Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
"... CLADDFA ABERDAR.
CLADDFA ABERDAR. A* Ms. D. R.LSWZB.—QaredigSyr,—Yr wyf ya erfyn eich maddeuant chwi ac eiddu ^erchenogion y DAMAN am beidio gwneud 41W yn gynt o'ch liythyr. Y ffaith yw nad feaddwa wedi gweled y ilythyr yn y DABIAN tun Ebrill yr lleg nes i mi dderbyn eich liythyr caredig nos Sadwzn Ebrill y 19, neu .1HUawn, er eich mwyn chwi a Golygwyr t. {mFchus y DAKIAN, wedi gwneud sylw o'ch Ipsgrif bwysig ar bwnc y beddan yn y Gladdfa dyhoaados yn Aberdar. Gyda golwg ar gynwysiad eich Ilythyr, Aymaaaf wneud dau neu dri o sylwadaa yn *yr a brysiog, fel hyn,— 1. Tuag again mlynedd yn ol, pan y darfu i drefchdalwyr y plwyf benderfynu cael CSaddfa Gyhoeddus, dygwyddodd boi Com- -Dftn Hurwain at pel ei rami a'i gau i mewn. Sicrfeawyd at wasanaeth y plwyfoiion ddarn dir yn cynwya deg etw ar hugain er ffarfio r €$addfa Gyhoeddua. Y mae ugain erw o'r Ill yma w«li et gau i mewn ac yn ffurfio y Qladdfa bresenol, tra y mae eto ddeg erw VmYm i syrthio yu ol arno pan y byddo galw wh dano ond t:r i ni pel y tir yn rhad ac 40& doitc, et J costiodd ei gau i mewn, ei 9«teri, ei blanu, a chodi y ddau gapel arno, "«as&ryw filoedd o bunau. Benthyciwyd y swn awew amddeng mlynedd ar hugain, yn yEtod ^agyfpod y mae y corflf a'r ilog i'w tala. 3. fau ffurfiwyd y Rheolan Cyntaf, yn Thaflen y Tahadan, ymdrechwyd riicud y mater mor yagafn ag oidd modd- dosbarth tiotaf o'r piwyfoiion. Yna pen- Sarfynwyd gosodpris beddcyffredin yn 10a., «»ein bod yn gwybed ar ypryd nad oedd v«yny yn dal digonol am y cyfryp? fedd; ond i jgwnawd y gúlled i fyny mewn rh-, n trwy .w mwy ar ddOtibarth arall o fedd .u, megys .t. Bricked Graves' a'r 'vaults:' ynayroedd f gweddiU o'r goiled yn cael ei gwneud i fyny \«4fceth y tiawd. > 3. Yn y fiwyddyn 1877, penderfynodd y Bwnld Claddu ad-drefna y Rheolau a Thaf- rkeu. 7 Taliadau. Darfu i hyn gael ei wneud I* unol a darpariadau Cyfreithiau y Claddu. jJShoddwyd y ri: byddion arferol er gwahodd .^awrhyw drothriaiwr i ddyfod a chwilio y ^Inewidia jRc. a f«riedid eu gwneud ouct i 'v. « ni ddaeth neb yn mlaen, ac ni wcawd yr un gwrthdystiad pan neb o'r plwyfolion. Yna anfynwyd y Rheolan wedi ea cyfnewid, yn ngbyda Thafleu y taliadau, i'r Ysgrifenydd Cartrefol, a Rhag. 11,1877, darfu y swyddog hwn, yn enw ac ar awdurdod Victoria, gad- archau y Rbeolau a Thaflen y Taliadau fel y maent yn awr yn sefyll. 4. Fel y mae y Rheolau yn sefyll ar hyn o brvd, y mae pris bedd cyffredin yn 14s., yn lie 10s., fel yn y blvnyddau gyct Y itaev swm o 14s. yn cael ei ranu yn y danenfel byn:—" Am yr bawl o gladdu unwaith mewn bedd cyffredin, i'r Bwrdd, 5q. i'r torwr beddau, 68 6c.; i'r gweinidog, 28. 6c. cyfanswm 14s. Ond nid yw y ewrn yna o 14s. yn sicrhau dim yn mhellach na)r hawl o gladdu unwaith mewn bedd cyffredin. Y mae y tir yn aros jn eiddo y Bwrdd Claddu, fel ymddiriedolwyry piwyfoiion yn y roater hwn. Ond y mae y Rheolau a Tbaften y Talindau yn darparu fod g,n y person hawl i brynu y bedd, a'i wneud yn eiddo iddo ef a'i olyddion am byth. Y mae yr ail linell yn nh flen y taliadau yn rhedeg fel hyn,- For purchase of same grave in perpetuity, extra 25s. to be paid to the Board." Dylid cofio nad yw y tal hwn o 25s. i'w wneud ond unwaith, a thrwy y taliad hwn y mae y per- son yn sicrhau y bedd yn eiddo personol tra fyddo Claddfa Gyhceddus Aberdar yn aros; ond heb y pryniad hwn, mae y bedd yn aros yn eiddo i'r Bwrdd Claddu, ac yn ddiamau fod gan y Bwrdd hawl i wneud defnydefo unrbyw fedd na fyddo wedi ei sicrhau trwy bryniad. Ond nid wyf yn tybied am eiliad y bydd i unrhyw Fwrdd Claddu a etholir gan blwyfolion Aberdar i arfer yr bawl hwn tra y bvddo modd cael He bedd yn unrhyw raa o'r Gbddfa gyhoeddus. 5. Y mae gan y Bwrdd hawl, nid i drethu, ond hawho cyfran o dAl y tlawd er gwneud y diffyg i fyny; ond y mae y gofyniad yn codi,—Pa un sydi fwyaf teg a mwyaf cyf iawn, trethu yr holl blwyfolion, pa un a fyddant hwy neu eu perthynasau yn defn- yddio y Gtaddfa Gyhoeddus ai peidio, neu fod y rhii sydd yn dewis defnyddio y Gladdfa Gyhoeddus a'i holl ddarpariadau, i dalu ychydig yn rh^or am y fraint o ddefn- yddio y Gladdfa Gyhoeddus gyda y cyfleus- derau and a phwysig sydd yn perthyn iddi? T Yn olaf, goddefweh i mi awgrymu i chwi y priodoleb o eich bod chwi, ac un neu ddau ereill yn ffarfio deputation i ymweled a'r Bwrdd Clad in yn un c, rcyfatfodya a dyfod- ol. (Mae y Bwrdd yn cyfarfod ar y trydydd ddydd Mercher yn mhob mis). Gallaf eich sicrhau y cewch dderbyniad parchus, a gwn y bydd ein cadeixydd parchus, y Parch. J. W. Wynne Ji«nes, AC., Ficer y plwyf, a'n ysgrifenydd galluofe roddi i chwi bob gwybodaeth ac hySbrddiant a ellwcch ei ddymuno ar y in -%ter ag sydd yn ymddangps ar hyn o bryd yn dywyll. Yr wyf fi, trwy garedigrwydd y trethdal- wyr, wedi meddu yflaint o eisteddle ar y Bwrdd er y sylfaeniad hyd yn awr, ac ni welais ddim ond y teimladaa goreu rhwng y Bwrdd Claddu a'r piwyfoiion yn ystod yr holl flynyddaa hyn; a theimlwyf yn dra sicr fod y BWldd preeeuol yr un mor awyddus i wneud yr hyn sydd iawn, ag y bu y'Bwidd ar unrhyw adeg flienorol. Yr elddoch yn aerchog, THOMAS PRICL- Rose Cottage, Ebrill mitin, 1879.
