Tarian Y Gweithiwr

CYFARFOD Y BOREU. Araeth gan y Llywydd. Cån Agoriadol Y Mynydd i mi,' gan Mr. D. Jenkins. Canu y Solo Tenor Y Bwthyn ar y bryn;' goreu T. Howells, Treherbert. Beiiniadaeth y Beddargrdff i'r diweddar Dafydd Thomas, Treherbert;' goreu Sculptor,' yr hwn nI atebodd i'w euw. Canu, i ddau o dan 15joed, Gadewch i blant bychain ddyfod ataf fi; goreu John James a T. J. Felix, Treorky. Traethawd ar 'Y priodoldeb neu yr an- mhriodold>b i ysgrifenu i'r warg dan ffug- enw,' gwobr X3; pump cyfansoddiad, ar goreu oedd Alaw Dulais, Maesteg. Canu, 'Little Church;' goreu Parti Mr. M. O. Jones, Treherbert. Beirniadaeth y prif destyn barddonol, Pryddest ar Samson j' goreu, Brynfab. Adrodd Pwy ddeall daran- an ei gadernid Ef;'—goreu H. Edwards, Tongwynlais. Canu y Solo Bass Brenin y Tylwyth Teg ydwyf fi," (D. Emlyn Evana), goreu Mr. E. Thomas, Tieorky. Canu Y mae gorphwysfa eto'n ol' i gorau o'r un gynulleidfa; 3 chor yn cystadlu-Did oedd un o honynt yn deilwng o'r wobr.

CYFARFOD Y PRYDNA WN. Anerchiadau gan y beirdd. Canu Y GâD a goUwyd' (D. Emlyn Evans); goreu D. Davies, Treherbeit. 'Y Casgdad goreu o linellau cynghaneddol allan o'r Beibl;' goreu R. Jones (Meigant), Caernarfon yr oedd y bardd hwn wedi casglu 5,068 o linellau Canu 'Mae'r Cymry'n barod' o Blodwen. goreu H. Felix a'i gyfaill, Treorky. Bairn. iadaeth y Cantata ar y geiriau buddugol yn yr Eisteddfod dd.weddaf; 15 o gerddorion yn tynu am y dorch; dywedodd y beirniad fod wyth o honynt yn Ilawn deilwng o'r wobr, ond y goreu o ddigon oedd Gwilym Gwent, Amer ca. Areithio ar Yr Awyr;' cydfuddugol, H. Edwards, Tongwynlais, a D. Rees, Tynewydd. Canu y prif ddarn corawl, Pa fodd y cwympodd y cedyrn' (D. Emlyn Evans); 3 chor yn cystadlu, sef Corau Nantmoel, Cwmpark, a Tyrewydd; goreu Cor Cwmp rk, dan arweiniad Cerddor Ebbwy. Canu '0 dywed i'm awel y nefoedd' i Sopranos; goreu M. A. Davies, Treorky. Beirn adaeth y prif d. aethawd,' Y Cymry a ddyrchafisant eu hunaiu o dan auf inteisi n yn y 18fed ganrif:' gwobr Xio goreu Mr. Beriah Evans, Gwynfe School, Llangadog. Cafwyd eisteddfod llwyddianus yn mhob ystyr. Yn yr hwyr, cynaliwyd cyngherdd favr- eddeg, pryd y perfformiwyd Arch y Cyf&m- od' gan Gor yr Eisteddfod o dan arweiniad Mr. M. O. Jones, yn cael eu cynorthwyo gan Mr. D. Jenkins, Miss Hattie Davies, Mrs. Frost, a Mr. D. Davies, Treherbert.

EISTEDDFOD JERUSALEM, LLWYN- YPIA, DYDD NADOLIG. Yn blygeiniol iawn gellid canfed wrth y cyffro drwy yr srdal fod rhywbeth o bwy* i fod yn ystod y dydd yn y lie hwn. Yr amser gosodedig i ddechreu yr Eisteddfod oedd 10 o'r gloch. Wedi myned i mewn i'r adeilad eang, gellid yn eglur canfod yno ddarpar- iadau arddenhog wedi eu gwneud gan y Pwyllgor. Yn gwynebu y gynulleidfa ar y rared uwchben y llwyfan, yr oedd mewn llythyrenau mawrlon amryliw, yr hen ar. wyddeiriau anwyl 'Oes y byd i'r iaith Gymreig,' a 'Tra mor, tia Brython.' Hefyd mewn llythyrenau manach yr oedd ystlysau yr adeilad wedi eu brithio ag aiwyddeiriau o nodwedd eisteddfodol; ac yn hongian gylchogylch yr cedd llawryf gwyrdd yn gymysgedig a blodau, ag ol llaw gelfydd yn eu gosodiad. Ond yn llyncu yr oil yn ngol- wg eich gohebydd oedd canfod yno enwau y ddau wron ddaearwyd' mor ddiweddar, sef Islwyn a Mathetes. Yr oeddent yno rchr yn ochr mewn llythyrenau duon ar bapur gwyn, yn gylchynedig ag ymyl du llydain o fewn modrwy gron blethedig o ddail bythwyrddion, yn daugos galar difwlch cenedl gyfan am ddau o'i meibion anwylaf. Ond er fod yr olwg yn alarus i ganfod dau o feimiaid yr Eisteddfod Genedlaethcl ddiweddaf yn cael teyrrged o barch wedi ei dalu iddynt yn gyhoeddus fel hyn, yr oedd fod y bywyd eisteddfodol mor fyw yn blyg- iad dalen arall. Hawdd canfod yn yr Eis- teddfod fed teimlad meibion a merched Gwalia mor ddiymollwng oddiwrth yr hen sefydliad a'r thew oesol, a thebyg ydyw na fydd dim yn ddigon eirias i'w doddi nes daw tan y golosgiad diweddaf. Agorwyd y cyfarfod trwy i'r Parch. J. R; Jones, sef arweinydd y dydd, alw ay W. Davies, Ysw., Court Villa, llywydd y cyfarfod, i roddi anerchiad, yr hyn a wnaeth yn fyr a phwr- pasol. Yna cafwyd anerchiadau gan amryw o'r beirdd. Cystadleuaeth canu 'Y Cymro Dewr,' gwobr 10s. 6ch; 9 yn cystadlu, a ranwyd y wobr rhwng J. Jones ac I. Thomas, Blaenllechau. Y goreu o 12 ar yr Hir a Thoddaid ar ol 'Mrs. C. Jones, Llwynypia.' gwobr 53., oedd Homo Ddu. Uystadlauaetn CMiu 'ClychauAberdyn.'ganferched; rhan- wyd y wobr rhwng Miss M. A. Davies, Treorci, Miss J. Warren (Llinos y Dyffryn), Waunarlwydd, Miss M. E. Ragan, Treorci, a gwobrwyodd y pwyllgor Miss L. Jones, Tiealaw. Cipiwyd y ddau gini am y Brydd- est. ar 'Y Flwyddyn 1878' gan Brynfab. i D. Evans, Bodringallt, oedd y goreu o lawer aT y Solo Tenor, 'The Enemy said,' gwobr Xi Is. Enillwyd y wobr o £1 am y Traeth- awd yr Y cynllun goreu i wella yr Ysgol Sul' gan H. Davies, Llwynypia. I Gor Plant Jerusalem, Llwynypia, y dyfarnwyd y wobr o £1 Is., a 'Songs of Wales Brinley Richards' i'r Arweinydd, Mr. E. Daviee, (Morlaiswyson). 'Comrades in Ajrma. i barti; djfamwyd y wob, i Minstrels.. Cân ar Cypms,' gwobr 10s.; goreu, D. ab loan, Clydach Vale. Douawd, 'Awelon Eryri,' gwobr JBl, goreu, Idris Thomas a David Evans, Femdale. Chwareu ar y Pianoforte; dyfamwyd y wobr i Miss Ann Williams, Wrexham House, Tonypandy. Caru 'See the Chariot at hand;' goreu, Parti Jerusalem, o dan arweiniad Mr. J. Lloyd. Ceir hanes y prif ddarn corawl yn ein nesaf. Beimiad- wyd y Cyfansoddiadau gan y Parch. H: Cernyw, Corwen; y Canu gan MI. B. 0. Jenkins, Llanelli; a'r Adroddiad gan Home Ddu a Mr. J. B. Jenkins, Llangollen. GoHHBYDDi

