Tarian Y Gweithiwr

ABEBTAWE. > Y mae'r tvwydd brwd wedi gwneud i ni ochain yn y dref vma, er em bod yn ymyl culfor agored, ac awel esnivvyth yn dyfod drosti ar yr adeg hon, a clnni' cdd, °s nad miloedd, yn ymdrochi yn ddyctciiol yn y llanw. Ond beth am hyny, nis gailwn fod yn y dwfr o hyd, am fod y llanw yn treio, ac y mae gwres yr haul yn annyoddefol ar y traeth. digysgod. Y mae yn rhaid i m ddilyn hefyd un ei faes ac a1',ll ei fasaach, ac felly rhaid goddef y gv. res goreu y gan gydnabod m .i dyma'r; eth goreu welodd yr hwn sydd a'r elfenau yn ei law ei ro, i ni. Daw hyn ag "had i'r hauwr a bara i'r bwyt^wr. Wn i ddirIl a yw y tywydd yn ddarluni.id o deimladau y trefwyr. Y mae dosbarth yn ymyl y d ef, sydd yn rhan o'i liuilueb tlodion, pa un sydd i bob dyben yn blwyf, trwy fod y ti etbu yn cael eu gwneud a'u casglu j'no yr un mf r anni- bynol a ihy w blwyf arall. Y mae y treth- dalw; r yno hefyd yn hoff iawn o gyfarfod mewn v-si °cs neu gwrdd plwyfol, a gwyr pawb mai lleoedd pw s g iawn yw y cyfryw gyrddau i dynu allan y dalent gwerylgar. Nid yw cyrddmy plwyf hwn yn e thriad i'r 1 cytfredin. Bu yno siarad pw^sig ar destyn- au pwysig, a phasiwyd penderfyniadau pwysig fel ffrwyth y siarad, ac anfonwyd hwy i'w g*aiianol leoedd—Bwrdd y Gwar- cheidwaid, aelodau y Senedd, a'r gwahanol benranau cysylltiedig a diodydd meddwol, nes y gellid meddwl wrth yr ystwr fod rhan bwysicaf trafodaeth y byd yn pwyso ar eu hysgwyddau; c'nd pan ddirllenir hwy yn ngoTeuni hanesyddiaeth, gwelir mai dynol- iaeth syrthiedig sydd yn eu cyfansoddi. Bu etholiad casglwr treth y tbdion yn y plwyf crybwylledig, a gallesid meddwl wrth rif yr ymgeiswyr am dani mai hi yw y swydd an- rhyde idnsaf yn yr holl _wlad. Yn wir, nid yw y syniad yn mhell o'i le, oblegyd mae y swydd yn agor drws i swydcli ar fyrddau cyhoeddus ein gwlsd, a pha fwyaf y twyllwrz rhwyddaf yw'r ffordd iddynt, a rhwyddaf 1 gyd y gellir dianc y gosl'. Felly y mae yr atyniad yn gryf iawn i ddynion chwanog o swvddau er cael elw neu eistedd gyda'r mawrion, os nid rheoli y mawrion eu hunain. Bu yno festri y nos Iau cyn ethol y casglwr, ac aeth y dwylaw yn ffafr un, ac yna hawl^d pleidlais y sawl oedd ag hawl i bleidhis yn y dosbarth, a rhoddwyd rhybudd y byddai yr etholiad nos Lun di- weddaf, .1' pleidleisiau i'w cymeryd trwy'r tugel; ond erbyn i'r noson ddyfod, pie; dials agored oedd, am nad' oes gan v.st-ies un dewisiad yn y mater, meddai un ochr, ond darfu i'r ochr arall roddi eu pleidleisiau er eu bod yn dadleuanghyfreithlondeby gweith- rediadau. Dau "'r nifer (wyth yr wyf yn meddwl)aeth i'retholfa, a chynrychiolai hyny y ddwy blaid fawr y fwrdeisdref fawr, falch, a llygredig hon. Ceisio lleshad personol yw y nod, waeth beth ddaw o neb arall. Bu y fath beth a llhyddfrydiaeth a Thoriaeth yn rhanu y dref; <nd y mae hyny wedi myned allan o'n g-irlyfr bellach. Elw ac urddas i mi yw yr arwyddair, a phawb a ddysgwylia ei gael yr un ffoivid, a un^nt a'u gilydd er cyr- haedd y nod. Nid yw o un gwahaniaeth beth ddaw o'r lie ond i jd gael rhyw fantais. Ond er hyny, y mae ychydig o wahaoiaeth rhwng y ddwy blaid. Dadleua. un blaid y dylid pasio mesurau, neu wneud trethi yn y fath fodd ag a'u manteisia hwy ynlunig, tra ycefnogay llalllygredigaeth ac anonestrwydd swyddogol er cyrhaedd yr uu smcs n. Un yn wyneb agored yn dadleu dros ormes a'r llall yn ei wneud tu draw i'r llwyn yn Wyddelig, a hwythau y gweithwyr, druain, yn cael eu harwain gan eu hudoliaeth i fod yn geryg esgyn iddynt, drwy broffes dda o gydym- deimiad mawr a dwfn iawn a'r dosbarth