' CYFARFOD GWEDDI TAN,DDAEAROL.
CYFARFOD GWEDDI TAN- DDAEAROL. Diamheu y bydd clywed am gyfarfod gweddi tanddaearol yn beth hollol ddyeithr i lawer o ddarllenwyr y DAKIAN ac yn wir nid yw yn beth sydd yn dygwydd yn ami yn yr oes hon. Clywsom fod ein hen dadau yn amser y diwygiadau yn cadw cyfarfodydd- gweddi o dan y ddaear yn y pyllau gt& a'r mw-n, ond dyma ninau wedi cael ein breintie k diwygiad yn ein hoes ninau, yn ein plith ein hunain, ae yn cael y fraint o weled me-fdwon yn cael eu sobri, rhegwyr yn troi yn weddiwyr, y tafamdai yn weigion, a'r cape'au yn llawnicw, &c. Awn yn awr at y testyn, os goddefwch i mi, Mri. GoL, ofod fechan o'ch newyddiadur, sef yr hyn a gymerodd le yr wythnos ddiweddaf yn nglofa y Ton, Ystrad. Boreu dydd Mawrth, aeth amryw o'r glowyr a'r rh-,n fwyaf o'r gyrwyr i lawr i'r lofa, ond wedi cyrhaedd y gwaelod, cawsant ar ddeall nad oedd un ceffyl i gael ei ddwyn o'r ystabl y diwrnod hwnw, a'r canlyniad fu i'r gyrwyr grynhoi at eu gilydd a dechreu canu rhai o emynau y "Salvation Army;" clywyd hwynt gan Mr. Lewis yr overman, a rhai or tanwyr, a gofynodd Mr. Lewis iddynt a garent gael cyfarfod gweddi, a'r atebiad oedd, y carent yn fawr; yna aethant yn mlaen at y flue, a de hreuwyd y c^rfod trwy ganu 14 I'm a pilgrim bound for glory." Yna gweddiodd tri—dau yn Gymraeg, ac un yn Saesneg—a chafwyd anarchiad gan Mr. ElIas Ray. Yn" canwyd yr hen eiri m bsndidgedig, "Dyma Geidwad i'r colledig." Ar ol canu, gweddi- odd dan, a chafwyd anerchiad gan Mr. Thos. Lewis, pryd yr awgrymodd y gallesid cario y cyfarfod yn mbaen yno yr un fath ag yn y cipelau, ac oa oedd rhywrai yno heb roddi eu hunain i'r Gwaredwr, y galksent gael cyfle y pryd hwnw. Yna canwyd "I am coming Lord;" ae ar ol hyny, dywedodd Mr. Lewis, os oedd yno rhywiai am ryfela ya eTbyn gwaed y gr« es am codi ar eu traed, ac i ereill eisteda yr oedd yn eu plith, pump heb listio dan faner c., ist, ond ni chyfododd yruno honynt yr eu traed. Dywedodd Mr. Lewis ychydig eiriau withynt yn bar ddi- frifol Yna canwyd "I love Jesus, Halelujah," ae 8eth Mr. John Davies, tanwr, i wedai, a cbanwyd "Gwaed y groes sy'n codi fyny." Terfynwyd un o'r cyfarfodydd goreu a! glywyd erioed gan smry w o honynt, trwy i Mr. L**vris, yr overman, fyaed i weddi. Yn mlaen yr elo y gwaith da hwn, a gwawried y boreu yn fuan pan fydd hen gastelli Satan wedi eu Uwyr dinystrio, a Christ yn ffenin yn mhob man. Terfynaf, gyda dyweyd o eigion fy ngha'on,— "Cerdd yn mla'n, nefol dan, Cymer yma feddiant glan. Yetrad. BARDD YSTWYTET.
,LIVERPOOL.
