ol wythnos o rybydd blaea- owoL ao movin cyfarfod llawn, paslodd eg- Iwya Capel Sal, Cydweli, y penderfyniad eamynol, yn unol a gwresog gyda'r eithriad 0 on: ft Fed yr eglwVB hon yn glyna yn ddi- ysgog wrth yr Hen Gyfarsoddiad, so yn oasgla at y coles a ddygir yn mlaen dan y •yfiyw yn anig. W. 0. Jbkkins, Gwemidog.

JOKES 0 EBBW VALE. Joto yn iawn oedd gweied cymaint o gewn (?) wedi cael eu ciwyfo gan ysgrininiad- an Gwaed Newydd," Lapst ne," ac Ad- sain r ysgrifenwch lai*t oanys y mae y saethau wedi cyrhsedd adr«'. Joke gampns oedd dywed mam o Ebbw Vale y dydd or blaen yn anfon ei phlantyn yno! i siop y llyfrwe: thwr gyda'r geiriau canlynol: Cer di ag e yn oi, yr horswn drwg, a gwed di witho am halay DABIAN i fi nea gadw'i hen bapyrau." Y papyr llwyd ga dd ei yru yn ol druan Job) sobr iawn ydyw gwfled yr Anaibyn wyr, y Methtdtstiaid, a'r Wosleyaid, yn ffraeo byth a hefyd ar faes y Faner. a myu'd ynddi oedd cly -ved Llew Ebbwy yn ca u yn B?tbg r y oa o'r blaen mewn cyngerdd heb gadeirydd. Jofo fendigedig oedd clywed f.d Crispin Fardd wedif cael tatws ya lla afalaa mewn dumpling* y Sal diweddif. Joke a relish arni oedd cael sr ddeall fed un o brif tldirvrestwyr y cwm wedi syrthio mewn cariad a bji-maid. Joke digestive anghvfFredfn hefyd oedd gweied pregethwr, wrth ddarllen pregeth y nos Sul or blaen, yn troi dwy dda!en yr Dn pryd, ao felly yn pregethu synwyp yn deil wng o athrylith hyawdl.—JACK JAGKOLS.

SALEM, ABERDAR, A CHOLEG Y BAL A. Nos Sal, Medi 28 tin, gcsodwyd ger bron yr eglwys uchcd yr Hen Gyfansoddiad a'r Cyfansoddiad Newydd. Padwyd yn un- frydol anghymertdwyaetb i weithwdlid y rhai oedd "in at the death" yn yr AtU- wythig, a'n bod yn penderfynu amddiffyn yr Hen Gyfansoddisd a'r Parch. M. D. Jones, a gwnet: d ein goreu drostynt. Dros yr ftglwys, John Harrison, Richard Hopkin, George Williams, William H&wells, JohnBowe ■, Joseph Douglas, Diaconiaid.

COLEG Y BALA-Y CYFANSODDIAD NEWYDD. (CRYNHODEE). I Fod y Sefydli^d i'w alw, "Athrofa Anuibynol y B la," nen unrhyw enw arall y cytunir arno mewn cyfarfod cyffredinol ar benig. II. Mai amcan y sefydliad ydyw addysgu dyni in ieuatnc o dduwioideb a thalentau i'r weinidogaeth yn mysg eiu Han wad, ac hefyd (;'S beinir yn oreu) dynion ieaainc o gyme> lad crefyddol, er heb olwg ganddyut ar y weinidogaeth. III. F (Id eiddo y Sefydliad i fod yn enwau 13 o Ymddiriedolwyr, y rhai hyny yn aelodau gyda!i; Annibynwyr, ao weii eu dewis o wahanol ranau o Gymro, yn t-ghyda'r trefi Seisnig. IV. Fod pob person a fyddo yn aelod gyda's Annibynwyr, ac a gyfrano at y Culeg £ 10 ac uchod yn un awm, neu 5s. ac uchod yn flynyddol, i fod yn aelod o'r etholaeth; ac hefyd pob gweinidog yn yr eawad, eglwys, neu eglwysi, yr hwn a gasglo 21 so Deht d yn flynyddol at y Coleg mewn symiau islaw 5s. Gall yr eglwys a gasglo felly benodi Cy- nrychiolydd arall os heb weinidcg. V. Ni all neb bleidleisio heb fod ei enw yn argraffedig yn y Sepoys a gyhoeddwyd ddiweddaf, os na ellid dangos fod yrjenw wedi ei adael allan trwy amryfusedd. VI. Fod y Cyfarfod Blynyddol i'w gynal yn mis Mawith (ar ol y rhybudd gofyni 1 0 21 