Tarian Y Gweithiwr

!"• YK ALCANWYR. Mae gobdfeydd yn y Western Matt am ùdydd lao, y lafed o'r m:s hwn, yn dweyd ei bod yn ffaith ag sydd yu ddyledua iddo ef I-ft chyhoeddi fod y "Tinplate Trade of South Wales" ete mown perygl yn achos rhai cyf- i iogwyr, ar un llaw, ag sydd yn gweithio am- f *er llawn, ac yn gyra mwy na digon o waith o ddydd Sul hyd ddydd Sadwrn ac ar y Uaw a! all, gan fawr awydd y weichants i gael Prisoedd yn is nag oeddynt cyn penderfynu o'r, Undeb i gj»u y gweithiau am dd¡;¡u ddi- mtuod o bob wytfcnos yn yr Hydref ciwedd- r Y mae yn rhyfedd, mecidai, yn ngwyneb ? «yr;ydd y fasnacn Auiwicaaaidd, a bod atch- I «bit>B y gwaaw*n {Spring mdets) ar guel eh dtii by 12, fod y priaoedd wadi gostwi g o fewn y dd-eu neu dn mis diwaddaif o leiaf hiter i- ttuoQ y biweb, pan mae y feddytiniaeth mor i "&ymJ. Paham na bai y cyflog^yr uned;g yn cj hueddi cyfarfod i benderfyi-u parhad u'r J^dwar diwrn< d hyd ddiwedd Ehagfyr, sc i gwtogi yn Eubollach w eai bycy cs byddai galw ad y pr^l h wnw. Sj m ud„ i hyn yr ar- t sydd yn arog ar faddyiku dyisio i yn tigbyi(jhci £ dd uchW raasnachaetii, fed y c«t- jn tazfyno^r idiwedd y mii iesaf. Fel syivvectydd enmus, -ga^rch i mi wasgn ar y .-gvoutbmsvvyr am weithredkd bean. Y mae' */r pwys mWfaf i beidio gadael yr achos i I orwedd yn farw un diwrnod yn hwy, gan mai gweithrediad union gyrchol ar ran y cyf- logwyr a rydd deijfyn ar ostyngiad yn y pris- oedd. Ac yn y modd mwyaf difrifol, byder- wn y bvdd i'r eyflogwyr hyny ag sydd tu allan i Undeb y Cyflogwyr weled y priodol- deb o uno yn awr wedi cael y fath brofion amlwg o'r Ilea a ddeillia o honi, ac y bydd iddyiit gynorthwyo i achub y fasnach o'r sefyllfa ddadfeiliedig ag y bydd yn rhaid iddi syrtbio iddo os parhau a wnant :fel yn bresenol. Dyna swm a sylwedd llythyr "Respiee Finem" yn y Western Mail, a dichon iddo swnio fel cnul cloch marwolaeth yn nghlustian holl alcanwyr ein teyrnas. Byddwn ni o wythnos i wythno3 yn cyhceddi i chwi sefyllfa masnach, a chymerwn un o gylcbgronau goreu y deyrnas hon fel safon ein hawdurdod; yna chwiliwn chwech o wythnosolion ereill er profi cywirdeb ein had- roddiad. Gyda'r gofalwch yna eto nid ydym yn honi i Di ein hunain acffaeledigrwydd, a dywedwn yn eithaf difloesg nad yw goheb- ydd y "Western Mail" hefyd felly. Cy- nghor y cyfarfod diweddaf yn Gloucester oedd am beidio gwerthu dan 16s. 6c. am C Coke; ac os yw gwerthwyr unigd, tufewn a thuallan i gylch Undeb y Cyflogwyr wedi troi y glust fyddar i'r cynghor hwn, pwy sydd i'w beio? Fe wadwn ni osodiad y gohebydd hwn fod pris blwch llafnau alcan wedi syrtbio o 17s. 6c. i 15s. gyda rhai gwerthwyr, ond fel rheol y mas yn anwireddais. Mwy na thebyg fod yn mhlith y cyflogwyr sydd yn aros allan o'r Undeb rhai a fyddent dan orfod o gau eu gweithiau am na chaent gynyg, aT bris pen- odedig y gynodeithas, na thebyg felly, am eu nwyddau. We], paham, medd y darllenydd. Atebwn nicau yn syml fel hyn, fod rhagor rhwng seren a seren yn y farchnad alcanaidd; fel pob marchnad arall. 9 Clywsom am rai a werthent rwbel yn He glo yn 1878, a byddai yn dda ganddynt gael suplio y rhai y gwerthwyd iddynt a'r glo goreu am bris is na't" cyffredin yn awr, ond ni chant. Baont yn anffyddlawn yr adeg hono, ac yn awr y maent yn dwyn eu penyd. Felly hefyd y bu gyda gweithwyr llafnau alcan. Wrth droi i'n dyddlyfr cawn adrodd- iad fel yma wedi ei gymeryd o enau tyst geirwir. Gorchymynwyd arolygydd y than orphecol o waith alcan T——t i anfon allan archeb o 600 o flychau o lafnau unassorted neu trwyddi draw, fel y byddwn ni yn eu galw. Nid ydynt i'w cael heb ea gneithio, medd yr arolygydd. Ydynt, medd y per- chenog; elrycnwchetodrosy stock. Gwnawd hyny, ond yn aflwyddianus fel o'r blaen. Yna aeth y perchenog Ag ef at hen stock o neuters ag oedd wedi bod yno am hir amser. Gwna y rhai hyn y tro, meddai. Na wnant byth, eba'r arolygydd; nid oes Ilafn da yn mhlith f r oil o'r rhai yna, oblegyd toasters ydynt. e, ie, mi wn hyny, a mwy, ond caiff y rhai hyn wneud y tro. Y maent yn myned yn ddigon pell i blith tramoriaid ra wyddant y gwabaniaeth rhwng llafnau da a drwg; ymaith a hwy, ac felly y bn. Tro arall, daeth eiaiau