LIVERPOOL. (ODDIWBTH BIN GOHEBYDD NEILLDUOL.) Dal yn oer a gwlyb mie y tywydd yma yn barhaus. Y mae hi yn fwy tebyg y dvddiau hyn i ganol mis Hydref nag ydyw i ganol mis Ebrill: y flwyddyn fel pe wedi troi yn wnhgyferbyniol, neu y byd wedi rhoddi tro chwitn ar ei eKhel, a'n hyrddio i'r deheu i Imyn y cyhydedd. Ond o ran byny y mie umryw o bethsu o chwith yn awr, fel yr oeddynt er ys amser yn 01. Y mae masnacb, yn un peth, yn awr o dan lywodraeth y Tori- aid yn hynod araf, yn lie bod yn fywiog fel yr oedd o dan y Weinyddiaeth Ryddfrydol. Ond y mae yn rhaid j ni beidio dal y Wein- yddiaeth Beaconefieldaidd yn gwbl gyfrifol am farweidd-dra roasnach, mwynag y dylem eu dal yn gyfrif.,il am erwindra presenol y tywydd. Digon tebyg fod bai mawr arnom ni ein hnnain am fod mor wastraffuf inewn adeg o Iwyddiant. Pa sawl llane yn Nghy- mru sydd wedi gwario ei enillion "am yr hyn nid yw fara?" Cafodd gweithwyr docisiu L'erpwl pan yr oeddynt allan ar strike, neu yn fwy priodol eu cloi allan, er ys ychydig wytbnosau yn ol weled nad oedd un o'r tafarnwyr* yfl'batod i roddi "coel" iddynt pan nad oeddynt yn enill dim. Rhyfedd y fath gyfnewid iad oedd yn llysoedd yr ynadon yr adeg hono. Yr oeid gweision y gyfraith am beth amser yn llongyfarch eu gilydd ar yr ychydtg waith oedd ganddynt i'w wneud. a phaw b o honynt, o'r mwyaf i'r lleiaf, yn dweyd na fa y ear charau erioed mor weigion. Da iawn hyny. Ond beth mae hyn yn ei brofi ? Dim, ond nad oedd gan y gweithwyr arian i brynu di- odydd, ac na chaent ddiod gan y tafarnwyr heb foddion i dalu am dano. Meddylier y fath drueni, tlodi, troseddau, a cho&tau sydd ar y wlad o herwydd bodolaeth y fasnach feddwol! Holer a ydyw hi yn cyfranu at iselder masnach. Dichon f ceir sylwi ar hyn ryw dro eto, ond yn y cyfamser ystyrier am y gwerth j625,000,000 o yd sydd yn cael ei ddifa Jbob blwyddyn yn y wlad hon i wneud diodydd meddwol, a phe buasai hwn. yn qael ei daefnyddio yn yaiborth i ddyn ac anifail, (yr hyn mae y Rhoddwr Mawr wedi ei fwriado), yr arian a fuasai genym yn y wlad hon tnag at fasnach gartrefol, yn lie eu hanfon ymaith i wledydd ereill fel yr ydym yn bresenol. Darfu i dafarnwr o'r enw William Kiug gyfaddef y dydd o'r blaen o flaen y Recorder ei fod yn euog o dderbyn yn anghyfieithlon 62 costrefeid o ysbrydion meddwol. Er ys ychydig amser ya o4 cymerodd lladrad le oddiar un o'r llongaa ag oedd yn Uwytho yn y Salt House Docks. Euogbrofwyd a ded- frydwyddau heddgeidwad i saith mlynedd yr un o lafur penydio], yn nghyda dau o't enwau Tomkiu a Or on an i bam' mlynedd yr un, ac ymddengys mai y t ifarawr King oedd yn prynu y cyfryw ganddynt. D&dfrydwyd Kmg heddyw(dydd Sadwrn) i 15 mis o lafor caled, yn nghyda chostan yr erlyniad, ao iawn am yr hyu a ladrlltawyd-y cwbl yn gwneud i fyny £ 80. Da iddo fod ganddo feddiant arian i daln, onito pom' mlynedd fuasai ei dynged jmtau. Wrth ei ddedfrydu cymerodd y Recorder yr olwg fwyaf ffafriol a allasai ar yr achos, tra yn addef fod y der- bynydd yn fwy troseddwr na'r lleidr, etc nid oedd tystiolaeth eglur ei fed yn arfer gwneud hyn, er fod golwg lied amheus yn y mddangos oddiwrth y ffaitn fod thai o'r lladron wedi dweyd pa fodi y g-llent gael gwared o'r lladrad. Ymddengys fod King yn Ry w mewn ty ardderchog allan o.L'erpwl, a darfu i'r Recorder gyfeirio at ei ddichell, mor faan ag y deallodd ei fod mewn helbul, yn ceisio trosglwyddo trwydded y dafam i enw ei frawd. Hyderir y bydd i'r drwydded hon gaetHoBydd i farw o farwolaeth naturiol, ac y gwahoddir holl Demlwyr Da Tosteth Park i'r angladd, ac y gellir ctuut fod yno jun yn tiai •aalaaau Bdial. Meddwyn selyd1edig ydoedd sr h wn a ddy- wedid y dydd o'r blaen am dt^nes o'r enw Sarah Burke, yr hon a ddirwywyd i £ 2 a'r costau am fod yn feddw ac a frsolus yn L >n- don Road. oaddond ychydig ddyddiau er p%n yr oedd wedi gorfod talu yr un faint 0 ddirwy am droseda cyffelyb. Dywedodd clerc yr ustnsiaid mai hwn ydoedd y 73 tro i4di g-iel ei dwyn o flaen yr smadon. O! igel Y mae "suoan y cythraul" (chwedl yr hen frawd hwnw o sir Fon) yn gwneud pob un asyrthhntyny«glyfaetniddi. RhoAdodd y Recorder dydd U-wen«r diwedd if wared da i'r xiref am 12 mis am f^n droseddati i rai y maecaloa pob dyngarwryn te mlo dfft$|iu sefyllfa. Dywedir eu boi wedi cael eu dwyn i lysoedd bam fel y canlyn :—Cather- ine Burke 35 o weithiau, Mary Rooney 37 o weithiau, Eliza Oliis 37 o weithian, Mary Goodwin 43 y weithiau, Emma Prescott 47 o weithiau, ac Eliza Dunn 60 o weithiau. Nodir y rhai hyn, nid am ein bod yn teimlo eu bod yn rhyw deilwng iawn o gofnodiad, ond fel un enghraifft fechau arall o'r difrud diweddar a wneir ar greadur ardderchocaf Duw trwy rym y fasnach mewn diodydd al- coholaidd. Dywed r yn ami na fyddai i neb byth feddwi pe byddai iddynt gVw rhag prynn y ddiod. Addefir hyny; ond mur wired a hyny, ni fyddai neb yn prynu oni buasai am fodolaeth rhai yn gwerthu, ac ni fyddai nrlb yn gwerthn oni buas ti y Llyw- odraeth yn eu trwy.idedu i hyny. Etholwyr, cofiwch hyn, a myner ddynion yn earn lies dynolryw