Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
31 articles on this Page
lIYN A'R LLALL YR WYTHNOS.
lIYN A'R LLALL YR WYTHNOS. Cyhoeddodd Cofrestrydd CyffredinoL .Llundain am y mis diweddaf, fod yddiana yn cynwys 4,221,000 o bob], a bod yn ofynol cael gyr o ychain 120 ofilldiroedd o hyd a deg cchr yn ochr i fidvwallu y trigolion a beef am flwyddyn hefyd gyr o ddefaid 120 o filldiroedd o hyd, a deg ochr yn ochr ^aiih milldir o loi, deg ochr yn ochr, a naw milldir o foeh. deg ochr yn ochr. Gwnai y bara a fwyteir, yno bi^dwt 600 o droedfeddi ysgwar yn y svlfaen, a 1,050 o droedfeddi o uchder.: Llanwai y cwrw a'r porter a yfir yno, mewn blwyddyn, fil o Hogsheads, a phob an o honynt yn filldir o uchder! Yn ol y cyfrif diweddaraf, y mae Rwsia ynEwrop yn cynwys 77,000,000 o bob), o'r rhai y mae 64,000,000 yn amaethwyr, a fnont unwaith mewn cyfl,w,r ,0 gaethiwed. Nid oes yn mhlith y fath oiier o bobl ond: 25,308 o ysgolion cyffredin, yc y rhaiy mae 1,152,7,112 o blant yn derbyn addysg. Yr oil a dalwyd yn 1875 am addysg gyhoedd- ma oedd 30,000,000 o ddoleri. Yr oedd yr ymadrodd oaclynol ar.ddrya^u ytr/BorfUau ftyhoeddtta dros haner yr ajn&r: 'fMae. chffrau y llywodraeth. yn weigion t" < ,ri Caed newyddion pwysig o Greenland Jn ddiweddar, fod y Rhaglaw Daniaidd Jenson wedi llwyddo, ar y 5ed o Awst dfiweddaf i fyned mewn llusg-gerbydiau ..wn moruchel i'r Gogledd ag yr oedd y rhew yn caniamu, pryd y daethent i drum, uchel o fynyddoedd, ar y rhai yr oedd eyflawnder o geirw ao ysgyfarnogod. Yr oedd y darganfyddiad yn hollol newydd mewn hanesyddiaeth naturiol. • Uithrodd bachgenyn o'r fjpiw Waites i'r afon, nos Ian diweddaf, pan cerdded O orsaf Dingestow, ar y linell o Mynwy i -Pontypwl. Deuwyd o hyd i'w gorff prydnawn dydd Gwener. Y mae yn debyg -mai ar neges yr oedd'dros swyddogion yr orsaf i'r Somereet Arms Iun, Dywedir fod tri. o'r Cadfridog £ ion Pryd- sydd yn nrfaiC# .Aj&i Afghanistan yH Gymry, sef y Oadfridog Fred. Sleigh Roberts, y Cad. Biddulpb, perthynasau yr hwn ydynt yn swydd Ben- fro; a'r Cad. Thelwall, un o hendeulu o'r enw yna yn sir Dinbych. Dydd Sadwrn diweddaf troeglwyddwyd Thomas Smith a William Nicholls (neu Roch), i sefyll eu prawf yn sesiwn nesaf swydd Penfro, ar y cyhnddiad o ysbeiliad penffordd, yn nehydag ymgais at lofrudd- Io, ar yr 20fed o Dachwead, yn agos i Milford. Y mae cynygiad yn awr o flaen y gwahanol gymdeithasan dyngarol yn Abertawe A'r gymydogaeth, eu bod yn ymnno i gyflogi meddyg rhyngddynt, a hwnw i roddi ei holl amser at gleifion y cyfrinfaoedd. Credir y bydd y cynllnn yn sicr o daln ei ffordd i'r cyfrinfaoedd. Y mae tlodi ac angen mawr yn ardal- oedd gweithfeydd glo a haiaru siroedd Mint a Dinbych, a phwyllgorau lleol wedi eu sefydlu mewn amryw leoedd i edrych i mewn i'r dyoddelwyr, ac hefyd en cynorthwyo. Dywedir fod nifer o ddefaid wedi eu lladrata oddiar fferm yu mhlwyf Ystrady- fodwg, a bod yr heddgeidwaid yn gwneud ymchwiliad am y lladron. Cawn fod tan dychrynUyd wedi tori allan yn Hong Kong, dydd Nadolig di- weddaf, a bod dinystr dychrynllyd wedi ei achosi ganddo. Yn ystod tair wythnos o lafor yn ninas New York, cafodd Mr. Murphey wyth mil o bobl i ardystio dirwest—agos i 400 bob dydd. Yn Pembre dydd Ndaolig diweddaf, bu farw gamekeeper o'r enw Daniel Fisher tra yn bwyta ei giniaw.