unassorted 14 x 10, a gorchymynwyd yr arolygydd fel o'r blaen i'w hanfon allan. Atebodd yntau nad oeddent i'w cael heb eu gweithio, pan yr atebwyd ef fod yno hen stock o toasters 28 x 20, am dcri y rhai hyny i lawr, ac y byddai iddynt wnenthur y tro yn gampus, ac felly y bu. Yn awr, ein casgliad ydyw mai y bobl sydd yn ymddwyn yn an- nheg fel yma ar y prynwyr mewn adeg o brin- der yw y bobl sydd yn gorfod gwerthu am isel brisiau yn awr, ac yn cadw eu hunain allan o Undeb y Cyflogwyr, fel y byddant ya rhydd i werthu am y prisiau a fynant. Dyma y bobl sydd yn gowardaidd am ymosod ar bris y gweithiwr. Y maent wedi colli ym- ddiried y masnachwr, ac yna rbaid taro y gwac, fel y gallont werthu dan bris er cadw iau eu gweithiau i fyned. Am y prescription Blan a rydd y gohebydd a nodasom, dy- wedwn, proved to be a failure. Mae y mas- nachwyr yn gwybod hyd adeg y restriction, ac yn gwylio yr addg bono i ostwng y pris- oedd. Cyfaddefwn yn rhwydd fod y m-istri yn enill rhyw ychydig wrth y gorweithio, ond dywedwn yn hyf mae y masnachwr sydd yn enill fw) af drwy hyny. Yr unig ffordd effeithiol i wella masnach yr aleau yw dilyn cynghor'y llythyrau a ysgnfenwyd genym yn y "South Wales Daily News" ddechreu y flwyddyn o'r blaen, sef rheoleiddio y gwaitk yn ddyddiol. Gwyr y masnachwyr derfyn yr amser penodedig, ond ni ddeuant byth i wybod pe lleheid y gwaith yn ychydig bob dydd, ac eto ni phetruswn ddweyd na byddai yn welliant moesol yn mhlith y gweithwyr. Gyrir arnynt yn awr i ddirladd eu cyrff, nes ydynt yn myned o'r ty i'r gwaith, ac o'r gwaith i'r dafarn, oddiyno i'r gweiy; ac i'r gwaith draohefn. Onid hyn yw hanes dad- feillad cenedloedd ereill a faont mewn bri yn yr oesoedd aaethant heibio, pan mae deil- iaid cnihyw wlad yn cael en dirladd a'u han- foesoli drwy eu gorweithio. Gelluryn rhwydd ysgiifenu ar furiau senedd dai y wlad hono y geiriau, Ichabcd, y gogoniaut a ymadaw- odd." Yr hyn sydd wirionedd am genedloedd ac am wledydd ereill sydd hefyd yn wirion- edd auj ddosbarthiadau llai yn y gwahanol wledydd. Pe agorid y gweithiau i weithio, dywedir 25 o flychau yr un gan bob-cynier- iad o w eitb wyr yn y melinau a'r tinhouae am 'flwyddyn arall, a gweithio chwech diwrnod yn yr wythnofl, yna byddai gobaith am gadw y priaoedd i'r Ian. Clywsom fod for gen en Aberdulais yn cael bygwth y dcr arnynt oni fydd iddynt gy- meryd yr un fath a foremen Pontardawe. Daw y dur i'w safon yn luan, aa ar ol hypy bydd tawelwcb. Gall fod o wasii ieth nrawr i'r wlad, ond bydd yn rhaid cael y colsyn coed at haiarn y llafnau alcan. Y mae mwttwr yn Nhrefforest, mi dybiwn wrth y swn a glywn. Paham na byddai y bethgyn yno yn cynyg cyflafareddiad? Bedd- lon*n ddadleu eu bachos. A chauiatrm nad yw y ptia yn umh na 15&. y blwcb, Did oes galw am gyfnewidiad yn t^biis y gweithwyr, gyda'r eithriud i'r cyflo cwyr ddychwelyd y saith a hanar y cant. Gallant yn rhwydd ffidrddu) hyny. YI adroddiad fcm yr wyth. nos hon sydd fel hyn" Tinp'ates maintain their steadiness, at, tickets coLtinue to ex- perience a brisk demand f cm Anierica. In the Forest of jDtr&n, last wttk, three cargoes of Middle^bcror-ph pig v. ere iiqjiorted for ForebtTir-pIateMiinuf ict'i?ers. The freights were 7s. per ton, lidded to vhich may bi placed another 2- 6c. I efore fianl delivery at the works. Plates iet^h d twm 16s. 9c. to 17'J. per b x, the deftiaad being brisk.5' Gv elwn fed potent rev^ydd eto wedi ei gofr(;stau gan un Mr. Kdght, Pontypridd, at biclo a glar.hau l'afi:au. Yn aw; goddefwch i mi gyflwyno comt li- ment yr alcanwyr i olygycid parehus y f ;rdd- omaeth am ei ddull gonest a didd&t bynwyneb yn adolygu awdl Eurfrjna, a gwn na bydd i mi fesur hwyl ei ddigrfaint ef wrth ddweyd fod hen lane fel efe dan gryn anfantaia i" wybod, er rhodio llawer o honoyn nghwmm gwyryfon, am y "Berwi hwyl maelt Hwybro hwn, I briodi wedi hyn." Dichon y rhydd Cupid, iddo eglurach dad- guddiad o hyn, a hyny heb fod yn hir. Y mae glewion fel yntau wedi syithie yn ngwisg eu cefnau fel meirwon dan rym ei saethau ef. Deallwn ei bod yn gwerthu yn dda. Ati, fechgyn; gaU werthu pum' mil yn rhwydd, ond i chwi fod yn ffyddlon. juitwy-g AFAN. I t.

