Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
Advertising
TO PERSONS GOING ABROAD. General Passengers and Steam Ship Agent. JAMES R E E S 19, Union Street, Liverpool. (Late with Cymro Gwyllt.) ALL Information given, and at Lowest Rate, CABIN and STMBAOB, per 8tealDere going to ffcw Yo?k?i?stoc, Philadelphia, Montreal, Poitlard, Quebeck, Baltimore, Hahfax, Beur.cs Ay- es, Chili, Cape of Good Hope Australia, end fcll parts of tbe World. Passengers booked to all parte of America, Cali- Assisted Passo.es to Ganadct cU £ £ 15s. Passes from America exchanged,^and Steamers Ticket returned with all Fartiodarfi. All persons net on arrival, and seen toon board the Steamers. Tickets to get friends home ht loweet prices. "OofieT v Cyfeiriad— JAMES REES, 16, Union St., Liverpool. C ymholi yn Nghwtfi RhonddaaMn. J- Jrlffin Iua. Pentre.. CASTELLNEDD. /^YNELIR EISTEDDFOD GERDDOROL, &c., yn y dref uchod, dydd Gwener y Groglith, Ebrill lleg, 1879. PRIF DDARNATJ. ."Dat-A mae Rhwymau Caeth- iwed" (J. Thomas), i Gor o 60 ac uchod, gwobr 10 0 0 A Chadair i'r arweinydd. "Wells," Rhif 138, Llyfr Tonau Stephens a Jones, gwobi 2 0 0 I r Fife Band a chwareuo oreu "Merch Megan" a "Gwyr Harlech," gwobr ••• 1 0 0 Am y gweddill or testynau, t amodau, icc^ -anfofcer am y rhaglen at yr Ysgrifenydd, a rihe:r hi-ain lg.; trwy y Post, ljc. .1 EDWARD MORGANS, Yag., ¡ Tramway Office, Neath. RHYBUDD RH JvL-JouuDD DYMUNA JAS. PEREGRINE Llyfr- JL70 werthydd, Heol-y-bont, Llanelli, hya- bysu ei gyfeillion a'r cyhoedd yn gyffsedinol, et fod wedi symud i No. U, MURRAY STREET* (Y Shop He bu Mr. Gotigh, Auctioneer, yn ddiweadarj, lie y parha i gadw pob math o Lyfrau a Newyddiadnron Cymreig; hefyd, Stationery o bob math. Dymuna ar bawb sydd week bod mot gar- a'i gynorthwyo yn yt amser a aeth heibio i barhau i wneud hyny yn ei eiop newydd. Canel Seion, Waunarlwydd. CYNEMR EISTEDDFOD Flynyddol y Capel uchod, dydd Gwener y Groglith, Ebrill lleg, 1879, pryd y gwobrwyir yr ym- wyJ nwyddianuø. „ j Beirnial—PROPF. DAVIES, Llangollen. PRIF DESTYNAU. rt Cor a gano yn oreu "Datod mae Khwymau Caethiwed" (John Thomas, gwobr. ••• 9 • 0 F* Cor a gano yn oreu Y mae Gorphwysfa eto'u olw (Pencerdd Gwynedd), gwobr t t 0 111 chaniateir I unrhyw arweinydd iarwain *or os bydd wadi oni ugain punt or blaen. Y mae y programs i'w cael am y pris ar- farol. can MB. THOMAS JOHN, New Road, Waunarlwydd, Swansea. LUNELL yr~ ALLAH* Agerlongav Llythyrgodol BreinitL tt MAB « lirmll hon ya e/nyg otantelaion neill- X duol, a dylai ymfadwyr i unrhprran o Ganada BSO yr Unol Dalaethau, oa ydynt yn aMryddva as achnb arian ac amser, ymofyn a T. L. JONES, Swydd/a'r Hherdar* Tmet, A herd* X. W. JONES, Dilledydd, kc., 67, Oxford Street, Mountain Ash; OWEN MORGAN, Siberia Yilla, Llanwyno Road A'^A^RO^HERB AND CO., Jamea Street, Liverpool.. BETHLEHEM, TREALAW. CYNELIR B1SIBDDFOD yn y Capel o»hod, ar ddydd Gwener f Groglith, dan nawdd C ar ddydd Owener f Groglith, 187g, dan nawdd y bontddwyr vddasal, G. Williams, Miskin Manor; W. W. Hcod, Yaw., Llwynypia; B. Daviea, Yaw, Primrose Hill, Yatrad; M. Rowlands, Taw., Peny- rraig: Dr. H. N. Daviea, Cymer; Dr. L Davlea, Ystrafl; ao o dan lywyddlaeth G. William*, Ysw.; fyd y gwobrwllr yr !Imgedswyr buddagol meWD Myddiaeth, Barddosiaoth, CUaiadaetb, AArodd- ladan, ac Araetnyddiacth. Beirniaid: Y Rhyddiaeth a'r FarddoBiaeth, y Parob. E. Roberts, Fontypridd; Yr Adroddiadan, Gwalcb, Gflfaeh Goch. Beimiad y Cann, D. Rassaa, Ytiwain, Pontypridd. Pianists: Misses Mary DaTiea Ystrad, a Bessie Prioe, Penygraig. PRXP DBSTTKATJ, 'Yr Hall gan Gwilyao Gwent, I gor bob fod o dan 40 o rif, gwobr 10 0 0 Traethawd, 'Haelioni Dnw a gwastraff Dvn.'gwobr o a 16 0 Pryddeet, 4Awdw Natur,' 1150 IlineU.. 