Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
ALFRED, YR ARWR IEUANC. -
ALFRED, YR ARWR IEUANC. PENOD XXII. c France jCO,' ebai Caei ner, 'gelwais chwi yma i ofyn ychydig o gwestiynau i chwi ar fa'er PWYSl, a gobdlthlaf eich bod yn foddlon fy &teb.' Caniatewch i mi cbeithio, fy arglwydd na ofynwch ddim nad altaf ei ateb,' ateb- ai Francesco, Cawn weled. Yn y lie cyntaf, sicrhaf chwi na ofynwyf ddim ag y bydd perygl i chwi wrth ei ateb. Siarad yr ydwyf am Alfred; ac yn awr i ddechreu, ai chwi sydd wedi bod yn athraw iddo 1 'le,' Ond nid y chwi ydyw ei dad V < Nage.' 4 Ai Marguerite yd.1w ei fam ?' Ha! fy arglwydd, yr ydych yn fy Egorfodi i betrnso.' Dim o gwbl, Francesco. Y mae eich ateb wedi ei roddi yn barod. Nid Mar- guerite ydyw ei fam.1 'Fy ¡,"glwydd,' ymbiliai yr hen wr, 4 peidiwch a holi rhagor arnaf. Rhwyrn- wydfiganlw. CyrGerwch dragaredd.' Nii oes eisiau i chwi dori eich cyfam- 00, Francesco, gan y gfllw ch roddi boddt lonrwydd i mi heb wneud hyny. Gwn nad mab Marguerite ydyw Alired, gwn nad Y')¡ yn fab i ntb sydd yn byw, a pvn yn mhellach eich bod chwithan a bithau wedi bod anwaith yn ngwassnaeth —— 'Fy arglwydd, byddai yr un peth i chwi osod cwestiynau ya naioiigyrchol i mi, a'm g-rra fel byr.' Dyisa atebiad arall, tbai y Dne, gan a n. Dywedaf wrthych, fy nghyfaill Bii gall if ddarllen yr jstori yn *■ by dyn ieuasc.' 'd yr ben feudwy ci ben, ond ni «YW'6-.V- ddim*. ebai Cas'mer, ar ol arcs am Jp mae ger<yf gofyiiiad arail. hwn1? Mw?d y plentyn ~v cyhoedciwyd ei fod wed; mai J J Daliai y* .a "X hyd, ac ni du •» a ben i Wo •Gelhvchit.. f,r' cesoo.' J"13- Fran' Atebaf ef, fy chwi edryeh ar i'ch t dria mewnfforad gw& >■ plentyn i achub ei f>w> lwy^y I Pa fodd ? A osdd t ei fygwth ?' cael 'Nis gallwn ddweyd dim a. owbl allaf ei ddweyd ydyw, y fam yn ofni hyny. Nis galla, beth oedd hi'n weled yn y dyiodol 4 Dyna ddigon,' ebai Casimer, ga o'i gadair. I Gallai y fam fod yn gv yn ddoeth—yn ol pob tebygolrvi gweithredoedd yn ol tneddfryd ei cha J a chredwyf mai ei chariad at ei phlenwu ) a'i harweinidd i wceud fel y gwnaeth. Y j mae Dagobert yn gwybod am hyn ?' | 'Ydyw.' Diolch i chwi, Fsaocesco. Ni chad ^f^phjWi vn mhellach.' Oad, "fy arglwyS^ ^Bg^ajdi m^, geisio genych i fbd yn Peidiwch ag ofni dim ar fy nghyfrif i. Nid 0-8 gan y 0 bachgen well cyfaill ar y ddaear nilg y profaf fi iddo.' Yr oedd rhyw beth yn null y Due nad oedd Francesco yn ei hoffi, ond ni chaf- odd gyfle i ddweyd dim, gan i Casimer agor y drws, a myned sllan. Yr oedd y ceffylau yn barod erbyn hyn, a dwsia o filwyr y Dnc yn barod i fod yn gymdeithion i'r trafaelwyr ar eu ffordd. Arosai Marguerite gerllaw, a chan ei bod yn barod i gychwyn, yr oedd yn awyddus f. — ft—u n :„JJ — 1. lljned iw ffordd. Cynygjodd yr hen feudwy ddwy waith i siarad a'r Due yc Dghylch y pwno y buont yn ymddyddan am dano, ond ymddangosai y Dnc fel pe bnasai am gadw draw oddiwrtho. Peidiwch ag ofni dim, Francesco,' ebai y Dne, wedi i'r hen wr esgyn ar ei gyfryw. Y mae'r cwbl yn ddyogel gyda mi. Nis gallai y bachgen fod mewn gwell De.' Rhaid i mi ymddiried ynoch, fy argl- wycd, a cheifa"af osod heibio bob anes- mv, ythder. Y mae gofal pwysig arnoch, a chcfiwch eich bod wedi addaw bod yn gyfaiil i'r hwn fu yn gyfaill i chwithau.' YE a ymadawsant, a cbychwynodd Fran- cesco a Mhrgueiite i'w taith, yn nghyda'r milwyr oedd y Due wedi gweled yn briod- ol i anfbn gyda hwynt. Cadwodd Casi- mer ei olwg arnynt hyd nes oeddynt y tu allan i'r mnrian, ac yna dychwelodd i'w ystaffcll, lie y treuliodd awr neu ragor mewn myfyrdod dwfn-weithiau yn eis- tedd, brydiau ereill yn sefyll, neu ynp cerdded yn ol a blaen, a thrwy gydol yjs amser yn siarad a'i hun. M 'Gadewer ibethau gymeryd en cwrg eu hnnain/ ebai. Mor belled a hyn, nid genyf ddim than wedi bod yn y petban dirgel yma, a safaf draw i edrych beth fydd y canlyniadau.' •
PENOD XXIII.