yn gyffredinol i'n cynrychioli yn yr etholiad nesif. Rhoddwyd anrheg ardderchog oanevchiad a'r swm o £lt026 3s. 3a. i'r Parch. James Nugent, caplan yr Egl wys Rufeinigyn ngh -ir- char Wnlton, yn ngwydd llumawr o fouedd- igion, nos Lun diweddaf, yn y League Hall Sc. Aan street. HynodirFather Nugent, fel yr adnabyddir ef, ft-lzsefydlydd Cartref Noddfa i grwydriaid^by hain yr heolydd, dirwestwr selog a gweithgar, ffarfydd y Ca- tholic Temp "ranee League, ac ua hollol ym- roddgar i wneui datoni i'w gyd-ddyn gan nad o ba gred y byddo. Nid oes ond dydd y lam yn unig a adatguddia yn iawn yr hyn y mae wedi ei wceud o les i'w gyM irddol. ion. Nid rhyfedd felly fod ei dysteb yn un mor gyffredinol, a bod dynion o safta Mr. Raffles, yr ynad cyflogedfg; Mr. S. G. Rsth- b ne, cadeirydd y Bwrdd Ysgul; Mr. J. B. Aspinall, G.C., y Rec rder. a Uu ereill rhy faith i'w henwi yn br^seuol noson y cyflwyn- iad. Y maa pawb yn ewyllysio iddo hir oes eto i wneud dalüni lawer. Ni raid i gyfeillion sobrwydd ddigaloni oddiwrth ganlyniadau ethaliadau ByrJdau Gwarcheidwadol. Etholwyd amryw o hon- ynt-o'r newydd, a chafodd cyfeiliion y Tox- teth Parkfuddugoliae hgampos, ac y maeut wedi dechreu eisioes i weithio yn yr iawn gyfeiriad. Gofynwyd i mi y dydd o'r blaen pa f odd y mae mwy o ddirwastwyr i'w cael yn rher gau y Rhyddfrydwyr Lag sydd gyda y Toriaid. Yr unig atebiad a allaawn ei roddi ar y pryd ydoedd, am eu bod fel rheol yo fwy annibynol en barn, yn meddu ar allu 1 feddwi drostynt eu hunain, a gwr .Idob i weithredu yn ol hyny, tra mje y Toriaid, gydag ychydig eithrtadau, naill ai ya Wag^idd ganlynwyr neu ynte yn ddrwg eu hegwyddor- ion. Hwyrach fod hy* yn iawn. Rhyfedd fel mae y Toriaid yn brochi fod ¥.- Arglwydd Derby wedi meiddio meddwl drosto ei hun, ac befyd rhoddi gorchymyn i dynu ei enwo blith noddwyr Cymdeithn Geidwadol Undebol swydd Lancaster. Y mae un papyr yn myned mor bell a dweyd nad ydyw y cyfnewidiad yn eisteddle Ar- glwydd Derby yn y Ty ond ychwanegiad at yr ymraniadau sydd eisioes yn rhengau y Rhyddfrydwyr, ac pad ydyw yn enill i'r blaid hon ei gaelef. Sour grapes Mrs. Cour- ier a Miss Ev ning Express. Pwy wyr na welir Arglwydd Derby eto mewn Gweinydd- iaeth Ryddfrydol. Y mae ei weithred olaf yn ateb yn iawn i'r compliments a glywais H. Richard, A.S., yn datu iddo er ys rhai blyn- yddau yn ol yn y Theatre Royal yma. Hyd- erir fod aihser gwell ar wawrio, ac y gwelir yn fuan rai wrth lyw Hong Britannia ag a'i hwyliaiyn ddycgel heb golli bywydau yn unrhyw barth o'r byd.
^ LLANELLI.
LLANELLI. AiRI. GOL.Caniatewch ofod fechan o'ch T ARUN i mi gael dweyd gair o hanes y Llan hwn. Y mae yma amryw. weithiau alcan mawrion yn gweithio yn dda, end mai ped- war twirn sydd yn y rhai y gweithiaf fi ynddyht, a rhyfedd y gwei thio—dirladd nid gweithio, ddylaswn daweyd. Pa bryd, gyf- eillion, y bydd i ni roddi terfyn ar hyn 1 Y raae pawb yn siarad. ac yn addaw, ond bydd i ryw felin ddechreu fan draw dra- chefn, yna mae'r cwbl yn dilyn hono. Y mae rhai cynddrwg yma fel y byddai cerfio eu 'henwau ar ttacks y gweithiau yn ddyled- us iddynt. Rhoddir yr enw a'r nifer o foxes a wneir gan bob un i lawr. DeaUwn fod tocynau Art Union Lewys Afan, fel y gelwir hi, yn myned yn gampus yma, a bod ysbryd cystadln wedi dyfod rhwng y gwahanol weithiau a'u gilydd. Bant a ni, fechgyn, y mae Lewys yn sicr o fod yn wrthddrych teilwng o'n cefnogaeth. V* I. HEN ROWLEB. ',(. Dr.
,'.'0 ; j*! YIt ALCAN WYR.
'0 j*! YIt ALCAN WYR. Y mae darllen hanes yr anghydfod rhwng meistr a gweithiwr mewn gwahanol ganghen- au llafnr, ac mewn gwahanol wledydd, yn sicr o fod yn frathiad cslon i bob darJlenydd ystyriol. Byddai cyfl >gwyr yn arfer taflu i'n gwynebau fod trainorwyr yn enill ein yr masnach, tra y byddem ni yn ymgyndynu e am well cyflogau; ond heddyw, dadlenasom Ilythyr an o ohebwyr masnachol y' Blpuges 91 yn Belgium, lie y dywed fod anghydfod wedi tori allan yn ngweithfeydd mwnawl Levant du -Flenu. Dyweda ei fod yn berffaith gyfarwydd a'r goruchwyliwr yno, a thra ar ymweltad ag ef yn ddiweddar{ dywedai ei fod yn dysgwyl anghydfod &'i weithwyr pan ddelai arcnebion gwell i law ei fod wedi ea gwasgu mor isel fel y tybiai nad allent oddef hyny yn hir. Nad oedd eu henillion ar gyfartaledd ond o ddwy ffeanc i dair ffrano ac haner cant o cents, yr hyn a wna rhyw haher c ron i dri swllt o'n hariau ni; ac os yw trigolion Belgium gynyrchol yn teimlo fod hyny yn fach, pa ryfedd fod glowyr Durham a lleoedd ereill yn ein gwlad yn teimlo anhawsder i gadw cyrff ae eneidiau yn nghyswllt eu gilydd gan fychander eu henillion ? Byddai arglwyddi ein glofeydd a'u cynffonwyr yn uchel eu cri yn erbyn Halliday a'i bleidwyr, dywede»t mai eu unig amcam oedd cadw tertysg yma tra byddai Gogledd Lloegr yn cyflenwi anghenion y byd & glo. Wei, gall Halliday a'r glowyr Cym- reig ddyweyd yn eu gwynebau hwythau heddyw fod eu hadeg hwythau wedi gwawrio, ac os ydynt am ad-enill y fasnach 16awl i'r Deheudir, am iddynt gwneuthur y goreu o'n tymhor yn awr. Dichon fod eu esgusawd yn