Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
15 articles on this Page
SULGWYN YN MHONTARDAWE.
SULGWYN YN MHONTARDAWE. YSGOL ZOAR (M.C.)-FeI y mae yn arferol er ys blynyddoedd beliach gan yr yagol uchod ar wyl y Sulsfwyn i roddi gwledd o de a theisen i'w haelodau, felly yn unol a'r arferiad gwnawd yr un modd eleni, ac hefyd yn fwy parffeithiol, feailai, nag o'r blaen. Am un o'r gloch cyfarfuwyd yn y capel er ffurfio yn orvmdaith arddercbog i fyned drwy y lie. Talwyd ymweliad a thy W. Gilbertson, Yaw., a chanwyd yno amryw -donau o Swn v Jiwbili, a gwnawd yr un modi ag A. Gilbe tson, Ysw., yr hwn a ddangosodd ei edmygedd o'n hym weliad trwy ein cyfurch ag ychydig eiriau pwrpasol, ac hefyd rhoddi 1p. i drysorfa yr ysgol. Wedi hyn awd tiri Alltycham, a cliyfranodd y boneddwr hwn ei 103. fel arfer oddiyma aethpwyd yn union tua'r capel, Ile'r oedd y ryw deg wedi hulio y byrdd^u yn drefnus ar ein cyfer, er mwyn i bawb gyfranogi o'r danteithion; ac yna wedi i ryw wyth neu naw ugain gael eu gwala a'u gweddill, ffurf- iwyd yn un orymdaith eto er rhoddi tro ana y Dr. Griffiths. "Wedi iddo yntau roddi ei gyfsrchiad yn nghyd a 5s. i'r drysorfa, dych- welwyd tua'r capel i gael gwledd o natur arall, a hoco i'r meddwl; ac ar gyfer y wledd hon yr oedd rhyw nifer o aelodau yr ysgol wedi casglu yn agos i 2p. er rhoddi gwobrwyon i'r eystadleuwyr buddugol, ac awd yn mlaen a'r cyfarfod yn y dull a'r drefn ganlynol. Cafwyd llywydd, yn nghyd a beirniad i'r trasthodau a'r areithio, yn mherson y Parch. J. Edwards, Glandwr, yr hwn a'i cyflawnodd i foddlocrKydd cyffred- inol; beirniaid y canu oeddynt Mri. R. Morgan (Asaph Glan Dulais) a D. Davies; y sillebu a'r darllen ar y pryd, Mr. R. Davies. Cafwyd anerchiad byr a phwrpasol gan y llywydd, ac yna anerchiadau gan y beirdd, a daeth y rhai cynlynol yn rn laen:- Mri D. E. Richards, C. F. Williams (Gwilym Cynwil), T. Thomas, a D. J. Daniels. Cys- tadleuaeth i ferched dan bymtheg oed i ganu 'Y fam a'i baban un yn cynyg, a chafodd y wobr, sef Edith Glantawe. Adrodd, Peidiwch rhoddi'r temlau i fyny tri yn cynyg, goren, D. Rees. Beirisdieth y tiaethodau ar y Proffwyd Daniel • cyd- fuddugol, W. P. Evans a C. F. Williams, Canu, Dos cuddia dy ofid,' gan fechgyn dani un-ar-bymtheg oed; dau yn cynyg, goreu, W. Davies. Sillebu chwech gair o'r jsgrythyr; pump yn cynyg, cydfuddugol, D.E. Richards a M. E. Evans. Darllen ar y pryd; naw yn cynyg, cydfuddugol, D. E. Richards a R. Davies. Canu pedwarawd pump parti yn cynyg, cydfuddugol, W. P. Evans a'i gyfeillion, a W. Garnet a'i gyfeill- ion. Adrodd,' Bedd y dvn tlawd;' pedwar yn cynyg, cydfuddugol, W. Rees a M. E. Evans. Darllen ton ar y pryd pump yn cynyg, goreu, O. Daviee. Beirniadaetb y penillion i ysgol Zoar; goreu, C. F. Williams. Unawd i denor; pump yn cynyg, goreu, W. P. Evans. Araeth byrfyfyr; taith yn cynyg, goreu, D. J. Daniels. Adrodd. 'Yr'Iesu wrtho ei hun' (Telycog), chwech yn cynyg, goreu, D. Rees, Y fcrif don, Goleu yn y fifty*1;' pedwar parti yn cynyg, cydfuddugol, W. P- Evans a'i gyfeillion, a W. Garnet a'i gyfeillion. Erbyn fed gwaith y cyfarfod ar ten, yr oedj yn haner awr wedi deg o'r gloch, a phawb mor llonydd a phe buasent am eael cyfarfod arall wedi'n. Ymddy- gwyd yn foneddigedd i'r pen gan bawb, a:n aymuniad ydy" cael cyfarfod o'r un natur yn fuan eto. Wedi tain diolchgarwch gwresocaf i'r llywydd, yr hwn oedd wedi dosbarthu amryw lyfrau gwerthfawr yn mhlith yr ymgeiswyr aflwyddianus, ac wedi cyflawni ei waith mor dda, ymadawyd, ac ymddangosai pawb wedi eu llwyr foddloni. Ysgoi Zoar, asgell sirM,- yw hon 0 hen drefniad dwyfol; I ddecn dyn i ddod yn ol O'i hen awydd annnwiol. CUCYLL.