PENOD XXIII. Yr oedd Alfred erbyn hyn yn gwella yn gyflym. Prydnawn yr ail ddydd can; iatawyd iddo godi o'i wely, ac ymwisgo; ac ar foreu y trydydd dydd caniataodd y meddyg iddo-fyned i rodio i'r ardd. I Pa le yr ydych yn myned yn awr, fy mhlentyn V gofynai y Due, pan gyfarfydd- odd a'i ferch yn y cyntedd. 'Fy anwyl dad,' atebai Rosaline,' go- beithiaf nad wyf yn gwnend dim allan o le. Mae Alfred yn yr ardd. Nid wyf wedi ei veled i ofyn ei hynt oddiar pan aeth ei fam ymaith. Ao yr ydyohar eich ffordd yn awr ato V 'Ydwyf—os nad ydych chwi yn gwa- hardd hyny.' 'Na^ ydwyf, nac ydwyf fy mblentyn. Y mae dyled drom aroom i'r dyn ieuanc. Achnbodd eich bywyd a'ch anrhydedd i D i. Nid wyf yn ofni ymddiried ynddo ef, ac yn sicr nid oes eisiau i mi ofni ymddir- ied ynoch chwi. Ewch ato ar frys, ac os bydd i'oh presenoldeb loni ychydig arno, bydd iddo wella gymaint a hyny yn gynt.' Br) jaiodd Rosaline ymaith, a cbanfydd- odd Alfred yn rhodio o dan gysgod rhai o goedydd yr ardd. Arosodd hi pan ddaeth yn agos iddo ond efe, pan welodd ei gwen bawddgar, a ddaeth yn mlaen yn fnan i'w chytarfod. Yr oedd yn rhy falch with ei gweled, yn rhy hapus yn ei phre- senoldeb i betroso a hithau, pan glyw- odd lais ei hamddiffynwr dewr yn swaio unwaith yn rbagor ar ei chlnst, a'i der- byniodd yn Ilawen. Fel brawd a chwaer yr ymddyddanasant a'u gilydd am amryw o oriau. Prydnawn y diwrnod canlynol eisteddent yn yr ardd drachefn. Nid ydych yn abl i fyned eto,' ebai Rosaline mewn atebiad i sylw o eiddo ei cbydymaith. 'Yr wyf yn fwy abl i fJned nag ydwyf i aros,' ebai Alfred. Syllodd yn ei gwyntb hardd am fynyd nen ragor, ac yea ychwanegodd, 'Nid wyf wedi arfer dweyd anvriredd, na thwyilo mewn mirhyw foid. Dywedat y gwir, gan obeithio na doigiweh wrthyf Pe buaswn o ^eed bonedrlig-pe bnisv;n 0 deniu a'i sefyllfa yn agos i'ch nn ch»?i, aTosaswn ychydig yn hwy yn Rennes.' Buasai wedi troi ymaith i guddio ei wyneb, gan y gwyddai fod deigryn yn ei lygad, ond yr oedd atebiad buan Rosaline yn rhwyetr iddo. 'Alfred,' ebai bi mewn ton gsredig, gan c-god ei Haw ar yr tm pryd ar ei ys- gwydd ef, nid wyf fi wedi arfer twyllo mwy na chwithau. Nid oes genyf bawl i geisio genych i aros, 03 ydych wedi pea- derfynn em gadatl ond y mae yr h1.4wl hwaw gan un arall.' Rosaline 4 Gall fy nhad geis:o genych i aros.' Ctdoid y gwaed i wyneb ein harwr, a chryuai drwyddo i gyd. 'Etch tad?' 1 Ie, fy L had.' 'Peidiwch a fy ngharaddeall, fosedd- iges.' Yr wyf yn sicr cad ydwyf.' 'Ond-beth pe buasai eich tad yn cetsio genyf i area ?' 4 Buaswn yn hapns.' 0 Rosaline. Pe eroswn yn hwy yma nis galiwa byth ymadael E irychodd y ferch i fyny i'w wyneb, a i.alodd, Kwch yn mlaen.' iVi allwn byth ymadael ond gyda'r u vsor a enillodd fy Dghalon. Peidiwch a'm > am siarad yn y lei hyn.' Nid wyf yn gwneud hyny, Alfred. Yr J'ji yu adnabod eich calon, a chynghoraf be ,i fod yn wrol. Ni fethodd eicb o flaen y Tjwysog, ac nid oes I chwi ofni o flaen y Due.' &QC;odd ei llaw yn ei law agored ef, a ei qfeoi ar ji ojrrwm gwettn- 'u ^r 'dai fod cariad y ferch yn eiddo I ni feiddiai ddweyd rhagor. Nk K: addewid gan Rosaline yr arcs gwybod beth a ddywed ei thad. iddo weled y Due cyn y gallas.,i y trysor gwerthfawr. Bydi h yo. wrol.' Felly > :>vdai Alfred wrtho ei hun, ac eto cryn. ofn. Gallasai wynebn ar ugain o ? goren Llydaw mewn brwydr g o obaith nag oedd gan- ddo i lyin )ao a'r cwestiwn pwysig hwn ar e: 1.