1 10 0 Y Programs i'w cael ar ol y IMad o lonawr, gan D Mr. Daniel Thomas, Grocer, Toaypandy. Bethel, Abernant, Aberdar; CYNELIR EISTEDDFOD yn y Capel C uchod prydnawn dydd LlnnJ Mawrth 17eg, 1879, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyt buadugol mewn Canu, Adrodd, a Chyfan- soddi. Beirniaid y Canu, Mr. J. Thomas, Nazareth, Aberdar; yr Adrodd a', Oyfan- soddiadau, Mr. W. Thomas (Morfab), Aber- aman, Aberdar 1', cor, heb fod dan 30 mewn thif, a gano yn oreu "Yr Alarch" gan R. Stephen (Moelwynfab) 1 10 0 I'r Parti heb fod dros 12 mewn rhif a gano yn oreu The Hunter's Farewell," gan Mendelessohn o 8 0 Y mae y programs yn barod, ac i'w cael am y pris arferol gan yr Ysgrifenydd,— MR. JOHN POWBLL, I 2, Engineers' Row, Abernant, Aberdare. CASTELLNEDD. CYNELIR Y DRYDEDD EISTEDD- FOD FLYNYDDOL yn y Farchnadle, dydd Gwener y Groglith, 1879. PRIP DDARNAU. Ft Cor heb fod dan 150 o nifer, a gano yn oreu "Hallelujah, Amen," o Arch y Cyfamod, gwobr 25 0 0 Ft C6r heb fod dan 50 o nifer, a gano yn oreu Datod mae rhwym- an caethiwed," J. Thomas 10 0 0 I'r Fife Band a chwareuo yn oreu dair o Alawon Cymreig (y bands i ddewis yr Alawon a fynont) gwobr 2 0 0 Hysbysir enw y beirniad, &c., yn mhen os. Y sgrifenyddion,- E. WILLIAMS, 3, Albert St., Neath. J. WILLIAMS, Grocer, Melincrythan, ■ Darganfyddiad Newydd I WILLIAMS'S Compound Castor Oil Pills, YR unig ffordd i iechyd naturiol Fw trwy gymeryd 'Williams Castor Oil x^ls. i maent yn cael eu gwneud o'r llyseuyn Castor, yn gynwysedig o'r prif Ijpiau a gydnabyddir y feddyiniaeth oreu i bnro y gwaed; felly y mae y Peleni hyn yn tra rhagori ar cldim a geir o'r llysieuyn Castor ei hunan. Y maent y feddyginiaeth oreu allan, nid yn unig i buro y gwaed, ond hefyd er dadwreiddio pob math o gornwydion, clwyfau, ac ysfa yn ,y cnawd. Y maent yn feddyginiaeth ragorol hefyd l leddfu anhwylderau yr afu, llosgfa yn y cylla, (billif;itiness), cut yn y pen, ac i symud ymaith wynt, chwyddiadau, curiad y galon, y piles a'r graveL y dropsy, poen yn y cefn, dwfr-ataliad, blae annymunol yn y genau, a theimlad o orlawnder ar ol bwyta. Y maent yn feddyginiaeth anmhrisiadwy i fenywod, gan eu bod yr un yn eu heffeithiau a Chastor Oil, ond yn tra rhagori amo, ac yn llawer hawddach i'w cymeryd. Y maent yn gweith- redu mor esmwyth a diboen, fel y gellir eu cymeryd gyda dyogelwch gan bawb. Drwy hyny, gellir euhystyried, nid yn umey fedd- yginiaeth oreu at yr anhwylderau uchod, ond yn gaffaeliad anmhrisiadwy i'r cyhoedd. Gan fod rhai yn teimlo cryn anhawsdra i lyncu Peleni, y mae Williams wedi darganfod ffordd i'w gorchuddio a gwisg, yt hyn a'u gwnant yn hollol rwydd i'w cymeryd gan y mwyaf tyner eu harchwaeth. TYSTIOLAETH PWYSIG ODDIWBTH FBDDYG. Hynsydd i ardystiofy mod wediarchwilio Peleni 'Compound Castor Oil' Williams, ac ya cael eu bod yn cynwye y prif lysieuau at y doluriau hyny Y wcdi xiamcaim. Dylasent gael cefnogaeth gan bob teulu yn gyffiredinoL DB. B^LAKB. Army and Naxy Hospital, Scutari. ETC O'R AMMICA.1 Oyoddefais yn fawr oddiwrth y dropsy, piles, a'r graTel am fisoedd. Aethum or diwedd yn analluog i ddyfod o'r gwely gan maint y chwydd a't poen. Gallaf sicAaa fod yr hou anhwylderau uchod wedi ty llwyr adael, ac oddiat amryw yn yt atdal hon} trwy gymeryd eich Compound Castar Oil Pills. Yr eiddoch yn dta diolchaar, Mam Jm* DATIES. Youngstown, Ohio. SùUD BABDD. Chwi gleifion gwywedig, yn fychain a ma Mae iechyd yn agos QI. mynwch yn awr j Os ydyw y treuliad a't 'stumog, yn wan, Yr afu a'r galon yn methu eu rheaa, Gwnewch toddi't clefydau i gyd yn j dtiUs, Drwy gymeryd i'ch gwella y Castor Oil Pills. Bnfysgol Glasgow. RHUBDWAWB. GWBLLHAD OSDIWBTH lnKS A'B GRAVEL Drwy gymetyd eich Compound Castor Oil Pffla cefais wedlhad buaa. Yr cfeddwn yn methu cewdded cam braidd, ao yn methu eis- tedd o kerwydd y Pilea, a phoen yn rhan iselaf y cefn. c* yn y pen. a'r clu»iau yn wan. Hefyd trwy gy»6>yd yr mn Pills cef- ais lwyr weHhad oddiwrth y Gravel, jrr hwn I oedd yn fy mlino la barhaus. Drlai pawb am y feddiwaiae* bm Trecynon. Jba. THOMAS. GWBLLHAD RJRIVADDOJ. • GLMTD YB Ayu A Danna TBXDXXAD. Syr,—Mae ya Uawwa genyf hysbysu y •wellhad rhyfcdd a gehus.^wy gymeryd e gyffoiriau, ond y cyftoynddieffaith. Dy- •daefais am flynyddau meithion oddiwrth glefyd yr afu a diffyg treuliad, gwrthwynek- Zd at fwydL yt hyn a'm hanallnogodd l ddilyn fyagalwedigaetGL Atolcymetyddaufiychaid o'ch pelenirem hadferwrd i gyflawn iechy^. Maent hefyd yn rhagoroi mewn achosion o piles a grayel.