0 BEN "CLOCK MAWR" TREDEGAR. Ho ho dyma hi, oes dim bAf-i fod ? Beth fydd hyd y ganaf ? Ond gwlyb hiD, gerwin, garwaf, A rhew, a gwynt oer a g&f. U Welsoch chwi shwd dywydd ericed V medda'r bobol. Peidiwch a chwyno ar lawr yna yn y cyagod. Beth pe byddech fry ar y cribyn hwn heb un umberella na chot fawr ? Caffed amynedd ei pherffaith waith," fe ddaw peth&u i'w lie yn yr amser pricdol. Y mae yr Hwn sydd wrth y llyw yn well na ni, a dylem ddysgu boddlomwydd. Ni chaws- och glywed fy Uais yr wythnos ddiweddaf, er fed amihyw bethauac eisieu sylwi arhynt. Ni fum oddicartref cbwsith. Yr wyf wedi cael fy sierhau, yn y fath fodd fel nad oes perygl i mi gymeryd y goes. Un peth gwir bwysig y dylaswn fed wedi sylwi amo yd- oedd,- CWKDD MAWR AR Y MYSYDD. Ymgynullodd tyrfaoedd c/n glowyr dewr- ion yn nghyd ar y mynydd rhwng Glyn Ebbw a'r dref hon, ddydd Sadwrn wythuos i'r diweddaf, i wneud ymholiad i'r cynllun goreu i weithredu yn yr argyfwng sydd yn debyg O'D cyfariod ar fyr. Clywsom fod yno ymholi am y Ceiliog Gwynt, a bod y cadeirydd parchus yn dymnno arno beidio camliwio dim o'r gweithrediadau. Na, gfi- eillion anwyl, y mae y Ceiliog a'r DARIAN yn ormod ffryndiau i'r glowr tlawd i'w ni- weidio mewn un modd, a chreda hefyd fod y glowr druan yn cael digon o gam yn barod heb iddo ef fyned i'w gamliwio. Nid ydym mor haerllug ychwaith ag amheu eu hawl fel dosbarth o gymdeithas i drefnu eu materion eu hunain. Dymunwn rwydd hynt iddynt i weithredu yn y ffordd oreu er eu lies yn yr amgylchiad presenol, gan obeithio na fydd iddyntwneuddim ag a fydd yn niweidiol iddyntynol Haw, ond v bydd i bob an o honynt weithredu yn y fath fodd ag a fydd yn adlewyrchu bri amynt fel aosbarth pwysig yn nghymdeithas. Deallwn fod y cyfarfod wedi ei ddechren trwy ganu a gweddio. Wn i ddim yn iawn b8\b. i'w ddweyd am hyn hefyd, boys. Y maa amser i bob peth, a chredwn, gan mai amcau mawr y cyfarfod soniedig oedd pethau bydol, nad oedd yn utfol a iheswm a chwa^h dda i fyned trwy "ffurf o addoliad yn y tKchreu, gan ei fod yn thy debyg i sabotti y Boa Mawr. Onid gwtthun fyadai clyvwi glowr wrth ddugyn i'r pwll yn gweddio am gael Blip yn y glo y diwrnod hwnw, neu paa fydd stop trucks eu bod yn cynal cwrdd i weddio am i'r nefoedd anfon nifer o tracks i ben y pwll, fel pe byddai y Bod IlAwr yn fasnach- wr o Gasnewydd. Y mae eisiau mwy o consistency, fechyn. Gwn fod angen meddal- han calen llawer meietr, ond nid mewn cwrtAfj|jNfc|>*W^ at aipcan arall y fine' anfttn eirchiv>n am hyn^ chawsaf mawrion ein gwlad olwg gyflawn a chywir ar sefyllfa isel y glowr yr adeg bre- senol. O! na phortreadent ei galeai a'r peryglen y mae yn gorfod wynfim yn eu meadyliau, yna, os nad yw eu calonau fel callestr, byddai rhaid iddynt deimlo. I lawr, i lawr wrth gadwyn Mth Disgyniw elowr cu, I ddilyn ei daiwriiod gwaith Yn anadl angeu du I IJafuiio mai o ddydd iiJdydd Yn awyr marwol nwy, i A dwrn haiarnaidd gormes sJti Yn dyfnhau ei glwy. J ? Yn cychwyn mae yn lion ac iitah Y boreu'n ddedwydd iatrn, J A dysgwyl bydd y teulu bach Ei weled y prydnawn -1 Ond ha cyn haner dydd mijPi dod Gydweithiwr du ei liw, ■§ £ I daywedyd wrtb y teulu fOK? Y tad aan erchyll friw. 0! feistri anwyl, gwelwch imHl Y glowr tlawd, difri, A chofiwch taw ar lan y Mae'n enill aur i chwi { .-Wr Ac os y credwch ei fod ef a" Yn ymddwyn weitliiau'n ffol, 0 na ormesweh,—y mae'r nw A'i Uygad ar eich hOl,

DAMWAIN. Dydd Sadwrn diweddaf cyfarfu dyn o'r enw Wm. Williams (Bdlarat), a damwain yn Whiteworth Branch, sef un o lofeydd Trede- gar, trwy i ddarn o lo syrthio arno. Ni chlywsom yn iawn pa faint o niwaid y mae weai gae1, ond gorfu i'w gydWeithwyr ei gludo adref. Yr oedd ymddygiad Rhys Frechog, yr hwn oedd yn gweithio gydag ef yn hottol wael ac anheilwug o'r djsn. Ni wnaeth gymaint a chynorthwyo i'w gludo gartref, ond arosodd yn y gwaith i orpnSu y dydd, a chawsai y truan aros yn<Kyn tit boenau o'i ran ef. Y mae ymddygiad calongiled y gwr Ilhys, yn haeddu sen a sarhad p< b't!yn yttyriol; %c os gwelaf ef o gwmpas y Cli-;ék Mawr^" byddaf vn (flbyg o sibrwd yn ei glust" Rhys calon Ninten."