41 BEIR; æTH EISTEDDFOD NYPIA,…
41 BEIR; æTH EISTEDDFOD NYPIA, 1878. RNYW WILLIAMS. y flwyddyn 1878. Llwv nog.— r mae efyn dra chyfarwydd yn hares prif ddygwyddiadau a neillduol- ion y liwyddyn, pa rai ydynt yn ei nod- weddu oddi Wi th ei chwaer flynyddau ond ni cbeir ganddo gynifer o geinion barddo c. ¡I gwlith y wawr i ireiddio maes ftcithiaa ag a garsem. Tybiem fod temtai --qn y testyn i'w drafod yn rhydd- iaithol, ac y i^ae Llwynog wedi syrthio i'r rhwyd, er hyny ceir yn y gan amryw ragoiiaethau. Lilenorynanfon llinell.—Pryddest ragor- 01. Dechreua yr awdwr fel cawr yn rhedeg gyrfa, er mae yn wir na ddaliodd ei fferau mor gryfion hyd derfyn y daith. Dyma linellan yn profi beiddgarwch ac egni yr awdwr:— L! Rhyfeloedd gwaedlyd Rwsia efo'r Tyrciaid < A goch liwiasant ei holl wisg o'r bron, ;A gwaed calonau miloedd o drueiniaid A gosodasant n6d ar wyneb hon, Ac ni ddileir hon oddiar ei wyneb Er cael ei llyncu yn y tragwyddoldeb. Ond erys yn ysmotyn gwaedlyd oesol Ar fynwes tragwyddoldeb er i'r byd I losgi n ulw, er i'r llu wybrenol I BY,thidii ddeilchion, erys hwn o hyd Ac yno bydd yn gofarwyddlun dirgel Hyd byth o ddrwg ac echryslonrwydd rhyfel, Nii oedd gorfodaeth ar y baidd i gann mewn odl ond gan iddo ddewis gwnend hyny, buasem yn dysgwyl i un mor alluog gael gwell odliadau na byd a llid, wiw a rhyw, gwiio ac ywt &c. Ond y mae y gemau byw sydd yn llathru ar ei thudal- enau yn peri mai gwaith pleserns yw ei darllen. Diwedda trwy doddaid fel hyn A daw gwir heddweh gyda'i gu roddi on Gwywa dig a diwylliedig drallodion Cariad drwy'r tir a welir yn wiwlon, Rhyfel beidia, daw hedd fel yr afon Gafaru pruddaidd a gwaeddu gweddwon Yn rhadlwys di i'n llawenydd hyfrydlon Trwst achwyniadan trist ocheneidion A droant yn foliant a nwyf hylon Daw sywl renin da Seion-fyth yn gu I Ion deyrnasu ar flin druenusion' Plentyn Amser.—Er mor danbaid yw llewyrch awen Lienor, dyma y seren ddys- gleiriaf yn y cysawd hwn. Deallwn ar nnwaith ein bod yn cghwmni gwir feistr ar y gelfyddyd deg. Dan ei gyfarwydd- yd tremiwa ar brif helyntion y flwyddyn nodedig sydd bron tynu ei hanadl ati, a gwyddom y gall dynn mel o'r llysiau chwerwaf. 'O! flwyddyn hynod! arathr ddygwyddiadau Fu'n cerfio'i hanes ar barwydydd oesau Ei dyddiau hi sydd megis tudalenau 0 ramant wyllt yn ngnronicl y blynyddau. < Ansefydlogrwydd fu yn chwifio'i baner Gan droi a gwrthdroi yn awelon amser Ni chafodd duwies heddwch un o'i dyddiau; Son am ryfeloedd fu'n byddaru ei chlustiau A chegau megnyl floeddiect mewn cyoddnr- edd Nes oedd yn crynu ar ei phrydferth orsedd.' Ond os eir i ddyfynu yr holl geinion, dyfynid y bryddest i gyd, Nodweddir rhai darnan o honi gan yr aruchel a'r cyff roas, a rhanau ereill gan y tyner a'r todd- edig, a'r oil gan feistrolaeth drylwyr ar acen a mydr. Rhodder y wobr i Bleutyn Amser. Ar air a ch-ydlvybod, Corwen. Hywel CERNYW. Alban Aithan, 1878.