—Yr eiddoch, grav Llanelli CAPTAIN JOHN PATTISON. MODDION DOCTOR Dr KftBu, A PRILLS WILLIAM* TX IACHAU. Yn ddiolchgar yr hysbysaf chwi o'r gwell had gwyrthiol a gefaia drwy gymeryd eich Compound Castor Oil Klls' Bum mewn blinder mawr gan boon yn fy arenau, y stumog yn methu ei ran, poen yn fy nghefn, a gwaethaf oil, methu cgrsgn y nos; ac er cy- meryd llawer o foddion doctor am amser maith, eto dim lies nee cael eiph Pills chwi, y rhai yn buy fuan a)m gwerasant. Yn awr yr wyf yn holl indk. Y mae 'fy nghwellhad wedi peri syndod mawr yn y gymydogaeth hoa. it wyf yn anfon hyn er Dudd i'r cy- hoedd.—Yt eiddoch, ANN ETANS, Maerdy, Femdalo. Er Dyogelwch, cofiwch ofyn yn e^lur am Belenl Compound Castor Oil Williams, a gofalwch fod stamp y Llywodraeth ar bob blychaid o honynt; heb hyn nid oes un yn gy SYLWCH.—Cofier fod ubediad wrth brynu y blychau mwyaf, sef 2s. 9o. Y maent yn cynwys tri o'r rhai Is. lie. Ar werth mewn blychau Is. l$c. a 2s. 9c. yr un, gan bob Fferyllydd, neu trwyV Post oddiwrth y perchenog, am 15 neu 34 o stamps. Perchenog—D. WILLIAMS, Dispensing Chemist, Gadlys, Aberdare, Glam. RHYBUDD PWISIG1 RHYDYFRO ART UNION. YN unol a'r hysbysiad sydd wedi ym- ddangos yn y DARIAN, dydd Sadwrn, Chwefror 8fed, oedd y dydd penodedig i'r tyniad (drawing) uchod gymeryd lie. Daeth lluaws mawr o fcobl yn nghyd; ond wrth kanfod mor lleied o'r tocynau a ddychwel- wyd, sef 250 o'r cyfryw ag sydd allan, pen- derfynwyd mai doeth fuasai ei gohirio hi yn mhellach hyd SADWRN, MAWRTH 22aio. Nos Sadwrn, at y cvfaifyddiad uchod, yr oedd rhai am dynu allan nifer y Prizes sydd ar y list i .ateb nifer y tocynau oedd i fewn, ond wrth wneuthnr felly, ni buasai tri o'r Prizes iselaf yn dyfod yn gyfatebol i'r tocynau oedd i fewn, a tnrwy byDy buasai y prynwyr yn colli cynyg ar y 75 Prize goreu; ac os na fydd gwerthiad y tocynau yn gyfatebol i'r wyth Prize erbyn y dydd gohiriedig uchod, caiff nifer y Frizes eu tynu yn gyfatebol i'r tocynau a werthir. Pe bawn yn gosod amgylchiadau y brawd yn hysbys ar ddu a gwyn, yr wvf yn sicr y cawsai ef gynorthwy a chydymdeimlad pawb. Da chwi, deuwch allan,—hael heidiau, I bleidio dyn egwan j Yn wjch a chirf, g^mewch eicB rhan, I TIN LLWYDD VDI WIFT0* U Ilwyda an= 33 XAWENPRYN.
TREM AR AGORIAD Y SENEDD.
TREM AR AGORIAD Y SENEDD. Anhawdd pigo un mater mwy dyddor- ol i fod dan fJlhv na dechreuad y Senedd- dymhor, a'r arwyddien arweiniol o'r brwydrau sydd yn debyg o gymeryd lie rhwng y cewri gwleidiadol yn Nhai y Parliament. Y mae gwahaniaeth mawr rhwng eu dull o weithredu yn y Ty a'r modd yr ymddygant tuag at eu gilydd, ar wahan, ar esgynloriau mewn gwahanol barthan o'r deyrnaa yn mhlith tyrfaoedd o'u cefnog- wyr. Prydnawn dydd lau, yr wythnos ddi- weddaf, decbreuodd aelodan y ddau Dy Seneddol ar en gwaith gyda chryn radd o dditrifoldeb, yn ngwyneb y goncwest lwyr agafodd y Znluiaid yn Nehendir Affrica, yn ddiweddar, ar gatrawd o filwyr Prydeinig. Er fod yr holl wlad wedi cyffiroi drwyddi o berwydd yr anflfawd cwbl annysgwyliadwy hwnw, ymddengys fod y Senedd wedi edrych ar y mater yn gydmarol ddigynhwrf. Achoswyd hyn yn ddian gas yr ystyriaeth nad oedd yn fater o bwys ymherodrol, a'i fod yn un y Fellid ei orchnddio cyn hir & buddugol- laethan llwyr Prydeinig; ac oblegyd nad oedd y Senedd wedi derbyn digon o fan- ylion yn ngbylch yr anffawd i'w wneudyn fater dadl rhwng y Toriajd a'r Rhyddfryd- wyr ju y Ty j ond yr oedd digon o ar- wydaion y bydd dadl fawr mor gynted ag y derbynir hysbysrwydd manwl o'r hyn sydd wedi dygwydd, Ymddengys fod an o'r aelodan, Mr" Coartney, yn debyg o ddwyn y mater ger bron y Senedd mewn modd effeithiol. Gaflwoad efe sylw o'r blaen at stefyllfa pethaa yn Iffeheudir Affirica. Rhagwafodd y rhyfel hwn, ao awgrymodd y tebygol- rwydd y buasai anffawd fel yr un yn ngwlad y Zolaiaid y" ddiweddar, yn cymeryd Nhy yr Arglwyddi ynrddangosodd Arglwydd Beacoatfiffld yn ddigynhwrf iawn. Ni ehymerodd yn ganiataol fod gwrthwyaebiad i'w Weinyddiaeth ef mewn bod. Tawelodd ei deimladau i lawr wrth osod program gweithrediadaH gwein- idogiOD ei Mawrhydi, fel pe buasai y Fren- hines ei hun yn gosed materion i'w hys. tyried ger bron. Fel dyn Asiataidd, dian [ ei fod ef yn teimlo dipyn yn theatrical f wrth argopart Rhaglaw dwyreiniol, wrth eaod ger bron amlinellau policy y blaid Doriaidd o flaen y