Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
ALFRED; YR ARWR IEUANC.
ALFRED; YR ARWR IEUANC. PENOD XVII. Yr oedd yn hwyr yn y prydnawn pan gyrhaeddodd y Due a'i gydyaiaith y castell; ac wedi iddynt giniawa a siarad yn nghylch amrywiol bethan, dyweiodd Alfred nas gallai feddwl am gychwyn tua thre' cyn y boren.' Ni ellwch,' ebai Casimer; I Gwen i chwi aros yma heno, a chewch fyned tua thre' yfory. Ni fydd eich mam yn gofidio llawer.' Os gwna,' atebai'r dyn ieuanc, teimla y llawenydd yn fwy pan gyferfydd a mi. 0 dan yr amgylchiadau, gwelaf mai gwell i mi afos,, Trefnwyd iddi fod felly, a thra yr seth y Doc i edrych ar ol rhyw oruchwylion, aeth Alired a'hn, a chyfarfyddodd a chadben y mHwyr, yr hwn a'i derbyniodd yn roesawoar. Rhyfeddai ein barwr ar y cyntaf at ddull caredig a boneddigaidd y eadbe- ord go'enwyd ei feddwl yn to an. Nid o-vid wedi cerdded yn mhell Des y dywedodd Nicolas, Alfred, a ydyw yr hyn a glywsi* am danoch mewn cysylltiad a gweision y iywyeog yn wirionedd ?' Y mae hyny yn ymddibynu ar beth a glywsocb,' ebai Alfred. Cl/wais bethan ryfedd,' ebai'r cadben. Dywedir e:ch bod wedi gorchfygu Baptisti a Goliath.' y mae hvny yn wirio^edd.' I Mevn ymladdfa agorei ?' 'Ie.' Pa fodd yr oedd ? Carwn yn fawr pe bnss"ch yn adrod i yr ystori.' I Nid wyf yn gwybod pmn a d lylwn ei hadrodd i gyd ai peidio,' ebai Alfred, gan betruso ond gan eich bod chwi yn swyddog nnbel o dan y Due, ac wedi clywed cymaint yn barod, rhoddaf y prif bwyntiau i chwi.' Yea aeth Alfred yn mlaen, ac adrodd- odd yr oil o'i hanes yn nghlyn a'i an- tnriaethau, o'r pryd y cychwynodd i ar- wain y rhai a dybiai efe yn bererinion, hyd e; ddyfo<iad i'r castell. Tra yr oedd ein cyfeillion yn ymddydd- an a'n gilydd, yr oedd y Due wedi myned i'w ystafell i ypgrifenu llythyr, ac erbyn ei fod wediei gwblhau, yr oedd Rosaline wrth ei ocbr, yn aros i gael siarad ag ef. Yr ydych wedi gweled y mynyddwr ieuanc, ac wedi bod yn siarad ag ef,' ebai bj, pan drodd ei thad tuag ati. 'Beth ydych yn feddwl am dano ?' Dy wedaf fy meddwl yn eglur wrthycb, ty mblentyn. Nid oedd d?m sail i'r hyn oeddwn yn gredu. Y mae Alfred yn fachgen dewr, a'i eiriau yn gywir. Rhaid i ni ei wobrwyo.' Pa fodd ? Pa wobr ellwch ei roddi am y fath wasanaeth ag y mae wedi ei gyf- lawni r' < 0, y mae byny yn ddigon rhwydd i'w Wneud,' afebai y Dnc. Y mae y bach- gen yn dlawd, a gall arian wnend llawer o lea iddo.' Yn enw trugaredd I-Da, na,' llefai Rosaline, gan gydio yn mraich ei thad, peidiwch a cbynyg y fath beth.' Beth yw eich meddwl ? A fyddai yn rhywbeth allan o le i gynyg arian i ddyn tlawd, yr hwn sydd wedi eu henill yn anrhydeddns.' ,Eu henill!' ebai y ferch. I A ydyw wedi gweithio fel labrwr am ei gyflog ? En henill. A ellir gwnend y fath weith- redoedd a hyn am yr arian ag y mae'r meistr yn daln i'w was ?' 'Ond, Rosaline—a siaradai y Due mewn ton isel a charedig onid yw y gwaith yn teilyngn gwobr ?' Ni atebodd y ferch yr un gair. A gaiff y cyfaill hwn fyned ymaith heb roddi rhywbeth iddo ?' Na chaiff, na chaiff.' 1 Pa beth a roddech 2hwi iddo, ynte ?' Eisteddodd Rosaline i lawr ar gadair, fel y gallai grynhoi ei meddyliao) yn Jlghyds chnddio ei gwyneb ar y fynyd heno. Yn mhen ychydig atebodd, Gwn beth yw ei deimladau balch a bor eddigaidd ef, a gwn pa fath wobr a'i boddionai. Gadewch iddo gael gair yn sicr- hau cyfeillgarwch y Due o Bonnes, abydd yn foddloB.' 