Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
ALFRED, YR ARWR IEUANC. -
ALFRED, YR ARWR IEUANC. PENOD XXIV. Yroeddyn h ~yr yn y prydnawn pan ymneillduodd Cttshner i'w lyfrgell, ac yno y dilynodd Alfred ef. AneTchodd y Due ef yn garedig. a cheisiodd gmddo eistedd. Yr oedd Casimer yn dawel a digyffro, ond yroeddA]frt-,dynanesmwftbiawn. Pan gafodd ein harwr ei hunan yn eistedd yn • mhresenolleb y Due o Rennns, a'r gor. chwyl dyt itbr yma ar ei ddwylaw, rhodd. asai law¿f pe bnassj rhyw slia careiig yn ei goli i fyny o'r ystafel5, a'i osod yn rhyw- le y tu allan i furiau y cisteli, lie y gallas- ai yr awyr par oeri ych dig ar ei ruddian. Pa obaith oedd ganddo ef am lwyddiant ? Pa hjwl oedd ganddo ef, mynyddwr tlawd, dienw, a digartref; i godi ei lygaid tnag at y foneddigrs o Itenres ? Pa hawl Oedd ganddo ef i agoshau &ti a'i gar- iad ? Pa foyaf y meddyliai am hyny, mwyaf grfiks yr elai, a pha fwyaf yr eisteddai yn y fan bono, mwyaf amlwg y delai ei ofi Gwel Jdd y Due yn eglur fod nngen cymh-nth ar y dyn ieuanc, a eh/nygiodd ef yn garedig iddo, 4 Alfred,' 4 y mae genych ryw- beth i'w ddweyd wrLhjtJ ol L.1 Neidioid y g) D ienanc fel pe buasai yn dilluno o freniawyd poeons. Nid oes eisiaa i chwi betmso ymd-iir- ied ynof. Y raae arnaf dJyledJ fawr i chwi.' Nid oes disron o ddyled arnoeh fsl ag i gyfiawc ~-bar< fy ymJdygiad wlth gymeryd y rhyddid wyf w;di fwiiadu ei gymeryd" Chwi gunisteweh i mi farnu byny.' Gw-n&i y Doc pan yn siarad, a theimlai Alfred yn fwy c-tlrlno- G -pr, fy arglwydd, nad oes iiawl genyf i agoshau abeh fel yr wyf yn myned i wneud yn awr, end yr wyf yn taflu fy hun yn hoilol ar eich trugaredd. Os tro- weh fi yruaith gyda gwrthodiad, chwi faddeuweh i mi ar yr un pryd.' 'Fy macbgc-n anwyl,' ebai Casimer, mewn tou gavelig, 4 yr wyf wedi maddeu yn mlaenllaw i cbwi. Siaradwch yn awr.' Yr oedd argen ei hon nerth ar Alfred, achvnyr agorai ei esan, ceisiai grynhoi ei feddviau yn nghyd. Fy arglwydd Dciuc/ dechreuai mewn toa isel, ond yn enill nerth wr(h fyned yn mlaen, I am,ylcbiadau nad oea genyf yr un llywyddiaetb arnynt a'm dygodd i ^ymdeitbas eich mercb, a gallaf ddweyd fod am >ylebia:1au fy n.,wasana(-tb ati hi yn hoilol anuibynol ar fy ewyllys rydd. Eto, acbabais hi rbag tynged ofcalwy, ao fel yr oedd yn natnrio), pwysodd arnaf fi am gymhvtfth. Beth a'laswa ei wneud ? Byllais yn ei llygaid dysglasr a thyner, a gwra-.dewals ar ei Ilais mwynaidd. Teiml- ais fy nghalon yn llama o ryw deimlad djeitbr. Maddeuwch i mi am siarad yn eglur. Teimlais byn, a gwyddwa mai cariad ydoedio. Dyweiold fy lheswm wrthyf y buasai y fath gari id a hwn yn ddiobaith, a phenderfynais ei lethn. Daethum gyda'r foneddiges i'ch casteH, ac aethum ymaitb heb feiddio coH fy llygaid at y gwrthddrych ar ba un yr oedd fy nghalon wedi sicrhan fy nghariad cyntaf a cbrjfaf. Unwaith yn rhagor, amgylch- .,Y iadau &'m dygasant yma; ac unwaith yn rhagor, cdfajs fy hun yn ei ehwnrai; ac yn awr, syr, credweh fi os gallwch—tynwyd dirgelwch fy serch allan heb unrhyw fwr- iad unioagyrcbol ar fy rhan. Ond dywed- wyd yr ystori-gwyddai y .foneddiges fy mod yn ei charu; a'r grediniaeth fendig- edig a roddwyd i mi, ei bod hithau yn fy ngbaru inan. Gwyddoch y cwbl yn awr, syr. Gallwch ddweyd y gair a'm hanfona ymaith gyda thoriad y wawr boreu yfory, lieu Neu gallaf ge'sio genych aros ychydig yn hwy yma, oeddych yn myned i'w ddweyd ?' Ie, fy arglwydd.' Nid oedd y Due yn rhyfeddu dim at yr hyn oedd wedi ei glywed. Alfred,' ebai, baoch yn fyr, ao yn eglur, a byddai finau yr un peth. Nid ydwyf yn dweyd wrthych yn awr y gell weh obeithio am law fy meroh, ac nid wyf yn ei gwrthod. Rhaid i mi gael amser i ateb ac yn ystod yr amser hwnw, dichon y geliir gsyceud liawer o bethan. Yn y lie cynt&i, nis g&llwn gaaiatan i roddi fy merch i un heb enw na serylifs., I Fellv, syr,' ebai Alfred, y mae'r ateb wedi cael ei roddi yn birod ?' 