Ty. Cyfaddefodd fod y aewyddiw 9 Ddeheudir Affiica yn ofn- adwy. Ond dywedodd nad oedd yabeth doetn i gusio d^-lnmio yr anffawd yn llai YN AOJML** v*§< dim yn erbyfc galla y deyraaa a i rod wedi caelei acheai gan amgylchiadau eithriadol, y rhai nas gellir en deall nes i'r llywodr- aeth a'r wlad gad rhagor o hysbysrwydd oddiwrth yr awdardodan yn Penrhyn Gobaith Da. Dywedodd fod y oytnndeb a wnawd yn Berlin yn dwyn ffrwyfchda. Daagosir cyn diwedd yr eisteddiad Seneddol y flwyddyn hon, nad TW pethan mor rhosynaidd ag yr awgrymodd efe. Dywedodd nad oedd efe am fyned i faterion dadl yn nghylch Cypres, eto eeisiodd oeod allan fod pethau yno yn obeiihiol. Canmolodd Syr H. Layard, Uysgenhadwr y wlad hon yn Caeroystenya. Dywedodd fod amoan y rhyfel yn Affghaniatan wedi ei gyrhaedd. Anhawdd i neb weled fod dim wedi ei gyrhaedd yno eto, ond fesfln pob peth i annrhefn. Ae nid oes neb ar y ddaear yn gwybod beth a wneir ag Afghanistan cyn y bydio heddwch ya teyrnaen. Os yw Beaconsfield yn gweled terfyn ar bethau, yn ei ddyohymyg nofelaidd ef yn unig y mae y terfyn. Awgrymodd fod y Wein- yddiaeth yn myned i gynyg mesuran ar faterion mewn cysylltiad a milwyr, tros- eddwyr, methdalwyr, llysoedd barn, a rheilffyrdd. Dywedodd y byddis yn cynyg fod byrddau sirol, i edrych ar ol materion sirol, yn cael eu hethol. Os bydd y cynyg- iad hwn yn cael ei gario allan fely dylai, gall fod yn fuddiol iawn. Ond anhawdd yw credn na bydd y cynygiad yn llwybr newydd i Doriaeth gadw ei afael ar y galluoedd sirol. Enwodd efe fesuran ereill mewn oysylltiad A Scotland a'r Iwerddon. Yr oedd yr hyn a ddywedodd Canghell- ydd y Trysorlys yn Nhy y Cyffredin yn lied debyg i'r hyn a ddywedodd Beaconsfield yn Nhy yr Arglwyddi. Mewn atebiad i Beaconsfield dywedodd Iarll Granville, fel arweinydd y Rhyddfrydwyr yn Nhy yr Arglwyddi, ei fod yn llawenhan nad oedd dim cefnogaeth yn cael ei roddi gan y Weinyddiaeth i'rToriaid hyny, y rhai sydd yn llefain yn erbyn Free Trade. Nid oedd Granville yn rhoddi golwg obeithiol ar achos y Twrc, nac yn canmol Cyprus. Awgrymodd fod y llywodraeth yn feins gyda golwg ar y Znluiaid a phobl India. Dywedodd Iarll Carnarvon fod Brenin y Zuluiaid yn un drwg ac ymrysongar. Y mae y fath dyetiolaeth oddiwrth Carnaivon yn myned yn mhell i gyfiawnhau ymgaia i ddwyn y brenin uchod i'w le, ond peth arall yw y cwestiwn pa un a ddefnyddiodd y Toriaid y moddion iawn at hyny. Efallai y cawn weled hyny cyn bo hir. Yn Nhy y Cyffredin dywedodd Syr C. Dilke, ei fod am gael eglurhad gan y llyw- odraeth ar y cwestiynau, beth yw y terfynau sydd i fod i'n tiriogaeth ni yn Afghanis- tan, a beth a wneir yn nghyloh terfyuau Groeg. Gofynai Syr W. Harcomt am eglurhad ar amryw bethau mewn eysyllt- iad A Cyprns. Achwynodd un o'r aelodan dros yr Iwerddon ar absenoldeb cynllun i waddoli Prif Ysgol yn ei wlad ef. Cyd- syniodd Arglwydd Hartington ag ef yn hyn. Byddai yn ddoeth iddo ef, fel blaenor y Rhyddfrydwyr yn y Ty, i och- elyd llosgi ei fysedd ar y mater hwn fel y gwnaeth Mr. Gladstone o'r blaen. Dy- wedodd Mr. Lowther dros y Llywodraeth, y dylai hi gael rhyw sicrwydd o lwyddiant i'w chynllun cyn ei ffarfio i'w osod ger bron y Ty ac nad yw y Llywodraeth yn awr yn gweled ffordd i ddelio a'r mater yn llwydd- ianos. Yn hyn y mae y Weinyddiaeth wedi penderfynu yn synwyrol er ei lies ei hun. Nis gall unrhyw blaid yn y Senedd fforddio cyffroi teimladan Protestanaidd y deyrnas, yn erbyn Pabyddiaeth, trwy ffafrio y Pabyddion a gwaddoliad Prif Ysgol a gymeradwyir ganddynt hwy. Gosododd Hartington feimiadaeth go lem o flaen y Ty ar weithrediadau y Wein- yddiaeth mewn cysylltiad a Thwrci, Groeg, &c. Galwodd Mr. Macdonald sylw y Ty at y ddadl rhwng meistri a gweithwyr, a bod eisieu mesor ar y mater hwnw. Addaw- odd yr Attorney General ar ran y Llywodraeth y dygid mesur ar y mater o flaen y Ty. Rbodd3dd Syr G. Campbell rybudd y gofynai efe i'r Llywodraeth y diwrnod canlynol, yn nghylch gwirionedd haeriad papyr newydd Rwsiaidd a elwir y Golos, fod General Roberts wedi dweyd wrth rai o'r llwythau Affghanistaidd, fod Llywodr- aeth yr Ameer wedi terfyua, ao y byddent o hyn allan o dan Lywodraeth Ymherodres India. Bwriadai ofyn hefyd a