ORATORIO "LOAN FEDYDDIWR." Dydd Gwener diweddaf bu corau yr Eglwysi Sefj dled'g o Blaenau a Dowlais yn unol, yn eglwya St. Sior, Tredegar, yn per- fformio y darn cerddoroi uchod. Yr oedd cyyaullia4 pobloedd liwer yn y dref yii gynar y prydnawn, a chlywsom fed y coran wedi myned trwy eu gwaith yn dda iawn. Y mae cerdderiaeth yn cael sylw mawr hyd yn nod gan yr Fglwys y dyddiau hyn. Y mae llawfr o ymdrech yn cael ei wnend yti mhob modd yn yr eglwya hon i gidw y canu ar el draed. Y rose organist cyflogedig, ac ar we'nydd cyflogedig ym>. Bu rhaid iddynt fyned i'r maes Angbydffuifiol i gael arwein- ydd. Gwsdodd hwnw ei ffydd er mwyny dorth, a tbrawsnewidiwyd ef ar eilkgto 'oil yn lowr dui f d yn glcchy !d gwyti. 'Dywed chips-correl y "Cam"nad yw y sWyqdog ai;thyn gorphwpr yn esm y th ar ei ^gttrmog am ei fod yn gorfod act ic'r ci bacH wxth sawdl yr effairiad, ac yttah v edi ei drwytho yn ordd^oncl mewn Glet field Starcb. PUty garw aor danc. • fit Ow! dro ffjvael I Wfl dron got —1 wadu I Fel ^p<ias; I|cariot; >-• A eota, idiot, -I-unWi-gred wrth ddarn grotr. Hyderwn y gwel ei gamsynied, ac y try yn ol i dy ei dad.

RHY GYNAR DIPY-N BACH. Cymerodd dygwyddiad thyfedd le yma yn ddiweddar. Y mae gwraig dyn yn George- town yn ngwallgt fdy y Feni er ys blynyddau. Tua wythnos nsn ddwy ol daeth i glustiau y dyn ei bod wedi marw, ac yn lIe gwneud ymchwiliad priodol, aeth yn syth at swydd- ingion y cymdeithasau dyngarol y peithynai rnddynt i godi ei arian. Yna ffwrdd ag ef at y saer i orchymyn arch, ac at y teiliwr i gael mourning, ac huriodd gerbyd i fyned i gyrchu y corff i Dredegar i'w gladdu. Gweithiodd ei gydlowyr awr neu ddwy yn hirach ddydd Llun er myned i'r angladd dydd MaWrth. Aeth y gwr trallodus (?) i lawr i'r Feni, ac er ei Byndod yr oedd y wtaig yn fyw Rbaid fod y cyfaill mewn brys i gael gwared o honi, neu buasai wedi gwneud ymchwiliad man- ylach; ond cafodd ei argyhoeddi, er ei ofid, ei fod dipyn bach yn rhy gynar. Dichon y goddefwch chwi, Mri. Gol., i hyn o hysbysiad gael ymddangos yn ddiddadl, sef fod yrarch ar law y gwr tralfedus, ac os bydd rhywun am ei phwrcaeu, gellir ei chael fel nwyad ail law am lai na'r pris arferoL

GWAELOD Y SACH. Y mhe genyf wmbreddf o bethau yn galw am sylw, ond fy llith eisioes yn faith, felly rhaid eu taflu allan o waelod y sach yn sypyn. Mae ffwrneisiau Sirhowy yn cael eu chwythu i fewn yr wythnos hon yn ddiffael, a'r rhag- olygon yn ebeithiol. Gwybydded y "Pack- man fed ei ysgrif yn,y DARIAN ddiweddaf a thuedd yndai i niweidio rhai persocau. Gwell-iddo aros yn Jericho nes i'w farf dyfu na 8cxiblo i'r DARIAN yr hyn mae y menywod yn ddweyd wrtho, gan ei fod wrth hyny yn gwneud hen fenyw o hono ei hun. Y mae gohebydd y "Merthyr Express o'r lie uchod yn y newyddiadur hwnw, yr wythnos ddi- weddaf, yn condemnio y lasses am ganu ar hyd yr neolydd ar y Sul i aflonyddu pebl yn yr addoldai, ac ar yr un anadi yn eanmol y Gwirfeddolwyr a'u seindorf am gadw ddeng- waith mwy o row nar merched ar yr un dydd wrth fyned i'r Eglwys. "It smells strong of..animosity, Mr. Treble C." Y mae gwidw barchus y "Cam" wedi priodi, a bydd anerchiad gan y Ceiliog Gwynb lir pAr ded- wydd yn y DARlAN nesaf. 0, Y CEILIe9 GWYNTI