► EISTEDDFOD Y DRILL HALL, MERTHYR. Cynaliwyd htm dydd Nadolig. Llywydd a beirciad yr adroddiadau, T. J. Eraas, Ysw., Hirwaun. Beirniad y canu, Mr. D. Bowen, Aberearn. Ni ddechreuwyd cyfarfod y bore hyd wedi 11 o'r gloch, a hyny o herwydd di- weddarweh y trena Wedi i'f llywydd agor y cyfarfod, y peth cyntaf ar y thaglen oedd Adroddiad i ferched dan 18 oed, gwobr 5s. Pedair yn cystadlu, a'r oreu oedd Mary Jane Lewis, Dowlais. Cystadleuaeth yr Alto Solo, Wrth dy dad bydd yn dyner,' gwobr 5s. Cystadleuodd deuddeg, ond un wedi rhagori, sef David John Jones, Dowlais. Y nesaf oedd y Soprano Solo, Gyda'r Wawr,' gwobr 7s. 60. Cystadleuodd chwech, a dywedai y beirniad ei bod yn amheus a allai unrbyw genedl arddangos, o blith ei dosbarth gweith- iol. chwech i gystadlu a hwyut; ac o herwydd fod y fath Sopsanos da yn ein plith, nad rhyfedd fod canu corawl y genedl eystal Ond fod tair o honynt yn rhagori ar y tair ereill, ac o'r rhai hyny fod yn anmhosibl iddo ef ddweyd pa un oedd yr oren. ac felly rhan- ai y wobr yn dair rhan, sef haner coron bob un, a'r tair hyny oeddynt Keturah Evans, Dowlais; Margaret Jones, Dowlais; a Mar- gery Lewis, Pontlotyo, Rymni. Yna cafwyd can gan y llywydd, sef 'Fe ddaw Llywelyn eto'n ol,' yr hon a dderbyniwyd yn frwdfryd- ig. Y gystadleuaeth nesaf oedd Deuawd 'Y Wers Sol.fra,' gwobr 10s. Oystadleuodd pump cwpwl. Dywedai y beimiad mai un o'r pyncian blaenaf mewn canu deuawd oedd fod y ddau a ganai yu ieao yn dda a'u gil- ydd, yn hytrach na bod y da yn cael ei gospi gyda'r gwael. Mai felly yr oedd yn y gys- tadleuaeth hon, fod yn y parti cyntaf gystal tenor ag un yn y gystadleuaeth, ond fod ei gydmar yn un lied ganolig. Mai y ddau a ganasant oreu, a hyny o ddigon, oedd Thos. Thomas, Dowlais, a'i gyfaill Edwin Lewis, o'r un lie Cystadleuaeth Cor y Plant, heb fod o dan 30 mewn nifer, na thros 16 oed, a gano yn oreu Y Gan Ddirwestol,' gwobr £ 3. Cystadleuodd pedwar a gorau, ac o'r rhai hyny, y goreu oedd cor Bethania, Dowlais. Yn ei sylwadau ar ganu y plant, dywedodd y beirniad mai un rheswm mawr dros ganu corawl rhagorol Cymru ydyw y sylw manwl a delir i ganu yn mhlith y plant, y rhai a fegir bron o'u cryd yn gantorion. Fod y Deheudir ar y blaen yn hyn i'r Gogledd, ac mai y blaenaf yn y rhinwedd o ddechreu cefaogi canu corawl plaut oedd Mynwy, a dylai gael y clod. Ac i fyned yn nes i'r dechreu eilwaith, mai y person a awgrymodd hyny gyntaf yn Mynwy oedd Mr. D. Seys Lewis. Mai yn 1853 y cynygiwyd y wobr gyntaf i gor o b'ant, a hyny yn Brynhyfryd, Glyn Ebwy ie, mai y pryd hwnw y rhodd- wyd y lefain yn y blawd, dylanwad yr hwn y mae nid yn unig yr holl Ddeheudir, ond Cymru penbaladr wedi ei deimlo eibyn hyn. Mai un o'r corau oedd wedi rhoddi iddo berffaith foddlonrwydd yn y canu, (er fod y pedwar wedi canu yn dda), yn yr hwn yr yr oedd y melodedd a'r ymdoddiad i'w gil- ydd yn dra rhagorol.