diwrood), yn y 119 a'r amsef y cytunir amo gan y Pwyllgor. Galwit Cyfarfod Cjffred- inol Arbenig ar ol rhybudd cyffelyb, yn nghyda hysbysiad o'i annan. VII. Fod y Cyfarfod Blynyddol i ddewis Cadeirydd, Trysorwyr, Ysgrifenyddion, ao Archwylwyr am y flwyddyn dlilynol allan o etholaeth y Coleg. VIIL Fod AthrawOn y Coleg, yn rhinwedd eu swydd, yn aelodau or Pwyllgor, IX. Fod rholaeth y Coleg i'w gyflwyuo i Bwyllgor dewisedig gan y Cyfarfod Blyn- yddol cynwysedig o'r Athrawon, a'r Swydd- ogion, a dan Gynryehiolydd o bob Cyfundeb yn Nghymru, a dau dros eglwysi Oymreig y trefi Seisnig a peglo £ 30 yn flynyddol at y Coleg, ac un dros y cyfryw eglwysi a gasglo £ 10, ac islaw £ 30,yn flynyddol—y Cynrych- ioiwyr i'w henwi or etholaeth gan y Cyfun- debSirol, a'r .rhai hyny i'w derbyn gan y Cyfarfod Blynyddol. Os esgeolusa unrhyw Qyfundeb enwi personau gwneir hyny gan y Cyfarfod Blynyddol. X. Fod y Pwyllgor i gyfarfod ddwy walth i yn y flwyddyn, ao awdurdod i unrhyw saith o'r aelodau i alw (trwy yr Ysgrifenyddl oyf- '< aifcd neilldaol o'r Pwyllgor, nea gysarfod k cyffredinol o'r etholaeth. XL Fod y Pflryllgor yn meddu bawl i dderbyn myfyrwyr athrefnu ewvs eu haddysg nea adiaraael anrhyw Fyfyrlwr, ao i benodi, attal, nea ddiswyddo Athnw nea Athrawon; ond nid yn derfynol nes y byddo wedi ei gadarnhaa gan gyfarfod oyflSredinol arbenig. XIL Fod haner y Pwyllgor. cddleithv yr Athrawon, i fyned o'a swydd Sob blwyddyn, ond yn agorea i'w hail ethol Xin. Fod pamp o'r aelodau (heb gyfrif yt Athrawon a Swyddogioo y Pwyllgor), yn yt Athrawon a Swyddogioo y Pwyllgor), yn ddigon i weithredn. XrV. Fod y Cyfarfod Blynyddol yn moddu awdurdod i reoli y Sefydliaa-ftiroo reolau, eymetadwyo ten anghvmeradwyo srweith- rediadaa y Pwyllgor, cyhoeddi Adroadiad, a bod gan Gyfarfod Qyroedinol arbenig aw- duidod i newid enw y Sefydliad, a Bb ei gynaliad, ao i wneud unrhyw gyfnowiaiad yn ai drefniad a'i reoloelh, cad cadw at amcan gwreiddiol y Cble&

MI GLYWAIS t Miglywaisifod e^wyaneilldaol ynYstrad ondda wadi ymys i-v heddgeidwad ofalu na fyddo I berson seifidool roddi ei bresenoldeb byth mwy mewn un nfeUach yn yr eglwys. Peth newydd, wide 1 Mi glywaia i fod y pemco nehod yn un eft personau mwyaf dyBglaer yo y AL Mi glywaia i fod gweici iogkojr cylch hwn yn gwneud goimed o'r gwyr cyfoethog, a dim digon o'r radd weitbga*. 2_.w Mi glywais i fod govmcd o awdnrlod gan y gwyr cyfoethcg yn ein hegawysi. Mi glywaia i fod ffordd newydd o ddewis diacoruaid mewn eglwys Did oatf milldir a Yetrad Rhotdda. Mi glywais i fed yr ogJwya ndiod yn pioffesa ei bod yn dilyn yr ysggy thyrao yn fw, manwl n&'i chyd eglwysi. r ^i g]ywais i nad oedd e;n Hirelwvdd Iesa Grist erioed vedi anf n un heddeeid- wad 1 rwj^fcro nsb i ddyfxl iw gyfeillafh. Mi g yi nad yw biaanoriaid eglwy3 yn strad Rhondda, ddim ya ddig,m cyS- Jn 7/ on^g^Ty 3yud adnod.or ail benod y Rhufeit iiS. Mi glywais 1 fod dau aeiod o eglwys wedi eu cael yn euog o dod ua o'r g ,,4^^ psnuf, ac 1 un o honynt gael si gadw yn ol *mJyWudyraor' ar llal1 (o harwydd ei fod ynbercben ar dipcm o gyf eth y byd hwr) on°L7 f01 y" d'Jia=0D' D"^ Wondeb!