wweitbgar a thlawd. y wlad. Y maent yn bob path i bawb fel yr enillont. Nid rhai fel yr Apostol, ond yr elw a'r fraint i eistedd yn "yr uchel gadeiriau. Gan fod y werin mor feddal a chymeryd eu hud-ddenu gan fodau mor anheilwng o'r enw dynion, nid yw ond peth teg iddynt ddwyn eu penyd-nid dan gwynaw fel y bardd, ond heb gwynaw, am mai yr hyn a haeddant a ddaeth arnynt. Liygr- edd yn eistedd ar esmwythfainc, a rhinwedd yn y fros. Y mae y drafodaeth yn nghylch yr etholiad hwn mor nodweddiadol o'r dref yn ei holl drafodaethau, fel y mae yn an- hawdd rhoddi yr hanes heb fyned lawer iawn ar led. Ond pwy hanes ellir ei gael am blwyf nad yw ei eiddo trethol ddim yn gallu fforddio rhagor na deg punt ar ugain yflwyddyn am eu casglu? a pha raid fyddai fod cymaint o ddyddordeb yn cael ei gymeryd ynddo gan ddosbarth llu- osog yirWfob cylch drwy y dref yn gyffred- "inol, trw^ symbylu y pleidiau, heblaw fod rhywbeth amgen gwerth. y swydd mewn golwg? Myn un blaid afael ar yr awenau fel v gallont drethu yn y modd y gwelont oreu. Myn y llall yr awenau fel y gallant brisio eiddo eu gilydd yn is nag eiddo y cyffredin drwy gynghrair dirgelaidd a'r casglwr, yr hwn yw y prisiwr fynychaf. Cafwyd un o'r hen etholiadau y mae yr oes hon yn synu at far- bareidd-dra yr oes o'r blaen atynt. Mynai un blaid ei ffordd ei hun gyda yr ethol. Rhoddai y Hall ddigon o'r diodydd pepsyfr- danol er cael y werin yn ddigon penysgafn. Bu trais a gormes yn y^roodd y canwyd yr etholiad yn mlaen, ond nid oes anihetraeth na fuasai mwy o gamwri pe cawsai yr ochr arall reolaeth yr etholiad. Cariwyd yr ethol- iad gan ddyn y blaid sydd am wasgu yn amlwg, ac wrth gwrs collodd cyfeillion car- edig y werin, ac telly rhaid iddynt foddloni aros eu hadeg i helpu eu hunain ar draul eu hanwyl gariadus frodyr, a byth na ddeled y dydd iddynt gael eistedd yn nghyngorau y dreth, nac un cyngor arall, ddylai fod dymun- iad pob llesolwr ei wlad; ac na fydded tymor y rhaipresenol yn faith iawn cyn y cyfyd rhyw rai g*ir ddyngarol a gywilyddia bawb o honynt i beidio codi eu penau mwy fel rhai teilwng o ymddiriedaeth y cyhoedd. Fy unig esgusawd drcS feithder y llythyr hwn ar un pwnc yw ei fod yn ddarlun byw o'r dref.

YR ALCANWYR. Mae y "South Wales Daily News yn ba- pyr mor rhyddfrydig fel nad all oddef i un Rhyddfrydwr gael ei geryddu yn ei golofnau rhyddagored (?) Mewn ysgrif yr wythnos ddiweddaf, dygwyddwn gofnodi fiaith yn erbyn un o dywysogion Khyddfrydiaeth yn Llanelli. Gwanhawyd yr ysgrif trwy i r Gol. dynu ajian y cyfeiriad at y person, y lie, a'r amser. vwyn yn erbyn boneddwrag y mae genyf gymaint parch iddo a'r un yn Llanelli, am droseddu y Jfaste y Act, oedd genyf, a'r unig amcan wrth gofn< di ydoedd gwella y boneddwr drwy ei wneuJ yn dros- eddwr o gytreithiau y wlad ar gyhoedd dyn- ion mwyaf cyfrifol y Deheudir yn gyntaf, ac yna anfou ei hanes i Lundain i aros ei dro i gael ei ddefnyddio er Jles deddf- wneuthurwyr Prydain. Y mae 1 1 J1 at/, yr un papyr yn ein canmol am ein dyfal ch yn gwylio y troseddwyr, ond dymuna arnom *fod mor ddynol, neu ddyngarol feallai, ag anfon yr adroddiad i'r man pnodol. Ni raid wrth gynghor truan niOiCglaear ag yw hwn. Y mae yr oil a gofnodir genym yn cael eu hanfon i Lundain, a dichon y bydd i Baker eu gweled cyn hir. Y'mae y 8v;angea tiyi-ylate e>nplw/ersf fely galwai Macdonald gyflogwyr alcanaidd De- heudir Cymru, yn gwybod o'r goreu mai nid cadw stwr yn ddystaw heb fod yn ateb un dyben y byddwn ni. Er i Hussey Vivian godi yn y Ty i wrthwynebu Macdonald y pryd hwnw yr aethom ni yn mhell i