1 ODi fyddai yn well ychwanegu yr un peth hefyd oddiwrth y foneddiges o Rennes ?' Byddai, os nad yw wedi derbyn^ yny yn barod.' A ydych chwi wedi roddi eich gair, ynte V Arosodd Rosaline am ychydig—nid i fyfyrio am ateb, ond i alw i got yr hyn oedd wedi pasio rhyngddi a'i hamddiffyn- ydd. O'r diwedd cododd, a gosododd ei llaw ar ysgwydd ei thad, a dywedodd, Nis gallaf alw i gof yn awr bob gair o ddiolchgarwch a ddj wedais wrth Alfred, ond gwn fy mod wedi dweyd digon; a cfichon fy mod, wedi bradychu mwy o'm teimlad nag wyf wedi siarad. Ond, syr, nid cea un gair wedi myned dros fy sgwefasan nad oeddynt yn briodol i ferch i Dduc ei siarad, ao nid yw Alfred wedi yngan yr un gair, na sill, nad allasai y tlotaf yn y deyrnas ei ddweyd wrth fren- hines.' Cydiodd Caslmer yn Haw ei ferch, a di- olchodd iddi am ei goneatrwydd. Gwydd- ai ei bod yn meddwl dweyd y gwir, ond eto yr oedd ei lygad cjflym wedi darganfod mwy nag oedd hi wedi dweyd ac, efallai, mwy nag y gwyddai hi hefyd. Yr oedd wedi gweled Alfred, ac wedi bod yn ym- ddyddan ag ef, a gwyddai rhywbeth am y dylanwad a gaffai y fath natur ar deimlad- au merch dyner, rinweddol, a chamaidd o'r fath ag oedd Rosaline, yn enwedig 0 dan y fath amgylchiadan oeddynt wedi cymeryd lie rhwng y ddan hyn. Yn mhen ychydig dywedodd, Y chwi sydd yn iawn, Rosaline. Ni chynygiaf arian iddo. Oynygiat fy nghyf- tillgarwch iddo.' Yr oedd edrychiad y ferch yn ddigon ao wedi iddi fyned, dywedodd y Due wrtho ei bun, Uoog y palas mor rhwydd a'r bwthyn, os gosoder tan ynddo. Y mae holl galon- an'r byd wedi en llunio ar yr un ddull- wedd dragywyddol, ac nis gall sefyllfa uchel nac isel eyfuewid en enriadau dirg«U* I Yna cododd, ac a aeth allan trwy'r drws, a chyfarfyddodd a Nicolas ac Alfred. Anerchodd y Duo ein harwr yn garedig, ac yna aeth ymaith gyda'r cadben i drefnu rhyw faterion perthynol i'r castell. Gobeithiai Alfred y caff4i weled Rosa- lice cyn yr elai i orphwys, gan y dymunai wybod snt yr oedd hi yn teimlo ar ol ei hanturiaethan diweddar. Nid oeid yn meddwl y carai ei gweled hi er mwyn dim arall. Gallasai ofyn i'w thad pa todd yr ydoedd, neu holi rhai o'r morwynion ond ni feiddiai ddangos ei demladan o flaen neb o honynt. Rhaid fod rhyw deimladau rbyfedd yn ei fynwes; a ragor na hyny, rhaid ei fod yntau yn gwyboi am danynt. Aeth i'w wely yn gynar, ac wedi iddo osod ei ben ar ei obenydd, addefodd wrtho ei hun mewn geiriau, yr hyn nad all 4 ei galon gadw yn hwy. A'i dyma beth ydyw cariad,' ebai, a'i ddwflaw yn blethedig ar ei fynwes. 0 na faasai yr an gyles lan yn rhyw forwyn fynyddig, fel y gallaswn gynyg fy llaw am calon iddi.' Dyhnnwyd ef yn foreu o'i gwsg wrth glywed y gloch yn cann, ac ni fa yn hir cyn gwisgo, a gosod ei hun yn barod am ei foreutwyd. Eistsddai Nicolas a haner dwsin o filwyr wrth y bwrdd, ac wedi iddo eistedd, deallodd eu bod i fod yn gym- deithion iddo mor belled a Mauron. Yr oeddynt yn myned i Vannes. Wedi idd- ynt gymeryd eu boreufwyd, cododd y cad- ben, ac bysbysodd fod y ceffylau yn barod, a'n bod i gychwyn yn fuan. Pan yn myned allan, cyfarfyddodd Alfred a'r Due a Rosaline. Nid oedd y foneddiges yn edrych fel pe buasai yn dyoddef oddi- wrth ei threial diweddar. Daeth yn mlaen at ein harwr, ac estynodd ei llaw iddo. Nid oedd y geiriau a siaradodd mor ddwfn yn eu hystyr a'i hedrychiad hapus a Uawen. Alfred,' ebai y Due, gan gymeryd lle'r ferch, y mae tu hwnt i allu iaith i mi ddweyd wrthych pa faint wyf yn eich dyled. Cymerweh gyda chwi gyfeillgar- wch parhaol fy merch a minau, a dichon y gallaf wneud rhywb-th sylweddol i chwi yn y dyfodol. Yn y cyfamser, peidiwch a bod yn ol o alw ar y Dnc o Rennes am unrhyw gynorthwy fydd yn eisien arnoch. Ffarjrell am y presenol.' Cymerodd Alfred law y Due, a diolch- odd iddo am ei garedigrwydd. Yna trodd i ffarwelio a Rosaline, ac yn faan wedi hyny yr oedd ar y cyfrwy. Nid oedd y pellder i Mauron yn rhagor na deng milldir-ar-hugain, a chyrhaeddwyd y lie mewn pryd i'r ceffvlau gael gorph- wys awr cyn ciniaw. Ymadawai Alfred a'i gymdeithion yn awr. Cofiwch,' ebai wrth y cadben, C eich bod wedi addaw talu ymweliad a mi.' Byddaf gyda chwi, peidiweh ag ofni,' ebai Nicolas. 