'Nid fdIy, fy machgen. Bhoddwch eich sylw i mi am ychydig o f/nydau, a chynorthw weh fi i chwilio i fewn i bwnc pwysig. Nid Marguerite ydyw eich mam. Bum yn siarad a Francesco, ac yr wyf yn eicr o gymaiut a hyna. Ond nis gallwn gael rhagor o'i enau ef. Y mae o dan lw i gadw y peth yn ddirgel.' I gadw yn ddirgel fy enw i ac enw fy rhieni ?' llefai Altred, gan godi o'i gadair. 4 Oymerwch bwyll, Alfred. Eisteddwch i lawr, a gwrandewch arnaf. Peidiwch a beio Francesco. Y mae genyf fwy o schof; i'w fendithio.' Oas y mae, fil o weithiau,' atebai ein harwr, gan eistedd dradhefn. Ond os gwyddent pwy oedd fy rhieni, pabam y cadwasant hyny yn ddirgelwch oddiwrth- yf fi ?' 'Y mae hynyna/ ebai y Duo, yn fwy nas gallwn ei benderfynu, gan nad yw Francesco na Marguerite yma i ateb. Rhaid i ni gyfyngu ein hnnain i'r hyn sydd o fewn ein cyrhaedd. Yr ydych wedi gosod eich hun mewn mwy o berygl yn awr, 8C os ychwanegaf at hyny, gwnaf ef am fy mod yn gobeithio y bydd y di- wedd yn foddiiaol. Gallaf ddweyd wrth- ych yr hyn wyf yn ei wybod, neu o'r hyn leiaf, yr hyn y mae genyf reswm cryf dros ei gredn. Ba farw eich rhieni pan nad oeddych chwi ond baban. Cwymp odd eich tad mewn brwydr, se ni fii-eich mam byw yn hir ar ol clywed am ei ikrvr- olaeth. Yn awr, gatla?ai eich tad fod o waedoliaeth nchel. Y mae byny yn f.y na thebyg ac os profir hyny, yn nghyda sefydia eich adnabyddiaeth chwi, ni phe- truswn roddi ilaw fy merch i chwi.' Syllai Alfred ar y Due yn ddidor. Nid oedd wedi nieddwl erioed am y fath rieni, ac eto nid oedd y syniad yu ei daro yn rhyfedd iawn. Yrnddangosai fel pe baasbi y ge-r;Aau wedi dihuro rhyw deimlad o foneddigeiddrwydd oedd o'i a fewn. Dywedwch wrthyf, fy macbgeo,—b. th pe baaseca yn llvTyddo i brofi fod eich rhieni o sefyllfa nchel, a hawliech chwi y sefyllfa byny yn gjhoeddus V i Gwnawn, syr. Os ot s y fath waed yn rhedeg trwy fy l-gwythienau, yr wyf yn ddyledus i goffawdwriaeth fy rhieni fod He genyf yn Llydaw. Y Fo/wyn y fath faes sydd yn agored o'm blaea. Beth fydd y diwedd ?' Gobeilhiaf y bydd yn dda. Beth bynag, nis gallai fod yn waeth nag ydyw.' 'H8. fy at gl wydd, yr ydych yn anghofio fod riolur y cwymp yn ol yr uchder a gyr- haeddwyd.' 1 Nid wyf yn credu fo<3 nn perygl a-n gwymp, Alfred. Pe buaswn yn meddwl am hyny, ni faaswn yn eich arwain mor belled. Nid oes tr.ald ynof i chwareu a'ch teimlalan crwi.' Fy ar.Lvyàd nduc. rhaid eich bod we-Ii clywed rhyvtbetb yn nghylch fv 1, ;hie&i?'' 01 i Dim ond yr hyn a ddywedais wf tbyeh.' 'Ond a ydych chwi wedi deall rhyw- beth yn rhagor ?' 'Rhaid i chwi beidio fy holi yn rhy far- wl, Alfred, gaa Dad wyf yn dewis eich arwain y ta bwr-t i'r hyn sydd sylweddol. Ni chlywais enwau eich rhieni gan Fran- cesco, ac os oes genyf dyb:a--th pwy ydynt, gwell i mi beidio dweyd hyny yn awr.' Gademob i mi edrych ain Francesoa a Margnerite, ar unwaiJh/ ebai ein harwr.' GweU i ni aros am dipyn,' ebai y Doc. i Os gadewch y mater yn fy Haw i, chwil- iaf ef i'r gwaelod, a gal'af eich sicrhau na eJlir cadKr y gwirionedd oddiwrthyf fl. Gwn pa Ie i edrych, a phwy i holi. A gadewch chwi y peth i mi ?' 