Tarian Y Gweithiwr

BRIGHT A HARCOURT AR DORI- AETH. Y mae gwroniaid areitbyddiaeth weith- iau yn myned uveblaw iddynt eu hnnain -ag ystyried eu bod In nodwedda eu hunain fel y maent i'w clywed yn gyffredin. Anhawdd fyddai peidio meddwl fed y ddau wroniad gwleidyddol uchod wedi myned uwchlaw en rhagoroldeb cyffredin, ddydd Mercher wythnos ir diweddaf, set Ebrill 16, Bright yn Birmingham, a Harcourt yn Sheffield. Anhawdd yw credu fod Toriaeth wedi cael y fath ddarluniad o'i ddrygedd, y fath biotiwr b 0*1 hdgrwydd hanfodoi naturiol, ag y mae WMTei gael gan y ddau wron uchod. Yr oedd y gwawd difaol a wnaeth Harcoart o'r Weinyddiaeth Doriaidd bresenol, trwy ei holl araeth, yn crea chwerthiniadau o'r fath twyaf hwyliog a glywyd erioed, o ddvchreu hyd ddiwedd ei araeth. Yr oedd araeth John Bright i'r miloedd a'i gwrandawenfc, yn Birmingham, yn un o'r rhai mwyat gorchestol a wnaeth efe erioed. Yr oedd sain iachusol, cawraidd, chwilfdwiol, ei hen areithiau ef gynt yn rhedeg drwyddi oil. Vr oedd nerth ei ymresymiad yn ooncro pob peth o'i tfaen fel cenllif anwrthwynebol. Dygodd gryn- hodeb o ffeithiaa i'r golwg mewn trefn ymresymiadol, mewn manylrwydd dyhys- byddedig, mewn eglurder a danbeidiai fel yr haul mewn awyr ddigwmwl.. Ymddang- (xsai fel cawr wedi deffro o gwsg maith. Yn ol ein barn ni, ni ddaeth i f,ny at fare uohel yr araeth dan sylw o'r blaen er pan y carcharwyd ei atbrylith ysblenydd ffynyddaa yn o1.gan afiechyd, yr hwn a'i gorfododd i beidio meddwl yn ddwfn na chynyria ei natur ond i'r graddan lleiaf gedd yn bosibl. Gobeithiwn yn bryderus y ceidw efe ei nerth, fel y mae yn awr, hyd nes y byddo Toriaeth, fel hen anghenfil paganaidd, wedi cael ei dafla i'r ffos* obaun nas cyfyd efe mwy byth. Trneni blin yw na bae holl bobl Cymru D deall yr iajth Saesonaeg mor dda, fel ag, i werthfawrogi y ddwy araeth dan sylw, fel yr ymddangosasant yn y "Daily News," Llnndain, ddydd Ian, Ebrii 17. Dywedodd Harcourt y pethau canlynol: Y mae genym hawl i otyn i'r Wein- yddiaeth Doriaidd, fel y gofynwyd i lywodraeth Napeoleon III. am Ffraino, 4 beth ydych wedi ei wneud a Lloegr ?' A allwn ni ddim gofyn am dipyn o lonydd- woh i Brydain, Nid oes un rhan o'r byd nad yW j weinyddiaeth wedi gosOd ein bnddianau ni mewn perygl, fel ag i'n gor- fodi ni i ddefnyddio moddion gorthrecbol a, chostus i osod pethan yn en He. Yr ydym yn nghanol twrf rhyfeloedd, a son am ryfeloedd, yn barhaus. Rhyw ryfel- gaarwch bob amser ar droed yn rhyw Ie; I rb yw Ameer i'w veddi o'r neilldn; rhyw Khedive i'w ddiorseddu; rhyw rytel gwaedlyd, rhyw gymeryd meddiant o wledydd mewn oysylltiad A llywodraethao ereill-yu barhaos. Wrth agor y papyran I, newyddion bob boren, deffroir ein pryder gan y newyddion peUebrol-rhyw antar- iaeth filwrol wedi cael ei deehren, nen ryw f anfiawd newydd yn gwarthmddo ein htffan. Adnabyddir y weinyddiaeth hon yn yr oesoedd dyfodol fel na yr Ultimatum, sef yr un sydd yn thoddi y