CYFARFOD T PRYDNAWN. Cafwyd anerchiad bywiog gan y Llywydd. Adrodd Colli'r Tren,' gan fechgyn dan 16, gwobr 4s. Cystadleuodd 16, at o r rhai hyny y mae pedwar yn rhagori; ond un yn unig a ddangosodd wir ysbryd y darn, set William Dyer, Troedyrhiw. Cystadleuaeth y Tenor Solo 'Can y Melinydd,' gwobr 7s. «c. Cys- tadleuodd wyth, a r ail eedd oreu. sef Wil- liam Thomas, Abernant, Aberdar. Cys- tadleuaeth unrhyw Glee, gan bed war, gwobr 12s. Pedwar parti yn cystadlu, a'r goreu oedd James Sandbrook a'i gyfeillion, Dowlais. Araeth ddifyfr,-Testyn I Atlnylith'—nebyn deilwng.

CYFARFOD YR HWYR. Wedi cael ton ar y berd(neg gan Miss Scott, cystadleuvyd ar y Baritone Si lo, 4 Y Cymro. Cystadleuodd wyth, a'r buddugol oedi Eos Nantmelyn. Cystadleuaeth gorawl ar ganu Llangristiolns,' gwobr £ 5. Dau gor a gyatsdleuasant, sef TabernacJ, Merthyr; a Bethlehem, Abercwmbov. Rhanwyd y wour rhwng y ddau. Adrodd 'Y Nos,' gan fech- gyn, gwobr 6s. Cystadleuodd 6, a rbanwyd y wobr rhwng Iswyddonfryn a Caswallon. Y gfin ddigrif. Cystadleucud 9, a'r budd- ugol oedd W. Lewis, Merthyr. Y paiti a ganasant De'wch ac snghoflwch' cedd parti Dowlais, er fod 6 yn cystadlu. Cys- tadleuodd dau gor ar y prif ddarn, gwobr £15. a'r goreu cedd cor Dowla's. Cafwyd Eisteddfod dda ar y cyfan; y llywydd a'r beirniad yn gwneud eu gwaith er boddlonrwydd cyffredinol, ae nid oes genym ond g6beithio fed y pwyllgor wedi derbyn digon i glirio, er fed hyny yn amheus.

EISTEDDFOD Y CYMRODORION DIRWESTOL, MERTHYR. Cynaliwyd y bedwaredd gylchwyl ar-ddeg- ar-ugain eleni, fel arfer, yn y Nenadd Ddirwestol, Merthyr, dydd Nadolig. Beirn- iad y canu, yr araeth, a'r adroddiadau oedd Mr. D. Buallt Jones Tonypandy. Y cyfeil- ydd ary perdoneg ydoedd Mrs. W. L. Daniel, Merthyr. Llywydd y dydd ydoedd W. L. Daniel, Ysw., fferyllydd, Merthyr, gan yr hwn y cafwyd amryw sylwadau pwrpasol iawn.

CYFARFOD 10 O'R GLOCH. I'r gwryw dan 18 oed a adroddo yn oreu Yr Iaith Gymraeg,' gan Caledfryn, gwobr 7a. 6c.; 9 yn cystadlu-gareu, W. Dyer, Troedyrhiw. I'r cor o blant. heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu Goleu yn y Glyn,' o Swn y Juwbili, gwobr 3p.; ail oreu Ip. 4 cor yn cynyg, sef Tabernael, Merthyr; Capel Seion, Twynyrodyn? Bethlehem, Abercwmboy a Caegarw, Mountain Ash— goreu, cor Bethlehem, dan arweiniad Mr. W. Griffiths; ail oreu, cor Caegarw, dan ar- weiniad Mr. Isaac Jones. I'r bachgenyn (Alto) dan 18 oed a gano yn oreujunrhyw gan, gwobr 5s.; 18 yn cynyg-y buddugol, W. Evans (Eos Gianffrwd), Penygraig, Ponty- pridd.

CYFARFOD 2 o'» GLOCH. Dechreuwyd trwy i'r gynulleidfa ganu yr Anthem Genedlaethol,1 Duw gadwo'r Fren- hines.' I'r gwryw dros 18 oed a adroddo yn oreu 'Rhyfel,' gan Caledfryn, gwobr 7s. 9c.; 9 yn cystadlu, a rhoddwyd y wobr i John Jones (Bardd Coch), Dowlais. Yna canodd Mir. D. Buallt Jones 'Hen Gymry oedd fy Nhadau Gynt/ yr hyn a wnaeth yn awynol dros ben, a chyda'r fath effaith nes enill cyneradwyaetsh fawr oddiwrth y gwyddfod- olion. Fr gwryw a gano yn oreu y Solo Bass, 'The people that walked'in darkness,' o'r 'Messiah;' 8 yn y gyatadleuaeth, ac enill- wyd y wobr gan J. ^Morgans, Rhymni. I't cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn rhif, ac heb enill gwobr dros 5p. o?r blaen, a gano yn oreu y dton Llangristiolus,' o Lyfr Tonau Ieuaa Gwyllt, gwobr 5p • 4 cor yn cystadlu, sef Salem, Heolgeryg; Bethlehem, Abercwmboy Bothesda,, rAbetnant; a Ta- bernael, Mertbyr—y buddugol, cor Bethle- hem, Abercwmboy, o dan arweiniad Mr. Thomas Samuel. Rhoddodd y beirniad gy- meradwyaeth uchel iawn i'r cor hwn. yn enwedig am y cydbwysiad oedd yn y Ueisiau a'r chwaeth aruchel oedd wedi ei ddangos. I'r Parti o 12 a ganont yn oreu Myfanwy,' gan Do. Parry, Prif Ysgol Cymru, gwobr 2p.; 8 yn cystadlu—goreu, John Jones, Dowlais, a'i barti. Rhanwyd y wobr am yr Araeth ar Cyprus rhwng dau, Cystadleuaeth Gor- awl ar 'Requim Dr. Parry; cystadleuodd 5 o gorau, a rhanwyd y wobr ihwng Cor Bethania, Dowlais, a Chor Bethesda, Aber- cwmboy.