LIVERPOOL. (ODDIWRTH EIN GOHBBYDD NKUXBUOL.) Dal yn oer iawn y mae yr bin yma o hyd agystyried pwy adeg o'r^ flwyddyn ydyw; a cneir -gwlawogydd trymion, gyda gwynt- oedd uchel yn atnl. Y mae gwlaw-leni yn bethau cyffredin y dyddiau hyn. Er fod mwy nag arferol yn cwyno gan anwyd, eto nid o.es un haint neillduol yn blino y bobl. Bu Mr. Lyster, prif bekianydd y Dock Board, y dydd o'r blaen, yn mhlitn ereill yn rhoddi ei dystiolaeth o flaen pwyllgor o D £ y. Cyffredin ar y Goleu Trydanol. Yr oedd yn ffafriol i'r arferiad o hono ar l^n yr afon, ac yn y dociau yma; ac ychwanegodd y byddai hyny yn lies i fasnach y lie, gan y gellld yn fwy rhwydd i-dadlwytho y llongau mawrion yn y nos. Mae amrhyw brawlion wedi cael ei wllend ar y goleu hwn yma yn ddiweddar; acy mae un masnfechy4$l tori^^M yxi ei d4efnyddM bob sm nwc|i- ^ea^ytsxorfa eang. Mae y goleu hwn yn rhagori mewn disgleirdeb ar y nwy. Byddai yn oleu campus i weithio yn y nos ar ben eich pyllau yn Morgan wg. Cafodd amryw o werthwyr llaeth ag oedd yn fyr o fod i fyny & gofynion y gyfraith^ eu dirwyo yr wythnoa diweddaf. Yr oedd llaetb rhai honynt yn cynwys o 10 i 15, neu 20 y "cant o'ddwfr. Nid teg gwerthu dwfr am bris llaeth. Mae cyfraith lleol a basiwyd yn ddiweddar yn gwasgu yn d^n ar y llaeth werthwyr. IJhaid i'r lleoedd gwerthu fod i fyny & gofyx$$n neillduol, ac wedieu cofrestru, cyn y byddant yn gyfreith- lawn i weithu ynddynt; eithaf priodol. Ni ellir mewn lie mawr fel yma, fod yn rhy fanwl er gotaltl iam iechyd y trigolion. Pasiwyd oyffaith yma er's dros deng mlynedd ar hugain yn- ol mewn perthynas ag arwyddion uwchben masnachaai. Mae y gyfraith hon wedi bod yn hano er ys rhai blynyddau, ond y mae y Cynghor Trefol wedi penderfyuu ei hail cario allan. Bydd y tafarnwyir, yn ddiau, drwy hyny yn gorfod tynu i lawr lawer o'u harwyddion. Mae .amrhyw o farilau gwydt yn grogedig uwch- ben amryw o'r tafarndai, gyda gwahanol ddarlleniadau arnynt yn dangos rhagor- iaethau (?) yr hyn a werthir yn y tai hyn. Mae gan un cwmni o ddarllawyr—"Walker's Wrexham Ales "faril o'r fath uwchben pob un on tai, gyda llun gafr arnynt, yn nghyd a'r geiriau "Cymru am byth a'i mynyddoedd i mi" Yr oedd llanc'ar ymweliad yma o Gymra yn ddiweddar, tynwyd ei sylw at y frawddeg yna, ac meadai mewn mynyd, "Did rbyfedd i'r afr ofyn am fynyddau Cymru, y mae yno yn fwy naturiol iddi na bod uwchbea ty tafam yn tyst o'r trueni sydd yn dyfod allan o'r cyfryw." Ond mae y cwbt, yn ol yr hen gyfraith leol i ddyfod i'r llawr. Eithaf da, ond buasai yn well pe buasai Mesur Lleol Syr Wilfred Lawson i gau y tafamdai yn pasio trwy y Ty mawr yn Llundain. Wrth son am Syr Wilfred, mae y Barwnig anrbydeddus i fod yma y Eeithfed o'r mis DeSAi, i agor adeilad mawr y Washington Hotel, yr hwn le sydd i gael ei gario yn mlaen mewn egwyddor hollul ddirwestol gan yr anturiaethus cynghorwr Mr. Ronald, Mc. Dougall. Mae Cyfarfod Talaethol y Weslayaid Sacs- nig, Dosbarth Liverpool a Gogledd Cymru, wedi bod yn eistedd yma sr wythnos diweddaf. Gwneir