barod, h.y., nad oes masnach i'w wneu- thur yn awr ihwng gwledydd y ddaear a'u gilydd; a digon tebyg mai fel yma y mae £ etbau i barhau tra byddo y byd enwog Disraeli cadw teyrnasoedd y ddaear yn* ben-ben a'u gilydd. Yr uoig wlad sydd yn do i roddi olew ar olwynion masnach y dyddiau hyn, yw America; darlhnwn tod yno eirchion yn melinau mawrion Pittsburg nad ellir eu cwblhau am chwe mis i ddyfod. Diolch am gwmwl cymaint a chledr Haw yn ein ffurfafen masnachol. Ac os bydd i etholwyr ein gwlad ninau gwneuthur eu dyledswydd pan gant gyfie nesaf, bydd gwell gobaith am gawodydd maethlawn masnach i ymdywallt ar ein gwlad ninau. Teimlwn hyfrydwch mawr i ddullen hanes gweithrediadau eia eyfeillion gycl:L-r Gym- deithas Rbyddfrydol yn Aberaman, Moun- tain Ash, Hirwain, &c. Carem weled pob cwmwd, pentref, a thref yn Nghyinru wedi trefnu ea hunain yn gylchoedd bycham cymdeithswol, fel byddai pob peth yn barod erbyn yr etholiad. Byddai y draul erfawr sydd gyda etholiad wedi ei diddymu ar ol cael cymdeithasau. Y mae y gymdeithas hon yn sicr o fod o werth i'r rhyddfrydwyr cyfoethog i'w chefnogi. Nis gallwn Jai na ttiaflu golwg gyffredinol ar bethau fel yma ambell dro, gan roddi sylw iddynt yn ein liithiau am y teimlwn eu bod yn arwyddo gwelliant yn nyfodol ein gweithwyr yn gyffredinol. Y dydd y cawn y gweithiwr P-rydeinig i fyfyrio pynchu gwie'dyddol, fel y gwna eiu cefnderoedd yn y Gorllewin-fyd, dyna'r dydd y bydd clychau Rhyddfrydiaeth yn canu cnul Toriaeth. Yn mlaen, weith- wyr Cymru, ae na orphwyswn nes cael pob aelod a ddanfonir o Gymru i'r Senedd, yn un a fyddo yn taimlo angen am fwy o ryddid gwladol i'n gweithwyr, ie, nes cael yr hwn a ystyrir yn brif gynghorwr, yr hwn neu hon a wi-ga'r Goron, yn un a fydd yn teimlo mai ei ddyledswydd penaf yw astudio cadw heddwch tuag at estroniaid, gan hel iethu terfynau ein masnach i wahanol ranau o'r belen ddaearol. Gwasanaethu ein aristocrat- iaid yn unig wna Beniii, gan enyn rhyfel ao ychwanegu trethoedd, dr,vy gyru I eu meib- ion anghyfteithlawn mewn swydd ,u segur. Nid yw masnach yr alcan wedi gwella dim yr wythnos hon eto er fod ll-iwer o'r cyflogwye wedi llyfri arahebion mawrion, y mae y prisoedd yn parhau yr un. Yr unig fantais welwn ydyw fod yr haiarn Hematite, ychydig yn is eto. Y mae gobaith, os Uwydd-r i gael haiarn Cleveland at wnenthur dur, y bydd i'r Hematite barhau yn isel am beth amser, yr hyn a fydd ya f inteisiol iawn i'r alcan-wneuthnrwyr. Bu cynulliad da yn nghyfarfodydd chwar- terol Birmingham yr wythnos o'r blaen. Yr oedd y llafnau alcan yn dal yn gryf mewn prisoedd. O'r 15s. i'r 17s. 60. am I C. Coke, aa 2 Is. 9c. am Charcoals. Dywed Fal- lows a'i Gyf., yn eu badroddi id fod yr allfor- ion i Germani yn 1878, yn 34 362 o dynelli am y tri inis cyntaf o'r flwydiyn, a'u bod elent yn 43,056 o dynelli. Dywed gobebydd masnaohol o'r America, mai y llafnau alean ti9 .=■• i, ywyr unignwyddau sydd a myn'd arnynt yn eu gwlad hwy y dyddiau hyn, a bod y charcoals yn gwerthu o 6 dolar 25 cents i 6 dolar 37t cents, a'r llafnaa plwm o 5 dolar fin cents i 6 dolar, a'r coke tin o 5 dolar 25 cents i 5 dolar,35 cents, cpke plwm o 4 dolar 87i cents i 6 dolar 12J cents. 0 Awstralia a'r trefedigaethau cawn fod gwerthiant sefydlog i'r llafnau alcan, se adroddir i ni hanes y parotoadau erbyn arddangosfa Sydney, pan y bydd i Firm Peat a Chattoch o Lundain, arddangos cases o lafnau yno yn dwyn eu brands adnabyddus hwy eu hunain. Yn y canol bydd eu Snowdon, brand ag sydd wedi enill enwogrwydd yu ddiweddar yma. Yn nesaf bydd eu Caronet a'u Minster, yua eu brands ereill—Osric, Tudor, Melrose, a Pallas, fu n6d ar eu llafnau. Hyderwn y bydd i hyn dynu allau lu iws eraill, ac y bydd iddynt weithio llestri, gan ddangos i dri.golion y Byd Newydd fawr rh-agoriaetb y llafnau, y bydd i fasnach newydd gael ei agor yn rhywle.. Teimlwn fod perygl ad- eiladu gormod o weithfaoedd yma. Y mae ysfa anghyffredin mewn lluaws y dyddiau hyn am adeiladu, a chredwn pe adeiledid gwaith newydd bob wythnos, byddai yn hawdd ddigon cael gweithwyr yno. Y mae eisieu trefn ar hyn. Hyderwn fod pawb o honoeh wedi dal ar gytte erbyn hyn o gael ymgom a'ch cyflogwyr am ddychwelyd y saifch a haner y cant, a bod y cwbl yn cael ei dderbyn yn yr ysbryd y mae yn ciel ei ro'i. Y mae amryw, ni gredwn, wedi deffroi i gyf ranu at weithwyr Meliog^ffith. B/dd rhai yn danfon yma, a byddwn yn eu danfon ymaith yn symiau iddynt hwythau; ac y mae yn llawen genym eich llongyfarch am y gwelliant yn y weithred haelionus o gyfranu. Oddiwrth yr hyn a glywn o wahinol fanau, y mae tocynau yr Art Union yn gwerthu yn dda; ond rhyfedd yr anghyfar- talwch sydd rhwng gweithiau a'u gilydd. Y mae rhai gweithfeydd eisioes wedi cael 24 o lyfrau, ac yn penderfynu mynu ychwaneg, tra mai ereill wrth y dau, tri, a r pedwar. Nid oes genym ond cyflwyno ein diolchgar- wch i bawb o honoch, gan hydern hefid na fydd i chwi anghofio ein angen yr wythnosau hyn. Da chwi, gyrwch gymaint ag sydd bosibl i chwi o arian y tocynaa i mewn. LEWYS AFAN.
":TREFORIS.