'Ac yn awr, cynghoraf chwi i edrych atoch eich hun. Y mae genych elynion. Nid oes neb a wyr pa bryd y tarawa y tywysog drygionus. Di- chon y clywaf rhywbeth yn Vannes ag y bydd eich dyogelwch chwi yn angenrheid- ol i chwi gael ei glywed ac os felly, byddaf yn sior o alw, gan mai hyny oedd gorchymyn caeth y Due.' I Os deuwch, cewch groesaw gwresog- chwi a'ch cymdeithion.' Ymadawsant ar hyn. Nicolas a'i gan- Iynwyr yn cadw ar y ffordd i Vannes, ac Alfred yn troi tua'r gogledd, i gyfeiriad y mynyddoedd. Tra y brysiai ein harwr yn mlaen, yr oedd ei feddwl yn ddiwyd gydag amgylch- iadau y dyddiau "hyny oddiar pan y cych- wynodd o'i gartref yn arweinydd. Siarad- ai yn fynych, a'i destyn ydoedd y fonedd- iges o Rennes. Meddyliai hefyd am y gelyn galluog oedd wedi ei wneud. Erbyn ei fod wedi cyrhaedd gwaelod y dyffryn, lie yr oedd ei gartref, yr oedd yr haul yn myned i lawr yn gyflym, a phan ddaeth yn mlaen at y bwthyn, synwyd ychydig arno wrth weled haner dwsin o geffylau wedi eu cylymu wrth y coedydd gerllaw. Daeth ychydig yn nes, a "gwelodd olygfa arall. Llusgid hen wr ac hen wraig allan o'r bwthyn gan nifer o wyr arfog. Y wraig, oedd ei fam, a gallai ei chlywed yn llefain am drugaredd. Y dyn oedd Fran- cesco, ac yr oedd ei ddwylaw wedi en rhwymo y tu ol iddo. Am eiliad, nis gwyddai Alfred beth oedd i'w wnend, ond ni fu felly yn hir.
. UTAH A'R MORMONIAI'D,
UTAH A'R MORMONIAI'D, (GAN J. J. DAVIES (I EUAN DDU) Penned IV.. Anfonwyd allan o Ddinas y Llyn Halen fintai i archwilio gwahanol ranau y wlad, gyferbyn a gwneud sefydliadau newyddion ar ddyfodiad y lleill o "wersyll Israel," yn nghyd a'r ymfudwyr Ewropiaidd, y rhai ni pheidiasant yn eu hymfudiadau yn ngwyn- eb yr holl an|Ebdion a ddaethai i gyfarfod eu heglwys. Buwyd am wythnosau yn ar- chwilio ansawdd y wlad, a dygwyd new- yddion da a chalonogol gan yr ysbiwyr o Cache Valley, a chjffiniau Utah Like, ac amrywiol leoedd ereill. Cyn nemawr o wythnosau, chwyddwyd rhengauy newydd- ddyfodiaid gyda chwmnioedd lluosog; dychwelodd 140 o'r Mormon Battalion o dan arweiniad y Cadbeniaid Brown a Higgins, wedi bod yn ymladd yn erbyn Mexico yn myddin y Talaethau Unedig. Pan oedd y Mormoniaid ar eu taith yn yr anialwch, 1846, anfonodd y Llywodraeth Uodebol gais atynt am gatrawd o filwyr i fyned i ymladd a'r Mexicaniaid, a chan fod y gorchymyn yn dyfod yn uniongyrobol oddiwrth yr Arlywydd Polk, nid oedd lle i chwareu neu betruso gyda'r fath archiad pwysig. Darfn i Brigham a'i apostolion L% ymgynhori ar y mater, a phenderfynasant ddarparn 500 o filwyr galluog, blodau y fiotai, yn cynwys tadau, meibion, a brodyr. Er fod y gwersyll Mormonaidd yn yr anialwch, trwy hyn yn cael ei amddifadu o amddiffyniad priodol yn erbyn ymosod- iadau dichonadwy Indiaid, ysbeilwyr, a gelynion, eto ni phetrusasant anfon cy- northwy ar alwad yr Arlywydd, er ymladd brwydrau eu gwlad. Tebyg mai y Milwr- iad Thomas t. Kane oedd dygiedydd eirchion yr Arlywydd Polk i'r Cadfridog S. F, Kearney, cadlywydd y fyddin yn' y Gorllewin, yn yr ryfelgyreh Mexicanaidd, yr hwn a wersyllai ar y pryd yn Fort Lavenworth. Cychwynodd y Mormon Battalion o Council Bluffs, Gorphenaf 16, 1846, am daith o 2,500 o filltiroedd dros y Plains, trwy y Mynyddoedd Creigiog, ac i lawr i Califonra, yr hon wlad oeddynt i gymeryd meddiant o honi yn enw Llywodr- aeth y Telsethau Unedig. Yr oeddynt i wasanaethu am flwyddyn, ac ar ddiwedd y tymor hwnw i gadw meddiant o'n harfan. Bn yr ymgyrch Formonaidd yn foddion i ddwyn Utah a Chalifornia oddiar y Mex- icaniaid, a chodi ynddynt faner y ser a'r brith-resi. Personau o'r Mormon Battal- ion, tra yn gweithio yn melinau llifio Sutter, ac yn cloddio o dan arweiniad Mr. Marshall, a fuont yn offarynol i ddargan- fod yr anr yn Caliibrnia a'r Mormoniaid oeddynt, Did yn nnig pioneers Utah, ond pioneers California hefyd, ac adei aiwyr y tai cyntaf, yn gystal a chychwynwyr y papyrau Americanaidd cyntaf yno. Er fod y crybwyllion hyn yn ffeithiau, y mae yr haneswyr Californaidd yn eu cuddio yn hanesyddiaeth en Talaeth Euraidd." Yr hyn oedd yn hynod mewn cysylltiad a'r gatrawd hon oedd i bob un o'r pump cant milwr ddychwelyd adref yn ddiangol, fel yr addawyd iddynt gan Brigham ar