GILFACH GOCH. CYFABFOD PREGETHU BRYN SEION- Dydd Sal diweddaf, cynaliwyd cyfarfod chwarterol yr eglwys uchod, pryd y progeth- wyd gan y Paicbedigion T. Jenkins, LI™. a Ree8', T eberbert. Cafwyd pre- grethau rhigorol, a chasglwyd yn dda at ddyled y capol. SEPYDLU GWEINIDOG.—SulaLhm diwedd- af cynaliwyd cyfarfod o sefydln y Parch. W. Ihomas, di^eddar o L ntrnmh yn weimiog yn eglwys Noddfa, y Ile hwn. pry-y gweiTjydd wyd pan v P rchn. J. Pnchmd Tonyrefail R. M. Humphrey, Caerdydd; a J. RJ one. Llwynypia. Caf- wyd «edfaon hyffyd a gwlithog* a chynulI- ladau iluosog. Bydded yr undeb yn un hir a hwyddianus yw ein dymuniad. BYDDIN YR IACH K WDWRI AETH — Pryd- cawn dydd Mawrth, talodd y brodyr a'r chwiorvdd uchod ymweliad a'r lis*, o dan ar- we-niad Miss L ^cke. Aethant trwy yr benl- ydd dan gauu ea trnau nes cynhyifu y lie: yna aethant i gapel Noddfa, (B). Cynal- iwyd cyfarfod yno yn ol eu dull arferol, yn gynwysedig o ganu, gweddio, ac anerchiad- au, so ymddaogosent fel yn mwynhau en hnnain cyda llawer o foddh d. Yr oeA-4 cipel wedi ei. orlenwi. DEBOBA.—Y mne y gantawd btýdfttttj; uchod bron bod yn barod i'w dafcgan t vn gyhoeddus gan gymde^th^s grawly lie dan arweiimd Llew Ogwy. Gobeithio y bydd i'r anturiaeth droi allan yn Uwyddian- 118! ac y bydd i'r ardal roddi y gefnogaeth briodol i'r cor yn ei ymdrech tailwng. Yf ydym yn dysgwyl y bydd ncdiadau gan D. o Went ar y gantawd yn y DARLAN. yn ol dy- muniad y pwyllgor, ac yn urol a'i addewid ef, a hyny cyn y cyfarfod cyhoeddua. GOHEBTDO.