•■ SCIWEN—PETHAU CHWITHIG.
• ■ SCIWEN—PETHAU CHWITHIG. Peth chwithig yw gweled diaconiaid yn -J5 wylied y dram ddiweddaf i ddyfod o Gas- telfnedd bob nos Sadwra. Peth chwithig yw fod gwragedd yn colli y dram ddiweddaf, ae yn gorfod cael cynorthwy tteeill i ddyfod adref. Peth chwithig yw gweled gwrigedd di- aconiaid Ymneillduol yu myned i'r Eglwya "Wiadol yn aelodau. A Peth chwitbig yw fod diacon Ymneillduol yn myned i Lys y Mân Ddyledion i wadu ei tidyled, a chael ei brofi yn euog gan y barn- w, PdthchwitMg yw fod cwmni dwr Castell- lledd, neu yn hytrach yr awdurdodau Ileol, yn ein gorfodi i dalu am ddwfr pan y mae digon i'w gael yny-lie am ddim. *th chwithig yw fod cyn lleied o undeb corawl yn ffynu rhwng cerddorion yr ardal yn ngwyneb y manteision mawrion sydd yma. Peth chwithig yw fod rhai yn Dgwasanaeth cwmni y Dynetwr yn cael yn agos i bunt y dydd o «yflog, a'r gweithiwr caled ddim ond dau swllt a chwe' cheiniog. Peth chwithig yw gweled cardiau casglu ar draws yr ardal at adeiladu mur oddiam- gylch y fynwent blwyfol, a'r ficeriaid wedi derbyn cymaint o arian crogbrisol yn y gor- phenol oddiwrth gladdedigaethau, ac wedi cael y tir yn rhad ac am ddim gan y per- chenog. Peth chwithig fod y Methodistiaid a'r An- nibynwyr yh adeiladu dau ysgoldy, a hyny ar adeg mor wasgedig, o fewn i ddau cant o latheni i'wgilydd, at wasanaethyr Ysgol Su1, am fod y ffordd yn rhy bell i'r plant fyned i'r capeli, meddent hwv. (tiith pymtheg mynyd), a'r cyfryw gapeli yn llai na haner Uawn bob Sibboth. Peth chwi hig yw fod glowyr undebol ac egwyddorol, yn ol eu tybhwy, yn ymgymfryd a chwarel i gloddio ceryg ar ol gsdael gwaitb, at adeiladu tai yn y lie, a byuy ddwy gein- iog y percyn llai na'r caware wyr arferediq. Dyna i ti, ddarWenydd, ecghraifft o undeb- wyr y Brithdir. Y mae yo rfcaid i Mabon ddyfod yma i bregethuegwyddorioi undeb- ol i'r cnwarelwyr newyddion cyn elo'r drwiz yn waeth. Feallai nad oeddent yn meddwl fed niwed i ostwng pris y chwarelwr, druan. Na, gyfeillion, yr un peth yw egwyddorion yr undeb gyda pbob galwedigaeth. ERYR YR HOLL ORORAU.
[No title]
Dvwedir fod 25,000 o filwyr Ewsiaidd yn glaf yn r ghymydogaeth Constantinople o'r t¡¡phoids'}yplws, a chlefydan ereill, a'i tod yn ofni y bylid y nifer yn Uawer mwy mewn ycbj dig sm.er. 0
IBWRDD YSGOL BEDWELLTY.