AT LOWYR Y RHONDDA.
AT LOWYR Y RHONDDA. GyfeUHoc,—Dymonaf yr wythnos hon eto alw eich sylw at ein Cyfarfod Misol, eydd i'w gynal dydd Llan nesaf, yn y jRhydynog Inn, Blaenllechau, ac i dde- chreu am 11 o'r glcch y boren, gan ddy- muno arnoch oil, o Flaen y Cwm i'w waelod, gofio am dano, ac hefyd Owm Rhondda Fechan, a hyny trwy anfon dyn i'ch cynrychioli o bob glofa i'r cyfarfod. Yr eiddoch, &c., YR YSG.
« TEULU WEDI MOGU.
« TEULU WEDI MOGU. Prydnawn dydd Gwener diweddaf, yn Cockeston, Darlington, cafwyd Edward Derlin a'i wraig, a dau blentyn, saith ac Wyth mlwydd oed, wedi mygu i farwol- aeth tra yn eu gwelyau. Cyn myned i Ojrphwys, yr oeddynt wedi rhoddi tan coke mewn llestr yn nghanol yr ystafell,, er cy- nesu y De. Cafwyd y teulu oil yn farw oddiethr un ferch, yr hon y gobeithir a aehubir. Yr oedd y teolqi o herwydd ei dlodi ya derbjn cynorthwy plwyfel.
DAM WAIN ANGEUOL. '
DAM WAIN ANGEUOL. Dydd Gwener diweddafi y Gwener olaf; yn y fiwyddyn 1878, cyfarfuüJohu Harris, gtncwr, Aberdar, a'i farwolaetb; trwy i gareg syrthio arno pan wrth ei waith yn mhwli y Graig, perthynol i Gwmni y Gadlys. Cariwyd ef adref yn fyw, ond bu farw rhwng 12 ac tin o'r gloch yr un noson. Tua chwe mlynedd ar hugain yn ol, daeth i Aberdar o gymydogaeth Castellnewydd Emlyn,ac am bam mlynedd ar hugain o'r cyfryw, bu yn dilyn yr alw- edigaeth o sincwr pyllau glo; ac yn ystod yr holl amser ni chyfarfyddodd a'r un ddainwain, ond yr; un a gymerodd ymaith ei fywyd. Ymadawodd a'r fuchedd han j pan yn 47 mlwydd oed, gan adael Lnveddw, merch, dau fab, a liuaws o gyfei lion me^u galar ar ei oL
Y FARWOLAETH AMI!ETTA YN SGI…
Y FARWOLAETH AMI!ETTA YN SGI WEN,- CASTE LLNEi>D. Dydd Gwener diweddaf penaerfynodd, ynadon Castellnedd nad* oedd a fyno y ddau ddyn, Roberts ac Owen, a maiwol- s fkelh Aaron Jackson, Mynachlog Nedd, a fa farw ar noson y. SOain o Madi diweddaf. ♦Ytaqrgfe^ysai y%Faino ar y tystiohethau meddygol, a rhai. a dystient fod y tranc- edig wedi manVQ: apoplexy. Moddbynag, dywedodd yr ynadon lod y ddaa hyn wedi ymddwyn yn hynod annynol trwyadael y trancedig i ei§^ed^. ar sarn, y drws yn hytrach na myned ag ef i'w gartref meu alw rhyv rai i'w gyflbrtliwyo^.v i
Afjy SYR Wl; HASTES.!
Afjy SYR Wl; HASTES.! X ciaeymaf^ol^eth. Syr WiUiam Hay- tes, trwyrfodc&ul, yn cael ei hysbysu, yr .1 hwn gynt oedd y Whip ;Rhyddfrydol. Caiwyd ei gorff TO y lljn yn ymyl y bost ar ei etifeddiaeth yn South Hill Park, Berkshire. Y. mpo .yn cael ei hysbysu nad oedd seffllfa ei feddwl yn dda yn wed yni .ei:wyl ddiweddar, a'i fod yn cael ei wylio ynfaiiw.
.',,."c.-..,:,J.. .COLLIAD…
"c. -J.. COLLIAD LLONG O GYMRU. Dywedir nad qps amheuaeth bellach na chollw^d; cbrjlqjr y lle$ £ r yr lion a aeth yn ddrjiliau yn agos i Cam- den Fort, yn y fynedfa i boithladd Cork, ar brydnawn Nadolig. Credir ei bod yn perthyn i Abertefi, ac ar ei bwrdd bump 0 ddwylaw.
■»—: CODIAD CYFLOGAU I LOWYR.