'Wrth rheswm, syr, nis ghltaf W-,thCO.' Na eUweh; ac yn awr atebaf eich gofyniad cyntaf, Beu a dweyd yn iawn, ychwa- egaf at yr baaes hw.aw. Dywed- ais wrthych rad oeddwn yn gwrthod nac yn cvdsynio. Ac < Nid oes angen,' ebai Alfred. Gwn beth a ddytvedech. Os profir fy mod o waedoliaeth ticbel, gallaf ofyn am kw Rosaline. Ond Aros wch, fy machgen. Yr ydych wedi myned yn ddigou pell. Os profir eich bod felly, -gellweh geisio gan Rosaline i fod yn wraig i chwi. Os bydd rhaid i'ch enw aros fel y mae—os na enillwn rvw. beth yn ein hymchwiliad, rhaid i chwi beidio ceisic Haw Rosaline heb fy nghania- tad i.' I Na, fy arglwydd.' Cododd Alfred, a symudodd, ond trodd yn ol drachefn i siarad a'r Dnc. Fy arglwydd, eaaiafcewch i mi ofyn un gofyniad i chwi eto. Pa bryd y dechreu- wch ar eich ymchwiliad ?' 'Mor foan agy bydd yn bosibl, fy mab. Gwnaf fy mharotoadau yfory.' Diolchodd ein harwr iddo, aa yna aeth allan. >— 'Y Nefoedd daigarog T llefai y Due. Nis gallaf fod -yn camsynied. Y mae y "cwbl mor eglur^a'r hanl ganol ddydd. Pe bnasai fy Bghemder yn ol ar y ddaear, ac yn eyflwyno y bacbgen i mi fel ei fab, nis gallai fy argyhoeddiadau fod yn gryfach. Gallaf ddgongli'r mater, a gwnaf hyny hefyd.' Yn y cyfamser, ymneiilduodd Alfred i'w ystafell, Ile y treuliodd amser hir mewn myfyrdod gofidus, ae hyd yn nod wedi iddo fyned i'w wely, cadwai cwsg yn mbell oddiwrtho gan feddyliaa am y dyfodol. Y boreu canlynol oedd y chweched oddiar ymadawiad Francesco a Marguerite, a phan gododd Alfred, a d-'sgyn i'r llys, teimlai ei han mor iach ac mor gryf ag erioed. Yn mhen ychydig, ymnnodd y Due ag ef, Be a'i anerchodd yn gareiig. 4 Alt'red, yr ydych yn edrych cystal ag erioed.' Yr wyf yn leimlo yn IIawn cystsl hefyd, fy arglwydd.' Yr wyf yn myned i St. Aubin yfory.' (I weled Francesco a Marguerito gofynai Alfred. 4 Nid hyny yn hoilol. Digon tebyg y gwelf hwy, ond y mae fy ngwaith penaf gyda'r hen Abad. GGllwch chwi fyned gyda mi nen gellwch aros yma.' < Gwnaf fel ag y byddweh chwi yn dewis, fy arglwydd. Gallwn benderfynu yn ystod y dydd. Dichoa y gall. tbyw beth gymeryd lie i'n cynorthwyo ni i wneud ein meddyliau i fyny.' Cymerodd rhyw beth le hefyd, oni nid dim yn debyg i'r hyn oedd y Due wedi feddvvl.
[No title]
Y mae cyfeillion Dr. Maclaren yn Man- chester wedi ei anrhegu a dwy fil o guineas, ac amryw bethau gwerthfawr, ar ben ugain mlynedd o weinidogaeth yn Oxford Road. Yn ystod, y flwyddyn ddiweddaf, cafodd 96 eu crogi yn y Talaethau Unedig. Gwelir wrth hyn fod y troseddau yma yn amlhau yn hytrach na lleihau.
EISTEDDFOD NADOLIG CALFARIA,…
EISTEDDFOD NADOLIG CALFARIA, ABERDAR. BEIRNIADAETH ARWYSTL. PENILLION" MR. GLADSTONE. Derbyniwyd 17 cyfansoddiad, Gwelir wrth hyn fo i Mi-. Gladstone aid yn uaig yn ddyn y b bi, ond hefyd yn ddyn y beirdd. Mydrwyr par fedrus ydynt. Edmygydd.-Efe yn unig a gyferia at y Gwladweinydd mawr fel cwympwr coed. Os decbrenwr yw, gall ddyfod yn fardd gwych ond ymdrecbu. Aelod o'r Senedd.-Gwelwn fod aelodan seneddol yn feirdd. Cofied, er cystal Gladstone, y gall Duw godi eto ddynion mawrion. Y mae gan y nef ddigou o nwyddau a deinyddiau i wneud dynion enwog; ond anaml y cawn hwynt er mwyn i ni alia ea gweled yn well. Dyma ddwy-linell brydfdth:- Mae wedi glo3wi urdd is Llywodrueth Prydain Fawr.' Rhyddfrydwr o Galon —Y mae s- fan^ hwy o hyd yn well na 'sefyll wnant o kyd.' jNiddylid arfer borfaa cynoithw/ol heb hvyr angen. Misaacb yn blodeoo yn cllos ei gwawr.' Yn dlws sydd iawn, rhagferf ydyw yn dlws yna, no, nid aysodd- air—dangos dull o ferwjdiiad y mae. Caned eto. Nid Disraeli.—Decgys yn eglar itiwa mai yn amser Gweinyddiaeth Gladefcoae y gwelwyd llwyddiant masaacb fwyf YD y wlad yma, ac yn Ewrop o ran byny. Trueai fod y Toriaid yn colli ea hamsr gyda thoii arch i Giadstoae, au yntan mor annhebyg i fod ag angen arch arno. Edmygydd Rhhwedd.