BWRDD YSGOL BEDWELLTY. Ymddengys nad yw llawer o'r papyrau Seisnig yn cymeryd fawro ddyddordeb me wn dim ond pethau sydd yn dygwydd yn y tre- fydd lie y cyhoeddir hwynt. Ac er fod Bwrdd Ysgol Bedwellty yn nn o'r rhai pwysicaf yn Nghymru, riid yw eibenderfyn- iadau yn cael fawr o sylw papyrau Caerdydd a Merthyr. Gan y bydd gofod y DAlaAN yn caniatau, yr ydym yn bwriadu rlioddi hysbysrwydd Iled helaeth o benderfynindau V bwrdd uchod er mantais i'r miloedd o Gymry sydd yn byw yn mhlwyf Bedwellty, ac yn talu y dreth at gynal yr ysgolion y rhai sydd dan lywodraeth y bwrdd. Pan y dywedwn fod y bwrdd hwn wedi benthyca dros ddeng mil ar ugain o bunoedd at adeil- adu ysgoldai o fewn y plwyf, hawddi'n darllenwyr ddeall fod pwysigrwydd dirfawr yn perthyn i'w weithrediadau. Cynaliwyd cyfarfod misol y bwrdd ain y mis hwn Mehefin 12fed, yn ystafell eang y bwrdd, yn Earl Street, Tredegar. Y mae Mr. Lay bourne, cadeirydd y bwrdd, wedi ymadael o'r gymydogaeth. Yr isgadei»\y<fd Mr. J. D. James, Coed-duon, sydd wedi bod yn llywyddu y bwrdd am y chwe' mis di- weddaf. Yr oedd efe yn apsenol yn y cy- farfod diweddaf. Dewiswyd y Parch Edward Davies i weithredu fel cadeirydd. Yr oedd yn bresenol hefyd y Parchedigion T. T. Jones, G. Owen, a W. Williams. jn nghyd a Mri. J. Colquhoun, J. Pritchard, a LI. P. Jones. Yr oedd swyddogion y bwrdd yn bresenol, Mr. W. Hogg, c'erk and I/tap*dor, a Mr. Blessley, Architect. Darllenodd y Cleric gofnodau y cyfarfod blaenorol, a chymeradwywyd hwynt. Darllenodd hefyd lythyr oddiwrth y Lly- wodraeth, yn cyfarwyddo y bwrdd i ymuno a phlwyf Aberystruth, sef y plwyf nesaf at Bedwellty, yn llywodraethiad ysgolPontygof. Penderfynodd y bwrdd i roddi hysbysiadau yn y papyrau newyddion i Contrac ors anfon estimates i mewn am y cyfnewidiadau a'r gwelliantau sydd i gael eu gwneud yn yr ypgoldai yn Pontygof, Penycae. Gosododd yr Inspector y returns misol o flaen y bwrdd. Yn ol y rhai hyny ymddeng- ys fod nifer yr ysgolheigion ar lyfrau yr ysgolion o dan y bwrdd yn 5,314. Yn bres- enol ryw amser neu gilydd 4,387, average y nifer yn bresenol 3,648. Yr oedd 2,681 yn bresenol o dan dal o ddwy geiniog yr un yn wythnosol, sef plant o saith i dair-ar-ddeg mlwydd oed; a 1,708 o dan saith mlwydd oed, yn talu ceiniog yn wythnosol. Cyfan- swm am y mis o daliadau y plant £ 126 lis. 8c. Ymddengys wrth y nifer uchod fod y rhif ar y llyfrau yn agos iawn i'r nifer a ddylai fod yn yr ysgol. Yn ol 36,000 o boblogaeth, dylai 6,000 fod yn yr ysgol ddyddiol. Y mae ar lyfrau ysgolion y bwrdd 5,314. Y mae hyny yn llai o 686 nag a ddylai fod. Ond y mae gan y Pabyddion ac Eglwys Loegr rai ysgolion yn y plwyf. Y mae nifer y rhai ant i'w hysgolion hwy yn 669 o leiaf. Felly nid oes ond 17 yn ol o'r nifer angenrheidiol yn yr ysgolion, a chyfrif y rhai sydd ar lyfrau y bwrdd ysgol. A chy- meryd yr average attendance yn yr holl ysgol- ion, rhai y bwrdd a rhai y Pabyddion a'r Eglwys, y nifer yw 4,317. Y mae hyny yn fyr o'r nifer 6,000 angenrheidiol o 1,683. A bydd yn rhaid, yn ol y gyfraith, gael rhyw foddion i'r nifer hyny fod yn yr ysgol Darllenodd y clerk lythyr oddiwrth y Llywodraeth yn dweyd fod camsyniad wedi ei wneud mewn cysylltiad ag un ysgol gan y Llywodraeth, ei bod wedi pasio heibio i un mater mewn ysgol dan y bwrdd a ddylasai ddwyn 917 grant. Trwy fod y clerk, Mr. Hogg, wedi anfon at y llywodraeth yn nghylch v camsyniad, cafwyd y £1 ï. Swm y giant at ysgol Pengam am y fiwyddyn yn dibenu Ebrill 30ain. 1878 yw j £ l80 9s. 4c. Dywed Inspector y llywodraeth am yr ysgol hon fod gdrmod o blant ynddi i atab y He. Dangoswyd fod yr ysgol hon ac ysgolion ereill yn llwyddianus iawn. Triniwyd llawer o faterion yn y cyfarfod.