Lron fod cydfwriad yn bodoli ya mhlith y cyflogwyr yn amser y lock-out, eto haerodd Vivian nad oedd sail i'r cwyn. Mor werthfawr yw cael nifer digonol o gyflogwyr yn y Senedd ac allan o honi yn bnrod i now uitio case o'r fath. Pe byddai gan weithwyr Cymru gymaint o oleu a rydd canwyllfrwyneniddyntar werth y cymeriadau yr udgenir tu clodydd ar hyd a lied y wlad ar amser etholiadau, caem weled Ilawer llai o'r cyflogwyr yn St. Ste- phan ar ol yr etholiad'nesaf. O! Gymru, dyhunwch, a byddwch wyr grymus a nerthol i ddwyn allan eich barn i fuddugoliaeth. Ni charem weled neb yn achos o wneuthur rhwyg yn myddin y sham Liberals sydd yn boclJlh yn awr. Y maent hwy yn sicr o fod yn well na'r Toriaid didoraeth, digynydd, dib 'bpeth sydd dda a lywodraethant yn yn bresenol. Ond lie gellir cael cynrychiol- wyr fel Burt neu Macdonald dyma'r fath sydd eisieu ar ein gwlad yn y cyfwng pre- senol. Mae cymdeithas y cyflogwyr wedi gwneud pob path o fewn ei gallu i ddiddymu cym- deithasau yn mhlith y gweithwyr; ond y moddion a arferwyd ganddynt ydoedd yr un ag sydd wedi arfer bod yn achos i godi y cyfryw yn mhob cenedlaeth. Dirwasger a gorthrymer dynion islaw gradd neiflduol ar eu hysbryd goddefgar, a buan y ceir gweled fod yna spring a deifi yr ormes yIi ol i wyneb y gormeswr. Y mae cyflogwyr y dydd iau hyn yn ofliadwy 0 galed wrth eu gweithwyr. Y mae clywed ysgogyn ieuanc sydd heb ond prin gyrhaedd ei ugain oed yn tvngu a rhegu dynion, gan ddweyd fod yn rhaid cael ypeth hyn neu y peth arall, pa un ai cydfynedol ai croes y byddo i reswm, yn llefaru yn uchel wrthym ni na phery y nos ddim yn hir iawn eto ar achos y gweithwyr. Y mae llanc fel hwn, er ei holl regfeydj, wedi ei ethol yn aelod o Fwrdd Adoysg !• Mewn gwirionedd, beth feddylir gan etholwyr pan yn ymddir- ied plant dan ofal un na wvr y ffordd i siarad a'i weithwyr yn foneddigaidd! Y mae yn rhaid nadyw y tad yn gwybod yr iaith a ddysga y tadcu i'r wyr. Boreu dd, ,e daeth yma lythyr yn dwyn potimarks Glan- dwr ac Abertawe, a'r dyddiad ar y ddau yr un fath, sef y 29ain o'r mis diweddaf; a'r peth sydd yn eigondemnio yn uwch na'r.cwbl yw y tooqo twang sydd wedi ei ysgrifenu ar gauad y llythyr fel yma, "Reduction of wages will be now the go! O'i fewn mae ad- roddiad chwyddedig am ostyngiad pris yn Mhontnewynydd, yr hwn a dorwyd ailan o'r "South Wales" am Mehefin 24ain, medd yr anfonydd. Pa un ai gwir ai celwydd y trawddeg ar gauad y llythyr, caiff gweithwyr Cymru brofi cyn hir; ac os bydd i bethau barhau fel y maent yn awr am ychydig wythnosau yn hw y, cymerwn ni y blaen i ddweyd mai celwydd a fydd. Dichon i'r hwn a'i anfonodd gredu ein bod ni yn gor- deimlo am, bethau 'o'r fath. Camsynied i gyd, boy bach; gwnawn bob ymdrech o fewn ein gallu i ddifa ac i ladd trais a gormes cyflogwyr. Mae y rhan arall o'r gwaith yn cael ei adael genym i ofal un sydd yn sicr o ddelio y ffordd oreu. Er i ni ffwdanu a thrafferthu, bydd i bechod barhau ar ein hoi ni, ond cawn ymgysuro yn y ffaith o fod wedi cyflawni ein dyledswyddau, a bydd hyny yn ddigon genym. Cawsom ran go dda o hanes drewedig Glandwr yr wythnos ddiweddaf. Dygwydd- em fud yn cerdded heibio yn nghwmni bon- eddwr ag ydoedd yn berffaith hysbys o fochyndra y lie. Wyddoch chwi, medd y boneddwr, pwy sydd yn arddel y tafamdai nesaf i bob crossing lie y mae'r ors yn aros 1 Dim ond eich cyfaill, am yr hwn y dywedas- och ei fod yn parotoi ei viult. A mwy na hynyna eto, wyddoch chwi pwy sydd yn cadw y Termiijus, ac a wyddoch chwi b'le yr eistedda hi yn y capel, ac a wyddocb mai yn herwydd bod yr hwn a