siawns olaf i elyn i ymheddychn ft ni. Llywodraetha pryder, aaorphwysdra, ansicrwydd, a ohy- thrwfl, trwy y wiad. Addawodd y Tori' aid roddi llonyddwch i'r deyraas, a dyma lonymwch a roclo I Py nghred i yw &a bydd llonyddwch na heddwoh yn bod Ira y bo y weinyddiaeth hon ya teyrnasn." Adiwsiwyd y syniadau 'uchod gan y dorf mewn banllefira o gymeradwyaeth. Cyfeiriodd Harcourt at fongleriaeth y weinyddiaeth mewn pethaa arianol. Dy- wedodd ei bod wedider byn- miliwnan o arian dros ben anghenion gan weinydd- iaeth Gladstone, a'i bod wedi suddo y wlad i ddyled o gymaint ag a dderbynioddL Medodd lie nis haoodd oassjlodd lie nis gwasgarodd. Otna osod treth i dalu y ddyled i ba un y mae wedi snddo y wlad. Cynjgia Cangheliydd y Trysorlys, yn He byny, i oedi y tal, a myned yn mlaen ar gredit, i weled beth a dry i fyny y flwydd- yn nesaf. Tyn y Toriaid ddyled ar y wlad, yr hon nis gallant fentro gosod ffordd i'w tbalu ger brony Senedd. Dywed afebell siopwr wrth gwsmer afradlon, tylwyth pa un a feddant ddigon o gyfoeth i dalu ryw bryd, "gadewch i mi anfon y nwyddan adref i chwi, nid oes bwys yn y byd am yr arian, cewch daln pan y byddo yn gyflens." Dyma gynllnn y Toriaid, er fod i "lad yn awr, er holl iselder mas-, nach, yn galla tain mwy i drysorta y llywodraeth nag a wnaeth erioed. Tybir y bydd y cyilid y flwyddyn nesaf yn 88 000,000p., swm uwch. o lawer nag a dderbyniwyd erioed pan nad oedd y wlad o dan faich rhyw frwydrau Ewrppiaidd. Eglur yw, mai nid diffyg yn y cyilid sydd wedi gosod y wlad o dan ddyled anterth t newydd, ond afradloarwydd y llywodraeth Doriaidd. Cjnlkn yw hwn sydd yn sicr o yru y wlad hon i domeuau methdaliad, fel Twfci, os bydd y Toriaid wrth y llyw. Beth yw y rheswm fod y Toriaid yn ofhi gofyn i'r wlad dala y ddyled a dynasant ar y deyrnas yn y flwyddyn hon ? Gwydd- ant nad yw y wlad yn barod i gymeradwyo en cynllupiau costus yn y blynyddoedd sydd wedi myned heibio. Bu Jingoydd- iaeth yn lied boblogaidd, ond y mae wedi suddo i warth er ys oryn amser. Peth arall, pe gopodai y Toriaid 4reth yohwan- egol ar y bobl i daln y ddyled, o dan ba un y maent wedi gosod y wlad, cyfodai dilaw o wrthwynebiad i Doriaeth a'i hysgubai o'r byd yn yr etholiad nesaf. Dangosodd Harcourt fod y Toriaid mor anniben yn an oynllunian mewn cysylltiad a gwiedydd tramor ag yn eu dull o ddelio a phethan cartrefol. Yr oedd araeth Harcourt yn llawn o resymeg losgadwy, rbeitheg difaol, a dynoethiad o ffeithian gwrthnn yn ymddygiadau a chynlluniau y Toriaid ag sydd yn debyg o adael argraff dwfn ar yr holl wlad. Digon tebyg y cy- hoeddir ei araeth ef yn bamphled. Er ei fod yn brdfedigaeth i wneud sylw- adau pellach yn ngbyloh yr hyn a ddywcd- odd Harconrt, yr ydym yn awyddn rhoddi trem ar araeth John Bright. Nis gaUwn roddi chwareu teg i'w chynwysiad, am na chaniata gofod i ni wneud hyny. Dywedodd Bright lawer o bethau y byddai yn dda pe galley osod ger bron ein darllenwyr y cwbl a