Tarian Y Gweithiwr

EISTEDDFOD FLYNYDDOL CAS- TELLNEDD. Mown canlyniad i'r hysbysiad rhsgarwein- 101 am yr Eisteddfod hon a ymddangoscdd yn y DARIAN ddiweddaf, y mae rhai cyfeill- Ion wedi danfon am brograms eisioes. Dy- xatmaf hysbysu y cyfryw y cant hwy tua'r $ £ ain cyfisol, ar ol cael hysbyarwydd pwy fydd y beirniaid, &c. YR YSGRIFENYDDION.

AT BWYLLGOR EISTEDDFOD CAR- MEL, TREHERBERT. foNEDNGiON,—A fyddwch chwi mor gar- fcdig a chyhoeddi beirniadaeth Hwfa Mon at f cyfansoddiadau yn eich eisteddfod y Naaolig diweddaf yn y DABIAN. Rhydd fcyn foddlonrwydd mawr i amryw o'r cystadl- heblaw CYSTADLEUYDD.

r 1L ABERTAWE. Mae llawer o siarad wedi bod yn y wlad o bryd i'w gilydd am i'r Llywodraetht benodi Erlynydd Oyhoaddns, gwaith yr hwn fydd ferlyn pob math o droseddau. Fel y Inae y gyfraith yn awr, gwaith pob un fydd vt& cael cam yw erlyn am y cam a gafodd tiyd ne$yr a y trosedd i ryw raddau, neu iffid nes y byddo y prawf wedi cyrhaedd lrhyw bwynt; yna gorchymyna y Llywodr- Reth i'w swyddogion cyfreithiol hi i ymaflyd yny mater, a'i ddwyn adref naill ai i farn COndemniad, nen i ddieuogiad y cyhuddedig, 1& g*yr pawb mai busnes costus iawn yw i tathyw ddyn fyned i erlyn troseddwr, heb- law y earhad a oddefir. Ond y mae y syniad yn nthobl y wlad hon fod y gyfraith yn figored i bawb fyned ati am bob amddiffyn- lad fyddo arnynt eisieu, ac yn y modd hyny gadewir i'r cyhoedd fod yn Erlynydd Cy- iioeddus. Ond y mae Bwrdd Ysgol y dref lion wedi myned heibio i'r Llywodraeth yn bLi sel gosbawl, yn eu cyfarfod ddydd Mer- tsher, pan yn cynyg am un i lanw swydd heddgeidwad y plant yn lie un oedd wedi irhoddi'r swydd l fyny.. Cynygiodd un o at)todau y Bwrdd fod y pwnc yn cael ei fer cyfljeryd i ystyriaeth waith y swydaegion hyn er mwyn ei ad-drefnu, a'i fodef yn meddwl cynyg fod un o'r swyddog- ion hyn I fod yn arolygwr, gwaith yr hwn -iyddai erlyn (erlid 1) rhieni nil chytiawnent twrcbymyn y Bwrdd; ac os nad yVr Llyw- odraeth yn gweled ei ffordd yn ghr i benodi uni eriyn. mae Bwrdd Ysgol Abertawe yn wwe'ed y aordd yn glir, a dywedwch chwi ai nid y dref hon yw prifddinas Cymru, ac Vni ddylai fod yn brifddinas y deyrnas, gan mai sydd yn debyg o gael digon o wroldeb gyntaf i basio deddf o'r fath-deddf a rydd astyllen gref iawn yn arch rhyddid ein Ijwlad, a'r astyHen hono yn cael ei rhoddi yn lanw rhvddid a llesiant cenedlaethol! Beth wneir yn enw^lles y cyhoedd, a|pha or- mesw. nad hyn oedd yn agosaf at ei fynwes pan yn anfon ei archiad caethaf allan ? Eto, pan yn cyfnewid gwaith swyddogion, ac yn sawi y swydd i un mwy urddasol, rhaid ychwanegu at y gyflog er cadw urddas y Kwydd i fyny, ac yn lie gostyngiad yn Dghyf- logan eu swyddogion, fel y dysgwylid ych- ydig amser yn ol, bydd hyn yn esgus dros tldechreu ar gwnad pris," ac a ddaw yn fjyffredinol yn fuan, am na fydd rhyw ddeg punt yn y flwyddyn ddim yn llawer rhwng fhyw beawar ugain mil o drigoUoa, ac erbyn hyny daw rhywun arall a'i lwy yn mlaen i ofyn am ychwaneg o gawl, nes myned dros y rbes, am mai rhyw drifle y mae pob un yn ei ofyn, tra mae y cyhoedd yn ddigon fiuosog i beidio a theimlo dim, nea y mae y trifles bychain wedi myned yn faich trwm trbyn hyn. Canmolir llawer ar drefniant y Byrddau Ysgol fel un cymwys i wlad ryddfryaig, ac yn neillduol fel un addas i Ymneillduaeth <6in gwlad. Beth bynag am eu cyfaddasder i Ymneillduaeth a Rhyddfrydiaeth, Unben- rnethol