soniwch am dano yn gadeirydd pwy] Igor yr eisteddleoedd y cafodd hi y lie hwnw ? Na wyddwn i yn siwr, ebe fi. Gallesid meddwl wrth ei iaith ef ei hun mai nai mab brawd i George Pea- body neu John Howard, y dyngarwr rhyfedd hyny, ydy6dd. Siomedig yw cyfeillion yr wythnos hon eto—wedi ein twyllo gan hen adarwr yn awr hefyd, fel y dywtdasom wrth y boneddwr. Pan yn ysgwyd llaw i ym- adael, addawodd roddi i ni sachaid o hanes y lie yma; felly diangenrhaid i "Balancer" Glandwr lafurio yn ofer. Erbyn i ni gvr- haedd gyferbyn ty Mr. Ma^iBrietllaw Uiild- intIs Olydach, daéth y drefrdod mwyaf ffiaidd eto i'n ffroenau, ac erbyn edrych beth oedd yn achosi hyny, cpwsom fod Mr. Hughes, Ynystawe, wedi cael badaid o ysg irthion tref Abertawe i'r lan ar hyd y gamlas. 0 syndod, meddwn, 'does bosibl fod Mr Hugh's yn gwybod am hyn ? Beth all fod yn mryd y boneddwr? Ai tybed ei fod yn credu y gall wneud fel y myno a'r bobl hyn? Pe buasai y gweithiwr yn cael ei ddwyn ger bron y fainc ynadol am hyn, ac yntau yn eistedd ar hono, yr ydym yn sicr y byddai iddo roddi tri mis o garcbar iddo am beryglu iechyd ei gymydogion. Ond O! y tad, ai tybed y bydd iddo ef gael bod yn rhydd ? Bydd yn berffaith rydd, medd un a safai gerllaw ob!egyd pa les i ddyn wingo yn erbyn y symbylaii. O'r goreu, met-dwn. Cefais ^omI nuisance mewn un ardal, a thyma beth y gellir galw local aaM,t a y nui- syv-e arno fan yma. Cofier ein bod ni yn eithaf boddlon i'r boneddwr arfer gwrtaith y geudai os myn, fel y eyngl.10n. yr hen Athan o Lanbrynmair, ond rhaid ei gael i'r lan a'i daenu ar hyd y tir heb beryglu iechyd neb. Felly fe.wel ein darllenwyr fod yn rh, id i ni ar ol hyn wrth lawer ia/wn o stimu- lants ar ol drewdod- yr wythnos ddiweddaf yn (; landwr. Cawsom fod y Fforest yn very Jnm<1.: en- qrr.erl ar y Srtbhoth. Coledd^ n ni well syn- iadau am Mr. Williams na yna hefyd. Dweyd y g;.iir yw dweyd y gwir, ac y mae yn rha d i ni ei ddweyd y fan yma. Ni welwn ni yr un cysondeb mewn p bl yn myned i'r capeli ar y Sabboth ac yn cadweu gweithwyr wrth y mils, y ffwrn -si, neu y pei' irtnau. "Y seith- f' d dydd gorphwTyswcli arno." Clywn fod y gweithwyr, un yn onwedig, ynmynu dcchren am chwarter cyn chwech yn y boreu. Y mae yn hen bryd iddo bellach aclael arfer gas. gan ei gyaweithwyr. Mae y gweithio'r nos' yn parhau wrth y cold rolls yna o hyd. Yn wir, ii< £ e cystal i -chwi b' idio. LEWYS AF AN.

MAE Y SI AR LED. M^e y si ar led fod ere dur llai na dvn wedi creu peth cynwrf yn mlryylJgor Undeb Canu Cynulleidfaol Rhyuvri. Tredegar, a Glyn Ebwy, nos Fawrtb, M-'hefiu 18fed. Mae v si ar led f d 10a.n Tawe yn dwevd fod teiliwr wedi anion ton. o'r Bristol T 'ne B',()f.; i ryw gystadleuaeth yn sir Aberteifi. Mae y si ar led fod y cyh'-ii'diedig wedi c di ei ff n gerllaw cemetery Cefng leu i daro John Bach am ddweyd celwydd. Ma" y si ar led mai dim ond braidd dimc wnaeth bacbgen y graig a'i fywycl o grafang- au y teiliwr a'r chrydd. f' Mae y si ar led fel yr opdd rhai o weia- idogion yr efengyl yn dycliwelyd o Tredegar i Rymni, ar nos Fawrth, Mehefin 18fed, iddynt gyfarfod a dau ddyn gwyllt- ofn- asant yn ddirfawr, ond cyrhaeddasaot adref yn ddiogel. Mae y si ar led fod y ddau ddyn gwyllt uchod yn eiddigeddus wrth y gweiniaogion am na chaent hwy fod mewn swyddau mewn cysylltiad a'r Undeb Canu. Mae y si ar led mai y cor o blant goreu yn y byd yw 'Rhymni Juvenile Choir,' o dan ar- weiniad Gwylltfab. Mai y si ar led mai Datod mae rhwymau caethiwed' (John Thomas) yw y prif ddarn corawl' i fod yn ail eisteddfod. flynyddol Gosen. LEPIDUS.