oedd yr awdurdodau yn India a'r Llywodraeth yn y wlad hon, wedi rhoddi awdnrdod i Roberts i roddi yr hysbysiad uchod. Y mae yn eithaf eglor y caiff y Wein- yddiaeth ddigon o waith yn yr eisteddiad presenol. Gofynir a ydyw yn beth oyf- reithlon i glerigwyr Eglwys Loegr i ym- nno a'u gilydd fel cwmni o Grocers. Cymer Syr Wilfrid Lawson ddnll newydd o osod ei bwynt o blaid dirwest ger bron y Ty. Yn lie y Permissive Bill cynygia efe fod y Ty yn cymeradwyo yregwyddor y.4ylai fod gan ein trefydd a'n pentref- ydd reolaeth ar y gyfandrefn drwydd- edol. Trwy gymeryd y dull hwa o weithredn y mae efe wedi gwneud yr hyn a wasanaetha aohos sobrwydd ac achos j Rhyddfrydiaeth yn fawr, Dywedir fod 1 John Bright o blaid y cynygiad hwn, er ei fod yn erbyn j Permissive \Bill. Y mae Mr. Forster hefyd o'i blaid. Cym- ] eradwyir ef gan Gymdei&as Ddirwestol Eglwys Loegr. Diehon i gydweithrediad ar y cwestiwn yma uno llawer iawn o Ryddfrydwyr a'1I gilydd, yn yr etholiad cyfiredinol nesaf, y rhai oeddynt yn ysgaredig yn yr etholiad blaenorol. A j byddai yn fendith foesol i'r wlad pe gellid uno dirwestwyr cydwybodol a n y^ddd i ddeftij^ionm^yw fatk o f<^S?n ynaidd i fit efoddion at wella y byd mown unrhyw gyfeiriad— megys, fod drygedd, paganiaetb, neu Bab- yddiaeth, unrhyw foddion a ddewisa dyn- 1 ion, yn beth dibwys—yn bryfyn gwywol wrth wraidd cicaion cynlluniau yr oes hon. Byddai.'nndeb 11 wyr-ymatalwyr mewn cyd- ymdrech ar egwyddor syml dirwest dir- wysg, yn fendith i gyrff ao eneidiau mil- oedd. Nid yw moddion cnawdol yn gwneud dim ond porthi onawdolrwydd. Y mae y rhagolygon am lwyddiant Syr W. Lawson yn ddysglaer. Hyderwn y bydd yr holl Ryddfrydwyr yn y Ty yn ei gefnogi gyda gwresogrwydd mawr.
LLANELLI.
LLANELLI. Nid oes cof gan neb byw am y fath farw- eidd dra maanactiol yn y dref hon ag sydd yn y dyddiau, yr wythjaosau, a'r misoedd olaf sydd wedi em gadaeL Nid oes ond mudan- dod a'r dystawrwydd mwyaf yn teyrnasu braidd yn mhob man, ac yn ngwyneb hyny treulia mawrion, dysgedigion, a phrif ddoeth- ion y dref lawer o'u hamser i ddychymygu beth all fod yn achos| ao yn effeithio cymaint ar y wlad yn gyffredinol. Baraa un mai yn y Weinyddiaeth y gorphwys y bai; arall mai gwastraff rhoddion yr Anfeidrol, trwy droi y bwyd a ddarparodd i gynal dyn vn ddiod feddwol i ddamnio ei enaid, ao ain hyny fod Duw wedi digio, a chodi neu atal ei law mewn ystyr fasnachol fel ag i arddangos i'r 1 ddynoliaeth mai Efe sydd yn teyrnasa, ac fod pob llywodraeth at ei ewyllys; tra y j dy wed ereiil gyda daliadau cryfion, mai y cload a'r sefyll allan parhaus sydd yn fodd- ion i greu anghydfod rhwng y cyflogwvr a'r gweithwyr nes bron alltudio masnach o'r byd. Ond gan nad beth yw yr achos. na J Shwy sydd gyfrifol am dano, hyn yw y ffaith I ruenus fod miloedd o'n cyd-ddynion yn dy- 1 oddef eisieu bara i ddiwaliu eu hanghenion. ( Y gweithiau alcan sydd yn gwisgo y wedd oreu yma, er nad yw y rhai nyny yn gweithio 1 ond pedwar diwrnod yr wythnos i ond dy- I wedir fod y rhai sydd yn gweithio wrth y pwysau a'r blwch yn gwneud arian da; eto, < fel ag i'w cyferbynu a'r trueiniaid hyny sydd • yn gweithio ar hur, ac yn cael ond rhyw j bymtheg swllt yr wythnos ar y goreu, cred- ? wn y dylid edrych mwy ar gydraddoldeb a chynawnder mewn amgylchiadau fel hyn. Y mae un peth wedi sirioli tipyn ar wyneb y 1 tlodion yr wythnos o'r blaen, sef agoriad 1 cangen o'r ■ AMERICAN MARKET 1 yn y dref hon, a gwerthir ynddi gig o bob math am brisoedd rhesymoL Edrycha cig- yddion y Llan yn wgus a llidiog ar y rhai j hyn, am eu bod yn cynyg cyfiawnder a gwerth eu harian i'r prynwyr. Ymddengys y rhag- i olygon presenol fod llwyddiant mawr yn aros i f rhai hyn yn y dyfodoL a gwyddom fod ugeiniau a chanoedd yn dymuno daioni o'u ] calonau iddynt. IOAN GWYLLT. J
AT BWYLLGOR EISTEDDFOD ! PANTYFFYNON.:
AT BWYLLGOR EISTEDDFOD PANTYFFYNON. MRI. GOL.Caniatewch i mi trwy y « DABIAN i ofyn i'r pwyllgor uchod pa fodd y maent yn cysooi y rhaglen å'r hyn a hys- bysir. ar wahanol newyddiaduron am eu Hes- teddfod? Dywedir at y papyrau y gwobr wyir y.buddugwyr mewn barddoniaeth. Wei, nid oeayr un tstvn barddonol ar y rhaglen. Pwy sydd yn gyfrifol am hyn, fechgyn I J. Puw.