■» —: CODIAD CYFLOGAU I LOWYR. Dywedir fod perchenogion glofeydd Dean Forest wedi cynaj cyfarfod yn swyddfa Mr. Goold, yn Newnham-on- Severa, ac wedi penderfynu godi pris y glo tai ar y laf o'r mis hwn, fel ag i'w gallu- ogi i roddi codia-I o bnmp y pant o'r un dyddiad i'w gweithwyr. Der^yniwyd y newydd da hwn gyda llawenydd'cyffredin- 01 trwy yr holl gymydogaeth, l|e y mae y cjflogau wedi bod yn is nag y maent wedi bod am flynyddau.
.. CELF AMASNACH.,
CELF AMASNACH., ABERTAWE. Y mae y cynllun mabwsiedig diweddar gan ym'ddiriedolwyr y porthladd hwn, ac a geftiogwyd yn fwyaf neiliduol gan Mr. Robert Orepper, prif arolygwr y porth- ladd, wedi dechreu dwyn canlyniadau da ar allforiad Glo y Fuel. Y mae y gos- tyngiad wedi eymeryd lie ar y lloagau sydd yn dod i fewn i'r porthladd mewn ballast o 5 c. i 9c. y dynell, wedi achosi fod llongau yn dod i fewn i ymofyn am lwythi na feddylient am hyny yn flaecorol, ac mewn canlyniad, cawn fod allforion glo yr wythnosddiweddaf, wedi cynyddn 4,000 o dynelli w yr un. wythncs yn y flwyddyn flaenorol. Y mae hefyd gynydd da wedi ei wneud yn allforiad patent fuel, ao yn allforion cyflredinol y porthladd.
CASXEWYDD.
CASXEWYDD. Daeth y Nadolig i fewn yn ei ben ar- feriad cycefin, gyda rhew ac eira-tymorol i'r cyfoethog, ond diflas i'r tlawd. Nid oedd y Nadolig hwn yn galla dwyn gydag ef ond ychydig adnoddau cysur i luaws tlodion y wlad, oblegyd y mae pryniad angenrheidiau symlaf bywyd wedi bod yn prchwyl o ymdrech i ganoedd o weithwyr tlawd. Nid oedd ond ychydig i'w wneud yn y gwahanol. weithfeydd yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Ar wahan oddiwrth hyny, y mae yr archebion am haiarn a dur mor lleied, fel nad oes modd cadw y gwaithfeydd i fyned. Y mae yn foddlon- rwydd mawr i gael ar ddaall nad ydyw gweithfeydd Blaenafon i gael eu hatal. Nid oes ond ychydig o welliant gwirion- eddol yn amlwg yn y fasnach alean, er hyny, y mae'gweddhon yn iachusach nag y bn er ys amser maith. Y mae y galwad- an am lo bron yr un, ond heb yr arwydd lleiaf o gyfnewidiad yn y prisoedd. Diau fod y bywiogrwydd a'r prysardeb sydd yn nghangen y glo tai i'w briodoli i oerni yr bin. Y mae trengholiad Abercarn wedi ei ohirio hyd y 6ed o Ionawr, ac nid yw y gobeithion am gael cyrff y truenusion allan ond oymyl«g iawn, wrth ystyried mamt y lofe, hyd ei gwahanol ffyrdd hi, a'r tebygolrwydd fod rhanau helaeth o honi yncael eu gweithioheb ond ychydig nen ddim o goed, fel y gwneir yn gyffredin iawn y dyddian hyn. Y tebygelrwydd yw na welir y rhan fwyaf o honynt hyd ddydd y Gydgasgliad Cyfftedinol.
CAERDYDD.
CAERDYDD. Wrth ystyried y gwyliau, gellir dweyd fod swm iled dda o lo wedi ei allforio yr wythnos ddiweddaf. Dicbon fod peth o'r t>rysurieb hwn wedi ei achosi gan yr an gem heidrw/dd am gael archebion wedi euc?fliwai cm y Nadolig. O'r ta arall, tebyg fed eff it'iian yi oerni wedi eifeithio mvy ar wtithrediadau y glofeydd. • Y mae y galwad atu lo agar yn dillyn wir dda SC weii cynyddu yclifdig. Nidoesun .dyfaewidial gwirione Idol yn y prisoedd ond ymidong/s eu bod yn gadarnach a mwysefydlog nag y biiant. Y mae y C) flenwad pi > o bob math yn arafa. Nid A' iva gwelliant i'w livsVsi yn y fasnach haiarn yr ychydig anfonwyd ymaith oeidytit farau baiarn. Y mae gwell agweid. av clar- mfonir sytniau go hel- aetU o ^li^rau dur i fftfrdd, ond ar bris- oeddh,'nod js:'l.