EISTEDDFOD NADOLIG CALFARIA,…
EISTEDDFOD NADOLIG CALFARIA, ABE LID AR. BEIRNIADAETH Ahwystl. Gorchfygiad Y TWRc. Derbyniwfd chwech cyfansoddiad. Dy- lasai y beirdd gofio mai Did troi yr hanes ar fesur cno, gan gorfacu ac odli hyny oedd eisiau. Nid mydryddu yr baries yw gwaith bardd wrth ymatlyd mewn pwnc o ryfel, ond tynu darlun byw o'r peth a iliwiau yr awen. Ibrahim Pacha.- Y mDeillduedi feistroli ieithyddiaeth yn dda. Camsynia ystyr yr ^•mCymreig; feiiy hefyd ni wyr y gwa- haniaetb rbwog ag a gydig. Y mae heb ddeall eto y modd i deriynu ei ferfan, megys, y dyn claf lochesau' am lochesai. Khy fach o liwiau bywiogrwydd awen sydd yn ei ddarlnn. Dyna ei fai mawr. Noah.-Beth demtiodd yr hen batriarch hwn, tybe3, i gyffwrdd a'r Twrc? Y mae efe yn cyfiawnhau rhyfel drwy ei gydmarn sg ystorm o telit a tharanau, neu dau mewnol y lltsgfynydd. Maiiawn yw gwneud drwg fel y del daioni. Dywed y deafyn Duw rJfel i baro'r moesol tyd, megys ag y denfyn newyn a haint i wneud hyny ar brydiau ereill. Ond rhydd y ddwy linell yma oltuni ar y gwahaniaeth uchod Mae pob rhyw weithred a gyflawnon A'i gwobr neu ei chosp a hi yn nglyn Hwn yw y bardd-athronydd mwyaf gystadleuaeth. Y mae Noah yn burdd- Goronwy.—Wrth dynu ei ysgriffr" taag i lawr, gwasga lawer gormod arno a rhy fach wrth ei yrn i fyny, nes y mae ei ysgrif yn anhawdd ei darljen. Y -tie ei gopi yn ociirj-oti I cae a chrugian tail a chalch ar yn ail drosto. Y mae yn bert iawn o draw i edryeh arno. Lluosoga Pasha yn Pashaid. Onid od yw y terfyn- iad lluosog cyffiedin i enwau a derfynant yn nnigol yn a, megys epa epaod, a ftJ, i faodl Rhydd gyday lie y dylasai ag tod. Y mae yn lardd celfydd, ond rhy hanesyddol yw yntau fel y rhan amlaf. Epaminondss.-Y mae yn rhyfedd gen- yf fod bardd mor orchestol ag efe, mor anwybodus yn neddfau iaith ei fam. Bon- eddiges mewn carpiau yw ei awen ef. Edryched ar ei' go pi a chywired ef. Y mae yn camsynied wrth ddweyd fod ban- er fawr y Proffwyd Mahomed wedi cael ei dadblygu yn y rhyfel. Naddo, onide bnasai pob Twrc trwy y byd dan arfau, a thebyg wed'yn y buasai pob Cristion trwy y byd dan arfau, ac y buasai yn rhyfel cyffredin dros yr holl ddaear-yn rhyfel crefyddol—rhwng canlynwyr Crist a chanlynwyr y gan Broffwyd. Diolch na chwifiwyd y faner hono. Gwyddom i son fyned allan unwaith fod y Sultan yn bwr- iadu gwneud hyny, ond ofnodd y canlyn- iadau. Y mae hwn yn fardd gwych iawn, iawn. Nai Cobden.—Y mae yntau yn myned dros yr hanes yn fanwl fel y rhan amlaf o'i gydfrodyr. Yr ychydig mewn llawer yw ei ddull. Y mae, er hyny, yn fardd pnr alluog ond croniclo yr hanes y mae. liengys ef niweidiau y lhyfel yu eglur, argyhoeddiadol, a grymus. Y mae yn hwn ddigon o alia, ond y maeol diofalwch neu frys ar ugeiniau o'i linellau oblegyd gwelir mai hawdd iawn eu gwella. John Ball.—Dyma y byraf o'r chwech, ond y mae yn fwy o fardd na un o'r lleill. Y mae ei gerdd fer yn cynwys mwy o farddoniaeth. Yr ydym wrth ddyfod oddiwrth y lleill at hwn fel yn cael ein harwain yn awyr byd newydd. Y mae y cyfatsoddiad hwn yn rhagori. Os ceir ancser, darlleinir hi. Nid reportio yr banes y mae efe. Cymer yn ganiataol ein bod yn gyfarwydd a'r manylion. Os na cha yr awen^ ei hedyn yn rhyddion o ddyrysni a llwyni drain manylion ac ys- tadegau, ni all esgyn oddiar y ddaear. Gall dryw bach hedeg o amgylch y berth oystal ag un aderyn ond rhaid cael eryr i fyned i gymdeithasu ag ysbrydoliaeth dystaw yr haul gwyn uwch y cymylau. Gall pob baledwr fydryddn yr haces, ond rhaid wrth eryres o awen i fyned i fyny i gymydogaeth y meddyliau gwynion sydd yn gyfandiroedd mawrion yn awyr bell cyfnndrefh Ddwyfol Barddas. Drwg genyf nas gellir gwobrwyo y pedwar olaf a enwais, y maent wedi cann yn odidog ond John Bull a gurodd er byred yw hyd ei bryddest.
Y PARCH. JOHN ELIAS.