lefarodd. Ond rhaid i ni grjnhoi cymaint ag a allwn o'r hyn a d dywedodd efe-f^bhydig gwmpas. Yn ol yr hyn a ddywedodd efe, y mae y wlad hon wedi ofai Rwsia, agweithreda oddiar yr ofn hwnw am ddeugain mlynedd, heb un achos am hyny. Costiodd y rhyfel 'yn y Crimea >n agos 40,000 o fywydan, ac yn agos i 100,0003000p. o arian. Ecillodd Rwsia ei phwynt yn Berlin a chollodd laloe r; ei chymeriad yno, trwy i'r Toriaid yno gefhogi llywodr- aeth ormesol y Twrc. Trwy berswpdio neu trwy fwiio y Twre cymerasom Cyprus, yr hon sydd yn deb.g o fod yn gostns iawn i'r wlad hon. Ymefymerssoaa ag amddiffyn tiriogaeth y Twrc yn Asia Minor, o'r Môr Du i'r Persian Gulf, ac oddiyno i'r Aiflt, oddeuta pymtheg cant o*filldiroedd mewn hyd a lied. Y mae y wlad hon wedi cael ei rhwymo i amddiffyn yr holl diriogaetih. hwn, pan y mae yn beth anmhosibl iddi^ddiwygio y trigolion. Dim ond edrych. ar' y map, gwelwn fod Lloegr wedi ymgymeryd cyfritoldeb llyw- odraeth gwleiydd o For yr Adriatic, ar hyd holl gylch y Canoldir i'r Aifft, i'r Persian Gulf, trwy Persia, ao Affghauistan, a thros fynyddoedd Himalaya I Pwy sydd o dan yr holl gyfrifoldeb hwn ? pedwar ar ddeg ar ngain miliwnau trigolion yr ynysoedd Prydeinig 1 Ar gefnan pobl y wlad hon y mae y baich. Nid yw y tref- edigaethau yn rhoddi help. Nid yw India fawr yn rhoddi ceiniog. Cynwyaa Iridia- 240,000,000 o drigohon, y rhai sydd y rhan fwyaf o lionynt yn llawer tlotach na'r dynion tlotat yn y wlad hon. Ac y maent yn cael eu trethi yn drymach. Y mae 4s. yr wythnos o dreth ar ddyn sydd yn derbyn deg punt yn y fiwyddyn. I 1 Achwynir ar ormesdeyrn Rwsia. Y mae India yn cynwys tri chymaint o drigoLon a hell ymherodraet-h Rwsia, ac eto nid yw y trigolion yn cael en cynrychioli mewn senedd lywodraethol mwy nagyw trigolion Rwsia. Oddentu wyth o ddynion mewn Ojnghorfa sydd yn llywodraethu pawb a phob peth yn India. Y mae haner y dreth drom sydd ar y trigolion yn myned at gynal byddin o 180,000. Ond beth yw gwerth maaauchol India i'r wlad hon ? Nichymerragor nag oddeutu naw yn y cant o'n masnach allforol ni. Y mae yn Uai na'n maamaoh, ni A. Germani, nen Ffrainc, neu yr Unol Da)eithau, o flliwnau o banau yn y Nwyddyc. Ac nid yw ein helw ni ar ein imasnach ag India ddim wedi bod yn rhagorna phum' miliwn o yn llawer llai na hyriy-ya golled i'r wlad bnnau yn y lfwydd jn. Ottd y mae wedi bod hon yn y blynyddoedd diweddaf! Ao er mwyn hyn yr ydym ni wedi bod yn bry- derns i gadw lodia yn ein Dieddiant 1 Ond ystyriwn yn mhulLoh, er miwyn India yr ydym yn oadw Gibraltar, Malta, a Chamlus Suez; ac Aden, air draul fawr. Nid oes eisiea itni Toddi India i fyny, ond dylem ystyried beth lwei gwerth i'r wlad hon. A dylem ystyried mai ynfydrwydd yw meddwl fod- India mewn perygl am fed tiriogaeth Rwsia yn agos i India. Oiiid yw yr Uuol Daleithiau yn ymyl Canada ? Onid yw Ffraino yn ymyi Itali, Spain yn ymyl Portugal, a Rwsia yn ymyl Germani ? Gallwn ni ciweidio Rwsia yn