..BLAENAFON,
BLAENAFON, Cawn fed crjB fcnfoddloarwydd sc angen yn bodoli yn y lie hwn ya herwydd fod gWeithwyr heb en tai am eullafur, a chryn angicrwydd yn nghylch yr amser y gallant ddy«^wyl cyfrif cywir a pheadant, ac yn herwydd hyny, eu bod yn gorfod boddloni ar- ychydig o ddraw. Hefclaw hyny,eawn fod dirprwyaeth o honynt weij ymweled a Mt. Mafin y prif orachwyliwr, a'u%od y,pri wedi cael awgrymiad; ganddo, fod yn aflgenrheidiol cael g^fcyngiad nniongyr- ebol yn yr huriau, er gaMuogi y gwaith i gael ei gario yn mlaen. Yn mhellach, os tea iy ffi&i f gweithwyr yn boddloni i hyny, mae y tebybolrwydd fuasai iddo gael ei wthio arnynt, fel yn achoe Aber • nant a Phlymonth. Modd bynag, mewn- cyfarfod cyffrediniol o'r gweithwyr aj ■ mm- Won^ €iweddaV mai barn mwyafrif y gweithwyrydoedd aros wrth benderfyniad y cyfarfod diweddaf a gynaliwyd yn Merthyr. Peaderfynwyd ganddynt i fynu gwybod ychwaneg yny niater cyn derbyn unrhyw gostyngiad.
MERTHYR A DOWLAIS.
MERTHYR A DOWLAIS. Cawn fod llywodraethwyr glofe/dd Cyfartha wedi boi yn alluog yn ystod dyddiau diweddaf, i wnend oytundeb SiorfAwragsydd yn debyg o gadw y glofeydd i fyned yn gyson am y deuddeg mis nesaf. Nid oes rhaid dweyd fod y newyddhen wedicren boddlonrwydd mawr yn y lie, yn neiliduol wrth ystyried sefyll- fa gyffrediaol pethau yn Neneudir Cymru. Y mae gweithiau-Dowlais yn parhau yn o gyson, ac y mae gobeithioa cryf y bydd iddynt barhau felly, ,er y dywedir nad yw llyfran yr archebion mor llawn ag y buont. Y mae yr hysbysiadau am fasnach y IIamau- alcan yn gyfryw, ag sydd 111 peri ini ledobeithio na fydd yr hurian yn hir cyn derbyn symbyliad er gwell.
RHONDDA.
RHONDDA. Cawn fod cryn ansiorwydd yn bodoli yn y lie uchod o barthed yr hyn sydd yn debyg o gymeryd lie ar ddechren y flwyddyn yn y glofeydd hyny He y mae y cytnndebau yn terfynu. Cawn fod gweith- wyr y I ddwy a naw,' yn nglofa Tynewydd, Treherbert, wedi dyfod a'u hoffer allan er boreu dydd Sadwrn diweddaf, yn herwydd gostjngiad cynygiedig o ddwy geiniog y dynell. Y mae gweithwyr peclair y Cymer yn parhau allan. Cawn fod cynyg- iad wedi ei wneud er terfyuu yr anneail- dwriaeth sydd rhyngddynt, ddydd Gwener diweddaf, ond ni fu oun dyben. Ymdde- ngys fod y ddwy blaid mor beaderfynol heddyw arr diwrnod cyntaf. Hysbysir ni o'r tu arall fod pwlle mawr y 'Naw' wedi eyebwyn er ddydd Llun diweddaf. Hwn oedd y pwll a ataliwyd oblegyd an- sicrwydd y berwedyddioo, a hyny yn mhea taa chwech wythnos wedi i'r an- neall Iwriaeth gymeryd lie yn mhwll y pedair ac o ferwedyddion y pwll hwn y porthid y peiriant a weithiai y wyntyll (fan), a awyrau y ddau bwli. Cawn fod gwrthwynebiad cryf yn mhlith gweithwyr y Cwm, yn erbyn gostyngiad cynygiedig y meistri; ao yn neilldnol yn erbyn y rhan hyny o hoco a gynygia am ychwanegu'r oriau gweitjr?. Cawn fod vma hefyd deitniadcryfyn bodoli mewn rhai manau am sefydlu cyffldeithas ymfndol gref, a'u bod yn aros am wybodaeth helaethach oddiwrth Mr. Kingsbury, Llundain, o berthynas i gwmni ymfudol y mae y bon- eddwr hwnw o gyleh ei safydlu, er symud, neu yn bytrach cynorthwyo dynion i symnd allan i Texas, un o Da^aethau Deheuol America, ac nn o'r rhai mwyaf addawol am gynyrch anifeiliaid a thir yn yr boll Undeb.
NEW CASTLE-ON-TYNE.