FFUGCHWEDL Y LLWYNOG. ME. GOL.Pan yn ymyl y Butchers yr wythnos ddiweddaf, ar noson fwyn a thawel, cymerais chat fyfyrdodol ar ben y wal sydd rhwng yr heol a'r afon, gan adolygu tipyn ar fy nheithiau blaenorol, a phan ar ganol fy myfyrdod hapus, dyma glamp ohen gi naawr yn neidio yn chwimwyth tuag ataf, pryd yr ysponciais dros y wal i afon Tawy dros fy mhen, tra'r hen gi, druan, yn sefyll mewn dychryn ar ben y wal yn methu mentro dod yn mhellach ar fy ol. Wedi gweled llwfr- dra yr hen gi, meddyliais ynwyf fy hun am fyned i faddo ychydigy kam fy mod wedi haner wlychu yn fy ofn eisioes, a chwiliais am y man mwyaf cyflsus, a chredwch ch'i fi, mae baddo ar y tywydd poeth yma yn noble iawn er lies iechyd. Cymerwch gynghor gan y Llwynog bobl yr Ystrad, cerwch i'r pwll sydd dan y bont i faddo, a bydd yn iachaw- dwriaeth dymorol i rai o bonoch, yn enwedig i'r ychydig fenywod croenddu yna sydd yn byw yn 'Stryd y Dwr. 'Rwy'n credu fod cynffonau rhai cymeriadau yn yr Ystrad yn esboniad eglurhaol iawn ar eu cyfrwysdra a'u hystranciau. Cymered y rhai sydd yn siglo cynffonau drewedig yr hynt; nid yw pob cnawd unrhyw gnawd, er hyny. Halo 1 dyma rhyw hen gi mileinig eto yn aflonyddu arnaf-yn y byd, y Betws, a'r Ystrdd, o ran hyny, gorthrymder a gewch— a chyfeiriais fy mhwynt tua Ynyscedwyn ac heibio'r Starving, a meddyliais ynwyf fy hun mai enw hollol anmhriodol i'r ysmotyn yma yw 'Starving,' am fud yma ddosbarth o bob math o ffowls, ie, mae yn nefoedd ddaearol i Lwynog. Yn awr, dyma Taren Gwyddon o'n blaen, ac Ystalyfera draw yn y peUder; bu chwant arnaf groesi, ond nid eiddo'r Llwynog ei ffordd mwy na dyn, ac o herwydd hyn bu raid i mi dynu fy nghynffon tuag ataf, a chyfeirio fy nghamrau tua phwll Cwmnantllwyd yn llechwraidd fel y gweddai i lwynog, athynais yn mlaen heibio Waunycoed, gan dafiu cip- olwg ar rybudd wrth y gwaith hwn yn gorchymyn i'r gweithwyr nad oes neb i ddyfod allan o waith Cwmnantllwyd y ffordd yma. Hawyr bach Beth sydd yn bod fechgyn ? Biau mai da fydd genych glywed fod gan y LlwynOg galon a fedr gydymdeimlo a gweithwyr egwyddorol oblegyd pe dygwyddai i un o honoch gael ei daro yn glaf neu gael dam- wain, sicr yw y byddai anghyfleusdra mawr i fyned allan o'r weithfa. Yn ol fy nhyb i gyda golwg ar y rhai hyny sydd yn byw a bod wrth draed y mawrion, ac yn suo i gysgu eu cydwybod yn nghwyneb y weith- red fwyaf ddieflig, gellir dweyd ar ddydd eu hangladd 'a'r wlad a gafodd lonydd.' Er fy mod mor llwynogaidd byth ag y gallaswn, eto i gyd yr oedd rhai o bobl y gwaith yn syllu arnaf fel pe buasai cyrn carw ar fy mhen, nes peri mi agos estyn fy llaw a chyf. arch gwell iddynt fel fy mrodyr; ond och cofiais nad oes cam megys rhwng ambell i ddynl1 syrthio o'r sublime i'r rediculous, a bod rhai a'r luif dynion yn amddifad O'r gallu i fod ar safle ganol, ond cyhyd ag y byddont yn myned o-un eithafnod i'r llall. Am hanadi. o dan dreth fawr, brysiais i fyny dros yr inc ine, cyfarch Mr. William Thomas (Wil Ben), a gosod fy mhwys i lawr yn mhwll Ilif Cwmnantllwyd. Yn y fan syrthiais i drwmgwsg yn ddisymwth, a chefais fy hunan yn nhir y breuddwydion. Yno gwelais bethau rhyfedd ac ofnadwy. Yn fy mhreuddwyd gwelais wr ogerddediad penderfynol, ac o linach gwr mewn holy. orders yn dyfod i chwilio am waith, a gofyn- odd i'rmeistr: 'A glywso.,h chwi am rhyw un mewn rhyw fan ar ryw bryd yn awyddus am ryw un arall i wneuthur aim V Do bid siwr, y V,' meddai, gan chwyddo allan ei gist. 4 A mi eto yn breuddwydio, disgynr dd fy llyg iid ar picture gallery yn cael