TREFORIS. MBI. GOL.Anfvnych iawn y bydd gair o'r lie yma yn ngholofnau eich TARIAN glod- wiw er ya talwm bellach, chwedl y Gogladd- wyr. Er nad oes genym bethaa caL.nog. 1 iawn i'w hysbysu i'n cydwladwyr, eto ni gredwn y deil ein tref, aruurhyw radifa, i'w chydmaru Ag an yn Nghymru. Fel y mae yn hysbys i lawer, yma mae prif est addle y fasnach alcan yu Nghymru. a'r hyn sydd yn ooroni y cwbl ydyw, mai boneddigicn wedi eu rnaga yn Nhreforis a'r cylchoedd yw y perchenogion, gyda rhyw ddau o eithriadau, sef D. Davies, Ysw., o Beauf rt, a'r Ty Newydd ar y Bryn, o Ferthyr, ac R. Hughes, Ysw., o Ynystawe, (tad y gerddores enwog, Morfudd Glan Tawe, o L mbrynmair, sir Drefaldwyn.) Nid yni ao ymroad cyffredin oedd yn ofynol i ddynion ieuainc i ym- ddyrchafu uwch ou cyfoedion, a goresgyn mynyddoedd o anhawderau, a dyfod yn rhan- berchenogion a lly wodraethwyr yn y gweith- feydd hyn. Dywed yr Ysgrythyr nad oes anrhydedd i broffwyd yn ei wlad ei hun, ond y mae i bob rhecft ei heithriadau, ac felly y dywe,liad yma o eiddo ein Gwaredwr. Y mae Treforis yn falch o'i meibion, ac yn dymuilo iddynt etoynydyfodoi yrnddyrchafn nes enill yr anrhydedd o eist-dd yn mhlith deddfwneuthurwyr ein gwlnd. Carem allu dweyd mai "Excelsior" ydyw arwyddair pob mab a merch yn ein treflaD. Fe wel y craffus ar ei ymweliad A'4 tref ein bod wedi llwyddo mewn gwahanol ganghenau celfyddyd, ond rhywfodd mae rhyw ysbryd Morpheaidd o rddideimladrwydd a dif«ter«^h wedi ein meddianu. Cofier eto mai nid dywedyd yr yiym ein bod yh is na dynion ieuainc tref- ydd ereill, ond dywedwn yn bendifaddeu ein bod yn after o esgenlus cyn byth yr ymfodd- lonwn i gael eia trechu mewn cystadleuaeth gorawl fel y cawsom yn Ystalyfera ySadwrn wedi y Groglith. Byddai yn sicf- o fod yn werth i ni wneud ymchwi iad mauwl i'r achos o hyn. Beth all fod yr achos? A yw lleoedd ereill wedi rh-igori ar ein tref mewn manteision addysgawl, fel y mae aches i ni ofni fod y t6 bresenol wedi eu hesgeuluso mewn addysg? Na, nid hyna yw yr achos. A yw y rhai hyny sydd yn arweinwyr yn ein plith ar ol i leoedd ereill, ac yn is eu dysgeid- iaeth mewn canu corawl i arweinwyr corau ereill] Y mae yr stab yma yn nae iol eto a phan y cyhoeddwn mai David Francis, gynt o Ferthyr, oedd arweinydd ein c6r yn Ystalyfera, mae y gwyn yna yn diflanu fel tarth. Bu Cor Waunarlwydd dan arweiniad y boneddwr hwn yn fuddugol ar dri o gorau ereill yn Cast ell nedd y Groglith, pan yn canu "Dat)dmaa rh^yinau caethiwed," a meth- odd C6r Tibernacl, Tieforis, dan arweiniad yr un boneddwr y Sadwrn caniynol. Beth fu yr ach iSj tybed? A daludd Mr. Francis fwy o sylw l Gor Waunarlwydd nag i Gor y Tabernacl ? Ni, nid hyna ychwaith) ond di- faterwch aelodau y c6r i ymarferyd a'r darn fu yr achos. Yr oedd yn ddarn pwysig, ac yn gofyn i bob canwr a chantores i daflu eu hunain yn gwbl i'w ysbryd, a chydolyga y darllenydd â-ni pan y dywodwn mat "Marw- olaeth y Cyfiawn" oedd y darn a genid. Yr oedd yn sarhad ar ein harweinydd ein bod yn colli; ond gwy, Cymru, a Lloegr hefyd, am ei allu a'i feirusrwydd i arw an corau, fel yr ydym yn sier na fydd un anhawsder i ni eu hargyhoeddi o'r achos o'r bai. Saif ei flynyddoedd o lafur yn Merthyr, ei fuddug- oliaethau yn Birkenhead, Cae*, a manau ereiU ya golofnau o dystiolaeth i'r oesan a ddeuaut o'i fedrusrwydd ef. Gan hyny, fy nghyd-drefwyr anwyl, byddecfi ni y:n:rf<-gi, gan yoidrechu i loewi ein talentaa cerddor- awl, a t'aeimlo yn falch fod Rhagluniaeth wedi arwain i'n plith dajsgawdwr mewn cerddoriaeth o'r radd ucbaf. G ™nlwn yn fawr o'n brAitjt, ynte, gan dalu g^:jrugaeth deilwng iddo drwy fynychu v cyfarfodydd ymarferol. Bydded i go!li Ystalyfera enyn yn mhob caloa eiddig-dd i ymlrechu nes enill y tro nesal TRBFORISIAD.