eu cy- chwyniad, ac wedi cwblhau un o'r infant- ry marches mwyaf gorchesiol a gofaodir ar dudalpoau hanesyddiaeth. Cefais ymgom maith yn ddiweddar gydag un o'r milwyr dychweledig hyn, yr hwn sydd yn Gymro, genedigol o Pennsylvania, ond palla gofod i mi olrhain yn helaethach helyntion rhamantus y gatrawd hynod hon. Darfu i'r hai cyntaf a hauodd y pioneers yn Salt Lake Valley gnydio yn dda, er ei bod tua chanol haf pan hauwyd ef; ond y«-flwyddyn ganlynol—1848—bu^Jfr ^m- sefydlwyr mewn profedigaeth chwerw trwy ymweliad miliynau o crickets a'r wlad, gan ymosod yn Unoedd ar y maesydd yd, a phob llysieu yn gwyrddlas; felly yr oedd y cnydau mewn perygl o gael eu llwyr ddinystrio ond pan oedd y distryw-wyr hyn yn gwneud hafog ofnadwy ar foddion cynaliaeth yr ymsefydlwyr haner-newyn07, wele heidiau afrifed o wylanod yn dyfod o gjffiniau y lake, ao yn gwledda yn fiasus ar y cricell dinystriol deuent yn y boren gyda thoriad gwawr, a dychwelent yn y cyfnos, ac ar ol iddynt fwyta hyd at ddi- gon, chwydent yn dda, ac ail wleddent drachefn. • Croesawid ymweliad ycenadon adeiniog hyn fel eiddo angylion nef-anfon- edig gan y trigolion newynog, a dywedent fod yr Arglwydd yn ei drugaredd yn cofio am danynt fel yn y dyddian gynt ar lan y Mississippi, pan yr anfonodd iddynt soflieir i'w diwallu yn eu newyn wrth iddynt en- eilio o Nauvoo. Trwy offerynoliaetb y gwylanod arbedwyd iddynt lawer o'n cnydau, ac oni buasai am eu dyfodiad prydlon, trengasai yr holl ymsefydlwyr. Gan fod yr ymborth yn brin a'r ymfudwyr yn dylifo i mewn wrth y miloedd, bn raid iddynt ddyoddef caledi mawr y tymor hwn er hyny ni fu neb farw o newyn. Gellir dirnad nad oedd y pioneers a'u canlynwyr yn gyfoethog ar eu tiriad yn Utah, pan ystyrir nad oedd mwy nag wythnos o fwyd ganddynt ar eu cychwyn- iad o Nauvoo. Cynyddodd y bobl mor gyflym fel erbyn yr ail flwyddyn barnwyd yn ddoeth i alw cynadledd er ffurfio "Llywodraeth rhag- ddarbodol Talaeth Desert." Mabwysiad- wyd Cyfansoddiad, ac anfonwyd cenadon i Washington i ymofyn am dderbyniad i'r Undeb. Ai ty bed fod y fath gais yn ar- wyddo gwrthryfel neu annheyrngarweh, yr hyn a briodolir i'r Mormon mor iynych ? Etholodd y gynadledd Brigham Young, yn Llywodraethwr, ac etholwyd barnwyr ac aelodau i Ddeddwrfa Talaeth Deseret, a thyngasant oil i'r Talaethau Unclig; ond gwrthododd y Gydgyngorfa gais y ddirprwyaeth Formonaidd i dderbyn y Deseret yn Dalaeth o'r Undeb, a phasiodd ddeddf ar y 9fed o Fedi, yn sefydlu Utah yn Diriogaeth. Ar yr 20fed o'r un mis, penododd yr Arlywydd Fillmore, gyda chydsyniad y Senedd, Brigham Youeg, yn Llywodraethwr y Diriogaeth newydd. Hefyd penododd yr Arlywydd R. D. Harris, o Vermont, yn Ysgrifenydd; Joseph Boffiaton, o Pennsjlvania, yn Brif Farnwr; a Seth M. Bhir, o Utah yn Gyf. reithiwr ond gan i Buffington wrthod y penodiad i fod ya Brif Farnwr, panodwyd L. G. Brandebury yn ei Ie. Dywedir mai ar gymeradwyaeth y Milwriad Thom- as L. Kane y dqrfa yr Arlywydd benodi Brigham yn Llywodraethwr. Fel parch i'r Arlywydd am y cyfryw, enwodd y Saint brif ddinas gyntaf eu Tiriogaeth yn "Fillmore." a'r sir, yn yr hon a'i lleolwyd yn "MiUward." Adeiladwyd State House yn Fillmore, a bu y Ddeddwrfa yn ym- gynull yno am rai blynyddau yn fiaenorol i'w symudiad i Salt Lake City. Cymer- odd y Llywodraethwr Young y llw perthynol i'w swydd ar y 3ydd o Chwefror, 1851, ac ar y 25ain o Fawith canlynol, traddododd ei genadwri i'r Ddeddwrfa, yn eu hysbysu o weithrediadau y Gydgy- ngorfa. Ar y burned o Ebrill, 1852, new- idiwyd yn swyddogol Talaeth Deseret am Diriogaeth Utah. Yn Gorphenaf, 1851, tiriodd y swyddogion Undebol o Wash- ington yn Utah. Daeth yr awdurdodau hyn i wrthdarawiad buan a'r Mormoniaid, gan iddynt ymgymeryd a'r gorchwyl o ymyryd a materion cymdeithasol a chre- fyddol y bobl. Dygodd hyny y swyddog- ion i anmhoblogrwydd yn Utah, fel y darfu iddynt ddal ar y cyfleusdra cyntaf i ymddiswyddo ac ymadael a'r