ei rhanu i ddau ddosbartb, ac unoliaeth rhyw family likeness yn rhedeg trwy y lbjniau yn y gwa- hanal ddosbarthiadau. Llinellau nodwedd- iad 1 un dosbarth f eddynt, tuedd i hawlio perthynas yn ol y cnawd, gcgwydd tuag at wyro oadiar lwybr dyledswydd, awydd am gyrhaedd swydd sogur, a dymuniad cryf am gyflawni triciau mwnci, nes peri i mi haner gredu-athrawiaeth Darwin, sef fod dyn yn di gyn oddiwrth y creadur cyfrwys hwnw. Llinellau nodweddiadol y dosbarth arall ceddynt, awydd am fyw ar deilyngdod eu hunain, ymdrech at weinydduucyflawnder yn mhob peth, sel dros y gwirionedd, ac ymes- tyniad parhaus at beld o gadael hyd yfory yr hyn a allant wneuthur heddyw. Ni wel-iis y rh i hyn, megys y mae arfer rhai, yn.ymwneud a phob cuwedl ddibwys, nes y mae hono fel caseg eira yn myned yn i'^y-f wy 0 hyd pa f yaf a drafodir ami, ond yn siglo eu taf. dauyn gyson fel cynff-n oen, a hyny mevui amddiflyniad i rinwedd a ni es. Ar hyn rJihunajg; ymysgydwais, a gweiais wIrwnedd b.veudd. yd y Ll\vyii"g. Yna tua 0' ch-vech o'r gloch y b-rcu, tynais yn niaen tua phen y p dl, pryd y clywais Mr. Cochyn Tal—creadur ysgyrnog, heb fod yn hollol goch nac yn ddu, ond rhywbethfel g ningen, vn gofyn i Mr. Tad Mawr os y-v bod yn pe.thyn i'r cMfMaM, a b d yn gariwr clecs i'r manoge y/4 g1- neud dyn yn danwr ? Beth syd < yn g'-vneud dyn yn litmnn? 0, me >dai lth. Tad Mawr yn gorfforaidd iawn, rh i diud i'r naill, a gweithio wrth y ty i'r' llall, "Da. iawn, campus," meddai Dai Cigydd Hen. "Ardderch, g yn "ir," meddai rhyw wr cadbenaidd arall. "Felly yn wir," meddai gwr gwraig i fardd o'r Allt. Diau eich bod chwi yn siarad oddiar brofiad, ac nid oes yr un wybodaeth fel gwybodaeth brofiadol." "Felly! felly!! felly! ebe Mr. Tad Mawr, nes oedd ei sain trwynol yn peri i mi gredu ei fod yn mreichiau cwsg, gan ym* bleseru yn nhir y breuddwydion; ond ar unwaith cofiais fod gwr wedi dweyd nad oedd ei fawrhydi byth yn breuddwydio. Y mae yr athrawiaeth byth, er hyny, fel un o gloron Jerusalem yn fy ngwddf, yn methu yn fy myw a'i llyncu. Y mae yn bosibl nad yw Mr. Tad Mawr yn gallu gwahaniaethu rhwng y gwir a'r gau, rhwng breuddwyd a sylwedd, ac felly ei fod yn ei anwybodaeth wedi byw ei oes mewn breuddwyd ac o gan- lyniad, feallai mai nid gweled dim mewn breuddwyd feddyliai y brawd, ond na wel- odd ef ddim yn ei ffurf wreiddiol a gwition- eddol. Wedi hyn, dyma'r awel foreuol wrth suo'n bruddaidd ar ei thaith yn dwyn i fy nghlust- iau y gair "ynfydrwydd," a chraig yr Allt yn adleisio yr un gair drachefn fel pe bydd- ent yn unol. genhadon natur i ddangos ffol- ineb contractors mewn gweithiau glo. Beth all hyn fod? ebe fi, gan neshau yn mlaen at ddrws y lodge, pryd yr atebodd rhyw ddyn mewn gwth o oedran mai Shanco oedd yn poeni contractors y front drift, y rhai sydd yn enill 10s. y dydd yn bresenol, tra yr oedd y rhai ereill yn methu enill 4s. y dydd. Ddynion trachwantus, ariangar, a beilch, a glywsoch chwi y dywediad hwnw, "Whilst among Romans you must live like Romans." Felly hefyd tra yn mhlith dynion, rhaid i chwithau ymddwyn fel dynion, ac nid fel ceffylau, neu cyn wired a bod y Llwynog o rywogaeth y ciT bydd rhaid i ini roi bias fy nhanedd i rai o honoch cynymadael a chwi. Y dynion, ymsynwch! cymerwch gynghor mewn pryd! Ohwareu teg i'r Bais, dywedodd eithat gwir yn yr yma^rodd hwnw, "Pùt a beg- gar yn horse-back alid he will ride to the d^vil." Fy marn ostyngedjg i am danynt yw. 111'1d oes angen am i neb geisio gwneud ffwl EbriU o ceb ohonytit, am y rheswm fod Batur wedi cymeryd y