Advertising
London & County Provident Institution, Assurance. AGENTS YN JKI8IA.U t wy OgUM a Daheudi*' C mru. Bhoddif teleran ,is i orach-aylgryr diwyd ac ymddiiiedol. Yswbir unhyw symiau am wlir.daD- bly..ydd)l neu fis)l. Cof eet ir pefSJnaU iachus o fis i 84 oed. Oyfeirieram dyleraa agents a proepeotnsei at Mr. Watkins, Dilt-ict Manager, Branch OEMs, MoythyT Tydfil. YMFUDIAETH YMFUDIAETH YMFUOIAETH Gvruchwylireth Ym/udol ■86ef Trwyddediq. J' D.' (Clwidlaaoy °eJr P, b h "bywwydd am hwyliad Agerlor>p&n » r prlsiau, i Quebec. Montreal. Ba ttmnre, New York ?ft°n o'r'A Ua-delPAia' T*X*8- Deu °nrh^r' fan or America, Awstrtdis, New Zealand H Phob fa/uth o'r b d, t w, ymofyn »g el m^n ilythyr yn oyr-wyg sLmt s r 8 Rhoddir mordaith gynoithwyol (assisted passages) hefyd-yn ^jtbn eol gyda* Ager- ocgau a ddereh^g yr ALLAH LIKE OP ROYAL MiiL STBAXE]tg i b. wb i Canada, am 24 159. ln ™ J. D. PIERCK, Emiffr tio Agart, 17, DUKE ST., LIVERPOOL. DALIES SYLW.—Y ffordd i sicrhau oyfar- wyddyd yn Liverpoo1, a HaiV Cymry Syda's gilydd yn y Hot gan, ydyw anfon i'r oyfeir- iad uohed, f t J. D. Pierce, yr hwn sydd wedi crocsi y Worydd amryw woithfaa, testnio llawer yn America, a chael prawf helaeth yn y faarar* ymfnd^L COFIER Y CYFEIRIAD UCHOD. MERTHYR TYDFIL Art Union Prize Drawing, In aid of The Building Fund of EPON CHAPEL. GEORGETOWN. THE DRAWING Will ak<- pkoe on Thandax; Sejdembsr 25th, 1879, «t ifce HALL, under the distitguithed patron^e and eaDM- viMon cf the fol!o*fBK j^atu m-n:—D. WmiamfcEsal. High Constable; w. Hattis, Emj W. Jones. Bm Cy forth, B. Ki.khocie, isq, Llwynoeiyn'; J. Jwkisi, S«q,, ttd J. E. I^nei, Esq! Th» folUiwiihg vdhubto Pria?s will be drawn for N- *1 F1KST "l Any article or article to be selected by 1 ttia Bcuo.BEfnt wir ner to the value of ft i j 2. A brilliant-too'd tibiiofoi te in walnut 26 "e 3. A handsome Pony IS 0 0 4. A hafidsome pair o< Chandelian, with four buckets in each 12 0 9 5. Chambeu's Enc> olapedia, pabii»hed at 10 10 S 6. Aa fti^ht-d%y CI ck 8 J ■ 7. A Silver Lev,r Watch 0 fl 8. A handssma Bicycle .» # '6 t b Sicpl". beantifol Sewing Machine 6 0 Q 10. A My beaati/ol Chest of ilmwrn 6 6 4 11. A superior Suit of Clotber 4 4 0 12. A rich Paia»le|-Shawl • .7''4 0 B 13. A baeatifa;. Mahoga&y Coach ) | g L4.. A highly E^olro-plated Tea A Coffea Becivico J J m 15. A pair of M>od Blankets 11$q 16. A beaotifnl Set School Books lit t 17. A beautiful WeJah Flatm-l Drt u I § i 13. A Roeewood W iting Desk, witn trrgwi CIaijI .11# 18. A LadiM' Rosewood Wrifing Desk lit A h&ndsome C<aet-st»cd oompkte M 1 J 0 21. An elegant Swing Locking Qlaaa 1 1 m 32. A bMBtlfol TIOM-Piece i 1 0 23. A Ladies'Dressing Case "t. 1.1 9 24. A Ctofrfclex&as's Orauisg Case „ j ,i § A beaatttal Aeoordfan f a 26. A beamlfal 8»t of Trays 1 1 a i7. A Silk tfBhreiift <»« 1 1 t 28. A Se* of Fire-irons „ 111 29. A handsome Picture 5 f i g 3 A beasiifol BoiriTinii .lis 31. A rioh Tablg*CoVrfr 1 1* • 32. A Watar-pteof Overcoat.. 1 1 la addition, te the t bove, there wi?) be given awav aboys Two Butdred Yaluatlff Ptfass, oomprising Time-pieo^s, Engravings, Woollm ShawlsC illX Turnovers, Flanilel Sbit*' aod PI. eel Aprooc. Children's Boots tnd St ckiaga, Ties and Lfaea Collars, Pooket Hanrkerchiefs, Prims Welsh & -airp hilly Chatw, together with other ornamoUkd and uiefal artioi a. Tickets, 6d. each, or a Book of Twotft Tickets for 5g, The Drawing"Vr.i.I ie on the p-riucfpte. of the Art Union, and tbe exico. fcsfu'r ntnubers will be p\lbIfahe4 in the I Mc-i-tbyr Express,' c S,iuth, Wales Daily Nowa,' 'Bannar so Amserao Cymra,' 'Seren CSWV and «Tsri»n y Gweithiwr.' A list 01 winning nam- bers will be for ey ded to any person «ho will a aUmped addressed eavelcpe fmthe ølUne. Tr aaunr, E. B. Evani>, EMJ Breeoa Old Baak, Auditors, Messrs. J. VanKhea and W. WHHMM; Hon. Secretary, D. Daviee, Esq., 3; Qlabeland: Corresponding Secretaries, Mr. T. Thoa>as, 88; Brecon -road, Merthyr Tydfil, and Mr. R. Llewellyn, U, CyfHthld Lane, Merthyr Tjdfll, 9-1 Esgidiau! Esgidiau!! Esgidiau! Y 8HOP I BRYNU Esgidiau Rhad a Da o bob math YDYW SHOP J. G. CHURCHILL, Sadcller ac Esgidiau Werthwr, 39, HIGH ST., ABERDAR Rhoddweh brawf ar ei Esgidiau Gwaith'o wneuthuriad cattrefol, a'r goren yn y dref. Ymgymerir a gwella nob Esgidiao, a hyay ar y rhybu- d byr f, rÚ pris iselaf. 63 SOAR. YSTALYFEBA, ART UNION. fTIHE DRAWING will fr ke plaoo on J- Monday, S pt^mber.lst, 1879, ia Sow School? oom, in the preswoo of a Dumbe. of ;llfluerj.tÍ!¡.1 gentl- nian of the place. 100 P?:z will be drawn fo-I it.ulodiog 1. American Organ, value. 24 Qaiaeta. 2. TrewUe Se vir>g Machine, Polished Walnut Case £ 7 |0 0 3. gentleman's Silver Watch 6 10 t 4. Famit Bible (Hauesutuely Bound) 3 5r9 5. Mnsioxi Box y 3 3 0 6. Hair-seatei Couch.. „ 2 10 0 7. EigLt-day Time-piece 2 J10 0 8. Fie d Telescope .250 9. Pair of Blankets 1 15 0 1". Bi^-ant S,t of Tea Service. 1 15 0 ll. Fox's B k oi Martyrs, profus'ly illustratel .100 (2. Organ Concertina 0 10 6 Tickets, 6 J. esch, bv nrat. eid.; or a book of 21 for 98. t 'nm tbp S«o*efc*rfe». D. I AVIES. O d PostOflSoe, Hon Treaanrer. M. EYAN8, » 1 ^on Key, JOHN LIAVIE", Storn, S ^ORETATIES. I cp-ic t.?s srd pnymsnts to ba in hsmd on or before August 19cb, 1879. Winning uumVrs will be published in the 'DABIAN.' ABERTAWE A'R CYLCHOEDD. COFFINIAU RHAD1 Y MAN W. LE W IS (LöWJ8 Afan) wedi yxngj?ii,ev jfd i uditibod pob in&lh o G ffiami, a bjny am y p?iscedd selafy nao yn bosibl. Mue y greulawo y mae lluaws yn ei gymeryd av denlnoedd mown igofil wedi gnhosi fod llawer wedi taer 4d,. mctno ai naf ddu bod pab math o Goffisiaa am bjisoadd rbes mol, yr hyit, wedi llawer o ohebn a chynilanio, sydc yn »wr wedi ei gfrblhaii, a gel it o ioi uddwrthyf bob natb.