NAZARBTH, PENTRE. Cynaliwyd Cymanfa Plant Methodistaidd y lie hwn dydd Nadolig yn y capel uchod. Gwnaed hi 1 fyny, yn fwyaf neulduol o blant y Ton a'r Pentre, yn nghydag ysgolheigson ereill y ddwy ysgoL De- chreuwyd cyfarfod y boreu am haner awr wedi deg. Llywydd—Mr. W. Abraham (Mabon), Holwyd athrawon yr ysgolion gan y Parch, T. Daries, Betlilehem, Treorci Y ywnc ydoedd, Swper yr Arglwydd. Yn herwydd diffyg amser, gonuwyd rhoddi heibio cyn gorphen y gyfres eweetiynau, er y teimlid hyny yn drueni mawr. Gobeithie y cymer yr awdurdodau yr awgrymiad o roddi mantais eto l gwblhau yr arholiad bnddiol hwn. Cymerwyd y rhan ddiweddaf o'r cyfarfod i fyny gan Miss Cranogwen Bees yn arholi y plant mewn certificates yn y Sol-ffa. Enwau y rhai a safent yr arholiad uchod oeddent, F. Howells, G. Treharne, Ton. a J. Miles, Pentre.

OYF ARFOD 2 O'R GLOCH. Llywydd y cyfarfod hwn ydoedd Mr. J. Lloyd, draper, Pentre. Canodd plant Nazareth, Yn wynach na'r od/ .K Y mae maddeuant i chwi' (Swn y Juwbili), ya nghyda y rhan gyntaf o Mes- siah y Plant,' dan arweiniad W. James, arolygwr Glofa y Pentre. Can wyd gan Ysgol Jerusalem, Ton, Ei Dad a'i Fam,' a I Theilwng yw'r Oen' (Messiah y Plant), yn nghydag I fyny maer nef' (Alaw Ddu). Holwyd yr Ysgol hon gan y Parch. M. Jones. Ton. Anerchwyd y cyfarfod gan y Parchn. T. Daries, Treorci; R Morgan, Llwyny- pia, a Miss Cranogwen Rees. Yr oedd hwn yn gyfarfod gwir ddyddorol a buddiol i feithrin plant yr Ysgol Sul yn llwybrau rhin a moe«, ac i osod eu bryd a'u serch ar wirioneddau mawrion yr EfengyL

OTFARFOD 6 O'R GLOCH. Llywyddwyd y cyfarfod hwn gan Mr. J. James, Ysw., M.B. Canwyd y tonau caulynol allan o'r Llyfr Tonau Cynulleidfaol, o dan arweiniad Cran- ogwen ;—4 Hungerford, Noddfa, Boza,' 'Nebo,' Esther,' a 4 Llangan,' yn nghyda Franconia o'r Seraff,' ac Heibio Getnsemane Brudd' (Canied- ydd Americanaidd). Cafwyd sylwadau cyfeiriadol a phwrpasol iawn gan Miss Rees ar ganu Gynulleid- faol yn ei amseriaa, meddwl, a'i hysbryd. Diau fod y gymanfa hon wedi sefydlu ei hun bellach fel Cymanfa Gyflredinol Nadolig y Plant.

LLADDEDIGION ABERCARN. Yr ydym wedi cael ar awdurdod ddiam- heuol fod awdurdodau Glofa Aberearn wedi penderfynu bellach i beidio agor y rhan hel- aethaf o'r gwaith lIe y mae cyrff lladdedig- ion y danchwa ddiweddaf ynddo. Y mae y cwmni wedi gwneud yr oil yn eu gallu at ddyfod o hyd i'r trancadigion, ond heb allu llwyddo ifyned rhagddynt ond ychydig iawn; ac y maent erbyn nyn yn deall nad allant agor y gwaith heb fyned i gostau a'u han- dwyant; ac yn hytrach na hyny, credant mai eu dyledswydd ydyw gwneud y goreu o'r byw, a che^sio cadw en gweithfeydd eang igerdded. Wrth ddyfod i'r penderfyniad I hwn, nid oes smheuaeth na chlwj fir sml fynwes ond y c.a? y fiaith fod y cwmn wedi gwneud y fath ymgais ac aberth, yn siarad yn uchel am di nynt; a chan nad allant agor beddau presenol y lladdedigion beb aberth a'u han:-hvy3, uc hefyd beryglu bywyd ugeiniau eto, diau y gwelperthynasau y trancedigion y doethineb o'u gadael yn eu beddau tawel presenol, a clieisio ymgymodi a'r amgylchiadau.

MAM YN LLADD El MERCH FECHAN. Boreu dydd Linn diweddaf, yn Wool- wich, rhoddodd menyw o'r enw Maria Laugbton, eibtin i fyny, gan gyfaddef ei bod wedi liadd ei met ch ftchan, chwe' mlwydd oed. Dywedai iddi, uedi i'w gwr fyned at ei waith y boreu hwnw, deimlo rhyw ddjmuniad In dyfod arosti i ladd ei phlentyn iddi yn y teimlad hwnw gydio yn ngwddf y fechan pan yn cjsgn, gan roddi hoean yn ei ger-an a'i gwddf yn lie ei bod yn gwaddi sUsn ac iddi ei chadw felly nes ei bod wedi marw. Cjmerodd yr heddgeidwad afael yn y fenyw, ac aeth i gartref y fenyw, He y cafodd y plentyn

yn farw. YSTORM YN CONSTANTINOPLE- TAI WEDI EU CHWYTHU I LAWR. Y mae ystorm ddychrycllyd wedi ym- weled a Chaeroystenyn a'r gymydogaeth. Y mee lluaws o dai wedi eu chwythu i lawr, ac y mae yn ofnus fod llawer o fywydau wedi eu colli. Nid oes neb yn cofio y fath alanas ar feddiacau wedi ei achosi gan ystorm.

PRIODAS. Rhagfyr 24ain, o flaen y Cofrestrydd yn Mhont- ardawe, Mr. Wm. Rowlands, a Miss Margaret Rees, Bemngton Arms. Y ddau o Gwmtwrch. Daliwyd yn ngwyliau'r Nadolig-lien wag i U'll hir geliwair 'chydig Gyda'i Fargaret sy'n dreat e drig, Ac wele anwyl galenig. Q. WTIT.