bloen. Felly gcbeithio 7 bydd yr hen argraffydd o'r Bbos mor gar- edig »g argroffa 44 Rooms to let unfurnish- ed" ar hyebysleni bychain mewn tiefn i'w gosod ar fu tMioeaau. Gwneled uxi yn y fargen i Mr. Tad Mawr, yr hwnyn oi ynfyd- rwydd a ymgymerodd a bod yn bitman, pan na wyddai fwy am sngndynydd nag y mae b roh daear yn gwybod am yr hsul. Am haner awr wedi wytÓ, pllon yr oedd y gloch vn canu, a phan ceddwn ninan yn ymlwybro taa'r lofel tech, clywais gi yn oyfa?th, a rhyw hurtyn yn gwaeddi, Ar ei ol, Dash; tyn ei berfodd fel edati o daa dy dreed." Rhaid oedd gosod fy nhraed yn y tir, ac felly yr wyf ar dori fy Dgwynt. Hanes Ybtradgynlais y tro nesaf. I

TO PERSONS GOING ABROAD. General Pagseagers and Steam Ship Agent. JAMES BEES, 19, Union Street, Liverpool, (Late with Cymro Gwyllt.) ALL Infomstion givro, and Priq'a nf at Lowest R«kte, CABIN and STEJ2R4><jJS, pet StHamer-8 going to New Y01 k, Boston, Philadelphia, Montreal, Portland. Qaebeclc, Baltimore, Halifax, Beanos Ayr es, Chili, Cape of Good Hape, Australia, and all puts of the World. Passengers booked to all parts of America, Cali- fornia, &c. Assisted Passages to Canada at zC4 15s. Fsea-ra from America exchanged, and Steamers Tick-t returned with all Particulars. All psrtoaa met on nrrival, and atpn to on board the Steamers. Tickets to get fri-nds home lit lowest prices. Cofier y Cyfeiriad- ,.v 10, Union St., Liverpool. D.S.-Gemr vmboti yn Nghwm Ahondda a R PHiiLits, Griffin Ion. Pentre. TABERNAOL, MAESTEG. CYNELIE Eittaddfod mewn cysylltiad agr Ts- po'dy Glc<fa Maesteg Msrthyr, dydd LIQQ, Medi SOiiia, 1878.. Beirtiad y Traethodan, y Fardiiotiiaeth, a'r Ad. ,.rddiidau- Mr. B. THOMAS (Alaw Dulais), Maes- t g. Y Ga-iiadaeth—Mr. W. PHILLIPS (Gwilym Cy- tt n), Aberdar. Llywydd y dydd-Mr. WM. WILLIANS, Manager Glofa Mfpst"g M-rthv. A'wainydd- Mr. JENKIN EVANS, Overman. Prif D-stvnau. £ s. c. I'r Cor a gaao yn orea Y Glowr,' gan G. Gwent 8 0 0- I'r Cor a gano yn oren • Ardderchog W,l\d y Brynil\u,' gan D. Emlyn Evans.. 3 0 0 Programmes i'w cael am gaining yr un; tcwy y post, c iniog u diu-a;, gan yr ysgrifonyd, JOHN" GRIFFITHS, Maesteg Merihyr Colliery, Maesteg, Bettws, ger Penybont-ar-Ogwy. CTNKLfR E'stpddCod ya r He nchod dydd Linn, C Medi 9fed, 1578, p'yd y gwobrwyir >mfteis- wyr llwyddianna mewn TrAetholAn, Caniad^u, Batddonfa^th, Cerddonatth, &c. Ceir mau^Iioa pellach n y dyfo-lol. Y MAE ROBERT JONES Am hvsb'. 8U n fod wedi svmnd o 12'i 16, DUKE STREET, ABERDAR, ao ynsicrhany b>4d y ll" goreu i wnith,,vvr i«c erf-i'l «r vr tmg'r prt»eenol i DILLAD NEWYDD, HETIAU, a Hefyd mae R. J. yn dymuco ar ei ewsmeiiaid 80 orci l i ddifod era DYl.D SADWRN, fel y oMit well rjflct i ddev-is eunw.,dcRu am ei bod mcr llawa a- ed Sidwrn. Cofiwoh yn ngos i FARCHNAD ABERDAR. HANES CROMWELL. D l g?n~m hyabis-u eia dai Uewwjr fod han&s r BOHWSIiL.. yr f wn a j rnddsnfroeodd yn y T'AR'AN am 36 o wythnoeau, yn awr yn baroj, ac i w giiei md atifon am dano. Y mie ll-.wer o dj niou ealwoc wedi d-nmuo ei gael Tn H;fri ii rfa un banes ana CROMWELL tebyg iddo wedi jmdrfatigos yn yt iaith Gsmraeg. Ei bris f rdd 1s. yr uu mewn p'-pvr, lo 6c mewn UiJn. ty d-i yn dda i r rhai Rjdd em ei gael arfom t- m dano yn fa. an nad llawer iawn o gcphít fyddyn yr argrcffiid cyntaf. AKfonsr yr orders am dano at M, sare Mills ond Lynch, 'T-rian' Office, Aberdare. non at Rev Edward Davies, 99, High Street, Rbymney, Man. TRECYNON SEMINARY. Master: W. James, B.A., (Lond.) THo ttest Qaerte- will cmmenca on Thursday. July 16th, 1878.. Goreu Arf, Arf Dyeg: TABERNACL, MAESTEG. BYDDED hysbrs y cynelir yr Eisteddfod Flyn- yddol yn y c^p d uchod, Nadolijr nesaf, 187? pr) d y g wobrwy It mewn Caniadaeth, BdorddolÙieth, Ac, Ceir manylion pellach yn foan. CYF ANSODDIADAU CERDDOROL NEWYDDION, GAN DR. JOSEPH PARRY. Y mao y darnsuc^nlyrol allan o'r OPERA GYMREIG, "BLODWEN," Gan DB. JOSEPH PABBY, i'w cael ar wa- han, gyda geiriau Cymraeg a Seisneg. Soprano Songs- Bhip. 9. 