llawer y dyddiau hjin gan rai Toriaid yn nghylch aadysg grefydJol l blant yit ysgolion y Bwrdd ¥egol, heb gofio fod arian addysg yn dyfod o logellau y trethdalwyr. Os mae ? ddysg grefyddol yw unig amcan y cyfryw, byddai yn dda iddynt edrych ar y modd mae enwad parchus y Wesleyaid yn gwneud y gwaith hwn ar eu cyfrifoldeb eu bunain. Dangys ystadegiu fod yo y Dosbarth hwn 69 o yfgolion dydd- iol, gyda 15,115 o ysgolheigicn, a 4,989 o -bi,lint bychain, yn dangos ll fyd gynydd o 295 ar y flwyddyn o'r blaen, gyda derbyn- iadau o J16 531, a threulradau i'r un swm. r<ichus,-dnite ? Pregeth" yd yn eu gwahanol gipelap y Sabbcth diweddd gm amrhyw o f' eftwogion yr enwad oedd yn btesenol yn y Cyfarfod Talaethol, fe! y Parchn. Di. Rigg (tlywydd y Gynhadledd), Marmaduke; C. Osborne (ysgrifenydd y Gynadledd); Dr, Punshion, ac ereill. Hwyliodd 60 o weithwyr cotwm o Stock- Jort yn yr sgerlong Polynesian, perthynol i iinell yr Allan, ddydd Iau diweddaf. Yr oeddynt yn myned yn ol cytundeb blaenoroI I i weithio i'r Dundas Cotton Mills, Dundas Ontario. Mae y rhai hyn yn gwneud 150 sydd wedi myned i'r un man. Yr oedd 500 or weithwyr Stockport wedi gwneud apeliad- au am leoedd.y 60 a aeth i ffwrdd yr wyth nos ddiweddaf. Beth y mae hyn yn ei ddy- wedyd 1 Dim llai na bod Uafur yn fwy yn y farchnad na'r gofyn am dano. Ond y mae yn gysur i weithwyr aflwyddianus Stockport ao ereill fod amryw ofeiioau yn nghymydog- aeth Montreal yn gwneud parotoadau mawr- ion ihelaethu eu terfynan, agwahodd gweith- wyr swydd Lancaster yno, gan gynyg iddynt fanteision Canada. Y mae amryw o bethau yn ymgynyg i fy meddwl, ond nid oes amser i ysgrifenu ychwaneg yn breaenol; ond goddefer i mi cyn rhoi heibio yir ysgrifell i wneud apeliad ar ran eich gohebydd ffyddlon a galluog, Lewys Afan. Fel y gwelir oddiwrth hys- bysiad yn y DARIAN, cymer ei Art Union le yr eilfed o'r mis nesaf. Weithwyr Oymru, a yte&tftwi wedi gwnend eich dyledswydd trw^bigrnu tocynau? Y mae Lewys Afan, fel y gwyddocb, er derbyn gwg rhai a ystyr- iant eu hunain ya uwchraddol, yn barhaus yn ymladd eich brwydrau, gan wylio yn ddyfal eich iawn.au. Nid oes un os am dani, mae Lewys yn awr mewn angeu. cy- mhorth, neu ni fuasai yaymgynyg at Art Union o gwM. A friend in need is a friend indeed." Yn awr, ynte, gydweithwyr anwyl, gwnewch eich dyledswydd pan y ncae galw am hyny i'r hwn y mae eich ffyddlondeb y i'ch hacbos yn hawlio. Un o honoch yw Lewys. Conwch y geiriau, Gwnawn dda i bawb, yn enwedig y thai sydd o deulu'r ffydd."

ART UNION Y GWEITHIAU ALCAN fv MRI. G9L.,—Mi garwn allu rhoddi bon- clustiLl* ydyberthynayrVythnosddiv eidaf am alw yr Art Union yn Art Union Lawys Afan. Nage, gyfaill, Art Union ) Gweithiau Alean yw ei enw hi, a'r budd o honi i Lewys Afan. Yr wyf yn teimlo dipyn bach yn swil i feddwl fod yn rhaid i jolly boys fel ni wrth Art Union i dalu un sydd wedi rhoddi ei holl gysuron i lawr ar ein rhan. Cadwer hi yn agored, canys y mae bochgyn ein gwaith ni yn foddlon cymeryd tocynau bob mis hyd nes cyrhaedd swm gwerth ei roddi iddo. Er pob peth, cedweh hi yn agored am rai mis- oedd yn hwy. CGCHYBERLLAN.