ABERAMAN.
ABERAMAN. Nos Sadwrn diweddaf, cynaliwyd cyfarfod gan Ryddfrydwyr yn SaTon-hall, Aberaman. Cafwyd areithiau da a grymus ar egwyddor- ion Rhyddfrydol gau Mr. D. Morgan, Moun- tain Ash (v cadeirydd), Evan Lewis, ac ereill. Nia oedd y gynulleidfa mor luosog ag y dysgwyliem, ond y mae yn rhaid cyd- nabod fod holl weithwyr y P.D. wedi bod mewn cyfarfod ar y maes agored y prydnawn hwnw, ac yr oedd yr bin mor wlvb fel y methodd llawer da'od o'u cartren. Er y cyfan, cawsom gwrdd da iawn. Cafwyd ychydig o eiriau yn fyr ac i bwrpas gau D. Williams, Saron, ar y mudiad. Cynygiwyd pleidlais o gymeradwyaeth iddo; eiliwyd gan Morris Evans, a phasiwyd hyny yn un- frydol. Rhoddwyd pleid'ais o anghymerad- wyaeth yn ngweithrediadau rhyfelgat y Weinyddiaeth bresenol. Dywedwyd ei bod nid yn unig yn foddion i ladd dynion, ond hefyd ei bod yn foddion i ladd masnach ein gwlad. Arwyddwyd hyna yn unfrydol gan y gynulleidfa. Cynygiwyd ao eiliwyd fod y cyfarfod nesaf i'w gynal yn yr un lie am saith o'r glooh nos Lun nesaf, a bod Mr. Evan Owen i fod yn ysgrifenydd y cyfarfod hwnw. Rhoddwyd diolchgarweh y cyfarfod i'r cadeirydd ac ereill am eu llafar, a go- beithio y cawn gynulleidfa dda y tro nesaf. GWRON DAB.
*GLYNCORWG.
GLYNCORWG. Y mae amgylchiadan y lie hwn yn isel iawn yt amseir presenol, a hyny o herwydd fod pob gwaith yn gweithio eu mis rhybudd; ond nid oes gwybodaeth hyd yn hyn beth ddaw 0 hono. Y mae cymdeithas ganu y lie yn brysur barotoi i ddysgu cantata Y Messiah i't plant yma. Yt arweinydd ydyw Mr. Thos. Wilkins, gynt o gwm Rymni. Hir oes a llwyddiant iddo i fod o fawr wasanaeth yn y lie hwn.—MBTH.
:MARWOLAETH MR. WM. MORGAN…
MARWOLAETH MR. WM. MORGAN WILLIAM, BRYN, OWMLL YNFELL. Y mae wedi dyfod i'n rhan yr wythnos hon i gofnedi marwolaeth yr hen. dad patchus William Morgan William, Dyoddefodd gys- tudd blin am yr ysbaid hir 9. ddau fis at bymtheg, pryd ar yr 8fed o Chwefror, 1S79, y tynodd ei anadliad olaf, ae rt ehedodd y wreichionen fywidl at yr Hwn a'i rhoes, pkn yn ei 64 mlwydd o'i oedran. Meddai at gylch helaeth o adnabyddiaetb, yn aghyda thytfa fawr o gyfeillion mynwesoL Gwasan- aethwyd yn ei angladd gan Mr. W. J. Gwilym, a't Parch. J. Rees, gweinidog yr eglwys y perthynai yr ymadawedig iddi. Yt oedd ei gynhebrvmg angladdol- yu anatferol o iawv,* ac amlwg oedd fod teimlad hiraethol yn car- dded drwy y dorf. Nid«yn ami y gwelwyd angladd a chynifer e hen bobl ynddi, a geLid clywed amryw o honynt yn aibrwd ar Jan y bedd,—"dyD« hen gyfaill didwyll wedi myn'd.'—"hen wetthiwt caledwedi blaenu," a ohyffelyb frawddagau. QolIyngvryA tl ran fatwol i dy ei hir gartref, drwy gaiiol hitaeth ei weddw e«dnums» ei blant amddi- faid, a dafflrau gfloewoii e! luofiog Wyrfon ieuainc. Drwy ei farwolaeth gwuawd chwech o feibion a dwy o Teifched ya tlOBol amddifaid o dad. Yr oedd y plant oti (oddi- gerth dau) ar riniog y bedd y diwrnod dtt, a bydd y newydd yn ergyd trwm i'r cyfryw feibion, pan y*u cyrhaedda yn America bell. Nid oeda yr ymadawedig yn dewis cymaiyd than flaenllaw yn nghyflawniadau Seion, ond hyderwn fod cyfrinach fynych thyngddo. a'i Dduw, ac y gellir ei alw yntau, megys llawer. yn Gristion dystaw."j Meddai brofiad uchel yn ei fynydau olaf, ac y mae genym hyder cryf ei fod wedi cael derbyniad croesawgat i dy nid o waith llaw tragywyddol yn y naf- oedd." Heddweh i'w lweb. Yn ei wael anedd y tawel huna. Er dirfawr alar hoff dad hawddgata', » Hyd y bo'r alwad y boteu oia', A't gwir ei anian, lor a gotona, Ac yna miloedd ganmola—y sant, A thra y mwyniart byth yr ymuna. CYMYDOO. [Taer ddymunir ar bapyrau America godi yt uchod er mwyn meibion yr ymadawedig a drigant yn ngwlad machlud haul.—C.]