llawer cynt nag y gall Rwsia niweidio India. Gall dwy deyrnas wareiddiedig 'does bosib' fod yn beddychol a'u gilydd er bod yn ymyl w gilydd. Dim ond i ni deimlo yn ddyogel oddiwrth Rwsia gallem fod yn dawel yn nghylch Caercystenyn, Asia Minor, Ac. Arweiniai tawelwch i heddwch a chyfeillgarwcu ft Rwsia, ac arweiniai hyny i ryddid masnach rhwng y ddwy wlad. Rhoddodd lawer o resymau ereill yn erbyn Toriaeth. Diau fod llawer o bethau i'w hystyried mewn oysylltiad a'r materion uchod, beblaw y pethau a eglurhaodd Bright. Amlwg yw fod yr Arglwydd wedi cyfodi y %lad hob, er mor lieied yw, i wneud pethau mawrion i'r holl fyd. A'r pethau sydd yn anmhosibl i ddynion sydd bosibl i Ddnw. Ail bethau yw arian a masnach i Dduw. Llywodraeth Cristionogaeth ar yr boll fyd yw ei bwynt Ef. Ond fel materion rhwng dynion â'u gilydd, yn ngoleuni Cjfiawnder rhwng dyn a dyn, y Mae Harcourt a Brignt wedi gosod ffeith- ian ger bron y byd y rhai, a gondemniant Doriaeth i'r pen. Nid yw Toriaeth yn angenrheidiol at lwyddiant Cristionog- aeth. Croes i Gristionogaeth yw egwyddor Toriaeth.

0 BEN "CLOCK MAWR TREDEGAR. "Yn bwyntydd tywydd, was tawel,-e geir Y 'Ceiliog Gwynt' uchel; A thry fyth i wirier fel Y newid troion aweL" Dyna fel y cauodd yr anfarwol DI. Emlyn Jones pan enillodd y lUwryf mewn Eistedd- fod Genedlaethol; felly chwi welwrh mai nid dinod y Ce liog Gwynt. Yr wyf wedi troi fy mhig i wahanol gyfeiriadau ys wyth- nos ddiweddaf, ond ni chanfyddais ryw lawer 0 bethau o neilduolrwydd neillduol. Dichon fod ffwdan fawr gwyliau y Pasg weditawelu tipyn ar gymeriadau d aiua fawr bodolaeth nes peri iddynt gym ryd se biant. a bum inau bron a gwneud yr m fath; ond wedi i mi ad f e,i d Al, b^rniis yu oreu i roddi gwybod i ddarllenwyr y DABIAN am y gwrhydri a ddangosodd bobl eiu tref yn EISTEDBFOD FENI. Pa ddylyn a pad oes pluck yn ein bechgyn a'n merched ni Ynial Dyna ddwy o'r gwobrwyon c<»rawl wedi eudwynjm ddy- ogel yma, ac un o'r ddwy gan gor o blant. Y mae y fyddin ge ddgar ieuanc hon wedi ami- ygu eithaf game cyn Uyo. Aethant i fyny i Eisteddfod Birkenhead y llynedd i gystadlu, ao ni chredaf fod genym enghraifft o gor 0 yp Nghyoira wedi tramwy cyaiainfcv ffordd l gystadleuaeth o'r blaen; ond ni chawsant y wobr yu°, mwy na rhyw gor arall or Deheudir; ond cawsant ganmoiiaeth uchel ^ay^e^-dwyaeth fawr am eu gwrol- j j-ii jUSn^ ^'r P^ant hyn dvfu allAn o u ddiad presenol, gan y dbhon mai cowards fyddaot yn y suit nesaf; ond gobeithiwn y iforeu. Y mae Tom LsN-is wedi llafurio llawer gyda y phnt er ys amryw flynyddau. y inae cymeriad y cor wedi dal yn an- rhydeddus mewn llawer gornest galed. Ond beth sydd wedi dyfod o blant y blynyddoedd a aethant heibio? Nid yw c6r mawr yr un capel, sof Siloh, ya amlygu ond ychyjdig o'r training boreuol. Palmam qui meruit fetctf. Na, na! Y cds arall a fu yn llwyddiarius ydoedd yn gyfansoddedig o bigion o wahanol gynulleidfaoedd, heb hidio dim am sect na awydd, ond