yw eu llywodraethiad," a'r penaeth hwnw yw y Cynghor Addysg. Mae gor- Chvmyn w^ii myned allan cddiwrth hwn, fod rhyw wall yn yr ysgoldy, oedd yn Fryt- teoaida yn Heol y Geifr, a bod yn rhaid cael Un arall yn ei Ie, ac yehydig is i lawr yn y sdrfefj felly y mae yn rhaid gwneud, a rhwng y sane a'r adeilad cyst hwnw ddeuddeg mil :%bunau; ac os yw amcangvfrif yr ysgol hen xywbeth yn debyg i ysgoldy Waunwen, wdd y draul yn ngain mil o bunau. Ond & thaniatiu y bydd yn ddeuddeg mil, bydd fiyny yn geiDiog fach gryco i dalu am un ysgpldy mewn tref sydd yn jmffipstio yn ei nafewredd, ond un sydd a'i threthi yn ddeg iwllt y bunt ar ei gwerth trethawl, a galw bedair gwaith yn y flwyddyn am danynt, yn ughyd &,rhagolwg am alwad arall ar gyfer y flwyddyn ddyfodol. Ond dyna, dim ond yehydig sydd yn myned at y peth hwn, ac yehydig at y peth arall, nes yw'r gwelityn o!ai yn ymyl cael ei roddi ar gefn y creadtr tjyn iddo dori. Cyncaint a hyna am help y Bwrdd a'i aelodau i ychwanegu beichiau y thai mwyaf amalluog i'w dal. Yr ochr arall yw addysg ac erlyniad cyf- *dthioL Ai nid oes rhyw wrthddjwediad atiwn cosbi os na ddysgir ? Beth a ddeallir Wrtb addysg, a pha beth y mae yn myned i "wiieud i gymdeithas 1 Y mae cosb i ddilyn trosedd, a pha beth yw y trosedd yn yr achos liwnP Pahamymae yn drosedd yn erbyn tymdelthas i gosbi gweithiwr am na fyddai ■ftiblant yn cael eu dysgu i adnabod llytbyr- enall, yn fwy nag y mae yn drosedd yn erbyn tymdeithas i ddosbarthiadan heb fod yn Haw-weithwyr i beidio a dysgu rhyw gelf- yfldyd lesiol i'w plant hwylt Mae'n wir y t&iiF y gweithiwr fod yn rhydd o beidio a dysgu un gelfyddyd i'w blant os dewisa;i ond beth sydd yn absenoldeb un addysg yn fwy na'r llall yn gwneud cosb yn hanfodol iddi cyn bod cymdeithas yn ddyogel1 Gellid gofyn cwestiynau diddiwedd air hyn e? dangos ynfydiwydd y en in nghylch yr addysg f j dol pure and simple; end dywedwn hyn-I nnrhyw un ag syddyn ddigon chwil- frydig i hyny, a wnelo ymchwiliad i adrodd- iadau llysoedd cyfreithiol a chosbawl y wlad, caiff fod cymaint o achos cosbi yn herwydd absenoldeb addysg mewn celfyddyd fuddiol, ag sydd 3m achos y diffyg o roddi addysg 1 r plant. Mae modd colli golwg ar y nod wrth y cri mawr, Rhaid dysgu'r plant costied a gostio," nes galw addysg yn beth nad yw yn' addysg o gwbl. Mse modd hefyd i golli golwg ar y draul gyfateboli amgylchiadau y rhai a ddysgir-rhoddi palasau o ysgoldai i r plant, a chylla haner llawn ar yr un pryd ganddynt—yr addurniadau mwyaf costus, a'r cefn yn egos bod yn noeth Ond beth dal siarad? Beth y mae god- reuon cymdeithas yn ddeall am eu hangen- ion? Nid oes ganddynt hwy hamdden i ystyried b'le y mae', esgid yn gwasgu gan eu prysured yn dwyn pwys a gwres y dydd. Dynar dosbarth sydd yn deall angen y gweithwyr yw y rhai na wyddant ddim mwy am eu helynt ns'u bod yn rhai da i gludo beichiau, a'u bod yn llwyddo rywfodd i fyw a chodi teuluoedd bron ar yr un faint o draul ag a gyst un o'u cwn hela hwy. Am ddim arall a wyddant, nid yw o fawr bwys; ond gwyddom ni oni bai am danynt hwy, sef y bobl fawr," fel eu gelwir, y byddai'rwind yma yn well ami, ac yn debycach i baradx vs nag yw yn bresenol dan lywodrleth gor- thrwm a tfcrais. Ni phrisia'r gwyr hyn am ddim ond fod ganddynt gjfraith y tucefn iddynt i orfodi y gweithwyr i wneud fel y maent hwy yn dweyd, ac nid fel y maent hwy yn gwneud.