Y PARCH. JOHN ELIAS. Ymddengys fod Elias wedi cymeryd dyddordeb mawr yn llwyddiant achos Duw yn mhlith y Cymry yn Llundain. Ys- grifenodd lawer o lythyrau at y Methodist- y iaid yno, yn Hawn o'i nodweddion ysbrydol ao efengylaidd ef, fel gweinidog da i Iesu Grist. Ysgrifenodd y llythyr canUflol atynt o Lanfechell, Hydref 8, 1817. Enwodd hwynt "Eglwys Dduw yn LInndain." "Yr wyf mewn trallod mawr yn eich cylch yn eich amgylchiadan helbulns presenol. Bnm am amser yn ofni nes gallwn gyfarfod & phregethwr cymhwys a fuasai yn foddlon dyfod at-Jch ar yr amS2r presenol. Yn y diwedd llwyddasom i berswadio I. Humphreys o Gaerwys i ym- weled a chwi. Yr wyf yn credu yr etyb weled & chwi. Yr wyf yn credu yr etyb efe y dyben. Y mae yn cynyddu mewn parch yn mhlith y bobl, ac y mae jn d^a derbyniol yn Nghymru. Pregetha yn dda, ac y mae yn ddiargyboedd yn ei fuchedd a'i ymarweddiad. Y mae hefyd yn un o due id lonydd a heddychol. Y cwbl a allwn ni wneud yw dymuno a gweddio ar yr Arglwjdd am iddo Ef ei ddefuyddio a'i fendithio yn eich plifcb, fod i chwi gael eich adeiladu trwyddo ef, a'ch gwneathur yn gysur i'ch gilydd, Cawsom Gymdethasfa gysurus yn PwII- beli. Anogasom yr eglwysi yn Ngogledd Cymru i iies^'i at Dtiuw mewn ymofctyng- iad mawr, ac i erfyn arno i flafrio ei bob! drachefo a diwygiai ysbrydol, a gynyrchai effeitbian dwfn yn eneidiau y bobl. Pen- derfynwyd fod yr holl i. g, s;, ar ddmruol ac awr benodol, i anfou gweddiau at Dduw am dywalltiad o'i Ysbryd. Dangoswyd fod bara yn dyfod ar wlad o berwydd pechodau mawrion cyhoeddus, megys godineb, meddwdod, halogi y Sabbtth tyngn, cybydd-dra, gormes, a balchder ac ar yr un pryd fod perygl rhag i'r eglwysi gyfranogi yn y cyfryw bechodau, trwy beidio cadw dysgyblaeth at ei thraed, goddef y fath bechodau mewn teuluoeid, esgeuluso eu gwitlisvynebu yn eu cymyd- gnetbati, a thrwy beidio galaru a gofidio o heiwydd yr anwireddau y rhai nas g-diant eu rhwystro i fodoli. Dywedwyd liawer yn erbyn myned yn mlaen gyda gwaith yr Arglwydd mewn modd difater, sych, ac ansanct iidd. Dywedwyd llawer hefyd gyda golwg Pol" gadw ufideb mewn bod rhwng yr aelodau yn yr holl eglwysi. Ac i'r dyben hyny y dylid meithrin hunanym- wadiad, a thuedd i gyd-ddyoddef, a bod yn faddeugar." Anfonodd lythyr arall at yr eglwys yn Llundain, o Lanfechell, dyddiedig Awst 8, 1822. Yn hwnw dywedodd, Nid oes genyf un gwrthwynebiad i gael fy enwi fel trustee y capel, gyda'r dynion da hyny a enweh. 0 frodyr, bydd- wch yn wyliadwrus yn erbyn cynllwynion ac ymosodiadau Satan. Nid wyf yn cofio gu eled llawer o gapelan yn cael eu hadeil- adu, heb i'r gelyn mawr weeud ytndreeb, -y-rr r-ax ucu guyuu, i uuwyn i mewn ym- rafael a therfysg er mwyn niweidio y gwaith mawr. Adgofir fi trwy hyny am Israel yn aieiladu yr aildeml. Weithiau cynygiai eu gelynion i ymnno a. hwynt yn y gwaith o adeiladu; brydiau ereill ceisient en rhwystro yn en gwaith mawr. Ezra iv. Nid yw Satan yn foddlon gweled Crist yn helaetbu He ei babell. Gwna efe ei orau i niweidio yr aohos da ryw'fodd nen gilydd. Am hyny frodyr, byddwch 4 wyliadwrus i weddian.' Cymerwch ofal i beidio gadael hunanoldeb i gael rhan yn y gwaith. Goch. eled pob nn rhag dangoe hunanoldeb mewn geiriau na gweithredoedd. Bydded yn amcan gan bawb i wnend y gwaith fel i'r Arglwydd, ac nid i ddyn. Parhaed brawdgarwch yn eich plith. Gochelwch bob peth a dueddo i oeri cariad, i gren dadleuon, ymrysonau, a chbsineb. Yn eich holl gyfarfodydd mewncysylltiad â'r capel, bydded eich ymddiddanion yn dawel. caredig, a gwyliadwras. Ac os bydd anghydwelediad ymdreched pawb i ragori mewn dyoddefgarwch ac amynedd. Gall pawb ddyfod i'r un meddwl mewn amser trwy roddi hynawsedd mewn ymarferiad. Yn awr, tra yr ydych yn adeiladu y mae yr amser i gas^lu. Byddai yn dda pe byddai genych lawer o'r fath gasglyddion a Mr. Edwards, City Road. Gobeithio y gwna yr HWN a bia'r gwaith, dueddn calonan y Saeson cyfoethog i roddi help i chwi. Efe a dueddodd feddylian yr Israel- iaid tlodion yn yr anialwch i gyfrann at adeiladu y Tabernacl mor hael a helaeth, fel y ba yn angenrheidiol rhoddi terfyn ar eu gwaith yn rhoddi. Efe hefyd a duedd- odd y bobl i ddwyn rhoddion mor haelionus at adeiladu teml Solomon. Gall Efe dueddu calonan dynion i gyfranu