'Un Blodeaglwm o Bleserma 33. 0 t dywed, un awel y uefoodd.— Blodwen. Contralto Songs. 2, Svr Hywel, o'r Wyddfa.' 20. "Rwy"n cofio'r adeg driedwydd.'— Lady Maelor. Tenor Songt. 17. Can oanrriaethcl 8y Syweli Blodwen. • Tra byddo yr Helwyr yn hela.' 38. Syr Hywel's Farewell Song to Blod. wen in the Prison Scane,' Fy Allod- wor.F anwylj-d, fy mhob peth!' Syr Hywel. Bass Songs. 4. Becit. a Air,'Yup rydion y Dewrion a'r Da.'—The Bard. 10. 4 Yn ngwyneb y Nef. The Mork. 16. 'Mae Seren ofnadwy yn codi bob hwyr.' —Tbe Bard. 28. Song (the Bird) and Chorus, -1 Cyaur- wch eich Kodwen.' 29. «Atthuv'eDykg Bong.'—Arthur. 30. Mae'mmywyd bron arhedg.'—Arthar. 35 Mae seron wedi machlud.TheBvd. 36. Bu galed iawn y brwyd o.—The Bard* 41, The Prison fcfeace. Ai dyma'r Gell* Syr Hywel Wan ?'-Rhys Gwynn. Daetts. 5 a 6. Resit, a Duett, O garfcref yr Eryr y daetihom ein dan.'—Syr Hvnel m. Blodwen, S. a T. 13. 'Oydlawenhawn.Arthur so Elen, ø. a B. 17 a 18. Recit.. a Dnrtt, 'Hywel, be' ti'n geisio yma fl. Syr Hywel a Blodwen, S. a T. 23. War duett, I-Mre Cymrn'D barod.' Syr Hywel ac Ai thu-, T. a B. 25. Parting duett, I Fforwel, Ajthur.'— Biodwen ao Hywel, Ebn ac Arthur. 39. 'Mae ml o ysbrydioc.—Lady Maelor a'r Bardd, C. a B. quartette 7. "Rwy'n gwybod ay hanes.'—S.A.T.B. Solo. (Soprano) a Chorus. 9. Un Blodeuglwn.' Solo (Tenor) a Chorus. li'IftohafcHmi/ Solo (Bass) a Chorus. 28. Oyaurwch etch Elcdijpto.' Soprano Solo, Quartett, a Chorus. 31. Dead March, 'Taeown flodan ar y galon.' Qjiartett a Chorus. 40. 'Canwoh y Clychaa' (Chorus behind the Scenes). Choruses. 8. 'Shown faner&u' (Chorus behind th» tiooces). S.A.T.B.3 10. Wedding Waltz, Cyd- W ganwD, Hwre! 15. Huntsman's ObLorvs,'Talii Hu." T.T.B.B. (witn echo Qiartetts behind the Hoenea). 24. Soldiei s Choiua, M&e s *n rhyfel vn v • gwynt.' T.T.B.B. 37. Prisoners' Chorus. 40. Cenwch y clychau' (Chorus behind the Scenes) 42. Grand Finale, Molianwn y Nefoedd,' in fugue with Harlech. S A.T.B. Fall Series, in pepsr, 5s. Ditto, in cloth 7s. 6d. All orders must be accompanied with payment to— J. PARRY & SON, Aberystwyth. Hiraethgan Genedlaethol. Anthem er cof am y diwoddar GOHKBTDS. At wasanaeth eisteddfodau a chyngherdd- au ein gwlad. Yn y ddwy iiith ar ddau nodiant. Plis 4c. Pedair o Anthemau i'r Gynulleidfa. Ya hoiloS syml ao yn yr hea arddull Gy- mreig. Yn y ddwv iaith a'r ddau nod- iant. Pris 6c., neu 2c. yr un. ]. Ar lan Iorddonen ddofD.' 2. Wele, yr wyf yn safjul with y drws ao yn (',nro.' 3. Mi a godaf 8C a of- at fy 4. Ysbryd yw Duw.' telyn yr Ysgol Scl. At wasanaeth yr Ysgnl Sabbotbo'. Y geir- ittu gan y P:o!'ch. Th m a Lev-. Pris— Tonic, 4c.; Hen NOAKR.T, 6c. ANTHEM GYNULUSIDFAOLAR WAB- JEDIGABTH Y GLOWYE: Molwch yr Arglwydd. v ( Y Drydedd Fil ar U gain ar Werth.) Yn y Ddau Noaia* fc. Pi is 4c. Yr ITdgom a Gan. Anthem i'r Plant. Yn y tdwy ibith a'r ddau nodiant. P.ria 2c. Requiem Gynulleidfao. Er Cof am y dwpfiCM lEUAlf GWYLLT. (Yr Ug ein fed Fil ar Werth)* Yn y Ddau Nocii^rt. P is 4c. Y telemii goreu i lyfrw«ithwyr. Pob archob, gyda blaeu-tal, at- JOSEPH PARRY & SON, Aberystwyth. > •