Diriogaeth. Dilynwyd hwynt gan y Barnwyr Reed a Shaver, a'r Ysgrifenydd Ferris; a bu eu hymdrafodaeth hwynt a'r Mormoniaid yn fwy doeth a chymodol. Byrhoedlog yw tymor swyddogion Undebol Utah, felly canlynwyd y rhai blaenorol yn fuan gan gwmni ereill, sefy Prif Farnwr Kinney, a'i gyd farnwyr Stiles a Drummond, a'r Ys- grifenydd Babit. Ctwareuodd Drummond ran bwysig yn helyntion cyfreithiol Utah, a daeth yn nodedig fel Anti-Mormon a gwrthwynebydd i Brigham. Dylanwad- odd ar yr Arlywydd fel y penderfynodd ei newid ef o'r Rhaglawiaeth, a phenodi y Milwriad E. J. Staptoe yn ei Ie. Trwy eiriolaeth Steptoe a'r Barnwr Kinney, darfu i'r Arlywydd Pierce ail benodi Brigham yn Llywodraethwr.
+ YNYS CYPRUS.
+ YNYS CYPRUS. Dywedir fod amaethyddiaeth ar gynydd yn Cyprus, a'r degwm a dalwyd i'r Llyw- odraeth wedi cynyddu mwy na dwy ran o dair mewn swm o'r flwyddyn 1865 i'r flwyddyn 1872. Yr oedd adroddiad y llongiadau am y flwyddyn 1871 yn dangos fod naw o longau Prydeinig mewn mas- nach wedi eu clirio allan yn Larnaca, cyf- answm tynelliad y cyfryw yn 7,407; gwerth eu llwythau yn £ 19,993; wedi eu hamodrwymo i ddwyn yn mlaen fasnaoh yn 13 o locgau, cyfaeswm eu tynelliad yn 8,700, a gwerth eu llwythau yn £ 5,906. O'r llongau tranior, Awstria oedd a mwyaf ar y gofres, a thynelliad o 103,514 wedi eu clirio allan. Llongau Tyrcaidtl yn nesaf, a thynelliad o 16,874. Yna daw Groeg, a thynelliad o 14,797. Prydain Fawr yn nestff, fel y gwelir uchod. Itali a thynell- iad o 6,591. Ffrainc a thynelliad o 1,315. Rwsia a thynelliad o 1,074. Dios y bydd yr adroddiad canlynol o eiddo Mr. Reddell ar drafnidaeth Ynys Cyprus am 1873 yn dra dydddrol; am hyny, cyflewn et yma yn gynaws. Yn fy adroddiad am y flwyddyn 1872 crybwyllais, o herwydd yr angen am ddi- gonedd o wlaw, y buasai yn debyg i gyn- hauaf y flwyddyn 1873, o droi allan yn fethiant. Y mae hyny wedi profi yn wir- ionedd i helaethder tuhwnt i'r dywediad gwaethaf, ao fel y mae yr anffawd yn gy- mwysiadol yn agos at holl gynyrchion yr ynys. Felly, nid yn unig cafodd symian mawrion o yd eu hatgludo yno am bris uchel, gyda dirdyniad cydfynedol ar ad- noddan cyllidol yr ynys, ond hefyd nid oedd ond ychydig o gynyrch i'w gael I aliforio, canys yr oedd masnach wedi dy oddef yn fawr iawn drwy y flwyddyn. Parhaodd prisiau yr yd hydjddiwedd mis M ihefin yn nghylch yr un peth ag addy- wedwyd yn fy adroddiad am y flwyddyn 1872 dyweder £1 14s. am wenith, a 168, 6c. am haidd y chwarter amherodrol. Taa diwedd Awst gwelwyd yn amlwg y buasai yn angenrheidiol cael atglndiad mawr o yd o wledydd ereill'ar gyfer y ganaf. Ond er i atglndiad ddechreu y pryd hwnw, a'r prisoedd hefyd ddechreu codi, ni throdd pethau yn ddifrifol nes o fewn dau fis i ddiwedd y flwyddyn. Gyda diwedd y flwyddyn, er cymaint a ddadfor- iwyd o yd o Twrci, yr oedd y prisoedd yma wedi codi i X2 16s. am wenitb, a Xi 17s. am haidd y chwarter. Yn herwydd i'r prisoedd godi yn bar- haus yn Syria, Caramania, ac Anatolia, sef y lleoedd y gellesid dwyn cyflenwad i Cyprus, yr oedd ddadforiadau, nid yn unig yn costio mwy o arian i'r dadforwyr, ond darfu i'r cyflenwad hefyd ddechreu myned yn waeth o ran ei ansawdd, fel erbyn di- wedd Mawrth o'r flwyddyn hon (1873) yr oedd y prislwedi codi yn nghylch ze3 15s. am wenith a Y,2 7s. am haidd y chwarter, a'r cyflenwad yn annigonol i anjhenion yr ynys hyd y cynhauaf nesaf. Nifer fawr o'r trigolion haner newynog a fu o dan orfod ymgynal eu hunain ar wreiddiau bwytadwy a allasent dynu o'r ddaear, a defnyddio hefyd^ffa locustiaid yn lie cereals. Swm lledffychan oedd y degymau a gasgl- wyd gan y Llywodraeth, y rhai a orfnwyd eu rhoddi allan yn had i'r peasant far- mers, heb yr hyn ni allasent adblann eu meusydd er cael cynhauaf yri 1874. Prof- odd yr oil o'r flwyddyn 1873 yn un o'r blynyddoedd mwyaf adfydus a welwyd yn Cyprus yn nghof neb sydd yn fyw; ac yn herwydd y prinder mawr a'r pris uchel am