NEW CASTLE-ON-TYNE. Oawn mai lied farwaidd yw masnach yn gyffredinol yn y rhanbarth hwn. Yn her- i wydd y berthynas agos sydd rhwcg sef- yllfa glowyr y Dcsbarth hwn, ac yn nefllduol Northumberland, a'r Deheudir, yr y^ym wedi cymeryd cryn draflerth er cael allan sefyllfa wirioneddol huriau holl weithwyr tanddaearol y rhanbarth, a bwriadwn wcend hyny yn h] sbyryn y i rlfffyn nesaf. Deallwn sad oedd yr hyn a godwyd genym o'r u Colliery Guardian," ya hollol gvw.'r. Cawn fod ein glofeydd ya dechreu ynnsgwyd i fwy o f/wyd, nag y maent wedi bed ynddo yn y chwe mis diweddaf.
\YORKSHIRE A DERBYSHIRE
YORKSHIRE A DERBYSHIRE Byg} thir fod un o'r strikes rtrsyaf a gymerodd le erioel, yn debyg iawa o gvmeryd lie yn y glomes 1elaeth hwn. Oyfarfyddodd y globerehraogion yn ddi- weddar yn Stteffi Id, a pheDderfynwyd gost-wng hurian y gweitJhwyr tua 12t y cant, yr bjD a'u gwna yn isekch o dipyn nag oeddynt yn 1871. Dytd Sadwrm i wythnos i'r diweddef, gosodwyd y rhy- byc^ioa i fyny ya y gWahaaol lofeydd, ac oddiar hyny, ymddecgys fod y glowyr yn mheU aosgos weii boa yn ymgyaghori a'u gilydd, a chawn fod aelodau undebau 1 West. South, a No th Yorkshire, yn nghyd ag eiddo Derbyshire weii cytanb t'n giLydd, os y bydd i'r meistri wasgu y ges- tyngiad, y bydd iddynt hwythau- adael [ K^^hio gyda'u gilydd fel un gwr. Os gwheir hyny, ci fydd ilai na ciian mil o M^pyr a!Iau yn cechreu y flwyddyn. C^iwn fod un cyfarfod wedi ei gynal yn sey, rhwng cynrychiolwyr y gweitih- a'r me'stri, yn mha un y gwrthr wynebwydy gostyngiad yn ymoid mwyaf I' penderfynoL Dywedir fod gwaith llawn i'w gael mewn lluaws o facau yn y rban. barthau, a phris marcbnataol y glo yn codi..Cynhelir cynadleid eto o fwnvyr yn Sheffield ddechreu yr w>thnos hon, pryd y deuir i'r penderfyniad fcerfynol. th fy d Wdd os oymer y «trik y haa U.
[ RHYMNEY, TREDEGAR, AC EBBW…
RHYMNEY, TREDEGAR, AC EBBW VALE. Y wedd bwysicaf ar bethau cysylltiedig a gweithfeydd y rhanbaHbau hyn ydyw, y gostyngiad cynygiedig ya huriau y gweithwyr, a derbymr y cyrryw ganddynt mewn rhai manau. Deallwn foi y gos- tyngiad o 2s. y bunt i gymeryd lie yn h or iau holl weithwyr haiarn a dur y cymydogaethiu. Deallwn fod celfyddyd- wyr Tredegar ac Ebbw Yale jn pander- fynu gwrthod y gostyngiad, ac fod tebyg- olrwydd i flwrnesu blast Sirhowy, y rhai sydd wedi bod mewa gwaith am dros ddeugain mlynedd, i gael eu hatal, jn herwydd hyny, neu o leiaf yn herwydd fod y gweithwyr yn metha a chaafod yr angenrheidrwydd o ostwng eu prisoeid. Tebyg fod celfyddydwyr Rymney foddlon. gar wedi caniatiu deibyn y gostyngiad yn dawel a diddig. <
CYNADLEDD Y MWNWYR YN MANCHESTER.
CYNADLEDD Y MWNWYR YN MANCHESTER. [PARHAD O'R RHIFYN DIWEDDAF]. .,4; DAMWEINIAU ANGEUOL. Pan fyddo damwain angeuol wedi cJ- meryd He, nad oes un cjfnewidiad i'w wneud ya y lie y dygwyddodd y eyfryw ddamwain, hyd nes y byddo Archwiliwr y Llywodraeth wedi bod yn gweled y lie, oddigerth fod y cyfryw ataliad gwaith yn tueddu i gynyddu y perygl, neu rwystro gweithiad y lofa. Pasiwyd y penderfyn- iad hwn, ond nid heb lawer o ddadleu dros ac yn erbyn y terfynau y dylid cario hyn alia". Teimlid angenrheidrwydd neilldnol am gael rhyw Iwybr effeithiol i atal y cuddio peryglon sydd yn bodoli yn breEenol, cyn y dtlo yr Archwiliwr i'r lie ao felly ileihau achosion dam n eiciau, ac riil eu symud.
Abchwilio DILLAD GWEITHWYR.