Y LLWYNOG. MRI. GOL.,—'Does dim calon mewn creadur y dyddiau hyn i ysgrifenu—dyma ni yn nghanol gostyngiad arall o 10 y cant yn ein cyflogau, tra tad ydym er's amser, ar gyfar- taledd, yn enill ond rhyw 10s. yn yr wyth- nos. Trwy y gostyngiad hwn y mae y 10s. yn myned yn 9a.; ac fel mai byw fi, nid yw hyny end o'r braidd ddigon i gadw corff ac en aid Llwynog wrth eu gilydd, heb son am eiddoyr hen gadnawes a'r llwynogod bych- ain. Y mae yn drueni na chelai hen greadur fel fi, sydd yn ddiweddar fisoedd wedi pen- derfynu byw yn onest ar fy mwyd fy hun, rywbeth yn ei fox bwyd heblaw bara sych, a rhywbeth yn ei jac heblaw diod y pistyll bach; ond mor wired a'm bod ar un adeg wedi bod yn byw yn fras, yr wyf y dyddiau hyn yn gorfod bwyta bara sych, a hyny ag im dant, gan mor brin y mae. Ond coner, nid oes un prinder bara yn y wlad; na, y mae yn ffaith fod defnydd bara y dyddiau drwg hyn yn rhatichnag y mae wedi bod yn nghof unrhyw lwynog byw yn Mhrydain Fawr y dydd heddyw. Nid bara na'i ddefn- ydd sydd yn brin, ond y pethau crynion smryliw yma sydd i hrynu sydd yn brin. Y gwir ag e yw hyn,—pe na buasai ein bara mor rhated ag y mae, buasai miloedd o hon- om a'n baglau i fyny er's amser, ac wedi ein mudoheb gyBOrthwy ein tad Abraham (parch fo i'w enw) na'i gymdeithas ymfudol. Y mae y Llwynog, os caiff fyw hefyd, yn llyg- adu am fferm, ac os oes yna le fwy llwynog- aidd na'i gilydd yn Texas, y mae eisiau i Mabon, pan yr & allan i ysbw y wlad, farcio hono allan i'w gyfeill pedwarbag. Ond dyna, pwy a wyr na chyrhaedda yr haint yna 0 Rwsia ni cyn y dechreuir ein symud. Y mae y Llwynog, Mri. Gol., yn ofni yn ei galon fod blwyddyn afnatsan o flaen trigolion dwygoes y byd, ac na ddianga trigolion haner newynog y wlad hon heb brofi rhyw ddrygfyd heintiol, os na ddaw ymwared buan iddynt, er cael y ymborth a'r ymgeledd angenrheidiol er iechyd corfforol, yr hyn nid ydynt yn ei gael yn awr mewn miloedd o amgylchiadau. „ Wel, wel, gan fy mod gyda'r ochr dywell, feallai y goddefir i mi gyfeirio at y gyflafan galonrwygol yna a gymerodd le yn Llundain -cyflafan wedi ei hachosi yn unig gan dlodi, ac yn arddangosiad byw o deimladau annyoddefol calon llawer tad a phriod yn ein cymydogaethau ninau. Enw y gweith- redydd oedd Cheal, 22 oed, ac w edi bod yn wasanaethydd ar reilffordd, ond wedi colli ei waith er's wythnosau, ac yn methu yn lan a tharaw wrth orchwyl arall i'w wneud. Wedi treulio yr oil dda oedd ganddynt, aeth y wraig at ei rhieni i gael rhan o'r hyn oedd ganddynt hwy, tra yr edrychai y gwr, druan, yn ddyddiol am waith. Un diwrnod gofyn- odd y gwr am iddi ddyfod yn ol i'w gartref digysur, am fod ganddo "rywbeth mewn golwg ond wedi iddi ddyfod, dyma Cheal yn llofruddio ei blentyn, bron yn cyflawni yr un goxehwyl ar ei wraig, ac yn ddiweddaf yn cyflawni hunanladdiad. Dyma weitbred, yn ol tystiolaeth y wraig, wedi ei hachosi o herwydd nad allai ei gwr oddef gweled ei deulu bychan mewn angen a newyn. LLWYNOG.

Y NHW 0 GWMDAR. Mae Nhw yn dweyd fod ycbydig nifer o weithwyr yn nglofa y B-, Cwmdar, wedi boddloni i weithio yr wythien a aduabyddir wrth yr enw "Llathen," am yn agos i gein- iog y dynell yn Uai na'u cymydogion, y rhai ydynt yn gweithio yr un wythiec, ac yn llawer mwy eu nifer na hwynt. Os gwir hyn, pa ryfedd fod lluaws gweithwyr Aber- nant a Phlymouth yn ymollwrg i ddeibjn gestyr gi- d o ddeg y cant? Mae Nhw yn dweyd fod gyrwyr yr un pwll wedi boda'oni i weithio rhagor o oriau, neu yr hyn a-eilw y Sais yn long hours. Os gwir hyn, teg y w i holl yrwyr y Owm gael deall ar ba axnodau. Mae Nhw yn dweyd fod y merched sydd yn gweitbio ar ben yr un lofa yn cael eu gorfodi i weithio mwy na 54 hours yr wyth- nos, yr hya sydd yn drosedd ar Gyfraith y Mwngloddiau os felly, iawn yw i'r tros- eddwr gael ei gosbi yn unol &'r ddeddf. Mae Nhw yn dweyd fod perchenog yr un- rhyw lofa yn talu fel y myno, a phryd y myno, i'w weithwyr er yn agbs i ddwy flyn- edd, a b-od y gweithwyr yn ei dderbyn yn ddiwrthwyoebiad, er fod y fath gynllun yn groea i gyfiawnder, ac yn felldith ac yn rheg fasnachwyr y lie. Cofus genyf eu clywed Nhw yn dweyd pan yn gosod y cais ffiaidd hwnw gerbron y gweithwyr, mai am ryw fis neu ddau yr oeddent yn ei ymofyn, er eu cynorthwyo drwy yr amgylchiadau yr oedd- ent ynddo ar y pryd, fel fftwyth cydym- deimlad ond carwn wybod pa le mae ei gydymdeimlad ef tuag at ei weithwyr-ai mewn talu iddynt 25s. am bedair wythnes o waith, a chadw masnachwyr heb eu heiddo amsaith neu wyth wythnos. Na,rhyfeddmpr lleied o arwyddion cydymdeimlad sydd mewn ymddygiad o'r fath. Nid yw yn gwybod nemawr ddim am y gorcbymyn hwnw, C&r dy gymydog fel ti dy hisn." Mae Nhw_ yn dweyd fod Mr. B ya ymofyn i'r gweithwyr d^erbvn deg y cant o ottyngiad at yr holl bethau mae yn ei gael gan y gweithwyr fisioes. Dyma'r moddion a gymer efe er fd dalu i'w weith- wyr am y caredigr-pydd a ddangoswyd iddo yn y gorphenol; ei lais yw, Moes, moes, moes eto." Mae Nhw yn dw-ycl nad yw Mr. Pedair L yn bwriadu eyrl wni yr hyn a addawa o bryd i bryd; gan hyny, mae y gweithwyr yn awr yn gwybod am y dyfodol wrth gofio yr hen air-" PaTod i addaw, diog i gyfhwni." Mae Nhw yn dweyd mai arferiad gwael yw fod svoy? dog ieuanc yn ceisio dyrchafu ei hun ar draul darostwng a gormesu y tlawd. Y gwana' gwaedded, y trecha treisied." Mae Nhw yn dweyd fed y fath ysgol yn unbfryelusiawni"wdringo. Cyrhaedda ei In(\n n fit an, yna bydd yn debygol o syrthio j n bendramwdwgl i'r llawr, pan y gwaeddir allan gan yr edrychwyr, "Ei gwymp a fu fawr Mae Nhw yn dweyd, end pan yn dweyd chwibanodd yr agerbeiriant, a ffwrdd a'r train ar garlam wyllt. Cant ddweyd rhagor y tro nesaf. SAMI BACH A NHW.