—Difyrwch ac Did dy fyr wch sydd iawn. Gellir datganu y penillion yma—y maent yn rhai par ddstganadwy a gwreiddiol. Edmygydd Rbinwedd (2).-Yr hvvr, a ddechreua 'Mae'r awen,' &o. Myned feis- troli yr h. Ni ddylai sillgolli ar 01 cydsain I pawb'n y byd.' Astudied y gwahaniaeth rhwng rhageawau unig a lluosog, megys cuacei,&c. Amsar dda' am amser da. Gwrywaidd yw amser. 'Gladstone, lyw- ydd cref,' am cryf. Gall Mrs. Gladstone fod yn lywyddes gref. Gofaled am y rhywiau. Os bydd Gladstone yn siarad yn erbyn rhywrai, bydd y gwrandawyr hyny yn crynu 4 fel rhianod cu.' A ydyw ihianod cu yn fwy crynedig na bschgya ? ac a ydyw ihianod en yn fwy crynedig na ihai hyll ? Chwareateg i'w galoa, rhydd ef Mr. Gladstone yn senedd y nefoedd i gann yn y diwedd ond hwyrach mai gwell fuasai iddo ei adael i gael ei ddewis yno. Bardd Gvylit —Dylai gofio fod gwa- haniaeth rhwng ef ac efe. Efeyw nom. case, ac ef yw obj. case. Cymered y Reibl yn safon ar hyn, a cha weled y gwahamaetb., Ete a ddywedodd wrtho f, ajatnidT^f^ ddywedodd wrtho efe. 'A chwela aztra cijwa'a. Cofied nad yw u yn newid i chwalu yw y gwraidd. Y mae yr h yn ei feistroli weithiau. Silleba yr enw yn Glsdston nid oes hawl gan neb Gymreig- io enw priodol. Llinell gref yw hon =..1.- 4 A'i enw ni ryda'n anghofrwydd y beJd.' 1 Politician.- Y mae ganddo ambel licell anystwyth ei chorfan ond y mae efe yn ganwr cryf a synwyrol. Caiff ganu eto. Ben Diz; Beiicoisfield.-Hapas yw y gydtnariaeth ofud GUd stone yn Demosthe- nes Prydain. 'A chwely' am chwala. Gwallus yw yr nchoi am nad yw u yn newid i y. Eïthriad i'r rheol yw fod y rhif 15 yn caei ei sillebu yn bymtheg. Canodd Ben yn dda. Calon yr Oes.-Oana. yn llithrig ar fesur Esgob Heber. 4 Tymhestl yn ysgwyd coedwigoedd '—y goedwig faasai orea. Gwell iuasii4 bonsail y bryn' ca gorsedd y bryn.' Rhyddfrydwr.-Cyfieitha yr enw Glad- stone yn I Llawerfacn,' & dilyna y gyd- mariaeth-os cydmariaeth hefyd—o faen a maen llawen trwy ei gA i. Rhydd y maen i seinio-cloch sydd yn seinio. Nid dedwydd fu yn hyn. Fe ellir bardd o honaw. Tasso.-Cofied fod Toriaeth yn sir tri- sill. Y mdrecbed feistroli yr h. Y mae yr It yn ei godymu yn gas. Llod wych yw,— Rhyfeddnod yw Gladstone yn nalen,hanes. iaetb, A haul yn ffurfafen l!yw;d-ddysjy byd.' Gomer.—Cafodd yn dda. Cytherqjd fantais i alia dweyd llawer drwj is mesur hir—hir iawn—16 llinell yn m1:1ö),. penill, sef Difyrwch Gwyr Harlech T un mcsur a ddewjgdJ ei gydj mgeisydd, Edmygydd llliinwedd. Nid yw llef grymnsol yn iawn o ran gramadeg. Y mae hwa yn fardd pur dda. Gelyn Gormes.—Nid w f yn credu y hineil hon am Mr. Gladstone,— 'Yn nerth ei uchslgais cyrhaedibdd ei nod.' Gwell fuasai,- Yn nerth ei athrylith. Yn mhyddin.' Cofisd nad oes h byth i ganlyn n nac m wreiddiol-m neu n yn decbreu gair yw y geirlyfr. P sydd yp. roi i mh. Myf/fiod sefyllfaoadd yr h. Golyddan. Mawredd a dysg.' Onid yw dysg yn cynwys mawredd hefyd ? Csna yn rhwydd a diymdrech, ond ychyd- ig mewn llawer yw ei arddall. Cri'r Werii).-Gellir datganu ei benill- ion yn hawdd. Yn yr etholiad nesaf gellid canu amryw o'r cyfansoddiadau hyn a gwnai hyny fwy na llawer araeth i danio calonan y llaaws o blaid y gwron. Y mae diwedd trydydd peniil Cri'r Werin yn odidog. Pe buasai yr oil yn gyfartal, nid hawdd fuasai ei guro. Vivian Grey.—Hwn yw y mwyaf bardd- onol. Y mae amryw yn ymdrechu casglu rhestr o orchestion y cawrddyn eithr nid hyny oedd amcan y pwyllgor, onid e ni ehyfvngasant ar hyd y gaa. Canodd Vivian Grey werth y wobr. Caffei hi, c.mY8 efe a'i haeddodd. >
;Y PARCH. JOHN ELIAS.