digon at adeiladu eich capel chwi. Eiddo yr Arglwydd yw yr arian a'r aur. A'i eiddo Ef yw calonau y bobl. Gweddiwch lawer am lewyrchiad- au ei wyneb ef ar y gwaith, a'i ffafr Ef arnoch chwi wrth gario y gwaith yn mlaen. Heb hyny ni etyb y oapel fawr iawn o ddy- ben. Os digia yr Arglwydd, a chuddio ei wyneb oddiwrthych, aiff y capel yn fuan yn dair gwaith rhy fawr i chwi. Ei ewyllys da a'i ffafr Ef tuag atom yw yr achos fod ein capelan ni yn rhy fychain, '0 aros gyda ni, Arglwydd Bendigedig, ac onide ni a gawn weled llawer yn fuan o'n capelan mawrion rhagorol yn wag.' 0 na fydded byth achos i gymwyso y gair lehabod at eich capel newydd ohwi. Ond bydded i bresenoldeb grasol yr Arglwydd ei lanw bob amser. Cynaliwch gyfarfod- ydd gweddi at y pwrpas hyny. Y mae yr Arglwydd yn dangos ei ffafr tuag atom yn gyffredinol yn yr ynys hon-Sir Fon— trwy roddi dylanwadan grasol ei Ysbryd Sanctaidd i ni. Yn wir gallaf ddweyd fod ei weithrediadau Ef mor effeithiol ar y r; bobl, fel yn mhob man, y mae y deillion yn gweled, ybyddariaid ynclywed,a'r meirw yn cyfodi Gwelir wrth y llythyr nchod fod Elias yn ofalns iawn i guddio mawredd talentau pregethwyr fel moddion i lanw capelan. Priodolai efe y llwyddiant i gyd i waith Ysbryd Daw ar ddynion, oblegyd ni chyf- rifai efe ddim yn llwyddiant, yn llai na'r hyn a aliai Ysbryd Duw, ac ef yn unig, ei wceud. Defnyddiai efe iaith y Beibl am wyrthian Crist ar gyrff dynion, i osod allfan y cyfnewidiadau rhyfeddol a wnelai Ysbryd Duw trwy yr efengyl ar eneidian dynion. Nid dyddordeb gwrandawyr ya manylrwydd athroniaeth y bregeth, nid y swyn a deimlai dynion mewn anecdotes striking, na dylanwad lleisiau soniarus chanto rhyddieithol ar deimladau anifeil- aidd dynion, na gorwychder iaith, na gogoniant dysg colegaidd y pregethwr, fel attyniadan daearol, oedd y pethau yr edrychai efe atynt am lanw capelai. Gwaith Ysbryd Daw yn argyhoeddi, yn ail eni, ac yn achub pechadur, hyd yr eithaf, trwy Grist, a thrwy Air Duw, fel moddioil, oedd yr hyn yr edrychai efe allan am dano, ac y cynghorai eraill i'w ddysgwyJ a gweddio am ei gael. Oblegyd hyn cjfododd y Nefoedd ef i fawredd, yn ol ei air trwy y prophwyd, Fy anrhyd- eddwyr a anrhydeddaf fi." Dyma ddeddf y refoedd mewn cysylltiad ar pwlpud. A phwy bynag ai diystyro ni bydd oi ogoniant ond fel nn diflanedig blodeuyn y glaswelityn, pe bae yr holl fyd yn ei folianu. Ysgrifenodd y llythyr canlynol at yr eglwys yn Llandain, o Llanfechell, Hyd. 26, 1822, ychydig mwy na deufis ar ol yr un blaenorol. "Yr wyf yn myned i Association Dolgellau heddyw. Da iawn genyf glywed cich bod yn myned yn mlaen mor gysuras gyda'r capel newydd. Gobeithio y parha pob peth yn foddhaol hyd nes y gorphenir ef, ac y dengys yr Arglwydd ei gymeradwyaeth o'r gwaitb, gan dywallt ei Ysbryd gyda moddion gras, a chau fendithio pregethiad yr efengyl er achub- iaeth pechanriaid. Y mae y Diwygiad yn myned yn mlaen yn hyfrydol yn yr ynys hon. Y mtie caredigrwydd yr Arglwydd tuag atom yn rhyfeddol. Y mae ei ymweliad ef, ac argyhoeddiadau y bobl o dan y Gair, yn nerthol iawn. Y mae pechaduriad gwylltion a chaledion yn cael eu cyffroi a'u cyfnewid. Y mae lluoedd yn cael eu gwneud yn ewyllysgar yn rydd nerth Crist. Yr wyf wedi cael y rhagorfraint o dderbyn canoedd i gymnndeb yr eglwys. Derbyniais gant ar un waith mewn un 11a; mewn lie arall haner cant, mewn lie arall ddeg ar hngain, ac mewn arall ddeg ar hugain, a llawer mewn amryw fanau ereill. Heblaw hyny, y mae gweinidogion ereill wedi derbyn llawer i'r eglwys. Yr Ar- glwydd a wnaeth hyn, a rhyfedd yw yn ein srolwff ni, Yn ro;r —7- j* j" em gwlad ni yn barod 1 waeddu mewn syndod, a gofyn 'pwy a genhedloedd y rbai hyn, ac o ba Ie y daethant ?' Na ddi- gatoned ein brodyr yn Llundain, yr nn yw Duw gyda chwi." Hawdd meddwl fod pregethwr, fel Elias, yr hwn na allai droi naill ochr i aros bron ddim i sylwi ar bethau amgylch- iadol crefydd, ond fel yr oeddynt yn dal cysylltiada'i phethan uwchat hi, yn meddu rhyw gynesrwydd arnthrol ao anghffredin tuag at bethan yr efengyl. Yr oedd ei feddwl a'i deimladau wedi cael eu Hyncn i fyny gan y pethau hyn i'r fath raddan ag i'w hynodi yn y pwlpud tu hwnt i neb arall. Calon gynes at bethau vr efenerl a'i gwnaeth ef yn dywysog prsgethwrol.