ymborth, cyffyrddw,vd ag ymylon newyn a chaledi mawr. Yn ftodus, de- chreuodd y gwlaw yn mis Tachwedd, a pharhaodd mewn cyflawnder anarferol mor ddiweddar a diwedd mis Mawrth, 1874. Darfu i'r amgylohiad ffodus hwn fod yn faddion i adnewyddu a dal i fyny obeith- ion yr holl drigolion i ddysgwyl am gyn- hauaf toteithiog yn 1874. Yr oedd y gauaf yn wlyb ac oer anarferol. Diodwyd rhanbarth fawr yd-gynyrohiol Massaouri a digon*-dd o wlaw, a hauwyd y meusydd o dan Rrxgylchiadau mwy ffafriol nag a gafwyd er yø blynyddoedd. Mewn perthynas a'r cotwm, canlyniad cnwd y flwyddyn 1872 a drodd allan yn eithaf diftygiol mewn ansawdd a swm. Y dylanwad a achosodd y fath ganlyniad an- ffodus sydd wedi rhoddi awgrym am dano yn fy adroddiad o'r fl wyddyn 1872; ond yr oedd y cnwd yn llai o lawer na'r amcan- gyfrifiad a ffurfiwyd. Yn y ffigyran di- lynol o allforiadau. y swm o gotwm a allforiwyd yn y flwyddyn 1878 oedd 827,740 o bwysau; ond o'r awm hwn hyd ddiwedd y flwyddyn, dim ond 32,980 o bwysau a berthyn i gnwd 1873. O'r braidd y mae casgliad cotwm yn dechren yn Cyprus cyn mis Hydref, ac nid oes dim yn barod i'w allforio cyn mis Tachwedd. Rhyw swm dibwys a allforiwyd i Brydain Fawr yn 1873, o herwydd, mewn rhan, yr angen o gyfleusderau rheolaidd i'w lwytho mewn llongau. Hefyd i lawr hyd oddeutu canol y flwyddyn yr oedd y prisoedd a geid am raw cotton yn marchnadoedd Marseilles a Trieste yn llawer nwch na'r rhai yr un amser yn L'erpwl; felly aeth y rhan fwyaf o'r hyn a lwythwyd mewn llongan yn 1873 i borthladdoedd tramor, fel y dengys taflen yr allforiadau. u Cynyrch ac allforiad gwlan defaid yn 1873 oedd 478,860 o bwysau, yr hyn sydd hytrach yn fwy na'r cyfartaledd. Yr oedd y swm hwn, modd bynag, yn cynwys 43,000 o bwysau o hen wlan hyny yw, gwlan a fuasai yn cael ei ddefnyddio at wahanol ddybenion teuluaidd; ond yr oedd tylodi y trigolion yn eu gosod dan orfodaeth i'w werthu er cael cynaliaeth iddynt eu hunain a'u teuluoedd. Wedi tynu hyn allan o'r swm a allforwyd, y mae ar ol 435,820 o bwysau fel oynyrch y flwyddyn 1873. 0 herwydd i'r tir porfa gael ei sychu i fyny yn gynar gan y sych- der mawr, aeth y deadelloedd yn llai, ac i sefyllfa ganolig a thyfiant cyflym porfa newydd a ddilynodd y gwlaw cyntaf a leihaodd y deadelloedd yn fawr; a thrwy hyny yr oedd swmy gwlan a gneifiwyd yn 1874, y mae yn debygol, o dan y cyfartaledd. Swm y madder root a gy- nyrchwyd yn 1873 o'r braidd yr oedd yn llai, er fod ei werth wedi gostwng yn marcbnadoedd Ewrop. Dim ond 230 o ganoedd o bwysan a anfonwyd i Brydain Fawr gyferbyn a 4,930 o ganoedd yn 1872. O'r oyfanswm a allforiwyd, aeth 4,250 o ganoedd i Ffrainc, a thrwy hyny ym- ddengys fod y pris yn well yno nag yn Lloegr. Mae y rhai a'n gwrteithiant yn troi tir y madder root i ddybenion ereill, gan eu bod yn gweled nad yw y prisoedd pieseuol yn gwnend y cnydau yn elw iddynt. Nid wyf yn gallu rhoddi adrodd- iad am y gweithfeydd cyhoeddus yr ymafl- wyd ynddynt neu a orphenwyd yn yr ynys. Y jnae estyniad y gwefrhysbysydd o Ni- cossia i Larnacawedi fc^<MoCrireu, a'r dos- barth masnachol yn Larnacawedi cyfranu can' punt tuag at y draul, er cael mwyn- han y lies a ddeillai drwy hyny. Y mae llwyddiant sylweddol yr ynys yn dibynu yn benaf ar ei chynyrchion, o ba rai yd yw y cynyrch penaf. Ymddengys yn destyn gofid yn mhob cyfeiriad y gwnawn dremio arno na fuasai y Llywydraeth Amherodrol wedi rhyddhau Cyprus oddiwrth y dreth ychwanegol oddau a hanerycantaryr holl ddegyman dyledus i'r Llywodraeth oedd i gymeryd lie oddiar y 13eg o fis Mawrth, 1874. Fel hyn ychwanegwyd un rhan o bedair at y dreth drom oedd amynt yn barod, a chodi y dreth o ddeg i ddeuddeg a haner y cant. Cymwyswyd y fath fesur at bob rhan o'r amherodraeth, gan gymeryd i fewn bob math o gynyrch- ioa, yr hyn a allesid ei ystyried yn wlad- weiniaeth oithrymus i lesiant y wladwr- iaeth, ao a gymwyawyd at Cyprus yn ddi- atreg ar ol amryw o gynhauafan drwg."