Y GWRTHRYFEL BARDDOL. LLITH n. Mae yn rhyfedd fed gwr mor ntoea deli- cate ei foesau (?) wedi ymrwbio cymaint yn y gymdeithss y mae efe yn awr yn teimlo f fath atgogrwydd ati. Beth yw yr acho§ ei fod wedi cael y fath ddiwygiad yn ddiwedd; ar 1 A ydyw yr hen gymdeithas wedi rhci heibio y gorchwyl pleserns o'i wablingo? Neu, ynte. a flinasar t iro ei r?flau grojag enaint heb srno flas copr ? Rhaid fod rhyw chwyldroad cymdeithaeol wedi cymeryd ue, 0 h^rwydd pe dilynasid yn mlaen ar yr hen system, ni fuasai gair o row am wrthuni moesau, &c.: Yn enw Ceridwen, a ydyw y dyn wad! colli ei synwyraa, neu ynte newydd ddyfod 1 feddiant o'i synwyrau y maiet Rhaia f un o'r ddau beth wedi cymeryd lie, oblepr fod y rhai hyny a organmolid gan ychydig amser yn ol yn aw* ya a P, -1 Uachto & ph b math o laid a allai oi ginliyK rhai hyny a fa yn cael en dwrdio gadxRD yn ddirgelaidd a chyhoeddua yn awr yn cael eu coii ganddo ar drostan oan- moliaeth, ac yn chwythu eu clodydd at draul darostwng rhai llawn gyatal a hwvthan* Ond, y dawiau anwyl I beth well fydd neb 0 gael canmoliaeth y fath geiliog y gwynt amgylchiadol a beth waeth fydd neb o dan wg y fath ystlum cymdeithfisoL Bobl anwyl! pafoddybeiddioddnebeon fod eisiau gwaed newydd yn ein cyfem- soddiad beirniadol ? Treiddiodd y fath syn- iad fellance i wythieni yt hen waed." lilt mwyn anrhydedd ein gwlad, na sonier am J fath beth mwyach. Chwithau b wyllgoran, na feddyliwch fod un math o deilyngdod yn perthyn i'r M gwaed newydd." A phan oera yr hen waed yn yr angeu, bydd wn ben genedl anwyl, fel y dywedfi yr h ^n Shaw,— "y genedl fwyaf annysgedig yn Ewrcp! Ni chredaf fod neb o'r giwed foes^pv t (term newydd mam) ynrhyw awyddusiaw* am eistedd ar y sedd feirniadol; ond credaf y gellir cael digon o feimiaid y gWfcw newydd a allant feimladu yn otsetf, a iwfl i ddarUen y feimiadaeth o flaen y gynuU^ia- fa heb raid i gadrydd y pwyllgor roasting jacks o honymt. < Tebyg na chyfansoddai Glanffrwd,, 5^ onwy, D. Morganwg, Hwfa Mon, Taftuog, Rhydderch ab Morgan, Lleurwg, Uew LI wyfo, a Gwalchmai, 0 dan feirniadaegn f gwaed newydd." Nid yw y cwbl ondUnt- iad uoethlymyp. Gwnelai, cyf iDSOddfl pol anohonynt, a chyfansoddat Dewi Wyn • Essyllt hefyd pe gwetai siawns am eniH swllt. Onid ydyw ambsll i' wiedi eoiB rhai sylltan 0 dan y gwaed newydd yn ddiweddar 1 Pwy sydd feirniaid tail wng ac YJTOP*- IWHJS yn y Deheudir 1" Gair pwysig yw ■" ymddiriedus yn el gysylltiad a t swydd feirniadol. Dyma y graig ar ba un y BM eweh rhai wedi myned yn ddrylliau. Yt ydym wedi cael clywed pwy yw J beirniaid teilwng," os ydym. JKPJ* gwaed newydd —Titus Lewjj, B^yad- erch ab Morgan, Lleurwg, D. Morgatowg, 1 Caeronwy, a Glavffrwd. A ydyw y dyn gwyn jn gwyboa Dew y Imae yn ei ysgrifenu? Y mae pedww oY i haner dwsin a enwyd yn hen feirnia^ M ni f/ddai ond clod bycoan iawn dywedid eu bod wedi cynawni y swjoa sp llawn cystftl a'r yn-ffiamychw* elJn*u II mae Lleurvg yn sicr a* y seddfeiiMgl mor forea Rg yrtau. Am y ddau dfflWWj oid oes neb yn amhen en gallucedd, am mm 088 neb bywbedyddiol a rydd wall olaf na Dewi Wyn. Y mae yr oil 33a < ion "parchtiB en moesan," wrth gwrg [ aDewiHaran a Nathan DyfedynBOt- e'ddo." Hwythau yn "bobl baT i diwyg nti mcesau y fath fe! na fyddai KKNB cywilydd eu dangos ar Tinrhvw Eithsf da, ni charem rm y byd ddw«mjp r Eithsf da, ni charem rm y byd ddw«mjp ( amgen am y ddau henafgwr "pw'wMk.- Ocd esgnsoded y gwr gwyn ni am Ml mai wrth ei lathen ei hun y mae yn inaim erp;lL Taw pia hi, boys." Djlem fel cenedl adiolcli fol apr TW ychydig areill sg a fyddr.rt yn waa«B»tw gat fel beirniaid oyn hira bod y vtall