Abchwilio DILLAD GWEITHWYR. Fod yn briodol i berchenog nea lywodr- aethwr unrhyw lofa, lie y byddo yn wybjddus fod nwy yn bodoli, a 11: y fe^Jdo Safety Llamps yn cael eu detnyddio, -t ar chwilio dillad pob gweithiwr y gelliitybied fod yn €i feddiact unrhyw beth y byddo tebygolrwydd ynddo i ychwanegu perygl- on y lofa ac os ceir pibellau, myglys, neu fatckes, fod y trosedd i gaal ei ystyried yr fin a phe byddai y cyfryw wedi eu cario i fewn i'r lofa. Nid heb lawer o egluro a dadlu y gellid cael penderfyniad fel hwn yn diigon clir- ei fod yn gyfryw ag a ddylai gael lie yn nadleuon Gynadledd fel hon oni yn gr- maint ag mai amcan y Gynadledd ydoedd cael cynlluniau er amddiftyn bywyd y glowr, mai anmhriodol ydoedd ymgais at hyny os nad oedd y glowr ei hun yn barol i wneud yr hyn sydd 111 ei alia ei han er amddiffyn ei fywyd. Dadl arall ydoedd, fod myned a'r cyfryw nwyddau peryglns i'r lofa o gwbl, yal- gyfryw ag sydd yn tueddu i arwain y personau sydd yn myned a'r cyfryw nwyddau i'r lofa, i'r paryglon a godant o ymarferiad a blis. Fasiwyd yr uchod gyda'r ychwanegiad fod y cyfryw ny ymchwiliad i gael ei wnend cyn y byddo y iyerson neu bersonau yn m/ned i'r lofa o gwbJ, ac yn ngwydd tyst.
PWYSO.
PWYSO. Fed y gweithwyr cyflogedig mown un- rhyw lofa i gsel gallu i osod uarhyw ber- soa y gwelont h??y yn dda i lanw y swydd o atalbwyswr. Y prif rcsymau dros y penderfyniad hwn ydoedd,—j ffaith, fod y cyflogwyr yn galla, wrth roddi rhybudd i weithwyr unrhyw lofa droi yr atalbwyswr i ffwrdd; fod y'dynion wedi bod allan o waith, ac nad oedl efe .felly, inwyach yn un o'u gweithwyr. Foi taedd bron cyflredinol yn bodoli yn bresenol yn rahlith cyflogwyr i droi i ffwrdd yr atalbwyswyr hyny sydd yn rhoddi en bryd ar iamddiffyn iawnderau eu cydweithwyr. Ychwanegwyd at hwn, Fod pob dram o lo, neu unrhyw nwyddau taledig ereiH,-anfonedig -gan weithwyr,i yr, gaef eu pwyeo yn wirioneddol, ac nid cy- meryd cyfartale^d p-wysau ychydig drams nen 4 dwbs,' fel y gwneir yn ddyddiol mewn rhai manau. yd bresenol-sm fod byny eisioes yn cael ei ddefayddio yn Theswm gan luaws o feistri, a rhai gweithwyr, er mwyn Ileihau treuliap, &e., pany gwneir hyny mewnmananereill ac felly, fod perygi i ni golli effeithiol- rwydd adran y pwysau ya y gyfraith bresenol;
,. I * PEIBIANAU PWYSO,
PEIBIANAU PWYSO, Fod yr holl bwysau, a'r peirianau bwy^o, defnyddiedig at bwjso glo a i gael eu harchwilio a'u hiawn osod, o leiaf un- waith bob chwe' mis, gan archwiliwr mesur a phwysau y dosbarth. Yn y ddadt ar y cwestiwn hwn, cafwyd fod gwahanol opiniynau yn bodoli 3giianinol dosbarthiadau y wla^, gwahanol ymchwilwyr yn wahanolynreu barn a'u hymarfcriadau ar y cwestiwn. Wedi ystyried yr holl amgylchiadau, pea- derfynwyd mai doeth ac angeMueiuiGi fyddai cael hyn yn rhan o gyfraith y wlad. Na chaiff Ysgrifenydd y Llywodraeth, yu unrhyw achos, ganiatau ymryddhad oddiwrth adran y pwyso i unrhyw ber- chenog, heblaw foi dwy ran o dair o'r gweithwyr yn cytuno a hyny, a chael mantais gyflawa i osod uurhyw wrthwyn- ebiad a all fod ganddynt i'w wneud. Yn ngwyneb fod unrhyw berchenog wrth agor glofa newydd, yn hawlio ym- ryddhad oddiwrth adran y pwyso, fod copi o'r cyfrjw 'ymryddhad, os y ceir, yn Cael ei hongian i fJny, yn llawn wrth y lie y byddo y rheolau neiliduol yn cael en harddangos, yn nghyda dyddiad a natur y c/fryw ymryddhad. Yn y eyfwDg hwn gofynwyd am gania- t,id i gael dwyn i fewn g/nygiadau oddi- wrth diosbarthiadau nad oeddent wedi ciel mantais brydlon i'w gosed ar raglen y Gynadledd. Wedi ychydig o ddadlan, cauiatawyd i hyny gymeryd l1e.