♦ BETH AM DDYFODOL MYNWY AL…
» iii ,*ova pwyll nag aiufond, ysywaith, nid -flsma y policy y myn y werin weithfao! yn •gyffradm ,i'w llywodraethu. Hawdd ydyw «yfrif am hyn, oblegyd fed y gweithwyr fel r stool wediDod drwy yr oesau yn ymdTeiglo lyyi" snwybodaeth; ac er holl freintiau a ISanteision y dyddiau hyn i gyrhaedd y ^trybodaeth fyddai yn ddymunoT, nid ydvnt 4Ma yn ddigon goleuedig yn eu barn i ganfod » ilwybran hyny sydd yn en tywys i hedd- irch a c Ilwyddiant' ar y caill Haw, a dystryw toyUall. Dichon fod amryw yn bared i amheu geir- ttkedd hyn, ond y mae lie i ofni—er, ni A obeithiwn fel arall-y bydd yn rhaid tain imddrud am wers ychwanegol eyn terfyniad %>. Onid yw hyn yn drueni eithafol ? Pa Wfd f cawn dro ar bethau er gwell sydd Itnhawdd braidd i ddirnad. Ond, byn sydd yn 4*a sicr, y bydd yn ofynol ymarfer doeth- iaeb a chydweitbrediad trwyadl yn y miscedd lyB i drefira rhyw gynllnn effeitbiol er cyf Utud a theifyniad y Ihybnddion presenol, Wmg i!r 'canlysiadau'ag Y mae y gweithwyr Wtdipenderfynu eu gwynebn ar y diwedd, v& wð' na'r dechreuad. Un peth ydyw ^tyiod i benderfyniad, peth arall lliwn mor %WJ»ig ydyw carlo aDd y pendeTfymad JBtewnmodd effeithiol ac i bwrpas. H wdd yw thuthm i frwydr a'r galyu mewn twymyn mrodwyllt, ond nid mor hawdd dyfod allyn noni yn fuddugoliaethus. Trueni o'r HWfaf mewn adegau cyfyng fel y presenol, Ka 8Iid cadw y teimlad rhag enill goruchaf- jfceth ar synwyr cvffitedin. Own, oddiar y lath orchest ydyw, ond weii y [ fin, cweetiwn priodol a phwysig yw—i saae'r teimlad yn arwain pethan? abeth iddo gael y flaenoriaeth ? Wrth olrhain annealldwriaethau rhwng meiatr a fpreithwyr yn mhell yn v gorphenol, fe gan- lyd&r yn amlwg nad oedd y gweith fel rheol, yn rhoddi yr ytstyrketh wtodoi ac angenrheidiol cyn penderfynu pa fedd i weithred u yn ngwyneb anghydwetad- iad tht ueistri, eithr yn gwaithredu fynychaf oddiar deimlad. IJid oea eisiea dweyd ond wrth yr an- -ifchrefiadol fod pob aughydwelediad ag oedd A «nor oddiar y safon twyllodrUs hwn, yn gyda cholkd mawr i'r dosbarth lawn Uawer o wahanol ^rrdd. A ydyw %Bghydwelodiad presenol yr horiaa yn Styned i ddiwedda fdi yma i Na ato Daw I ^fu fyddad i weithwyr Cymru ar nnrhyw. ddiystyre gwerai a ffaithian y gorphen- «i «sthr gweithredu yn bwyllog ac mor udol moad. Heb auoliaeth a ehydweith j byddwn yn sathra ein gSydd, yn iMbl yr an modd ag y mae maistri Cymru xfcsdeg eu gilydd i ddystryw, drwy geiaxo UBiIiauild mantais a goruchifiath y naill ar Oofier nad yw 'dau darwg' yn bmwtnA'wifa.' Hid wyf am foment am awgrymu j 'dylai' ^ffwwidiad yn yr hurian gymeryd lie; na, y m pethaa yn fy marn i wedi myned 4ros y terfyn dyladwy' er ys llawev dydd. r.1aad ya agwyoeb yr ymoaodiadan rhanol wedi ac yn cymeryd lie—y 'cwympo VMirn'rhanol a diamodol o du y gweithwyr, £ » nghyda'u hamgylchiadaa grasynus, y .a mawr yw,—'Beth ellir ei gael? a trth alia wneud er atal Haw y dialydd f Onidyw rhs polygon pethau yn bresenol yn ] •twyddo a thra-awgrymu y bydd y gwrfth- *jf av derfyn y cytnndeban yn gorfod ffcfao yn gyfangwU ar dragaredd y cyflug- V|«9 Feoddenr i mi ofyn yn ddifriful, iMkh mai hynyn olygul Rhyddid i bawb Tttaaod y gorea .o?u ffyrdd,' mead y lluaws; madysoaay 'rhyddid' hwn, yn fychybi, golyga ar unwaith,1 rawb drosto ei hon, ? y wlud yn gawL' JDyma beth ddaw o < a teimlad, Beth bynag y methwyd gael 4rwy gyfrvrsg cymodlawQ, nid oes y rnith ,8eiat o obaith y gellirllwyddo i'w gael drwy SW un ya dweyd '.tel hyn.' un arall I fal &yna,' a'r ItaU fOl acw,' ac yn mlaen yn y l&eda yna nes gyru bobl i sathra en gilydd otadulaeth. Ffaith na thAi ei galll yw, *thmid' wrth gydweithrediad a'n gilydd, <Mt% Daw a drngaihao wrtbym! MM ddaw o honom y mae yn anhawdd ttsyd, ond wedi'r cyfan, yr wyf wedi cael ty nghfrmell i ofyn a oes cynllunio gwared- IgaeUi yn bod yn mhlith y gwahanol ddos- I Beth bynag am annymunoldeb I cwestiwn, nid oes amheoaeth parthed am aatoidQb a phresenoldeb y pwnc, oblegyd y y caniyniadau yn anocheladwy. bp* DWI, Eoxiil I9eg, JOHN LEWIS.