Y PARCH. JOHN ELIAS. Anfonodd Elias y llythyr canlynol af. yr Eglwys Fethodistaidd yn Llundain, o LanfecheU, dyddiedig Hydref 9, 1823. Rhydd i mi bleser mawr fy mod wedi j llwyddo i berswadio Mr. R. Lloyd, Beau- maris, i ddyfod atooh chwi. Gobeithio y bydd ei ymweliad yn fuddiol a bendithiol i lawer o'r gwrandawyr. Yr wyf yn teimlo yn ddedwydd wrth glywed fod rhai aelod- au newyddion yn cael en derbyn i'r eglwys. Oud gofidus genyf eich bod yn gorfod troi rhai allan. ;8wsom oedfaon cjsarlawn ya Sassiwn Beaumaris, oddieithr yr anghysur o wyn- eba tywydd ystormns wrth bregethu yn yr awyr agored. Dysgyblaeth, ac addysg 'newii athrawiaetb, oedd y mstGrion vortj- uf fa dan ystyriaeth yn y cynalliadau Tiellidnot. Sylwyd y dylai pregethwyr a bhenoiiaid Liurio mwy i addysgu y bob], ac i gadw dysgyblaeth ar ei thraed. A'r mater olaf y buwyd yn ymdrin fwyaf. Ofnid fod llawer o anwybouaefch ya ffynu eift plith yn nghylch natar ac atnean dysgyblaeth eglwysig. Meddyliwyd nad oeCid llawer yn golygu ei fod yn ddim mwy Eti ttu;oi aelod ailan o eglvrys-mal rhai a .ysgymnnir felly a ystyrir yn rhai o dan daysgybketh. Y mae hwn yn olygiad cyfeilioraus lawn. Ta mewn i'r egiwys y mae dysgyblaeth yn cael ei gweinyddu. Nid yw y rhai a droir allan o honi yn awr odan ei llywodraeth hi. Bod dan hv- ffbrddiad ac addysg yw bod dan ddysgybl- aetb. Mewn gair, addysg yw dysgyblaeth. Yna sJlwyd ar yr ychydig beth an canlYDoI yn nghylch dysgyblaeth, fel addysg. 1. Yr Athraw Mawr yw Crist. -Y mae Efe yn dysgu trwy ei Air a'i Ysbryd. Y mae Efe yn Athraw addfwyn, doeth, ac amyneddgar. Perffaith yw ei esiampl Ef. 2. Yr ysgol yw yr eglwys weledig ar y ddaear. Dy holl feibion fyddant wedi en dJsgu gan yr Arglwydd.' Esay liv. 13. Bugail, yu eu harwain ac yn ea tywys ar bld yr iawn ffurdd, yw Ere. 3. Y Beibl yw Ilyfr yr ysgol hon. Y pethau sydd i'w dysgu yw y pethau sydd yn y Beibl. Dysga yr ysgoleigion hwynt, er mwyn eu gwybod, eu profi, a'a hymarferyd. Felly y mae yr addysg yn cynwys gwersi mewn athrawiaeth, profisd, a buchedd. 4. Yr is-athrawon, neu y cynghorwyr, yn y sefydliad Cristionogol hwn, yw swyddogion yr eglwys. Rhaid i'r rhai hyn gAiAw eu llygaid ar yr Athraw Mawr, ac ar y Stjai yn- ysgoleigioo. Rhaid iddynt dlynei esiampl Ef ea hunain, a'i osod o flaen y bob!, gan ddweyd, I BydLl- weh ddilynwyr i ni megys ag yr ydym ninau i Grist.' Sylwasom ar y tri pheth hyn yn nghyloh yr ysgol hon 1. Pa tilth bersonau yw y rhai y dylid eu de byn i Ysgol Crist ? Nid pob math o ddynion a dderbynir i sefydliadau addysg parchus yn y byd hwa. Cyhoeddir teler- an y sefydiiadan hyny. Y rhai a gymer- adwyant y telerau, yw y rhai sydd yn cael myned i mewn iddynt. Rhaid i'r ym- geiswyr fod yn deimladwy o'n hangen am addysg, a bod yn ewyllysgar i'w dderbyn mewn modd gostyngedig ac ufydd. Rhaid iddynt gydsynio yn galonog a holi reolau yr ysgol, ac ymddwyn yn heddychol taag at eu cydysgoleigion, ac yn barchus tuag at y rhai sydd ta allan i'r sefydliad, a 2. Pa fodd y mae y swyddogion i ym- ddwyn tuag atynt wedi en derbyn hwynt i mewn? Y maent i'w dysgu yn mhob peth perthynol i'w hiaehawdwriaeth, yn mhob gwybodaeth ysbrydol, yn 4 holi gynghor Daw;' yn y modd y dylent ym- ddwyn yn mhob peth tuag at bawb, taag at Dduw a dyn bob amser—rhybuddio dynion yn nghylch eu peryglon—4 rhy- buddio y eyfiawn fel na phecho ef-, cynghori yr ysgoleigion rhag i neb o hoaynt ymgaledu trwy dwyll pechod; gwylied drostynt; eu perswadio a'u calon- ogi mewn cariad, a phob gweithred dda, gan lywoiraethu y rhai sydd dan eu haw- dardod ya yr Arglwydd; sefyll at gsiel ufydd-dod oddiwrthynt, nid mewn geiriau yn unig, ond mewn gweithred hefyd bod yn wyliadwrus i iawn farnn pawb, gan wneuthur cyfiawnder tuag atynt; cysuro y rhai gwan eu meddwl, cynorthwyo v gweiniaid, a cberyddu yr afreolos. 3. Troi rhai allan o'r ysgol, neu yr eglwys pan y bo eisieu. Dylai hwn fod y peth okf, wedi i bob moddion arall fod yn aflwyddianus, sef rhybuddio, cynghori, a cheryddu. Dylid ysgymupo dynion sydd yn euog o bechodau gwarthus cyhoeddus a'r rhai sydd yn parhau yn gildynns yn eu pechodan, gan ddiystyrn pob cerydd a rhybudd a'r rhai sydd yn achosi cynen, cynhwrf, a phenbleth. 