PRENTISIAETH.
PRENTISIAETH. Yn mam y Gynadledd hon, ei fod yn angenrheidiol cael rhyw gynilun wedi ei fabwysiadu er rhwystro personan i ddyfod yn lowyr, nen fwnwyr, heb yn gyntaf en bod wedi gwasanaethu prentisiaeth mewn glofeydd cyn eu bad yn ddeunaw oe].
PWYLLGOR YMCHWILIADOL.
PWYLLGOR YMCHWILIADOL. Fod y Gynadledd hon, wrth weled y tlodi a'r trueni sydd yn bodoli yn bresenol yn mhlith gweithwyr y wlad hon ar un llaw, a chynllnniau dinystriol y cyfalaf- wyr ar y Hall, mewn canlyniad i sefyllfa andwyol masnach, yn tier ddymuno ar Ddeddfwyr Prydain Fawr i bonodi pwyll- gor i eirych i fewn i achosion dirwasgiad parhaol masnach y wlai, gyda golwg ar gael gwelliantau buan.
.'ARCHWILWYB YCHWANEGOL.
ARCHWILWYB YCHWANEGOL. Fod yn angenrheidiol ychwanegu at nifer Archwilwyr, neu Is-archwilwyr glo" faol y Llywodraeth, mewn trefti i'r gldJ faydd gael eu harchwilio yn rheolaidtl, ae felly cael mwy o ddyoJelwch bywyd wedi ei sicrhau as yn mhellach, y dylid eania- tau i weithwyr profiadol a medrus i gael derbyniad fel archwilwyr. Priodol yw hygbysu fod yr oil o'r pen- derfyniadau hyn weji cael y s?Iw priodol gan y Gynadledd; a'n dymuniad pellach yw y bydd i lowyr Mynwy a'r Deheudir wneud yr un fath a hwynt, yn neiliduol pan fyddo dirprwyaethau yn cael eu dewis i ymweled a'r gwahanol fanau angenrheidiol er cael y mesurau hyn wedi eu gwneud yn rhan o Gyfraith Mwn- gloddiau ein gwlad, MABON,
!PENTYRCH.-
PENTYRCH. Nos Sadwm diweddaf cynaliodd deiliaict Ysgol Sol Bethlehem eu cyfarfod adrodd^ iaiol ch warterol. Cideiriwyd ya fedrus g»m Mr. E. Williams, goruchwylxwr. Adroddwyd darnau campus, a chanodd y Band of Hopst yn ystod y cyfarfod amryw ddarnau, daa arweiniad Mr. W. Williams. • Maewolaeth.—Drwg genym orfod cof- nodi marwolaeth y cyfaill leuanc Jacob Hopkins. Bu tarw boreu dydd Sul, ar ol hir gystudd. Yr oedd yn aelod didwyll gyda r Annibynwyr yn Bethlehem er ys rhai blynyddau. Ioan Aeaui^
HIRWAUN.
HIRWAUN. NADOLM.—Rheddodd ÇOI Undebol Hir. waunddauberfformiad o 'Arch y Cyfamod* (Jenkins), yn Nebo, capel yr Annibyawyf, am dri yn y prydnawn, ao am saitn yn y» hwyr, i gynuUeidfaoedd mawrien. Yr oedd y cor yn cael ei gonorthwpo gan Miss Jones gjlinos Rhondda), Mr. Felix. Treorci; B. Mitchel, Llundain, Cyieillwyd ax y berdoneg gan D. Bowen, Dowlais, ao ar y* harmonium gan Dl. Thomas, Hirwaun. Arweinydd—Mr. R. H. Morris. Gwnaeth yr holl artistes eu gwaith yn ganmoladwy, A chanwyd y corawdau gan y cor mewn dull hyaod o feistrolgar. Y mae yn glod i ben a chalon eu harweinydd am roddi y -lath wledd i bobl Hirwaun. Rhag eich blaen yr eloch i feasydd toreithiog yr oratorios, medd Crw BowDDwR.
RHYMNL
RHYMNL NADOLiG.—Fel arfer, yn Ebenezer, capel y Methodistiaid Calfinaidd, cynaliwyd cyf- arfodydd pregethn. Aw yr achlysur hwa gweinyddwyd gan y P^rchru W. Pryddercb, Gogpa a Robert Jones, Trehertert. Y maet >r w<yl hn» yn boblo^aidd iawn, ac edrychir aim fel Ch istmas Gift gan y dref a'r ardal- .1. oedd cylchyno!. Cafwyd pregethau Rfpnua ac effeitbpd iawn. Diamheu fod Dunr gyda'u weision. Gwelwn fod y brodyr yn Ebenezer wedi adeiladu Festri mewn eysylltiad a'r cipel.