CADIFOR CWMBWRLA UNWAITH ETO! MRI. GOL..—Wyddoch chwi beth, dyma ddyn rhyfedd yw hwn, nid oes derfyn ar ei geintachrwydd; ac y mae ei ddoniau grwg- nachol fel y rtor yn ddihysbydd. Rhai don- iol am ffraeo, ac enwog ar gyfrif eu cleberyw yr hen fenywod' wedi bod erioed; ac y mae yntau fel un o'u hedmygwyr penaf, wedi yfed yn helaeth o'u hysbryd. Egyr ei lith ddiweddaf ag adnod o'r Beibl, yna ceir ffrwd o'f llysnafedd mwyaf dialedd- ol; ac adnod eilwaith. A yn mlaen drachefn i ddychymygu, a breuddwydio y pethau mwyaf disail a gwirionffol a ddaeth i ben unrhyw dinmcm erioed, gan fritho ei bregeth ag ymadroddion ysgrythyrol. Oni buasai ein bod yn cofio am 'Dad y Celwydd' ei hun, cyn hyn, yn dyfynu adnod o'r Beibl i estyn ei ddrwgamcan maleisus, buasem yn rhoddi cerydd bach ysgafn iddo am y fath gabolfa o Ysgrythyr ac hurtwch yn yr un bregeth ond dyna, caiff efelychu y sawl a fyno o'n rhan ni-ni waeth genym ni iddo efolychu y diafol mwyna'r* hen fenywod,' yr un blewyn. Pan fyddo y brawd o Gwm- bwrla yn adgrynhoi ei ysgrifau doniol a qhabojedig i'w ailgyhoeddi yn gyfrolau, an- fpned atom ni y pryd hwaw, ac nianfonwn adnod iddo yw rhoddi yn benawd iddynt, a 11 dyma hi' Gwagedd o wagedd, gwagedd yw y cwbl.' Dywed mai ynfytyn a'i gyrodd i'r brofed- igaeth o ysgrifenu pethau felthyp. Nage, ifege, peidied ef a thwyllo ei hln—balchder ei galon a'i gyrodd y ffordd hon. Ei ffugenw anwyl" a'i tynodd ef i'r fagl, ac nid dim arall.. Os mai efe ydyw yr unig wir a gwreiddiol Gadifor, a chan nad oedd neb tuallari i gym- ydogaeth Cwmbwrla yn gwybod hyny, dylas ai ef hysbysu hyny yn y gwahanol newydd- iaduron i ddapgos ei hawl iddo, cyn i Cad- ifor Wood, minau ac ereill, i gael ein henwi, fel y gallem ninau gael rhyw enwaft ereill. Paham yn enw dyn na buasai yn ei gofreatru at stationer's hall fel enw 6 berchenogaeth ao etifeddiaeth dragywyddol iddo ei hun? Wrth son am ein cymeriad, dywed ei fod 'yn dysgleirio fel y diamond.' Beth wyr ef am ddiamond, ni welodd ef erioed yn ei fywyd ddim ag oedd yn ddysgleiriach na sheet o din. Dymuna arnom os bydd i ni rywbryd ddyfod trwy Gwmbwrla, am daflu rhywbeth dros ein gogoniant rhag ei ddallu ef yn hollol. Gwnawn siwr, cyn y deuwn trwy y forge, bydd i ni anfon am fenthyg ei ffedog ledr ef, neu y sheet drwehus o bres sydd yn gor-. chuddio ei dalcen i daflu drosom. Ond nid rhag ei ddallu ef yn gymaint, oblegyd, os nad yw ef yn berffaith ddall yn barod, rhaid ei fod yn short-sighted iawn—nid yw yn gweled yr un fodfedd yn mhellach na'i- drwyn! "Beth all fod wedi ei gynhyrfu iysgrifenu, wys V meddai mor awdurdodol. Beth waeth iddo ef betha'n cynhyrfodd 1 Meind- ied ef ei fusnes ei hun, neu cymered y can- lyniadau o ymyryd a busnes pobl ereill. Dywed ddarfod i ni 'ddechreu trwy bardduo rhai o feimiaid Eisteddfodau y Nadolig.' Ei anwiredd noeth ef yw hyny, neu ynte profed ei osodiad disail, os gall. A phe byddem wedi pardduo rhai o honynt, ai tybed y buasai yr un -0 honynt mor dwp a phenwan a chyflogi dyn o'i alliioedd ef i'w hamddiffyn ? Y mae yn dyfod i'r casgliad, meddai ef, ein bod ni yn anwyddiannayn rhai o Eisteddfodau y Nadolig; ond y mae hyny eto yn profi ei fod ef yn. fwy hylaw a medrus gyda chasglu coca ar hyd y traeth nag ydyw i gasglu. ffeithiau plaen. Nid ydym chwaith wedi digio fel y dychymygB: ef, am na chatosom gynyg ar feirniadu yn Llwynypia dydd Nadolig nid oedd achos am hyny, gan ein bod wedi ein cytlogi i feirniadu mesrn ll«ara3Par yr un dydd ^at; nid ydym ni wedi cystadlu yn unrhyw Eis- teddfod a gynaliwyd, yn Llwynypia erioed' eto. Her iddo ef, nac un dyn arail a thrwyn ar ei wyneb i brofi yn amgen. Ond os ydyw ef wedi ei gyflogi i amddiffyn beirniaid yr Eisteddfod hon y Nadolig dits&ddai, pob peth yn dda oblegyd ar hou o bob Ei^teid-: fod y carem ni daflu ein Uinyn mesur^dnH- ei gweithrediadau, ond nid ydym &vctekp0td j'( beirniaid os na fydd raid. i Gofyna drachefn, paham oedd ymrfoid i ni o bawb i ymgymeryd a'r fath gorchwyl t Wel, ie, 19, dyna lie Wr golled na buasefm wedi gadael y gorchwyl i oracl mawr o Gwni: bwrla i'w gyflawni; ond, pwy heblaw ei fam, ei fodryb, a'r 'hen fonywed,' a wyddai fod y fath ddynsawd- pwýslg mewn bodolaeth 1. Ni a'i gadaiwn" yn awr rhag ofn i ni wnettd buvjch o-hono cyny tiiwedd. CADITOR.