. -l't .YNYS CYPRUS.
l't YNYS CYPRUS. Mae Mariti, yr hwn a ymwelodd a Cyprus yn nghylch y flwyddjn 1764, yn dywedyd, pan ddarfu i'r Tyrciaid orcVifvga yr ynys, iddynt ei rhifo, a bod ynddi eb- law benywod, plant, a hen bobl, 70,000 0 wyr yn gymhwys i'w pendrethu y cyfryw, meddai, bob amser oedd nifer ei phres- wylwyr ar adegan byrion ei gogoniant a'i mawredd, ac yr oedd y Sultan yn tynu o honi yn flynyddol gyllid gwerth 400,000 o piastres. Mae y piastre yn fathodyn o amrywiol werth yn bresenol yn Twroi y mae yn cael ei gyfrif yn werth tua y ganfed ran o'r penadnr Prydeinig, neu yn nghylch dwy geiniog a dimai. Er i'r boblogaeth leihan, a ffynonellau cyflawn- der i sychu fyny, o dan lywodraeth y Twrc, yr oedd yr nn treisgodiadau yn parhau, a'r rhai hyny a orfucheddasant y trychineb a ddaeth ar en gwlad, oedd- ynt yn teimlo eu bod yn cael eu llwytbo yn ddidragedd. Aeth y trethi rhag eu blaen yn gyflym, ac ar yr amser y gad- awodd y Pashaid yr ynys, yr oeddynt yn gymaint a deugain piastres, sef wyth swllt a grot ar bob dinesydd. Yn y flwyddyn 1764, o'r braidd yr oedd 12,000 o wyr yn yr ynys yn agored i'r pendreth- iad, ac er ei bod y pryd hwnw wedi ei thynn Llawr i un piastre ar ugain, yr oedd y cyllid yn dyfod i fyny i 250,000 o piasters, a'r swm yma, wedi ei ychwanegu at y trethoedd rhyfeddol, oedd yn gwneud i fyny gyllid blynyddol o 250,000 o piastres. Ond er nad oedd nifer y rhai a drethid ond braidd nn ran o bump o'r hyn oeddynt yn flaenorol, yr oedd yr oil o'r cyllid ardrethol wedi ychwanegu ar ei burned ac oddiwrth y ffaith hon gellir cael rhyw feddylddrych am orthrymder a rheibusrwydd gwancua y llywodraethwyr, ynadon, clercod, a lluaws o oruchwylwyr is swyddogol oeddynt yn cael en defnyddio yn erbyn yr ynyswyr anftodus. Gall y darllenydd, os ewyllysia, gael cyfirif manwl o'r gortbrymder hyn yn yr Edinbur Review am Hydref, 1876. Yr oeddM boblogaeth wedi lleihau mor fawr, fel y cyfrifai Mariti hwy yn 1764 o'r braidd y y ddeugam mil. Cyfaddefai nad oedd en amcan-gyfrifiad yn eithaf cywir, a nodaii allan yr anhawsdra mawr oedd i wneud hyny yn Cyprus a gwledydd ereill y Dwy- rain, a dyfod o hyd i gyfrif cywir o'r boblogaeth Oblegyd," meddai, nid yw y Dwyreinwyr yn hoffi i ni gadw cof- lyfr o enedigaetbau a marwolaethau nis gellir, gan hyny, ffarfio dirnadaeth o'n poblogaeth, ond drwy rifedi y rhai fyddo yn tala trethi. Cafodd allan fod y ben- ywod yn llawer mwy lluosog na'r gwrywod, ac oddiwrth y ffaith hon y mae yn nodi mewn modd ysmala y gellid cyfrif am fod amlwreigiaeth mor gyffredin yn mysg y Dwyreinwyr, ac wedi ei achosi gan natur ei hanan oblegyd pe buasent yn cael eu gorfodi, fel yr Ewropeaid, i gyfyngn eu hunain i un fenyw, buasai yr holl rai ereill yn ddiddefnydd; a'r gorlawnder hyn a fuasai yn eithriad i'r wir egwyddor, na wnaeth natur ddim yn ofer. Mae rod- weddiad y bobl hyn, a'r syniad yr ym- ddengys eu bod wedi ei ffurfio am gariad, yn tueddn i ategu cyfiawnder y gwrth- nodiad uchod." Mae Mariti, yr Itsliad hyawdl, yn cael ei arwain ya mhellach i ymdrafod ar arddrych eneidyddol cariad, a'r gwahaniaeth am ei ystyr yn y Dwyrain ac yn y Gorllewin, i'r hyn na wnawn ei ddilyn, yn mhellach na rhoddi ei gasgliad, Feallai," meddai, fod natur wedi cy nyrchu mwy o gyflawnder o fenywod mewn rhai gwledydd nag yn y Heill gyda yr amcan o ddenu gwahanol genedlaethau y ddacar i gysylltu eu hunain yn nghyd drwy gyfathrachaeth ac i