RHATACH NAG EBIOED 11 ROBERT JONES, OUTFITTER, &c., A DDYMUNA hysbysu ei fod yn pen- .dS?tenT gwneud gostyngiad pellach yn ei DDILLAD ^AEOD, HETIAU, a OHAPIAU, a gellir o hyn hyd y Nadolig cael y nwyudau uohod am prisoedd lal na welwyd .'r blaen yn y cwm. Y mae B. Jones yn tain Train Fares To-and-fro o fewn 4 milldir ar bryniad o worth 10s. uohod. Bydded i'w gwsmarisid ofyn am eu clud- iad, am na ellir "Ibod o le y mae yr boll yn dyfod, Coiifroh y cyfeiriad,- 8IOP DDILLAD BHAD, 15, DUKE bT.t ABBitOAB. A ymdtwho, oefnoger.' Cymdeithas Cymreigyddios Gwent. C. YNBLIB Eisteddfod gan y gymdeithas V-/ uohod yn Neuadd Ddirwestol Ttte- degar, y Llun cyntaf yn Marnth, 1879, pryd y gwobrwyir yt ymgeiswyr llwyddianus mewk Bhyddiaeth, Barddoniaethok 0 terdd.* oriaeth, .150., dto. PJup DDUlfAU CORIWI, I'r cor, heb fod dar 60 mewn rhif, a gano yn oreu4 To The Chembin,' allan o'r 'Detiegen To Deum,' (Handel) 10 9 0- a 9p. i'r arweinydd. l'r cor o'r un gynulleidfa, ddita dan 40 mewn rhif, agaaoyn oren yr Ajatiem, 4 Duw sydd Noddfa,' gan R. Mills 5 0* a lp. i'r arweinydd. I'r cor o'r UQ gytulleidfa, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu, sehedo,, Bhada,' o'r Llwybrau Mol- iant,' (Lewis Janes, Treherbert), g*n Gwilym Graig y Tyle. 1 10 0^ a ohyfrol hardd o Llwybrsu Moliant' i'f arweinydd. Ni ch&ni&teir i'r oor buddugol ar yr AutheJa i gysfcadld a? y don. Trysorfdd: Mr. W. L. Wiiliams (G Tilym Craig y Tl:e). Bouniaid-Rhyddiv- th a'r Farddoniattbt &o., M1". D. W. Jones, (Dewi Q-lan Taf); y Gerddoriaeth: Mr. Owen Griffiths, (Eryr Eryn). Program yn barod yn faan. Ysgrifenyddion: Mr. T. G. Jones, 4, Moriah Street, Bhymr.ey. Mr. Biohard Phillip (Gelynos), G ocar, Tredegar, Mon. ENAINT EVAN. DYMUNAF i'r oyboeid i gael gwybod am yr Enaint gwerthfawr so eSeithiol uchod. Y mae hwn yn foddyginiaeth aier so anffae'edig at F^orau Menywod, Llosg Tao, y Ffelwm, a phob math o Glwyfan sydd yn dueddol ilr nstu" ddynol. Pris yr Ointment hwn sydd fel y canlyn, ao i'w gael gan y gwneuthar^rr, Evan Jamee, Gwainrydd, Tony: ef ail, am Is. l^o, y blych- aid; trwy y Post ar dderbyniad 15 o Stamps ceiniog. Penygraig, Bho iddi Valley. November, 1878. 1 hereby testify tbnt the Ointment pro- pared by Mt-. Evan Jamas is an ezoellent preparation for the pu'pcs-s recommended, and is much used in this neighb" urhJoo.- B. LLOYD, Chemist. Penygraig, 1877. SYE,—Yr wyf èatl rwymau i hysbysu y cyhoectd am eich Ointmett, o herwydd y lies a gof ais pin ceid y ffelwm ar fy Uaw, ao befyd fy nywr*if?, yr hon a ddyocldefJdcl gan ei b on, ao yr ydym ni ein dim yn tyatio ein bod wedi cael gwellhad buan.—J. JoDS YN AWR YN BAROD, ARTHUR OWEN: Bugeilgerdd Newydd, Testyn Eisteddfod Caernarfon, Awst 1877, yn nghyda Darnaa Barddonol ereill, gan Thcs. Drew (Y Drywft Hirwaun. I'w cael gan yr Awdwr, Baglan Terrace, Brecon Rd.,fpris Tair Ceiniog, trwy y Post, Tair Ceiniog a Dimai,

CYFARFOD Y PRYDNAWN. Chwareu 'Fairy Queen;' 2 yn cystadlu —rhanwyd y wobr rhwng W. F. Botting a J. Howells. Y Flwyddyn yn Marw;' 4 yn cystadlu-rhanwyd y wobr rhwng M. Jones a S. J. Lewis. Adrodd 'Gobaitb, bywyd, a dyn; 4 yn cystadlu-goreu J. E. Jones. Cana y L'on' Clifford3 chor yn cystadlu goreu Cor y Rhos, Mountain Ash. Canu Deuawd 2 barti yn cystadlu—goreu Evan Rees ac Esther Lloyd. Ysgrifenu y Salm gyntaf—goreu J. Jones. Beimiadaeth y Par Hosanau; 6 yn cystadlu—rhanwyd y wobr rhwng S. Leython ac A. Lewis. Araeth ar Cyprus"; 7 yn cystadlu—rhanwyd y wobr rhwng W. Davies a G. Morris. 'Free-hand Drawing f 8 yn cystadlu—goreu Miss Pugh. Chwareu darn rhoddedig ar y pryd; 2 yn cystadlu—goreu Miss A. Evans. Beirniad- aetn y I PeniHion i Mr. Gladstone ;gorou Vivian Grey. Canu 'Ymadawiad y Brenin.' 3 yn cyBtadlu—goreu H. Evans. Beirniad- aeth y 4 Map o For y Canoldir; 18 yn cys- tadlu—goreu T. N. Leyshon. Beirniadaeth y Traethawd ar Joseph;' 15 yn cystadlu- rhanwydy wobr rhwng Gwr o'r Allt* ac Omri. Beirniadaeth y 'Pencil Drawing o Gapel Calfaria, a Chalfaria Hall;' 5 yn cystadlu-gmeu Fairbeirn. Canu yr Anthem Marwolaeth y Cyfiawn;' 2 gor yn cystadlu —goreu Cor y Rhos, Mountain Ash.