0 CYMWYSDERAU GWRAIG Y GWEITHIWR.
0 CYMWYSDERAU GWRAIG Y GWEITHIWR. (PARHAD O'R RHIFYN DIWEDDAF). Bellach deuwn yn nes at y testyn, sef 1 Cymwysieran gwraig Gweithiwr.' Nodwn yma dair cangen o addysg sydd yn anhebgorol anghenrheidiol mewn gwraig gweithiwr. Yn gyntaf, Addysg Foesol;' yn ail, Addysg Deuldaidd yn drydydd, Addysg Ddeallawl.' Y mae y tri hyn yn dra phwysig, ac y mae yn ddyledswydd ar bawb i ymgyrhaedd atynt; ond yr ydym yn gosod moesoldeb yn mlaenaf, o herwydd ei fod yn neillduol bwysig, ac yn anhebgorol. Benyw an- foesal yw y gwrthrddych isaf ac adgasaf yn holl greadigaeth y Duw pur a sanotaidd. Y mae yn flotyn du ar ddalen wen anian. Y mae yn athrod ar ei rhyw, ao i'w hosgoi a'i gochelyd fel y gwenwyn mwyaf marwol. Ond y mae y fenyw bur a duwiol yn ail i angel glan gogoniant. Y mae yn anadlu awyr aroglber y Nefoedd. Hi yw sant- eiddydd a phurydd pob peth o fewn cylch ei dylanwad, ac nid oes dim ond tra- gywyddoldeb a ddarllena effeithioldeb y gweddiau a offryma yn ddyddiol yn mwg yr arogldarth peraidd. Ond pa fodd y gellir gwneud i ferched fod y cyfryw ? Rhaid dechreu gyda gwreiddyn y drwg, sef y galon. 0 ganlyniad ni a enwn rai neillduolion yn nghymeriad moesol benyw sydd yn galw am ddiwylliant er ei gwneud yn addas i fod yn Wraig Gweithiwr.' 1. Cariad.-— Dylai 'benyw' a 'char- iad' fod yn eiriau cyfystr, ni ddylid byth eu gwahanu. Nid wyf yn meddwl dyweyd na ddylai cariad drigo yn un lie ond yn mynwes benyw, ond ni ddylai fod benyw mewn un man yn ymddifad o gar- iad. Cariad ydyw yr egwyddor nefol hono sydd yn dymuno daioni i ddynion yn gyff- redinol-yr hyn sydd yn llawenychu yn nedwyddwch ereill, ac yn gwnend ei oreu i'w gyflawni. Cariad yw yr hyn sydd yn tueddu dynion i feddwl yn fftifriolam ereill ac i roddi yr esboniad goreu ar eu geiriau a'a gweithredoedd-yr hyn sydd yn ym- drechu rhwymo y galon friw, ac iachau yr ysbryd cystoddiedig. Cariad,mewngwir- ionedd, ydyw angel trngaredd. Onid yw hwn yn ddarlun prydferth ? ac oni ddylai fod yn meddiant pob benyw ? Ferched ieuamc! teyrnased cariad yn eich myn- wesau. Y fath genedlaeth ardderchog o fenywod a feddem pe byddai felly, a byddent oil yn addaswragedd 'Gweithwyr.' 2. Gwylder.—r-Y mae benyw amddifad o wyleidd-dra yn groesddywediad; ond gyda galar y rbaid dywedyd, ei fod yn groesddywediad a ganfyddir yn fynych. Gwyleidd-dra ydyw un o'r swynion mwy- af y gall benyw ei feddisnu. Hyn ydyw y llinell derfynol rhyngddi hi ar.ystlen arall. Amddifadwch hi o hono, a syrth yn is na safon gwreigdod. Oad,bethydyw gwylder ? Pan y defnyddiwn v gair mewn perthynas i fenywod, ei ystyr yn gyffred. inol ydyw diweirdeb, neu burdeb moesau- Benyw wylaidd yw un brydevus (diffi- dent) ac ymneillduol, ac nid yn hyfa blaen- llaw. Beth sydd yn fwy prydferth mewn benyw ? ond ni ddylem gamgymeryd. Nid yw ymdd'ingosiad gwylaidd bob amser yn dynodi gwyieidd dra gwirion- eddol. Rhaid i fenyw nid yn unig fod yn ddiwair ( chaste) mewn ymd lygiadallanol, .9 ond rhaid i'w chaloa, ei meddyliau, a'i hymddyddanion fod yn bur, onide bydd ei gwylder yn dwyllodrus, ac y mae gwylder gau yn waeth na diwylder proftesedig. Dengys un ei hun yn ei liw priodol, heb ddim rhagrith o'i gwmpas, ond ffugia y Hall yr hyn nad ydyw yn ei feddu. Ni welir benyw wirioneddol wylaidd mewn cwmni nac mewn lleoedd anweddus. Ni chefnoga hyfder gormodol yn yr ystlen gyferbyniol, ac ni choledda hyd yn nod gyfeillgarwch agos a llanciau o gymeriad ysgafn. Ymddyga yn mhob lie, ac yn mhob cwmni gydag urddas gwylaidd, yr hon a wahardda y tebygolrwydd Ileiaf i ryddid anweddus. Dylai fod pob merch ieuanc yn meddu ar yr addurnweh a'r gem gwerthfawr hwn. Yna bydd yn werth i weithiwr ei chael yn wraig. 