1 Craffer ar y rhai sydd. yn peri anghydfod a rhwystrau, a chiliwch oddiwrthynt.' Nid ydynt yn cael eu goddef i aros yn y cyfundeb. Torir ymaith y rhai sydd yn afionyddu yr eglwys. Ni ddylid goddef i'r lefain aros yn hir, rhag i'r cwbl gael eu lefeinio a'u niweidio. Wedi i'r meddyg ddefnyddio pob moddion yn ofer i rwystro mortification aelod o'r corff, tyr yr aelod hwnw ymaith er mwyn achub y corff. Os cyfyd ymrysonau ac ymbleidiau mewn eglwys, dylid eu terfynu ar unwaith os geliir. Os bydd anghytan- deb rhwng dau nen ragor o bersonaa, ac nad yw yn bosibl eu heddychn a'n gilydd, I dylid eu troi allan yn faan, rhag i'w hanffhytundeb hwy gynyrchu ys'oryd ym- bleidio yn yr eglwys. bleidio yn yr eglwys. Anwyl Frodyr, yr wyf yn dymuno yn fawr o galon am i chwi gael presenoldeb yr Arglwydd gydi chwi. Gochelwch bob peth a all daeddu i ddiffodd a thristau yr Y sbryd Glao, a pheri i'r Arglwydd gaddio ei wyneb oddiwrthyoh. Meithrinwoh gariad brawiol, ac ymogelwch rhag pob peth sydd yn arwain i ymrafael. Bydd- weh yn ddiwyd i gadw undeb yr ysbryd yn nghwlwm tangnefedd, a Daw yr heddwch n fyd<io gyda ch* i, Amen. Yr wyf yn anfon fy serch at y pregeth- wyr a'r blaenoriaid, a'r holl eglwys y plant a'r athrawon, yn enwedig y rhai sydd ya y society." Y mae golygiadan y Gymdeithasfa yn Baaumaris, fel y gosodir hwynt ger bron, yn y llythyr ucbed o eiddo Elias, ar Ddys- gyblaeth Eglwysig, ya dangos ei fod ef yn edrych ar y cwbl a wceid yn eglwysi y Afethodisfciaid, yn ngoleuni y Testament Newydd. Eglwys fel cynnlhad o bobl i wasanaethu Duw, ya enw a than awdurdod Orist oedd, society y Methodistiaid yn ei olwg et. Ni edrychai arni yn unig wrth s'tfou cyfraith y wlad, fel cynalliad o Ym- d 0 neilldawyr oddiwrth yr Eglwys Sefydledig. Nid ystyriai efe y cynulliad yn un heb fod yn awdurdodol, am oad oedd o dan lywodr- aeth Esgob, fel Esgob Bangor nen Dy Ddewi. Ystyriai tod society y Methodist- iaid niewn capei yn eglwys i Ddaw yn ol y Testament Newydd, ac yn meddu swydd- ogion wedi cael eu bawdurdodi gan Grist ei hun i weiayddu ei gyfreithiau Ef yn y society hono. Amlwg iawn wrth hyn nad oeid Elias yn edrych ar Eglwys Loegr fel sefydliad uwchraddol i Fethodistiaetb. Ni pharchai yr Eglwys Wladol yn yr ystyr hwnw. Parchai y dynion da ynddi, fel dynion da ac mor bell ag yr oedd y dyn- ion hfny yn gwasanaethu Daw yn ol ei Air Ef, ystyriai hwynt yn frodyr yn yr Arglwydd. Nid oedd efe yn ystyried cymdeithas eglwysig perthynol i gorff y Methodistiaid yn ddiffygiol, oblegyd nad oedd hi yn derbyn degwm at ei gwasan- aeth trwy nerth cyfraith gwlad. Nid oedd chwaith yn ystyried gweinidogion yn mhlith y Methodistiaid, yn ddiffygiolmewn awdurdod eglwysig, am nadoeddynt wedi cael eu dewis gan feddianydd tymhorol bywioliaethan plwyfol, nac wedi cael eu hordeinio gan Lord Bishop. Ysgrifen- odd am eglwys Fethodistaidd a'i swyddog- ion, fel un yn credu en bod yn berffaith yn ol y cynllun apostolaidd. Edrychai ar awdurdod yr eglwys hono a'i swyddogion )'n awdnrdod cwbl apostolaidd, wrth droi dyn drwg allan o'n cymdeithas a bod yr addysg ddysgyblaethoi a roddid yn gyf. lawniad o'r broffwydoliaeth," Dy holl feib- ion fyddant wedi eu dysgn gan yr Argl- wydd." Cymerai yn ganiataol mai 11 Athraw Mawr" yr (egl "ya Fethodistaidd yw Crist, mai ei llyfr hi yw y Beibl, mai dysgyblion i Grist yw yr aelodau, a bod y swyddogion odan rwymau apostolaidd idraddodi iddynt ltboIl gynghor Daw." Golygai efe fod y geiriau a ddefnyddiai yr apostolion tuag at yr eglwysi yn eu hamser hwy, yn gy- mwysiadol mewn modd uniollgyr3hol at eglwysi y Methodistiaid. Nid oes un sillaf i ddangos ei fod ef am osod yr eglwysi hyny yn gynnlliadau israddol i'r Eglwys Sefydledig yn Lloegr. Gan ei fod ef yn eu galw yn rhai Cristionogol," ac yn gydradd a'r eglwysi yn yr oes apostol- aidd, mewn awdurdod eglwysig, at amcan- ion Pen Mawr yr eglwys, camsyniad dybryd oedd i ychydig Eglwyswyr hawlio fod Elias yn rhoddi parch eithriadol i'w sefydliad hwy fel sefydliad eglwysig. Fel gwleidiadwr, nid fel Cristion na phregethwr, cydolygodd efe yn nghylch llawer mesur deddfyddol a'r Eglwyswyr fel Protestaniaid. Ond nid oedd ele wrth byny yn dyrchafn yr Eglwys Sefydledig Esgobaethol—fel Eglwys uwchlaw eglwysi y Methodistiaid.