Dydd Llan diweddaf bn farw bachg^nyn yn Tirastall o f ffeithiau cfo a ddtr jjnjodd tra ya eicio pel thfoed mewn gor^hefit ychyidfg (Wy^diau yn ol. •-

PENDYRUS, BLAENLLECHAU. MRI. GOL.Nid yn ami y gwelir yr enw uchod ar eich TARIAN glodwiw. Lie ncwydd yw, ac y mee yn myned ar ei gynydd yn fawr. Mae yma lawer o adeiiadu yn myned yn mlaen. Un pwll sydd yma, a hwnw yn gweithio bob dydd, er rad ces gwaith da ynddo, gqn f cl y glo a. chymaint o waith glanhan arno c3n y bydd yn gallu pasio'r llygaid a'r dwylaw sydd wrth y screen, sef y nan yr arllwysir y glo i'r gwageni. Mae yma mrgery hefyd, yr hyn sydd yn welliant mawr ar yr oruchwylireth gyntefig. Yn flaenorol yr oedd yn rbaid myned i Blaen- llechau at y meddyg. Yr un meddyg sydd yma ag yn Mlaenllechau, sef Dr. Parry, ac un o'r iawn ryw ydyw mae mor barod, ufydd, ac hawddgar i bawb fel eu gilydd— mor ewyllysgir i roddi moddion, ac mor ymdrechol i wella y cleifion, tylawd fel y cyfoethog, os bydd gwellhad i'w ddysgwyl. Boneddwr yn ol ystyr y gair yw Dr. Parry; hir oes iddo ef a'i deulu parchus. Mae yn dda genyf bysbysu hefyd fod yr achos goreu yn llewyrchus iawn yma. Dau gapel sydd yma, sef eiddo yr Annibynwyr a'r Bedyddwyr. Y Sul diweddaf, talodd ypgol y Bedyddwyr ymweliad ag y?gol Salem Newydd. Gorymdeithiodd yr ysgol i fyny fel llu banerog, dan ganu yn soniarus am y Ceidwad, yn cael ei blaenori gan yr hen gadfridogion anwyl Lewis Williams, James Williams, a'r Parch. D. Jones, Llwydcoed. Y mae yr olaf yn aros yma yn awr, a hyncd felus yw ei gwmni yn ein cyfeillachau, ac yn y moddion ar y Sul pan y mae yn gallu bod gyda ni. Y Duw sydd wedi ei gynal hyd yn hyn mor ddysglaer yn ei gymeriad fel Cristion gloyw a gweithgar, a'i cadwo hyd nes glanio yn y Salem fry. Gobeithio y daw i'n plith i arcs yn gyfangwbl. Dyben ein cynulliad oedd adrodd a chanu. Llyw- yddwyd y cyfarfod gan y Parch. Daniel Jones, Llwydcoed. Gobeithio na fydd ysgol Salem Newydd ddim yn hir cyn talu yr ym- weliad yn ol. Melus, moes eto. ERYR DYRIIS.

RAVEN HILL. Y GWEITHFEYDD.- Y rheol sydd ganddynt yma ydyw, 'Gwanaf gwaedded, trechaf treis- ied.' Trueni yw hyn, y mae yn wir, ond dyma fel y mae pethan yn bod. Carem roddi gair fan yma rhwng cromfachau at ein cyd- weithwyr, Pa cyhyd yr ydym eto yn myned i ddyoddef archollion dwfndreiidiol dagr daufinisg treiswyr dynoliaeth 1 Bydded i ni ddyfeisio rhyw gynllun yn awr er lies y to sydd yn codi i waghau marchnad llafur, ac er'dwyn y meistri i gydnabod gwerth han- fodol y gweithiwr yn nygiad allan y perl du, yn hytrach na gwerthu ein hunain yn gaeth- weision i dreiswyr dynoliaetb. Credwn ei bod yn well o dan aden gysgodawl undeb. GWAITH ALCAN LLWCHWR.—Yr oedd Lewys Afan, yn ei erthygl yr wythnos ddi- weddaf yn son am redegfa y cadno a'r milgi. Ond dyma redegfa o'r diwedd—rhedegfa tarw 0 Lanelli i Llwchwr, pedair milldir o ffordd. Cawsom ar ddeall i hyn gymeryd lie trwy i budler diwyd a gonest gael ei atal San rywrai o'x staff, a hyny am ddim mae'n ebyg. Yr oedd |p ajall gweithio yn ei le "r'r. v } CYFARFOD BLYNYDDOL.—Dyddiau Sul a Llun diweddaf, cynaliodd eglwys Calfaria yn y lie hwneichyfarfod haner-blynyddol, pryd jj gwasauaethwyd gan y Parchn. T. F. Wil- uams, Cross Inn, a J. D. Evans, Caio. Caf- wyd cyfarfodydd llewyrchus yn mhob ystyr, la chynulleidfaoedd lluosog.—DEWI Q'R DE.