3. Gonest- rwydd.—Wrrh onestrwydd, nid ydym yn deall yr egwyddor hono yn unig sydd yn gwahardd i ni gymeryd eiddo arall a'i ddefnyddio at ein hamcanion ein hunain. Yr ydym yn cymeryd golwg eangaoh ar y pwnc. Yr ydym yn edrych ar bob math o dwyll yn anonestswydd. Meddiana y dyn a ddywedo anwiredd gymaint o ys- bryd anonestrwydd a'r dyn a'ch ysbezlia o'ch arian. Y mae y dyn a wenieitha i chwi yn eich gwyneb, ao yn eioh cefh a ymdrecha niweidio eich enw da, yn anonest. Os yngana y genau yr hyn na theimla y galon, byddis mor euog o anonestrwyda, a'r YHbeUiwr a dyr i fewn i dy. Dydded i bob meuyw ystyried y pwnc hwn ynddi- frifol, a gochelyd rhag troi oddiwrth y gwirionead mewn modd yn y byd. Dylai hefyd ei hymarweddiad fod yn berflaith uniawn. 4. Gostyngeiddrwydd.—Wrth ostyngeiddrwydd y golygir amddifad- rwydd o falchder a hunanoldeb-nn yn meddwl yn fychan am dano ei hun. Y mae balchder ac uchel-ysbryd yn gas yn mhawb, ond yn neillduol felly mewn benyw. Yr ysbryd mwyn a thawel hwnw sydd ger bron Dnw mor werthfawr, sydd yn gweddu iddi hi. Ni ddylai balchder byth gael myned i mewn i galon benyw dylai ochelyd rhagddo gyda y gofal mwy- af eiddigeddus. Ni ddylai fod yn euog o falchder chwaith yn ei hymddygiad allanol. Dylai ei geiriau a'i moesau fod wedi eu tymheru a melusier gostyngeiddrwydd. Dylai ei gwisg fod yn weddns i un yn profiesu dawioldeb. Dyma y fath oetyng- eiddrwydd sydd yn gweddu gwraig gweithiwr.' 5. Tymher Dda.—Dy- chymyger am ddynes bigog, lawn o natur ddrwg i ba beth y gellir ei chyffelyba ? Y mae fel defni parhaus' ar dditfrnod gwlawog; neu fel ymroliad gwastadol tonau y cenfor. Gwae i'r llencyn difedd- wl a'i caffo hi yn gymhar bywyd; druan o'r plentyn anffodus a'i caffo hi yn arwein- ydd ei faboed. Beir natur yn gyffredin am ddiffygion cymeriad. Gwir ein bod wrth natur yn agored i'r drygau sydd yn treiddio trwy ddynoliaeth, ond y mae natur yn alluog i gael ei hail ffurfio. Rhaid gwrthweithio y pechodau sydd yn y galon ag egwyddorion Cristionogol, yr unig weithredydd anffaeledig. Dylai y fenyw bob amser goleddu tueddfryd fwyn- aidd a hunanymwadol. Ni ddylai betrnso ymwada ag ychydig huaanfoddhad, os gallai y drwg hyny gyfranu at hapusrwydd a chysur ereill. Y mdreohu anghofio ei hunan ambell dro, ao yna ni bydd mor hawdd ei gyra allan o'i thymher. Dylai hefyd ganad ei gwefusau pan fyddo geir- iau digofas yn rhuthro allan. Yn eich amynedd meddienwoh eich eneidiau.' Gwnewch drwy hyny, nid yn unig ych—„ wanegu eich dedwyddwch personol eich hunain, ao osgoi llawer awr o edifeirwob- chwerw, ond achoswch hefyd anrhydedd a gogoniant i achos y Gwaredwr, hirymaros ac amynedd yr hwn fa mor fawr tnag atoch chwi. Yr ydym yn terfynu y pen hwn drwy rybuddio yn ddifrifol bob merch ieu- ano i efrydi y Bsibl, gyda gweddi ddwyø, ac o'r galon. Yna bydd yn aidas i fod yn I wraig Gweithiwr.' (Tio barhau.)
[No title]
Fel yr oedd cerbydres lawn o greadar- I iaid yn myned o ffair Taam i Limerick, ddydd Mawrth diweddaf, aeth oddiar y cledrau, gan ddinystrio pymtheg o ger- bydau. Yr oefld y galanasdra ar greadur- laid yn ddychrynllyd. 1fI;. y