CYPRUS.
CYPRUS. Yr oedd pendod y weinyddiaeth gyllidol yn beth a elwir Muhasil, yr hyn a olygai ddim yn uwch neli yn fwy na chasglydd, a'i swyddogaeth yn debyg i'n casglwyr a'n his-gasglwyr ni yri India cyn i'r rheolan a wnawd i ddilea y tal o gomisiwn ar y casgliadan, a'u cyfleu fel arian tal. Yr oedd gan y Muhasil ei drysorydd, ysgrif- enydd, a'i p;-Ivate guard, ac isolion ereill. Y dnll o gasgla yr ardrethi yn Cyprus oddiar y trigolion Cristionogol bob amser, mor belled ag y gallwn ni ddeall, oedd drwy eu hawdurdodau eglwysig hwy eu hunain. Y mae Mariti wedi darlanio y gyfundrefn oedd yn ffynu yn ei ddyddiau ef, a thebyg na chyfnewidiodd nemawr oddiar hyny hyd ei throsglwyddiad i nawddogaeth Prydain Fawr. Pan fuasai trethi newyddion yn cael ea harddodi, nid oedd y Itywiawdwr yn gosod hyny ei hllQ o flaen y bobl yn ddioed ond i'r lladmerydd, a hwnw i'r uwch-esgob, yr hwnahysbysai ei esgobaeth mewn trefn i reoleiddio yr arosodiad a'r casgliad, a rhwystro twyll a chwynioa cyfreithiol. Yn wirioneddol, y mae pedair esgobaeth i'r rayahs, neu y preswylwyr Cristionogol, archesgobaeth Letkosia, a thair o esgobaethau, sef Lar- naoa, Kerinia, a Baffo. Y mae gan yr ttrddasolion eglwysig hyn awdardod gy- nulleidfaol ar ddim llai na 1,700 o glerig. wyr! Archesgob Cyprus y w pen annibyn- ol yr eglwys yn yr ynys, ac nid yw odan warogaeth i'r un patriarch. Cynorthwyir ef gan dri esgob ya y gwaith o reoleiddio y casgliadau, ae hefyd cyfundrefn ysgaIion y Cristionogion. Dy wed Mariti: Oddi- wrth yr urddasolion eglwysig hya gallesid dysgwyl a meddwl y buasai o lsiaf yn aros rhyw gymaint o adgyfnerth a nodded pan eu gorthrymid, ao y buasai sel yr arches- gob yn gosod terfyn a rhwyoiau ar ormes- iaeta a thrahaueder, a gwrthwynebu gydaif egm bob lly fe thair a gynygid osod ar wlad- garwch a dyngarwch. Ond yma, fel mewn llawer o wledydd ereill, mae diffynydd y bobl heb fod yu åtHI¡} auigen ua ud ..if w Nid yw an amser yc cyfodi ei lais gyda gwrolder yn mhlaid y rhai a orthrymir. Distadledd gwleidyddol a liesiant budr a'i gwna yn fuaa yn gaethwas i ormesdeym; ac mae y gyflogaeth wael hyn, drwy ar- wyddo y poflyfr gorthrymus, yn awdur- dodi gweithredoedd o greulondeb, y rhai a sicrhant ei gredid a'i d/iigad/' Gelwir y brawdlysoedd lie y dygir yr hoi! achosion gwladol a chosbol yn mlaen yn Muhkamas, llywydd y rhai hyn a elwtf yn Cadi, neu fel ei gelwir yn India yn Cazi. Mae y treialon yfi cael eu dwyn yn mlaen gyflym a byr. Y mae yr ynadonTHLT edig, yn debyg fel y gwneir genym ninaa yn India, yn gallu trefnu eu hnnain i fyial drwy y ewynion ysgafnaf a ddygir 0'. blaenau, od iiar y pryd y cawsant ya India eu bawdurdodi ar "INew Code of Criminal Procedure" ag awdurdod i wrando mewn modd c. byr;" hyny yw, i drososod yn He yr adgofnodiad cyflawti arferol o dystiol- aethau, dim ond yn unig goflyfriad o enw- au a charcharorion, eii drygaa, a'r gosp a weinyddir, Syda nodiad eglarhaol byr- bob amser yn hynod fyr. Ond nid ydym i feddwl am dynu cydmariaeth rhyngomJ ni a gweinyddion trawsormesol y Twrc, am nad oes ganddo ef well-digested code o fynediad yn mlaen a threialon a chosp- edigaethau, y fath a fwynbeir gan India. Mae y Koran yn ey flenwi y cyfryw, i'r hwn ni phcrthyn ond gormes, dialedd, a chreu- londeb tnag at bawb ond y Mahometaaiaid eu hunain. Y mae pob un, modd bynag, yn eu hegluro yn ei ftordd ei hun. Yn ol deddfau melldigedig y Koran yr oeidynt yn gweithredn yn Cyprus. Y mae cyfan- drefnyjfees rywfodd yn srbenigol o hynod. Pob un a fuasai yn cael