EISTEDDFOD CALFARIA, ABERDAR,
EISTEDDFOD CALFARIA, ABERDAR, Gumos Jones oedd awdwr yr enlynioa buddugol i'r 'Golomen' yn yr eisteadfod uchod, ac nid R P. Jones, Dilledydd, fel yi? hyabyswyd. Dygwyddodd y camsynied drwy Pr cyf;iill i€ftianc anghofia nysby^|KU f.7'- nrychioli Gurnos yr oedd. > CARWR EGLURDBB.
-. f-pentre.
pentre. Nos Iau, yr I9eg c-ynfisol, cynaKwyd cyf- arfod llenyddol yn nghapel Siloh. Pentre, o dan nawdd Cyfrinfa Tywysog Llewelyn, q Urdd yr Hen Frytaniaid. Beirniad y canu, Eos Cyplais; y cyfansoddiadau, Mabon yt at,iroddiagau a'r areithio, Mabon ac Eryr MorganwoJ. Llywydd, Mr. E. H. Davies,, Baglan Chambers, Cafwyd cyfarfod rhag. orol, ond nid mor lluosog ag y dymunid iddo fod, eto talodd drosto ei nun, ac ychydig droa bea» C fodd y gwyddfodolion eu boddloni yn mhob ystyr.—T.
.DOWLAIS.'
DOWLAIS.' Prydnawn y Nadolig cynaliwyd cyfarfocfc llenyddol yn nghapel Sermon. Cadeirydd, Rees Price, Yaw. Gwaaanaethwyd yn y cyf- arfod gan gor plant y capel a chor plant Cae Harris, o dan arweiniad Mr. D. J. Davies, Am 6 yn yr hwyr cynaliwyd cyfarfod cystadl- euol. Beirniad y canU, Mr. Thos. Atkins, Turkish Bath, Merthyr: yr adroddiadau, &c., Mr. W. Griffiths, Dowla'sj y gwau, Mrs. Morgans, Dowlais. I'tf patti o bedwar a ganont yn oreu "Rw y'n gweddio dr030ch chwi j' 2 barti yn eystadlu, a rhanwyd y wobf rhyngddynt. I'r bachgen dan 10 oed a gano yn oreu 'Plant y BeiblRobert Evans ya unig a gystadleuodd, ac yn deilwng o'r wobr. 1'r farch o dan 10 oad o gano yn oreu 4 O wt hoffus gan yr Iesu P. A Francis yn unig ft geisioid, ac yn deilwng o'r wobr. I'r fercli dros 10 ac o dan 15 oed a gano yn oreu. Gweddw fam eisteddai'n brudd;' buddugol. Ruth Davies (Myfanwy.) I'r bacbgan droi 10 ac o dan 15 oed a gano yn oreu I Deffrowcb, i weithi-* dros yr lesu gwobrwywjd John hnes, Glanycant. Eniliwyd y wobr ar 4 Ym~ son Joseph yn y carchar' gan D. H. Davies. Am unrhyw don foesol a enillwyd gan Ruth Dav.es. Y Solo Bass, 'Morwynig Lon,' gorcu, D. H. Davies. Chwareu ton foesol ar y Concordion; goreu, D., Evans. Adrodd 'Teulu y Meddwyn,' gan ferch dan 10 oed j rhanwyd y wobr rhwng Phoebe Ana Davies a Mary Ann Davies. Gadewch i blant bycnain ddyfod ataf fi goreu, Jonah Evans. Adrodd 4 Dyfod yn ddiweddar i f jddioa gras rhanwyd y wobr rhwng Lizzlar r J on63 a J. E. Morgan. Rhanwyd y wobt am adrodd 'Pa beth a wna ddyn rhwng W. Thomas a D. Jones. Ada Evans 3k «hillodd am wau y par hosanau o wlan Cy- mru. Rbanwyd y wobr rhwng David Price ac Evan George am yr araeth ar wydr. D. H. D vies a J. T. Davies oeddynt y goreu am ddarllen cerddoriaeth ar y pryd.—G.
CWMBACH.
CWMBACH. Cynaliodd eglwys Bryn Seion, eu cyfarfodydd blynyddol dydd Nadol& pryd y gwasanaethwvd gan y Parchn. R- Morgan (Rhydderch ab Morgan), Aberdar* Richards, Pentre. Cafwyd cynuHiadau lln^ osog a phregethau grymus. Y SuI canlynol cynaliwyd cyfarfod o gana ac adrodd, a% hefyd cyfiwynwyd anrHegion i'r plant am em hymdrech yacasgin tuagatleihau y ddylet^ F, M..