CYFARFOD YR HWYR. Cystadleuaeth Gramadeg Cymraeg; 1 ym- golayidd-goreu James Williams. Adrodd 'Boxer y ceffyl blaen 11 yn cynyg, a rhan- wyd y wobr rhwng Thomas Nicholas a John Thoma?. Canu Glee; 4 parti yn cystadlu —goreu, Richard Hopters a'i barti. Canu 'Plant Caethion Babilon' 1 cor yn cynyg —buddugol, cor Soar Cwmaman. Cystadl- euaeth y Gramadeg Saesneg; 4 yn cystadlu —gor?u, Joseph Evans. Chwareu y 'Fairy Wedding2 yn cystadlu—goreu, Maggie Thomas. Darllen i rai dan 18 oed 19 yn cystadlu—goreu, John Jones. Canu I If with all your hearts 7 yn cystadlu-goreu, Wm. Hughes. Beirniadaeth y traethawd ar Paul; buddugol, M. Thomas a W. T. Morgan. Beirniadaeth y 100 llinell ar ddrylliad y Princess Alice'—goreu, T: Cynfelyn Ben- jamin. Darllen i unrhyw oed, 27 yn cystad- lu-goreu, Evan Owen. Araeth ddifyfyr, 7 yn cystadlu—dim teilyngdod. Beirniad- aeth y Bryddest ar' Orcbfygiad y Twrc'— goreu, John Bull. Cacu y Bluen Gymreig', un cor yn ymgeisio, sef cor y Rhos, Moun- tain Ash. Cyboeddir y Feirinadaeth ar y cyfan- soddiadau yn y DARIAN. Yn canlyn wele un o'r areithiau buddugol ar Cyprus, yr hon a draddodwyd gan W. Davies. Saif yr ynys hynod hon yn nghwr gogl edd ddwyieiriiol Mor y Canoldir, o fewn triugain milldir i'r de o Asia Leiaf, yn ages pedwar ugain milldir i'r gogledd orllewin o Wisd Canaan, tc ychydig dros ddau cant o filldir- os dd i'r gogledd o enau Camlas y SUfZ. Mf suia gant a pL ump a deugain o filldircedd o hyd, ac amrywia o bump i bymtheg a deugain o filldiroedd o led. Y mae ei har- wynebedd yn bedair mil a phump cant o fil'diroedd ysgwar. O'l therfynau dwyrein- iol i'w therfynau gorllevtinol ymestyna dwy res o fynyddau mawrion, flC yn eu plith fynydd enwog ) r Olympus. Cynwysa aIL- jyw fwnau gwerthfawr, n,egj s cfydd, arian, ac aur. Eu yu. nodedig hefyd am ei chy- nj rvhion toreithiog o wtn'tb, ffrwythau, me1, g*ino.dd, gwlan, a ch twm; ac jr oedd yn enwog yn yr oesoedd boreuol am ei choed- y igotdd mawrion. Pryd oi lly wodraethid hi gbn y Venet'aid, I e nir fod ei phoblogaeth yn rhifo cddeutu mil wn, ond nid ydynt yn bri s n 1 dros gant a phedwar ugain o filoedd. Y mie dwy ran o dair dr cyfryw yn Gri&t- ionosion, a'r lleill j n Fa hom etani iid. Y mae y lleihad d rfawr hwn yn rtif-ei phoblogaeth i'w brololi i alia anghenfiliidd y Twrc, yr hwn, 3 n ystcd y tri chan nulynedd y ba yn ei ilywcdraethu, drwy ei ormes a'i fart areidd-dra arferol, sydd wedi ei gwneud yn ddarlun truenus; amaethyddiaeth wedi ei hesgeulvso, llauerchau wedieuhanrh^ithio, poblo^aeth wedi ei dinystrio, awyr heintiedig, segurdod, tylodi ac anghyfanedd-dra. Y mae yn anhawdd dyweyd i ba genedl y perthynai Cj ntefigion Cyprus. Yn amser Solomon preswylid hi gan y Phoeniciaid a'r Groegiaid—Groeg }w iaith y nifer luosocaf o'i phoblogaeth bresenol. Bu wedi hyny yn cael ei llywodraethu, ac yn faes brwydrau ffyrnig i'r Persiaid, y Groegiaid, VT Aifft[aid, y Macedoniaid, y Rhufeiniaid, y Prydeiniaid, y Venetiaid, ac yn olaf i'r Tyreiaid, y rhai a lofruddiasant dres ugain mil o'i thrigolion o bob rhyw ac oed mewn un wythnos, ac a gludaeant ymaith ddwy fil o'i bechgyn ieuainc prydferthaf i wnend eunuchiaid a chaethion o honynt. Bu felly yn gyrchle i'r prif genhedloedd, y rbai sydd wedi mwydo ei daear a'u gwaed, wedi gadael esgyrn eu milwyr yn ei beddau, a delwau eu duwiau yn ei themlau. Y mae ynddi fynvrentydd ar fynwentydd. 0 dan feddau y Tyrciaid ceir cerfiadau Rhufeinig, o dan y rhai hyny rai Groegaidd, o dan y rhai hyny eto rai Pheoniciaid, ac islaw yr oil, ceir penauo glai ac eilundduwiau, peithynol i ryw lwyth an- adnabyddup. Claddwyd ynddi hefyd y Ty- wysog Cymreg 'Moigan ap Cadwgan, Ty- wysog Powys, a byny dros chwe' chant a haner o flynyddau yn ol. Hon oedd y wlad a gafodd ei breintio gyn- taf a lly^odraeth'wr C istionogcl. Ynddi hi y cyhoeddwyd yr efentlyl gyntaf y tu allan i Wlad Canaan. Brodoriou o Cyprus a Cyrene a bregtthasant yr Efengyl gyntaf i'r Groegiaid. Yma y ganwyd Barnabas, ac ynol rhai, Paul hefyd. Y rnddengys va chyfar- fyddoddApo3til;on yn eu hollteithiau a dyn- ion mwy ilygredig na phreswylwyr yr ynys hon. Yr oedd addolitid Venus yn ucheliawn Y1:1en plith, a chnawdolrwydd yn ei agf eddau erchyllaf yn cael ei noddi gan eu cyfraith. Yn unol a'r cytundeb dirgelaidd hwnw a wnawd yn ddiweddar rhwng Llywodraeth Beacomfield a Llywodraeth y Twrc, ar yr unfed ar-ddeg o Orphenaf diweddaf, tros- glwyddwyd awenau yr ynys anffodus ac heintus i awdurdodau y wlad hen, ac y mae ein Llywodl aethwyr anturlaethus wedi ym- rwymo i dalu £130,000 o ardreth flynyddol i'r Twrc am dani; rhyw £ 30,000 y flwyddyn yn fwy na'i cbyllid presenol, heblaw eu hymrwymiadau pwysig iddo yn Asia. Gan nad beth fydd effaith y cyfamod hwn ar y wlad hon, ni.d oes amheuaeth na fydd yn fendith anrhraethol i drigolion Cyprus, y rhai ni wyddant beth yw mwynhau dyogel- wch meddianau ra bywydau er ys canrif- oedd, a'r rhai sydd wedi eu darostwyg i'r fath gyflwr gre&ynus drwy oesoedd o ormes a thrais gan eu llywiawdwy. creulawn, nes y maent yn hollol anghymwys yn bresenol i ffurfio un math o gymeriad gwladwriaethol.