ei wysio i'r llys— oedd barnol hyn am ddyled, os bnasai yn colli ei ddifyniad, yr oodd yn rhaid iddo- dalu i'r Cadi y ddegfed ran o'r swm ym- gyfreithiol; ond os enillai, yr oedd y baich hwn yn disgyn ar yr achwynydd. Am yfrif manwl o'r modd yr oeld y Weinyddiaeth Dyrcaidd yn cael ei dwyn yn mlaen yn Cyprns, yr ydym yn ddyledus, i ysgrif werthtawr Vilayet Ynysceid y Mor Gwyn yn y 44Geographical Magazina" am Gorphenaf, 1878. Oddiwrth hon,i ymddengys yn y flwyddyn 1841—y, flwyddyn ganlynol i'w dychweliad yn ol i'r Porte, ar ol bod saith mlynedd dan. ly^fodraeth Aifftaidd, oblegyd goaododct u Mehemet Ali ei bawenau arni yn y flwyddyn 1832-fod yr ardreth gyllidot yn 3,084,020 o piasters, sef taa 300,000 o bunau o'n harian ni yn y wlad hon, yn oael eugwneud i fyny (1) y Khiraj, neu y Beldi, treth fllwraidd a gesglid oddiwrth 15 5 (2) y Mirf| pj) J Gumrttkrf (4) y dyi ar y gweithfeydd halen yn Lar- naca a Limasol; (5) y degwm ar sidan a- thiroedd dirgel. 0 Orphenaf, 1870, ba Cyprus yr hyn a elwir Mutasanflik anni-. bynol, hyny yw, fod ganddi lywodraeth o'i heiddo ei hun; cyn hyny, yr oedd yn porthyn i Vilayet yr ynysoeid. Yn mherthynas i weinyddiaeth gyfreithiol yr ynys, mae a ganlyn yn dalfyriad digonol 44 Yn ein hadroddiad Consulaidd o Oyprna y mae a ganlyn yn dangos yn amlwg nad yw yr ynys i dderbyn yr un niwed drwy newid ei meistri. Adroddodd Mr. Riddell ddwy flynedd yn ol, nad oedd ganddefc ddimPublia Works i'wgofnodi fol wedi eu dechreu na'u gorphen fod y porthladd- oedd yn parhan yn yr un sefyllfa o esgeul- usdod a dadfeiliad, fel y dyweiwyd mewn; adroddiad blynyddol blaenorol. Gor-, chymynion a tbrefaiadau RhagdeyrnioJ (Vizerial) i lywodraethwyr taleithiol oeddynt yn llawer, yn cyfarwyddo gwneu\ thnriad heolydd, llongborthfaosdd, mor- farian, &c., ond dim trysorfa wedi ei, pharotoi, neu ei gosod o'r neilldu i'r, dybenion hyny Be yn sefyllfa gyllidol Twrci, ni fuasai ond oferedd i ddysgwyl treuliadau o unrhyw weithfeydd cyhoeddas a fuasai yn ddefnyddiol, gan fod gwasgfa ddiddiwedd am ariaa, a thyniad allslJ parhaus 0 bobeeinio, a aliesid grafa o'r trysorfeydd talaethol. Cyfanswm cyllid Cyprus yn y flwyddyn gyHidol oadd yn diweddu Mawrtb, 1876, oedd yn cael etf cyfrif yn fwy nag 20,000,000 o piastresA yr hyn oedd yn ganoedd lawer o filoedd o banau o'n harian m; byn 0\1 a gymerwyd o'r ynys i gynorthwyo anghenioa amher- odrol yn y brifddinas." Mae y Consal yn ychwanegu y gellir yn eithaf priodol amheu a allasai y llywodraethwyr talaeth- iol, a'r llys oe id lleol, fod yn alluog i osod y gyfraith mewn grym, neu amgyffred ei darbodaethau, a bod rhai o'i chyireithiau mewn cymaint anghydfod a moes-athraw- iaeth Mahometaniaeth, fel o'r braidd y dysgwylid iddynt gael eu rholdi mewn gweithrediad na'n eydnabod gaaFahomet- aniaid oyson. Yn gynaryn y flwyddyn ddiweddaf, adroddodd yr Acting- Consul Pierides draohefn nad oedd dim gweith- feydd cyhoaddus wedi ymgymeryd a hwynt, a bod angen pontydd, ffyrdd, a llongborthfeydd yu cael ei deimlo yn ddifrifol. Nid oedd dim wedi cael ei wario i wellhau y cysylltiad rhwng y rhanau mewnol a'r porthladdoedd. Y gorchymyn Sultanaidd yn nghylch diwyg- iad, yr hwn a ddarllenwyd yn Cyprus ar 01 esgyniad Sultan Murad, sydd wedi aros yn llythyren farw. Yr oedd y llysoedd lleol yn gwrthod derbyn tystiolaeth y Cristionogion, lie buasai Mahometaniaid mewn penbleth. Gofidiai y Zaptiehs yn y pentrefydd am daliadau o'r trethoedd gorthrymus, y rhai a godasenfc ar y Crist- ionogion, er nad oedd gofal am eu talu gan