ffurfio o'r byd- ysawd un wlad, ac o lwythau gwasgaredig dyn un teulu; a'r gorgyflawnder, felly, o fenywod, yn lie bod yn amryfasedd 0 eiddo natur, yn dyfod yn brawf o'i doeth- ineb a'i deall." Nid oedd Mariti yn byw mewn oes o gyfrifladau cywir, a phe buasai fater am hyny, nid ydym ninau yohwaith; ond pa nesaf y deuwn at gywiredd yn nos- raniad y rhywogaethan mewn gwahanol wledydd, byddwn yn fwy parod a mwy dyogel i n ambeu y casgliad a* wnaeth efe, ac i gyfarfod y ddamcaaiaeth gywrain hon a r dywediad syml, fod y cyfartaledd mewn rhifedi o'r ystlenau yn gyffredinol lawer yn nes nag y meddylir. Gallesid dysgwyl am y gortbrymder a ymarferwyd, ac a arferir gan y Tyrciaid, ei fod yn arwain i derfysg ac yr ydym yn cael i bobl ymderfysgn yn y flwyddyn 1874, a rhuth dori pyrth y palas, a Ilof- raddio y Ilywodraethwr. Yr oedd Mariti yn llygad-dyst o'n cynyg, ac yn un o'r prif gyflafareddwyr yn y cytundeb a wnaetbpwyd ar ol hyny rhwng y ddwy- bhid drwy y Consul Italaidd. Dywedai fod y gwrthryfel wedi profi y canlyniadau mwyaf niweidiol i'r terfysgwyr. Gwyr ein holl ddarllsiwjT y ffordd yv ymddug y Tyrdiaid a'n creulonderau wrth ddaros- twng terfysg. Baasai allan o'n cylch yma i olrhain yn gyflawn y gyfnndrefn wein- 7A i0\l m gyn.t °ypras o dan y Llyw- odraeth Tyrcaidd. Yr oedd yn Weinydd- laeth fiiwraidd a chyllidol yn ei hanfod yr awdnrdodau prioiol yn mhob lie yn is-raddoi i'r gweinyddol, heb fod ond tra dibwys o ran ea dylanwad. Yr oedd y llywodraeth filwrol yn nwyhw yr Alibay, neu gadfridog y meirchfilwyr, a'r Agha- jamssary, neu gadflaenor y milwyr traed a chatrodan y blaenaf mewn enw yn rhifo 3,000, ac eiddo yr olaf yn 8,000 ond yn weithredol yn cael en tynu i hwr i 1,000 o wyr march, a 2,000 o wyr traed. Dywedir mai yr un oedd tal y ddau bob amser, a'r cadflaenoriaid yR elwa drwy en cynildeb.
PETHAU DEDDFYDDOL.
PETHAU DEDDFYDDOL. Y mae gwaeledd iechyd ac angau yn cymeryd Barnwyr oddiar ei meinciau. Y mae y Barwn Cleasby wedi rhoddi fyny ei swydd fel Barnwr. Ond y mae ei oedran ef, sef 72 nilwydd, yn ddigon o achos do ymadael a'i swydd.
PETHAU YSTADEGOL.
PETHAU YSTADEGOL. Llyfrau Newyddion.—Yn ystod y flw/ddyn ddiweddaf, oyhoeddwyd y nifer canlynol o lyfrau newyddion ac argraff- ladiu newyddion. Llyfrau Argraffiadan n ,„ Newydd. Newjdd, Oawmyddieth, Pregethm, &c. 531. 208. Vdiysgiadal, Athronyddo), &c. 424. 162* Mraa i blant, 3,9. 129. SHriv; •• •• 44T* 482' 93 36. £ owic*idd, masnaohol, &o. 13J. 48. oniaethol, &0. 119. 24 Teiftitu, Ymohwiiindau Daear- yddo\ & 147. es. Hansfddiaeth, Bywgraffitdau,&c 312. 118. Bardtaiaath, 4c 200. 156. uykhgRwDun yn gyfrolan, 225. 15. Kteaeth01 176. 57. Kheittaiieg, 4 q 12V Qwahandlyfraa ereill, 195", 5" 0yfftntli 3,730. 1,584.
Advertising
DY WLLLI1M; LEWIS (LBWYS AFAHJL w«nn wMl0r' Hoa89 Farnisber, 7, iwaasoa, hysbysa trigolion y lleoedd uohod, a'r wlad oddi amgyloh, ei fod yn i gftdw cyflawnder o bob mafcn o Uio^efn o wahaool bruiaa a gwneuthuriad. Wale restr o rai o'r pethau; —-Glassas, o 60.16pt ios B idatosds, 0 I63. II fyny; o 11a. i fyoy; ckeat of Drawers, o 28s. i fyQy. Byrddera, o 5s. i fyny; Side Boards Drawing Boom Baits, Wataote, Windsor, Waterloo a Grecian Ohairs. Marble-top Stands, Easy Chain, Sof*8'Oonche», Trurtcg, Millpuf, Plyf,&o> Q-ilt Mou.dtrgs, a Pliotwrau o bob math* Oofier bef/d y ge1\ oL'el y Peiriaaaa Gwnio goren en g»r0\Qthuriid. Y mM tiswis/n dal Ageaoy dtJia iinger %'i Gyf.