GLOFA CLYDACH VALE.
GLOFA CLYDACH VALE. Yr ydym ni sydd &'n henwau isod wedi bod yn archwilio y lofa uchod at y 27ain o Ionawr, ac y mae yn dda genym nysbysu ei bod mewn sefyllfa dda, a phob ymdtech yn cad ei wneud er dyogelwch bywydau. Nid ydys yn arbed traul na thrafferth er rheol- eiddio y lofa mewn modd priodol. Dechreu- asom ar ein gorchwyl yn ochr y West, ac yn cael ein hunain gyda'n tanwr serchog, Evan Thomas. Aethom yn mlaen dros y brif ffordd hyd nes cyrhaedd gwaelod Deep No. 1, Richard Wigley. Oddiyma i No. 2 Deep, James James, a chafwyd pob peth yn rheol- aidd ac yn hollol rydd oddiwrth nwy—pob hen heol a thwll yn cael eu can. Arweiniwyd ni yn nesaf i'r lefel at Wm. Jones, ac oddiyno i'r cwnad, heading mab Evan Thomas, a chawsom flower bychan mewn twU yn y top, ond nid o un pwys. Gosodwyd awvr amo, a chwythwyd ef allan o fodolaeth. Yna aethom i No. 4, heading Jonah Bowen, lie y cawsom ychydig nwy mewn twll uwchlaw y glo; ond gwnawd yr un fel a hwn eto. Oddi yma aethom i No. 4, heading John Hopkins, acyna i No. 3, heading John Williams No. 2, heading Wm. Edwards a No. 1, heading Wm. Morgans. Y mae gwaith mawr yn agor yn yr oil o'r headings, a gwnaethom archwil- iad manwl, ond ni ddaethom o hyd i ddim nag a grybwyllwyd. Aethom oddiyno i'r ystabl, lie cawsom ddosraniad yn yr awyt; felly mae yr awyr sydd at wasanaeth yr anifail yn hollol ar wahan oddiwrth yt hyn. sydd yn myned at y gweithwyr. yr hyn sydd yn welliant mawr ar lawer o lofeydd. Yn nesaf aethom i'r ochr arall, sef Pwll yr East, pryd y daethom i gyfarfyddiad & Wm. Evans, tanwr, ac a'n derbynioad ni yn roesawgar. Cychwynasom yr ochr hon yn Deep No. it Er hwn sydd hen waith, ac yn mron cael ei nw, a hyny gyda gofalwch mawr. Yna i Deep No. 2, Wm. Jones, lie y mae gwaith mawr yn agor, ond heb ganfod dim. Wedi hyny i Deep No. 3, heading Bassett Fox; Deep No. 4, Wm. Lewis; a Deep No. 5, J. Jones, a'r oil yn hollol rydd oddiwrth nwy. Yna ViLlefel at Jenkin B eujamin, ac oddiyno i'r ewnad i No. 5, heading John Jones, yna No* 4, heading Wm. Williams; a No. 3, heading David Griffiths, ond ni chawsom yr elfea ddinystriol yn yr ochr hon o gwbl. Aethom wedi hyn i'r ystabl, lie y cawsom r&niad ya yr awyr yma eto, fel yn y West; felly y mae awyi^yr anifeiliaid a'r gweithwyr yn hollol ar wahan bob ochr. Y mae yn y lofa hon bump o raniadau i'r awyr-tair rhaniad yn ochr yr East, un yn Deep No. 2 i'r cwnad, a'r trydydd i'r ystabl at wasanaeth yr anifeiliaid. Aethom trwy y prif ffyrdd yn ol a blaen, ac ni a'u cawsom mewn sefyllfa ardderchog. Y mae ein returns yn mesor 9 x 9-,81, ac y mae 130,000 o droedfeddi o awyr yn tramwyo trwyddynt bob mynyd felly gwelir fod ym- drech mawr wedi ei wnend i awyru y lofa, yr hyn sydd yn glod mawr i't manager galluog, Mr. Edward Hayhurst, ac i'r is-swyddogionj Mr. Thomas a Mr. Price, y rhai sydd wedi pasio eu harholiad yn anrhydeddus, ac hefyd i't tanwr medrus, diwyd, a sobr. JOHN GIBBON, ) 27 DAVID HOODS, | ^*OWYR-
UNDEB CERDDOROL CYNULLEID-,…
UNDEB CERDDOROL CYNULLEID- FAOL DOSBARTH ABERDAR. Nos Lun, Chwefror 17eg, yn Nghapel Libanus, Aberaman (M.C.), cynaliwyd j pedwerydd rehearsal mewn eysylltiad &'r undeb uchod. Dechreuwydy cyfarfod gam Mr. Thomas Davies, Bethania. Yna galwyd ar yr arweinydd, sef Mr. D. Griffiths, a chan- wyd y tdnau canlynol :-Ramoth--datganiad cryf a nerthol; Trefdmoth-t ey ac effeith- iol, a thuedd i fyned i ormod o alaru, ys hytrach na gorfoleddu; Anthem, 11 Rendig- [edig," (fee.—datganiad cryf a phweros: Uwchlaw gwyb daeth" (Swn y Juwbili) -da iawn Hungerford-datganiad nerthol, Anerchiad gan Mr. Lewis Griffiths, yt hwa a ddywedodd fod yn dda iawn ganddo fod yn breseool i glywed y canu rhagoroi, a theimlai fod yma welliant pwysigi'w ganfod yn y canu, sef fod y fath unoliaetnac effeitk- loldeb ynddo mown cyinhariaeth i'r cann blaenorol. Eto, yr oedd eisiau dysgn rhagpt at y penillion a't ddn, fel y gellid talu mwy o sylw i't arweinydd. Gobeithiai y byddai i'r eglwys roddi mwy o gefnogaeth i'r rhaa yma o waith y cysegr. Yna carwy i iatgau- lad o't Salmddn 9—lied dda ar y c "fan, omd eto He i wella; Wirksworth-caii i:i effeiVlK iol iawn, ao mewn teimlad d3; Antheni Mi a godaf, ao a at fy Nhad "—datgajt- iad ardderchog, ac mewn teimlsd teddedM t C lawn; Yr Addewid (Swn y Juwfeili)—<U| iawa ao effeithiol; Frankfotøniat1 oryf a nerthol. Anerchiad gan Mr. Morgai Edwards, Aberaman, yr hwn a sylwodd fwi eaan da fel hwn yn help mawr i addoli. Ya fyr hen amser yr oedd y canu yn cael at > asgeulnso yn fawy, ond yr oedd yn dda iaws ganddo weled y cann wedi cyrhaedd y fafkk aafie ag yr oedd. ynddo yn bresenol. nil cafwyd datganiad o Caiwrllyngoed "—tod&c edig ao aftithiol Worthy is the Lamb" —datganiad ardderchog. Cafwyd cyfarfod thagoroL Dibenwyd trwy weddi gan 11.. Thomas, Cwmaman. CLTOYDD.