fcJJ. ynddynt ddigon o'r peth hwnw a gair mewn Ilestri gweigion, sef swn. Olywsom fody cor hwn wedi cael ei addysgu ai gaboii gan y booeddwr caredig a chy- mwycasgar, Mir. Golding, perdonydd, acmai rhyw babwyryn e Sais gafodd yr anrhydedd o arwain yn yr eisteddfod. Dyna mae chaps corn61 y "Calll" yn achwyn a digio fwyaf o'i blegyd yw, fod y côr wedi rhoddi yr un faint ogydaabyddiaeth i'r "'Squire Dim," chwedl Mynyddog, am siglo'f pastwn o'u blaen ddi- wrnod yr ymgyrch ag y roisant i'r athraw galluog fu yn pwnio y nodau i'w penau gweigion am ysbaid maith cyn yr Eistedd- fod. Rhy ddrwg yn wir, fecbgyn. Y CLORIANWYR YN Y GLORIAN. Dygwyd tri o fasnachwyr y dref hon no naen eu gwell" ddydd Mawrth diweddaf, am fod yn en meddiant bwysau neb fod yn bwysan, a chawsant dalu X2 a'r cost tu pob un o honynt am yr amryfusedd. Yr oedd yr "hen gorff" oedd yn rhy brin yn marn y oyhoedd i fod yn un o etholedig on y Bwrdd Lle>>lyn un o honynt, a Reeth, y cigydd, oeia y llall, a chafwyd y try dydd yn mher- son James Davies. Yoadrechodd yr "hea gorff" wneud esgus dros ei y nddygiid trwy psody bai ar ei gounter jumpers, ond i ddim pwrpas. Cymerwch of44 fechgyn, o hyn allau, rhag y cyhoeddir uwch eicn pen < Mens mene Ucel" U pharasees. Y mae s jf- yllfa y gweithwyr, druain, yn ddigon -a awr heb i gribddeiliaid crrafa y cna udcN ar eu husgyrn trwy ymddygiadiu an) e?. y mae canoedd o honynt yn methu cael yr hyn sydd angenrheidiol a chael pwysau teg. fydd Superinteodent Foil a'i Cediog av y look out am danoch. COBNEL y "CAM." Conundrum, boys. Dyma nn newydd Bpb*, —Pa fodd m%e gwidw barchus y Cam" f5 Zolnhmd? Give it up. Am fod byddin yn bMpd t'w ohymeryd. Sweet, yr he,t G iliog. Y CKFLIOG GWYNI.

DOWLAIS—MARWOLAETH. Ebrill 20fed, yn 50 mlwydd oed, bn fant M.Y. Samuel Thomas, Blanche-street, Dow- lais, ar ol cystudd byr iawn. Yr oedd y vmadawedig yn contractor yn mh wg glo y South TuniieL Yr oedd yn wr deheuig ac ymdrechgar yn ei alwedigaeth, ac yr oedd ei fedrusrwydd i drafod dynion yn ei wneud yn llwyddianns yn y byd. Cafodd godiad crefyddol d-t gyda'r Trefnyddion Calnnaidd ar y Brynmawr, ac yn wr cyfarwydd a chryf yn yr Ysgrythyrau. Yr oedd yn fwy goleu- ed g yn egwyddorion crefydd na netnawi ddyn ag y gallid taro wrtbo y dyddiau hyn. Medlai ben clir a fedrai wahaniaethu rhwng peth a pheth, a meddai hefyd gydwybod ffyddlawn i argyhoeddtad ei ddaali. Vr oedd yn ddvn hoenus a thwymgalon, a meddai doraeth mawr o arab-dd a'l gwnai yn gyd- ymaith difyr ac adeiladol iawn. DysgWylid blynyddau lawer o wasanneth ganddo i't gansren egUyt sydd yn ddiweddar wedi ei ffurfio yn y Caehanis, ar ba un yr oedd newydd ei ddewia yn flaenor, ond ewyllyg yr Arglwydd oedd ei symndyn sydyn i wlad well. Bydded jfuefoedii yn n-wdd i'w a eddw alarns, a boed i'w blant fyw bywyd rhin- weddol a chrefyddol a fyddo yn deilwng o goffadwriafcth eu tad talentog. Clrddir ef heddyw (dydd Mercher) yn mynwent y Pant. —C.