Yn awr yn barod, pris Swllt trwy y post, "Y TEXTHIWR A'I GI," Sef Can ar eiiian Cymreig a Saesonig, gan H. MILLS, (Tafonwy), Pontypridd. Y STEADY FOD W Gr BURIAL BOARD. TO CONTRACTORS & OTHERS. THE Ystradyfddwg Burial Board inviteTenders JL for Digging Graves and Vaults at the Treorky Cemetery for the period of One Year from the present month. A Specification of the work required may be inspected at my Office, The Court House, Pontypridd. Sealed Tenders to be sent in on or before 4 o'clock on Wednesday, the 4th day of June next, adressed to The Clerk of the Ystradyfodwg Burial Board, The Court House, Pontypridd." Kp fledge is given for the acceptance of the lowetft or any fender. By Oti&n I J. EDWARDS PRICE, Dated May 16th, 1879. Clerk to the Board ART UNION Y GWEITHIAU ALCAN, Er budd i Mr. W. Lewis (Lewis Afan). CYMER tyniad yr Art Union hwn le yn Cwmbwrla, Abertawe, ddydd Llun, Mehefln 2, 1879. Yn mhlitn y gwobrwyon, bydd Cheffionere, gweith £ 6 6s.; Chest of Drawers, £ 5 5a.; Oriawr, £ 5; Cadwen Aur, X4; Drych Hardd,.£2 103., yn nghyda modrwyau, tlysiau, a llyfrau. Cymer y tyniad le yn ngwydd amryw o foneddwyr, a chyhoeddir y rhifnodau budd- ugol yn y DARIAN ^m^leh. 4. Tocynau, 6c. yr un.—W. ROBERTS, Ysg., Quarry Cottage, Cwmbwrla, Abertawe. EISTEDDFOD GADEIRIOL PONT- YPRIDD, DYDD MAWRTH Y [ SULGWYN, 1879. PRIF DBSTTNAU. 1. I'r cor heb fod dan 50 mewn nifer a gano yn oreu yr 1 Hallelnjah Chorus' (Messiah). 15 0 0 A baton i'r arweinydd gwerth 2 2 0 2. Fr 20 gwryw a ganout yn oreu y Glee I Little Church.' 5 0 0 3. Am y biyddest oreu ar 4 Y Gwan- wyn.' 5 5 0 4. Am y 12 penill goreu ar 'Y Ddamwain ddiweddar ar y Rheilffordd yn Mhontypridd.' 110 Am yr ail oreu 10 6 Beirniaid— Glanffnjed, acEos Ebrill. Programs neillduol ddyddorol yn awr yn barod, ac i'w cael am' y pris arferol gan J. T. Evans (Oenin), 19 Berw Road, Pontypridd. D. LEYSHON, Cadeirydd. Obuin, i A. A. Mo LUOAS, J Ysgn. H. W. HUGHES, pro. tern. ). PENTRE YSTRAD. PAPYRAU PARWYDYDD (P.-p.r B anginas). "p^YMUNA Tbca. Daviea, Pe^-ite. Ystr.d, roddi ar ddeall i w gyfoiHisn yn ngbymydogaeth yr YBtrfidfei f id wedi ca&l adgyflet wad helaetb o Bepyr Patwydydd o'r g* neuthuriad ciweduaf, to i gyfr&fod a'r amseroedd, oi fod yn pon^eifytu ei werthu "am y priiainit rb&taf &g y mao yn b; sibl. Q-ellir cs-ol pipy? ganndj o 3|c. y pisin i i/nv. Cofie? y ojfeiriad,— THOMAS DAVIES, Ne^-sago: t, Fettro Y&tra .ilL Neuuydd. on da o LerpivL I TY GOMER I'R CYMRY. YMFUDWYR Yil í.a:Ú eu Bj.kb i hob partcV b; d&aiyp ria^ec;d iseliif, Cyf-ti fydd»f y Vcm hyny a at foaa-1 at: f' ar en oyfocu&d i'r crof. Ri cdd.f y Cytnsy gyda'u gil/dd yn > Ileoecd go>aa a dLv- a? fwrdd y licr giu. Pob hjSbyeiu4 i'w gael 8ft° GOMER ROBERTS (CYMHO D6F), Shipping Agent, 29, UNION ST., LIFEIIPCOL. Cofiwob atfou < m L-,tets i'w vhoddi ur oioh bcxes. Cludiad oyro. thwyol i Car,ad^ atn4p»15?. 62 YMFUDIAETH! YMIVDIAETH t. t YMFUDIAETH! 1 j^GoruchwyliaetK Y/mftidal Trwyddedig. D YJrlUNA J. D. PIERCE (Olwydlancl 7^ hysbysu y eeir peb bjabysrwydd am hwy bad Agerlongaua'r prlsiaa, i Quebec* Montreal, Halifax, Baltimore, New York, Boston, Philadelphia, Texas, neu tuarhyw tMt o'r America, Awstrslia, New Zealand, a phob parth o'r bjA, trwf ymofyn aget mewn ily thyr yn oytwys stamps. Rhoddir merdaith gycoithwyo- SMtM passages) hefyd yn wytbncsol gy Azet- longan aidderehog yr ALLAH LI? > ROIAL MAIL SISAMIBS i bawb cymhWF; UDECT 1 Canada, am £ 415s., gan 2 J. D. PIERCE, 3 ii v ii 'I ErøigPltior AA6nt -4*?* %A- "L 17, DUKE ST., LIVERPOOL. DALuu. SYLW.