—; r yr alcanwtr. i Bydd yn ddydd Nadolig cyn darlleno ein darllenwyr yr ysgrif hon. Dymunwn i chwi laob yr un wylian llawen mor bell ac y mae llawecydd yn gwneuthur Iles ich caloiiau dlwi a'ch teulvoedd; ond nid yr hyn a ^ddymunvm ni i chwi a ystyrir yn fiawenydd tm bawb o honoch. Bydd thai yn llawen- au eu cslonan with ypweled a pherthyn- fcsau a chyfeillion; ereill wrth loddesta hyd ar dori, nes y mae yn rbaid wrth lawer o foddion chwerwaf y meddyg er cael eu cyua yn iach fel cynt. Bydd dosbarth llucsog yn eel Cyfarfodydd Llenyddol sc Eisteddfodau, & mawr dda i'w pecan a'u calocan hwy; y mae eu llawenydd hwy yn tarddu o'r iawn tan. Ond y dosbarth sydd gerbron ein tneddwl y fynud hon, yw y dosbarth hwnw sarheir ac a wawdir gymaint arno gan bawb ond yr ystyrio), ac ambeU i Samaritan trngarog mewn cymdeithas, y Meddwyn; ie, ddarllenydd, dyma ddosbarth ac y mae llawer yn ein plith yn peitbyn iddo ac heb tttfaddef hyny, sc y mae braidd yn an- mhosibl cael o hyd i chwi gan gymaint y ftwuewch ymdrecbu i guddio hyny; ond oyma adeg y gwelir chwi vn finteioedd yn fcydgrynhoi mewn cyfaddach a meddwdod. Dyma adeg y cwrw gwyle,' onite. Bydd y ^d&rllawydd yn rhoddi casgen i'r tafamwr, ac yntau yn cyfranu i bob an o'r dosbarth fee yr wyf yn awr yn acerch, ddrgnsu o Urahanol faint ac enw yn ol y teilyngdod. JSdrychir llawer iawn ar y chwart gwrw Uwyle.' Bydd safle y tafarnwr yn Dghyfrif yfwyr cymdeithas yn cael en ffurfio odaiwrth m. ymddygiadau y 'gwyle.' Myn y truan fcg sydd yn gaeth rw flys y tair ceiniog tldiweddaf a fedd ei wraig er cael ccdi'r latch i gael 4cwrw gwyle,' ie, pe byddai y lair ceiniog hyny yn abl i fod yn gyfrwng i &chnb bywyd an rhai o'r tenlu, rhaia eu cael ter d'cd o hyd i'r cwrw llawen a rhoddion fclusengar; beth a ysgrifenais. elusengar ? Nage yn wir, mwy pnodol ysgrifenu ystryw- tar y tafarnwyr ar y 'gwyle.' Y mae y gan fasweddol, yr ymgom a'r ofer-ddadlu, y delyn a'r ddawns, yn rhai o brif hudoliaeth- fcu y tad diafol i ddenu dynion i ddinystr. CJlywais am rai o'r gweithfeydd lie y mae » archeblon llawer yn aros i'w cwblhau fel na %Wr fforddio colli ond un dydd yn uiaig, sef y Nadolig; a gwn y bydd rhai yn teimlo yn galonog am hyny, a gwn yn llawn cyital a hyny, y bydd yna lawer i un yn herio pen test, amgylchiadan dyryslyd ac anedwydd gartref, & dirwyon a chosbau llymicn cyflog- tryr, er boddio nwydau a chwantau Ilygredilz Had ydynt ond elfenan en dinystr tymhorol «thragwyddol; rho dy feddwl yn ddifrifol ddaTllenydd i'r frawddeg hon. 0 hetwydd liyn y curir ac y fflangeliir ein gweithwyr inor ddidrugaredd gan en cyflogwyr. Y iDE&ent hwy mor ddiyetyr o'n bod yQ gweeud cam ag ydyw y meddwyn o'i feddwdod. Cofiwn ddarllen am Kutarch yn gorchymyn 1 ftangellu ei gaethwae. yr hwn cedd ddi-dda, €di-adim, fel y dyweair. Yr oedd yn eithr- »id hefyd i'w ddosbartb, oblegyd VT oedd yn i^rddysg ar lyfr. Gorchmynodd fodd bynag -ti thi ddinoethi a'i fliangelln, yt hyn a wnaed it- ufoddlonrwydd mawr i'r dyoddefydd; €&dlenai nad oedd yn haeddianol o'r fath feiniaetb, ac nad oedd wedi gwnenthnr dim <!rwg; yna gwaeddai allan nad oedd ei feisty ~fn ymddwyn megys ag y gweddai i atbrot- yda, mai gwarthns a dirmygus yr y sty rid y gwr a fynwesai eiddigodd7 ai fod wedi ysgrif en u txaethawd rhagorol iawn ar y abater hwnw, aenad ydoedd un cysondeb tnewn ysgrifenn moes wersi i ereill, tra yn choddi ffbrdd i'w nwydau digllawn ei hunan. "Beth!' medd Plutturch. (y mae yn eithaf gwir fy mod i wedi gorchymyn dy fflangellu ond a edrychaf fi fel un digofns ? A elli di gasglu oddiwrth wedd fy wynebpryd, neu iy Uais, nra fy ngeirian, fy mod i wedi1 -TO nghario i ffwrdd gan nwyd dinystriol o "tfdigofaint 1 Fy llygaid, mi dybiaf, nid yd "Vat fgrenlon yr olwg arnynt, ni chlafoeriaf eefyd o'm genan, ni roaf fel anwariad, ac &i ddywedaf yr un gait y bydd i mi achos -:7D olllaw i ofidio am daio; ac yn sicr i ti, aid wyf fel y myni di i mi gredu yn crynu O dan effeithian nwydan dtwg. Yr arwydd- ion a nodais ydynt arwydaion digofaint.' Gan droi ar v pryd at y mangellwr, dywed- Odd wrtho, ryn y cyfamser, tra yr wyf fi Vra caethwas hwn yn dadlu y cwestiwn yma, gwna di fyned rhag dy flaen a'th orch- -wyl. I