CWMBACH, GER ABERDAR. Nos Wener diweddaf, talod i y Salvatioa Army ymweliad a'r lie hwn, pryd y cafwycl pregeth a chy- ghorion yn nghapel Seion gan Miss Locke. D'amheu y bydd i gv farlodydd o'r fath wneud lies mawr yma. Medry ron- eddiges hon drafod ei thestyn gydl. deheu- rwydd. Y mae yn wir y bydd llawer o'r Phiriseaid a'r Ysgrifenyddion yn dwevd ya ei herbyn, ond y mae pawb sydd yn dymuno gweled yr efengyl yn llwyddo yn ei cnymer- adwyo yn fawr yn ei hymdrech difliao. Mae y gweithiau ym -t yn p, rhau y n hynod arafaida, a fawr llawyrch am gvnewidiad. ond tlodi a dyddiau blin. Cymdeithas ym- fudol, gallasem feddwl, a fyddai yr unig gyf, rwng i at4 tiodi yma y dyddiau h, D, canys- yr ydym mfgys ar benau em gilydd. Cynaliodd y Trefnyddion Calfinaidd en: gwyl de gyffrediuol gyntaf vm- dy d Linn, yr wythnos ddtweddaf. Yn yr bwyr, cynal- iwyd cyngherdd ardderchog, prj d y gwasan- aethwyd gan rai o brif gantorion pliattiont y gwabanol gapelau. Aeth pawb trwy e- gwaith vn ganmoladwy. Nos Fawfth yrwytnnos ddiweddsif, wedf bod yn addoli yn y capel, yn ddisym wtb. iawn bu farw Mrs. Davies, gweddw o B aenant" ygroes Road. Aeth i'w chartref, ac do- teddodd i lawr, a bu farw yn y man.—IeA^; CYNON.

.!1h. C WMLLYN FELL. Nos Fercher diw dd^f, traddod wyd d i: litlk yn y lie wchod ar* Feibl y Twrcs' gaa |p- Parch. J. Gwrhyd Lewis. Caw^om oda-l W odidog. Cadwodd y darlitiiydd p'tr.hus y gynulleidfaluosog i wrando yn "u-, dioa. awr a haner. Teimlem fod y per or dk n ar jp diwedd yn ardderchog; byddai yn d: êt i'n^ holl gynulleidfaoedd glywed y iirlitl^. fampus hon. Y? oedd y capnl yn o»3awo^|, ily wyddwyd gan y Parch. J. Rees, v idog. Cafwyd anerch'adau gan y Parch. L). O. Brace ac Alaw Llynfell. Yr elw at le hau £ dyled ysgoldy Pen»-hiwfawr.—UN OEDD YNb4. PRIODAS. Ebrill y 15fe4, J Parch. J. Griffiths, Cori'is, A Miss E. Davies, merch Rees Davies, Ysw., Maes# yfiynon, ger Llandilo, Pob llwyddiant boed i Griffitlis A'i anwyl briod glyd, I fyik,,yn bur gysurus Tra yma yn y byd; A pban dartyddo iddynt I dreulio'u hoes i ben, Boed iddynt gael derbyniAd I mewn i'r nefoedd wen. CiTAHjfljl