AT Y PARCH. W. HARRIES, HEOLY- ) FELIN, ABERDAR. SYR,—Byddaf yn ddiolchgar os byddwch cystal a rhoddi eglurhad yn y DARIAN nesaf ar Matthew vi. 10, a'r rhan flaenaf, sef 'Deled dy deyrnas.' 1. Pa bryd ydaeth y deyrnas ? 2. A.ydyw' deled dy deyrnas' a'i Uwyddiant yn gyfystyr? 3. A ydym i ddefnyddio y rhan uchoa o'r weddi fel i ddymuno llwydd- iant yr Efengyl I. THOS. J ONES.

ALLTWEN. Cof gan ddarllenwyr y DARIAN ddarllen llith o dan y penawd uchod er ys naw neu ddeg wythnos yn ol, yn galw pwyllger yn nghyd i'r dyben o geisio cynllunio rhyw- beth er cynorthwyo y brodyr William a Richard Lewis, y rhai a gyfarfyddodd â damwain yn nglofa Cwmnantllwyd, Chwef- ror 12fed, 1878. Daethpwyd i'r penderfyniad i wneud darlith iddynt, a nos Lun, Chwefror 3ydd, bu y Parch. T. P. Evans, Ceinewydd, yn traddodi ei ddarlith ardderchog ar Bod yn Ddyn.' Caf wyd darlith rhagorol, a chyn- ulliad lluosog. Taer ddymunir ar i bawb sydd wedi cael tocynau, ac heb eu gwerthu, i^w dychwelyd yn ol erbyn nos Lun, Chwef- ror 17eg, pryd y bydd y pwyllgor yn cyfar- fod. Bydded i bawb bresenoli eu hunain os yn bosibl. UN O'R PWYLLGOR.

"BLODAU'R OES YN NHREOROI. Dymunir galw sylw ieuenctyd a phreswyl- wyr Treorci a'r cylchoedd at res o gyfarfod- ydd adioniadol a gynelir yn nghapel y Wes- leyaid Cymreig yn y dyfodol.. Cynelic y cyntaf o honynt nos Fawrth, Chwefror y 18fed, pryd y llywyddir gan y Parch. E. Davies, Treherbert. Yn awr, gerddorion, adreddwyr, ac areithwyr o bob graddau, rhoddweh eich cefnogaeth a'ch presenoldeb ■ ?r cyfarfodydd hyn. Dyma gyfleusdra i chwi amlygu eich talentau, a'u harferyd er adeiladaeth i chwi eich hunain, ac et swyna budd i ereill. Mae gwir angen am gyfar- fodydd o'r fath er denu dynion ieuainc rhag myned gyda llifeiriant llygredig yr oes.- IOAN.

1 AN AGENCY. >' N AGENCY offered, worth £ 0 per week. For full particulars apply to the C. I. R. S. Company, Colchester. 23 RAIBWELA, ART UNIOX PILIZE" DRAWING. WINNING NUMBERS. 3430, 1846, 712, 69, 3158, 978, 3000, 868, 566, 3547, 1886, 353G. 4,• i'LPH0AvS, j Treasurers. R DD. REES, ISECS Waun W6B, DD. GRIFFITHS, J Waun WeB, DD. GRIFFITHS, ) Swansea, Feb. 7th, 1879. 24 CAERSALEM, DOWLAIS. C..YNELIR.'EISTEDDFOD yn y Capel uchod, dydd Gwener y Groglith, Ebml lleg» 1879, Y programs ?w cael am l$c. yr iin, gan ifoHN T. WYNDHAM, Ysg., • 7, Odessa St., Dewlais, DING-DONG-BELL. GEORGES CAMBRIAN VOICE LOZENGES. A Letter from Eos M-CELAIS. DEAR SIR, I am very much pleased with the effect" hich your LczeDgea have upon the voice. They are far superior to any. thing I have been able to procure. Singers will find these Lczerges a great acquisition. They are deserving of all the. commendation that I can beetow upon them, and I shall have great ple&sure in recommending them to all my friends who take an interest in vocal musio. I am yours, &c., Eos MORLAIS. PROPRIETOR J. E. GEORGE, M.B.P.S. HIRWAIN, GLAMORGANSHIRE. Gyda'r Pest 4c, 8c, a Is 2. Mor o Gan yw Cymru gyd." TABEBNACL, TCNTARDULAIS. CYNELIR EISTEDDFOD FLYNYDDOL y Capel uchcd. dydd Gwener y Groglith, Ebrill 11 eg, 1879, piyd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus mewn Caniadaeth, Adroddiadau, &c. PRIF DDARN COIRAWL. X S. c. Mae Gorphwysfa eto'n ol," i gorau heb fod 0 dan 60 0 rif, gwobr 9 0 0 A Jl i'r Arweinydd. Beirniad y Ganiadaeth,-Mr. R. C. Jenkins, Llanelli. Arweinydd y dydd,-Parch. J. James (Iago Ddu). Programs i'w cael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol.. JOHN LEWIS, Hendy, Pontardulais, R.S.O. DAVIES' e Dining and Refreshment Rooms, 17, CANON ST, ABERDARE. Yn awr yn barod, pris 4c., dtw y'r post 41c., CANIEDYDD Y PLANT, YN CYNWYS TONAU NEWYDDION YN Y TONIC SOL-FFA, BETHLEHEN; TRTEORCI. pYNELIR CYFARFOD LLENYDDOL, y Capel uchod, Chwefror 20fed, 1879, pryd y gwobrwyir y btrddugwyr mewn Can- ladaeth, Rhyddiaeth, Araethyddiaeth, ac Adroddiaetb, &c. Llywydd, Nathan Wyn. Beirniaid: y Traethodau a'r Ysgrifau, y Parch. T. Davies; yr Adroddiadau a'r Ar- eithio, Mabon; y Farddoniaeth, y Parch. E. Pugh; y Ganiadaeth, Mri. Wm. Thomas, Treorci, a Wm. Abraham (Mabon^. I ? 