Family Notices
MARWOLAETHAU. Okmho* I7eg^ wedi hir nychdod, yn 42 mlwyAd oed, MM. Watkins, priod Mr. Jokt Wapckut oro*9ry dte., Aberdar. Yr oedd yr ymadawedig yn fetch i Mr. David Jones* timber wwrftWt, Aberdar, hen flaenor par alms ya n» eglwys Fethodiataidd a ymgyferfyodl g^Belhania. yr hon a wasanaethodd fel ei uuyoorydd am ftynyddau meithion. Yr oedd Watkinà hefyd yn wraig grefyddol a thinweddol,abufarwganyniddiried i flFydu- loodeb yr "Hwn yr ymdditiedodd yndda. Bsraiedhr oladdu dydd Gwener, y corni godi am a o'r g)(Xb Chwefror 9f4 yn nhy ei fab-yn-nghyf- raith, yn Mhenybont-ar Ogwy, yn 93 mlwydd oed, Mr. Thos. Davies, Rhydygroes< ger Ceuioribwr. Bu am yn agos l naner canrif yn was i Walter Smith, Ty Newydd. Wedi hyny cafodd dyddyn bychan i fyw aroo ei hunan, yn mha le y bu yn avos hyd nes idda gladdu cydmar ei fy wyd, yr hyn amgylchiad a gymerodd le tua 19 mlynedd yn oL Wecfi hyny symndodd at ei fetch i Benybont, a hs yno hyd ei farwolaeth. Cafodd gystadd maith, ao yn v blynyddaa olaf o'i oes yn oedd yn hollol ddall. Eto, yr oedd ys ddyoddef^ar iawn yn ystod yr holl amses, hwnw. Yt oeda yn aeiod gyda'r Methodist- laid Calfitiaidd er pan yn ieuanc iaWÐ, ac an a berchid yn fawr gan bawb, a dangeswytf hyny yn amlwg ar ddydd ei gladdedigaeUlf yr hwn a gymerodd le yn mynwent hen gap el Annibynol y Cefn, ar y 12fedL pryd j pregethwyd gan v Parch. W. WilliaBaiB, gweinidog y lie. Gadawodd amryw o bloat, wyrion, a pherthynasanti alaru ar ei ol, un o ba rai yw yr ysgrifenydd. CLTJDYDD. Chwefror 14eg, yn 68 mlwydd eed. wedi cystudd caled iawn, Mr. John Edwaras, 22. Gadlys Street, Aberdar. Yr oedd wedi bod yn bregethwr am flynyddau lawer gyda'r Primitive Methodist, yr hynaf ond un ar y gyfres yn nosbarth Aberdar. Cerddodd ugeiniau o filldiroedd er myned at ei gyhoedd iadau, ac yr oedd yn un a fawrygid yn fawr am ei onestrwyda, ei dduwioldeb, a'i gy- meriad difrycheulyd yn ngolwg y lluaws. Ionawr 22ain, yn 76 mlwydd oed, Mr. J. Morgan, Dan yr Ogof, Cwmtawy. Cladd- wyd ef y dydd Sadwrn dilvnol wrth gapel yt Blaenau, yn mhresenoldeb torf luosog ai pharchus. Yr oedd y trancedlg yn fonedd-^ wr hynaws a charedig, ac yn gymydog cyf- i eillgar a pharodlawn. Yr oeda ei ddrws yn# agored ganol nos fel canol dydd i der yn a; groesawi y neb a welai mewn taro. Hebiaw t ei fod yn ddiarebol o gyfeillgar, yr oedd. hefyd yn ddyn cywir a phenderfynol; ytr oedd i w gael bob amser yn v man ei gadewid«Y' Gwasanaethodd am flynyddoeddyn y swydkdl. o Warcheidwad yn mhlwyf yr Ystrad, a;, Uanwodd y cyfryw yn deilwng o ddyngarwt«.' Chwefror 4ydd, yn 19 mis oed, LeonardL M. Williams, plentyn Mr. Griffith Williams^ Tonna, Aberdulais. Gwasanaethwyd ar yr. achlysur gan y Parch. D. Gower, offeiriad. Chwefror 14eg, yn Thomas-street, Thomas- Town, Merthyr Tydfil, wedi nychdod at bed war mis ar ol ei gwelyfod, Mrs. Lumley^I anwyl briod Mr. Ricnard Lumley, adeilad-v ydd. Yr oedd yr ymadawedig yn ferch f- Mr. D. Jones, Bootmaker, Pontmorlais. Nidr oes ond ychydig wythnosau er pan pladdwyct, ei brawd, a dyma hithau, y wraig lariaidd a chariadus, wedi cael ei cnymeryd ymaith o fynwes ei gwr, gan ei adael ya amddifad a galarus, a hyny yn moreuddyda ei oes. Cydymdeimlir yn lawr tg ef ac teulu oil yn eu trallod dyfo. Yr oedd yr ymadawedig yn aelod dichlynaidd gyda'r Bedyddwyr yn y Tabernacl, a theimUr colled, ax ei hoi yn y cylch y troai ynddo.