—Y ffordd i aioihau cyfar- wyddyd yn Liverpool, a He i'r Cymry ¡y(ia'Q gilydd yn y Horgau, ydyw atfor. i't oyfeir- iad uohed, tt J. D. Pierce, yr hwn sydd wedi crixsi y Werjdd amryw weithiata, toithio, llawer yn Anierica, a chsel prawf bolaetb yn y fasnaoh ymfodel. COFIER Y CYFEIRIAD UCHOD. MERTHYR TYDFIL Art Unidn Prize Drawing In aid of The Building Fimd of ENON CHAPEL, I' GEORGETOWN. THE DRAWING will t&ke place aa Thundsf, So{ tetoher 2Stfa, 1879, at the TBUPEKAKCB HALL, nnder thajdietiogQiehed patoovge and rapet* vifiien of the foUo% iDjapffectlemen:—D. WiiliamtEeq,, High C«oetable W. Harris,*B*q :-W. Jones, Jfeq. CyfaitH/a Woika; B. Kirkfaoti«e, Aaq., LlwyBoelfB: J. Jenkios, Ssq., ud J. B. Davits, Esq. TlMt folio wis g valuable Ptizea will be dri-WIA for -q FIRST PRIZE, — Any article or articles to be miseted,by 1 the scnotHbl wieaer to the vatae of f 2. A brifliant-toned Platõforte fA walnut 26 0 I 3. A handsome Pony *,16 0 0 4. A handsome pdrof Chandelien, with fonrbtMketainaaoh k, 12 0 £ 5. Chambers's Encyclopedia, pobiMMd ai^10 10 0 6. An eight-day Clcck h, 8 8 0 7. A Silvar Levur Watch ,,660 8. A handsome Bicycle 6 6 0 9 Singer's besutifai Sewing Machine 6 0 0 10. A very beaatiefl Chest of Drawara 6 6 0 11. A superior Suite# Clothes ..440 12. A rich Paist>le> Shawl lt ..400 13. A beautiful Mkltogany Coach 3 3 0 14. A highly JiJeotto-plated Tea & Coffee Service „ ..2 2 0 15. A pair of good Blasts .116 0 16. A beautiful Sdt ef CTihocl Books 1 10 0 17. A"b«auti-ul Weldh Flannel Brass 1 ~6>r 0 13. AJRosewood W: Itiag Desk, with brtua S .# .iir 1c 19. A Ladies' Rosewood Writ-teg Deek ,v..1, 1,0 2). A handsome Cruet-at>»Dd coeqpiste -10.1 1- 0 21. An elegant Swing Looking Glen 1- 'l O 22. A beautifal Tirae-Place 1 1. 0 23. A Ladies' Dressing Case 1 i* 0 24. A Gettlenan's Dressing Case <' 0 2d. A beautiful Aeoordian 31 "1 0 26. A beautiful Sit of Trays 1 10 27. A Silk Cabreila ^1 1 0 .28. A Set of Fire-irons .» ..110 29. A handsome Picture 110 3 A beautifnl Engraving 1 9 31. A rioh Table-Cover .K 110 32. A Water-proof Overcoat 11 0 la additiQD to the fcbove, there m be given away above Two Busdred Yaluatla Prizes, ocmprising Time-pieces, Engraviiiize, Woollen Shawls; and Turnovers, Flannel Shirk and Fj, nnel Aprons, Children's Boots and Stockings, Ties and Linen Collars, Pocket Ban?.kercbief%, Prime Welsh TTomp & Caerphilly Cheese, together:«ith other oraamtttel and u*eful aitioUs. Tickets, 6d. each, or a Book of Ttpelve Tickets iox$s. r t t The Drawing will le on tbe.priacfg#rof.the Art Union, ard the &ucc(isfu! nui^ers winpjtf published in the Meithjr Expresa,' Stuth .^Pfcie* Daily News,' 'Banuer so Atesersu Cymru,Cymiu,' and I Tarium y Gweithiwr. A list of jiåEag nam- bers vill be forwarded to any person iho will no a stamped addroseed envelcpe ?c: the same. Tjs afiurtr, E. B. Evacp, Brecon Old Bmfc, Audftors, Mtesrs. J, Vaukben and W. Williams; Hon. Sfcretor, D. D vjtf, Esq., 3, Olebelaad; Correfponding SftCreiari'S, Mr. T. Thomas, 68; Brecon road, Merit yr Tydfil, and Mr. R. JLlewellyiu 15, C)fMthfa Late, Merthyr Tydfil. 88 Esgidlau! Esg/d/cfu!! EsgidfcLu! Y 8HOP I BRYNU I Esgidiau Rhad a Da o bob math YDYW SHOP J. G. CHURCHILL, Saddler ac Esgidiau Werthwr, 39, JEIIGH ST., ABERDAR. Rhoddwch brawf ar ei Esgidiau Gwaith'.0 wneuthuriad cart^efol, a'r goien yn y dref. Ymgymerir a gwellapob Esgidiat;, a bmy ar y rnybus?d"byraf, a'r pris iselaf. 63 SOAR, YSTALYFMA, ART UNION. rpHB DRAWING- will teko place on 4- Monday, September 1st, 1879, in Soar fc'chool-rccm, in the preeerco of a cumber of irfluertiefl gcntUmeA cf tho plnce. 100 Prizes will be druwo for, melodic#.•— 1. American Organ, value. 24 Guineas. 2. Treadle Seeing Machiae, Polished Walnut Cade £ 7.10 0 3. Gectleman's Silver Watch 4, § 10 0 4. Family Bib!o (Haafsomely Boond) i, 8 6. 0 5. McsioaJ Box. 3 3 0 6. Hair-seate! Couch., iio 0 7. Eight-day Time-piece 2 10 0 8. Field Telescape 2 50 9. Pair cf Blanktts 1 16" 10. EJ«gant S..t of Tt« Ser.v'ce .115 0 11. Fox's B (h "oi Martyrs, profustlv illustrated ..100 12. ,Organ Concertina 0 to 6 TJickst;<, 6J. ccb, by pest, 6id.;era book of 21 for 9s. fe-i-m the D. DAVIES, O'd Pest Office, t v Hon TrcMRjrSr. M. EVANS, Golden Kflz, JOHN DAVIES, gtdffe, S^cjffefca^ies. E«plic.^tea re p,v<m rts te hi in. ttnd on or before Auwupfc' 19..b, 1879. WianfM? rinmbc.rfl.wiil le.pnblis1 ed in the> 'DAVIAK? London & Cpunty Proyident Institution* Assuranc.e. AGBNT3 YN EISIAU trwy O^lvjd « C ymra. Rhoddi^ tcleraa da i ernon* jtryd ac ymddliiedol. Yawinr wi or lyu am daliadntl bly .yddol r-c u fi.- ]. Cof estri? pc* s c ;;u.iocbus a fis i 84 oed. am; >'• i'C ft- entM & pjrcapsetnsea 'ur* W-;ikivs5 i. strict ManaAer, B*anob Offices, Meithyr Tjdfil.