1"RIF DDARN I'R COR PLANT. 'Yr Udgom a g&n,' yn Gymraeg neu yn Seisneg, o 'Telyn yr Ysgol Sul,'gwobr. 1 10 0 A darlun o'r arweinydd, gweith jp 10 0 Y Programs yn barod, yn cynwys pob manylion; i'w cael am y pris arferol gan yr Y sgrifenydd,-J OHN HUGHES, Crosswood Cottage, Treorky, Pontypridd. RHYBUDD! RHYBUDD!! Y MAE MR. D. HOWELLS (Gwynalaw'( U.G.W., yn agoredi dderbyn ENGAGE- MENTS i feirniadu mewn Eisteddfodau, a chanu mewn Cyngherddau, Oratorios, a Chantawdau. Cyfeiriad,-Mr. D. HOWELLS, 13, Lewis- street, Aberaman, Aberdare. BABIES REBEFORDSHIRE.-The Begstrayir General, in his recently issued Quarterl Return," refers to the fact that the number of deaths of infants has been far less in Herefordshire than in any other county, being only 65 out of every thousand birthJ registered, while in other counties it ran from 154 to 158 per 1,000. This great loeri blessing is largely due to the now general practice of Herefordshire mothers giving their infants George's Infants' Powders, or Europa Life Preservers," of wh ich one chemist alone in Hereford (Mr. P. Ralph) sells more than of all other babies'" pre- parations put togethar.-Hereford Jowrna, April, 1878. Sold by all chemists in packets, Is. lid. or 2s. 9d., or free for amount in stamps, from the Proprietor, B. A. GEORGD, .Pentro, Pontypridd. N oTE,-Read the important and interest- ing testimonials around each packet. DYMUNA WILLIAM LEWIS (LBWTS AFAH), Bookseller, House Furnisher, Ac., Waun Wen, Swansea, hysbysu trigolion y lleoedd uched, a'r wlad oddi amgylch, ei fod yn parhau i gadw cyflawndor o bob math o Ddodrefn o wahanol brisiaa a gwneuthuriad. Wele restr o rai o'r pethau; -Glasses, o 6c. i 6p. 10s Bedsteads, o 16o. i fyny; Chair-Beds, 0 lis. i fyny; Chest of Drawers, o 28s. i fyny; Byrddau, o 5s. i fyny; Side Boards, Drawing Room Suited WatBots, Windsor, Waterloo a Grecian Chairs, Marble-tcp Stands, Easy Chairs, Sofas, Couches, Trunks, Millpuff, Plyf, 4o., Gilt Mouldicgs, a Phictwrau o bob math. Ocfier hefyd y gellir cael y Peiriacau Gwnio goreu eu gwneuthuriad. Y mae Lwisyn dal Agency dros Singer a'i Gyf. Y mae Cymdeithas Adeiladu Merthyr a Dowlaia. Y N barod i roddi benthyg, ar Mortgage, ar y Rhybudd byraf, ej mlftU • ..100 i sioloool r" tain yn ol yn Oyfraoau Misol nen Chwarterol. Y mae i fenthjewyr yn y Gymdeithas hon fantete- ion arbenfg na chair melfn Cymdeithasau ereill, neu gan bereocan nnigol. Telir y treuliav cyfreithiol gan y Gymdeithas, a dyogelir annibynbwth y Ben- thycydd, cyhyd eg y parheir i dalu yr ad-dalia4&n addaweaig, gan y Coftestrydd dan Gyfraith y Cym- l deithaean Cyfeillgar. Oedvfir y dirgehrch manylaf. Dymuna y Cyfarwyddwyr hystiyra eubod yn bared i dderbyn symiau o arian fel arian benthyg at y teler811 canlynol o elw: JM y cant i'w galw ar ddau do; JE4i y cant ar- bodwar mis; a A y cant ar chweeh mise Am hysbygrwydd pellach ymofynnr a Mr. E. BOBBBTS, yn. Swyddw y Gymdeithae, 34, Ylctoria 8treM, Merthyr, I.IIATACII NAG ERIOED ROBERT JONES, CUiTIiTi;!?, &c., ADDYSiUNA h}sbyia ei fed yn pen. corJfynn cr, j yn ei DDILLAD r.rhOD; RETIAD f» GEAPIAU, a gellir o lipj: h. ——°e?EwelL ca."1 y Lwyddau uchoa s:.ra p e., I j&i na wt^wyd o'r b'r.en yn y c?.m,* Y mae B. Jo:cs yn t^u T sin F -rs To-and-fro o lewn 4 milldir er brysiad- o weitb 103. An uchcd. Byddcd i?v ^s smerisid tf/n &m eu clud- ied, rm EB clhr wJlod o la y mae yr boll yr dpfod. Cdiwch v cyfeiriad,— SlOP DDILLAD BRAD, 15, DUKE ST., ABEBDAB. CYNELIR CLASSES Tonic-Solfa a Hen Nodiant yn Ebenezer, Tonypandy, bob nos Fawrth a nos Wener, am 7 o'r gloch. ATHRAW:—MR. D. BUALLT JONES. TELERAU :—2s. 6c. y