Ddarllenwyr 08id dpla iaith y Plu- -ctarehiaid Alcanaidd y dyddiau hyn ? ac y tnae ar eich dwylaw chwi eich hunain yn gwbl i fynu terfyn ar hyny. Y mae y fasnach e* yn isel, yn edrych yn hynod foadhao]. Er i r metal godi yr wyth- tios o'r blaen, y mae wadi gostwng eto yr vythnos hon, a pbria y Uafnan yn myted ttwch-uwch bob dydd. Y mae pob mantais yn ltwr o du y cyflogwyr. Haiam am chwibaD, a'r metal am g&o. Os na aUant fforddio o hyn i mis Mawrth nesaf ddychwelyd i chwi J saith a haner y cant, neu ddeunaw ceiniog y bunt, pa rai a sedwir ganddynt yn awr heb un rheswm dros hyny o gwbl er yn ages dwy flynedd, gellir yn briodol ddywed- ya am denynt, mae yr un yw en teimladau liwy yn awr a'r athronydd gynt, ac nid fel y dywed y gwr hwnw ag eedd wrth fodd calon Daw wrthynt, 'Bydded llywodraethw r ar ddynion yn gyfiiwn, yn llywodraethu mewn ofn Daw. Acefea fydd fel y bore oleuni pan gyfodo haul foren-gw&ith heb -gyKylau, fel eginyn a dyf o'r ddaear gan fewyrcbiad yn ol gwlaw, eithr tebyg ydynt f i'r anwir. a fydd&nt fel drain yn cael eu \bwrw heibio.' -_Bet6yw teimladau gweithwyr Deheudir Cynpra y dyddiau hyn, tybed, pan y mae eu Cyflogwyr TO gwarthna dynu yn c 1 oddiwrth Tunoaaw y Bwrdd Cymodo17 ac fel hyn mae I^tnau i barhan tra byddo y gweithwyr yn camddef^yddio eir breinti n, ac yn gwertisu W. rhyddid. Pwy gaethwas erioed fn yn is « tsi satli nar gk)Wr| drnan tlawd, a orfodir i e^ryglu ei iywy^ cael cynaliaeth iddo ei ban a'i deulu, ac w«di pob ymdrech yn cael *1 bus an mewn dyled. Dywedir i ti fod dymon yn y gymydt^th hon yn gweithio f Hm ddau swllt y dydd, a bod rhai o honynt wedi hod yn y gwaitn ao heb enill ond deg ceiniog. Ai aid ar y CJtopyr tybtd, y dyad gosod ^yled y dynion yma ? 0 ddifrif Bise sefyilfa eta, gweithwyr In galw am fwy o sylw, ae nid gan neb yn fwy na chanddynt awy en hucaio. Dtchreued pob un wrth ei iddrws ei hnn, gan fy# yn sobr a chynil. .amai gartref y mae parch yn dechreu te>b amser. Yn sicr ni ddylai ein dynion |od mor ddiofal o'u heniJlion. Dylent ^ofio fod y glowyr ynlwyd eu sylw genym wedi food yn eoill yn dda hwythau. by^idau masnach Sheffield a Bir- mingham wedi cyfarfod er cael safon newydd i'r guages. Mae y guages y dyddiau hyn wedi myned yn llawer ar y Cyfandir, a manau ereill. fel yma, a cbynyg rhai yw gwneud gwelliant ar y Birmingham Wire Guage. Cewch wybod eto pa fodd y cytunir gan- ddynt. Y mae genym wrth law adroddiadau amryw o'r masnachwyr, a phob un yn cyd- nabod gwelliant y fasnach. Dywed un fod yr allforion o L'erpwl am y mis diweddaf yn 197,051 o flycheu, ac am yr un mis ar ddeg diweddaf yn 1,937,966 o nychau,<yn erbyn 1,930,872 o flychau am yrun amser y flwyddyn o'r blaen. Yn wir, y mae hyn yn galocogol. Dywed un arall iddo werthu 1,000 o flychau cokes am 19s. yr un. Mewn atebiad i'r cyfaill o Y- d, sydd yn ymboli ar ba safon y gellir cael allan bwysau blwch o lafnau o unrhyw faintioli o doubles. cyfeiiiwn ef ac ereill i lyfr y Tin- man's Compsmon," tudalen 319 a'r rhai di- lynol. Yno dywedwn mai wrth gymeryd pwysau un blwch o bob trwch yn safon, y gellir cael allan bwysau rhai o wahanol faint- ioli. Yr ydym bob amser yn foddlon ateb unrbyw ofyniad a all fed o les i un o honoch, ond y mae braidd yn ormod treth i chwi gael gofyn em betbau sydd wedi eu gweithio allan genym mor oleu ag baul canol dydd. Oa ydych am ddysgu, prynweh y llyfr. Gyrwch yma eich gofyniadau, a minau a'ch tywyeaf iyd eithaf fy ngallu. LEWYS AFAN.

EISTEDDFOD CALFARIA, ABERDAR. Cynaliwyd yr Eisteddfod uchod dydd Nadolig, 1878. Llywydd, Parch. Ddr. Price. CYFARFOD Y BOREU. Araeth gan y Llywydd. Adrodd, ICin Nadol; 11 yn cystadlu-rbanwyd y wobr rhwng H. Evans a Brutus. Mental Arith- metic: 3 yn cystadlu-goreu A. Thomas. Darllen i rai dan 12 oed; 4 yn cystadlu- goien J. Thomas. Canu 'How willing my paternal love, 6 yn cystadlu—goreu R. Hopkin?. Sillebu ar y pryd; 23 yu cystadlu —gorep W. Evacs. Beirniadaeth y Ddau Enjrlyn i'r 'Golomen;' 17 yn cystadlu—goreu R. P. Jones, Dilledydd. Beirniadaeth y Crys Gwyn; 2 yn cystadlu—goreu Mary Davies, Antimaccasar-rhanwyd y wobr rhwng Miss Hughes a M. A. Morris, Mountain Ash. Canu Yr Udgom a Gan2 gor yn cystadlu -goreu Cor Soar, Cwmaman.