cliwaiter. Menywod a bechgyn dan 14 oed, Is. 6c. )-. Coffinan Rhadl Co Sir an B1:ad DYMUNA MR. WnLIAM nowmg,. liUil. der ac undertaker, 11, Pambroke St., a 3, Little Wind Street, iCbordar, tra yn cyflwyno ei ddiolchgarch gwresccaf i'w gyfeillion ssa eu m gysifer o flynyddau, en hysbysu ei fod ya par- hau i wneud Coffinau yn hynod rhad; a'i > fod ya ymgymeryd sg edsych ar ol argladd- au, s?clygo, gwalio y bedden, &c., ei hon. Mx. WILLIAM HOWSLLS, Builder & Undertaker, 11, Pembroke St., & 3, Little Wind St., Aberdare. GEO. GRIFFITH JONES, REGISTRAR OF MARRIAGESJ* Offices: 5, CANON STREET, ABERDARE; /> ABERTAWE A'R QYLCHOEDD. COFFINIAU RHAD! YMAE W. LEWIS (Lewys Afar) wedi JL ymgymeryd i ddarbod pob math o GoffiniaD, <t hyny am y prisoedd fselaf y mae yn bosibl. Mae y fantais greulawa y mae lluaws yn ei gymeryd ar deuluoedd mewm, gefid wedi achosi fod llawer wedi taor ddy- mnno arnaf ddarbod pob math o GofEnian am brisoedd rhesymol, yr hyn, wedi Ilawer o ohebn a chynllunio, aydd yn awr wedi ei gwblhau, a gellir cael oddiwrthyf bob math •A ymdreoho, oefnoger»' Cymdeithas Cymreigyddion Gwent. C-YNELIB Eisteddfod gan y gymdoithaa C uchod yn Neuadd Ddifwestot TM-. degar, y Llun cyntaf yn Mawrth, 1879, pryd i gwobrwyir yr ymgoiswy llwyddianus ews Bbyddiaeth, Barddoniaeth^k C herdd- oriaeth, &o., &c. PMP DDABNAU CO^T«% ? I'r cor, heb fod dan 60 mawn rhir, V 3 t a gano yn oreu' To The Cherubin,' • allan or 'Dettingen To Denin, (Handel) 10 0 0 a 2p. i'r arweinydd. I'r cor o'r na, gynuueidfa, ddim i •' dan 40 mewn rhif, a gaaoyn orea yr Ant tern,'DnwwyddNoddfa,' gan R. Mills 5 0 0 a lp. fr atweinydd. i'r cor o'r un gynulleidf ddim t dan 30 mewn rhif, a gano ynorea, I" 'Eheda, Eheda,' o'r Llwybrau Mol- iant,' (Lewis Jones, Treherbert), gan Gwilym Craig y Tyle. 1 10 0 a cbyfrol hardd o Llwybrau Moliant' i't arweinydd. Ni chaniateir i'r cor buddugol ar yr Anthem i gystadla ar y don. Trysorydd: Mr. W. L. Williams (9 Tilym Craig y TyJo). Beirniaid-Rbyddiaeth a'r Farddoniaetht &c., Mr. D. W. Jones, (Dewi Glan Taf); y Ga?ddoriaotb: Mr. Owen Griffiths, (Eryr Eryri). Program yn yn awr barod. Ysgrifenyddion: Mr; T. G. Jones, 4* Moriah Street, Rhymney. Mr. Bichara Phillip (Gelynos), Grocer, Tredegar, Mon. YN AWR YN BAROD, ARTHUR OWEN: Bugeilgerdd Newydd, Testyn Eisteddfod Caernarfon, Awst 1877, yn nghyda Daman Barddonol ereill, gan Thcs. Drew (Y DrywV Hirwaun. I'w cael gan yr Awdwr, Baglan Terrace, Brecon Rd., pris Tair Ceiniog, trwy Post, Tair Ceiniog a Dimai. ENA-INT E VAN, DYMUNAF i'r oyhoedd i gael gwybod am yr Enaint gwerthfawr ac effeithiol uohod. Y mae hwn yn fdddyginiaeth sicr ac anffaeledig at Fronau Menywod, Lloog Tan, y Ffelwm, a phob math o Glwyfan sydd yn dueddol i'r natu? ddynol. Pris yr Ointment hwn sydd fel y oanlyn, ac i'wgael gan y gwneuthurwr, Evan James, Gwainrydd, Tonyrefail, am Is. ljc, y blych. aid; trwy y Post ar dderbyniad 15 0 Stamps ooiniog. Pehygraig, Bhondda Valley. November, 1878. i I herabv tcsti?/ that tha Oiutment pre- pared by Mr. Evan James is an excellent preparation for the pn, poses recommended^ and is much used in this reighbotu ho.od.- B. LLOYD, Chemist. Penygraig, 1877. SeiYR,—Yr wyf dan rwymau i hysbysu y cyhsoedd am eich Ointment, o herwydd y lie a gefais pan cedd y ffelwm ar fy HaWj ao hefyd fy ny wraig, yr hon a ddyoddef odd. yn ei bron, ao yr ydym ni ein dan yn tystio oin bod wedi cael gwellhad buan.—J. JOKES* Coffinau RI&d! Coffinan Rhad!! DYMUNA JOHN THOMAS, hysbysutrigol- ion y Porth a Chwm Rhondda yet gyflEredinol, yn ngwyneb yr amgylch^dau- tlawd ar tasnoch, ei fod wedi dyfoa i}r pen- derfyniad i ymgymeryd a gwneud pob math: o Goffinau yn rhatach na neb yn y cwm. Os- ydych am gael Coffinau o wneuthujriad da a pbris isel, anfonweh eich archebien i J. THOMAS, Carpenter & Undertaker, North Road, (Opposite Porth Station),. Porth, Rhondda Valley