MARWOLAETH A CHLADDEDIG-AETH…
MARWOLAETH A CHLADDEDIG- AETH JOHN RISIART, Neu yn fwy adnabyddus Shon Risiart, tad- yn-nghyfraith Homo Ddu, Tonypandy. Y mae ambeU un yn croesi o'r byd hwn i'r byctysbrydol, &hyny mewn ychydig o oriau. Gy4a ein bod yn ei dderbyn i fodolaeth yr ydym yn gorfod ei 6styn yn ol i freichiau angylion Duw. Ond nid un o'r cyfryw oedd Shon Risiart; na, cafodd ef groesi y byd hwn bron yn y cyfeiriad tlotaf arno. Yr ydym yn colli ambell i gyfaill fel pe byddem yn colli yr haul o'r ffurfafen ar ganol dydd; ond am Shon, cyfododd ef yn y boren, a llewyrchodd drwy y dydd, a chaweom ei weled yn machlud yn naturiol dros frynia?u amser, a chymylau y byd materol yn nofio y naill ar ol y Hall er cuddio y gwrid santaidd oedd yn ei amgylchynu pan ogwyddai ei ben ar glustogau ffydd i farw. Ganwyd ef yn y Dipwn, ar dir Ystrad Fychan, gerllaw Treorci, Cwmyrhondda, yn y flwyddyn 1794; felly cafodd oes hir, a gellir dweyd heddyw uwch ei fedd, "Yr hyn a allodd hwn efe a'i gwnaeth." Ni chafodd nemawr o fanteision addysg foreuol, eto, er yn ieuanc medrai ddarllen ei Feibl yn dda, ac yfai yn helaeth o ysbryd y peth byw sydd yn llanw croth pob llythyren o'i fewn. Nis gwyddom a oedd ei rieni yn grefyddol yn nechreu eu bywyd ai peidio; ond os nad oeddynt, cawn i ysbryd Duw ddifa y lien, a llewyrchu i'w galon ef pan ydoedd yn dra ieuanc. Yr ydym yn teimlo nad yw enwad- aeth yn un o anhebgorion ffydd yn Nghrist; eto wrth sylwi ar Shon, ni fyddai yn gyfiawn ynom edrych arno yn annibynol ar enwad, gan ei fod wedi llafurio cymaint mewn cy- sylltiad a'r cyfrvw drwy ei oes. Bedyddiwr ydoedd, ond nid Bedyddiwr yn cauad pawb ereill o'r "wladwell" ond ei hunan; na, Bedyddiwr wedi ei eneinio mewn gostyngeiddrwydd a thynerweh calon. Bed- yddiwyd ef yn nghapel yr Ynys, Ystrad, (Nebo yn .bresenol), yn 1804. Enw gwein- yddwr yr ordinhad ar ein brawd ydoedd Ben- jamin Davies, Penyfai, yr hwn sydd erbyn hyn wedi "tewi yn y tywod." Mewn yspaid symudodd Shon o fro ei enedigaeth i Gwm- Ogwr-fach, i wasanaethu at y ffermwyr. Er fod arferion llygredig yn ffynu yn uchel yn y wlad y dyddiau hyny, a chfetydd a chrefydd- wyr yn cael edrych arnynt yn bethau isel iawn, eto beiddiodd Shon fyned a'i fantell greiyddol gydag ef i'w le ne^ydd, a.c efe yw y sereitigyutaf y maegenym hanes am dani a gyf dodd Uuw i gynrychioli enwad y Bed- yddwyr yu yr ardal dan sylw. y mae crefydd yn ein hoes ni wedi myned yn beth mor gyffredin nes y mae dy -n ni teimlo yn faich arnyht deitbio 6mvari2r milltir i unrhyw gyfarfod crefyddol; ond yn amser boreu Shon nid oedd nemawr i gapel drwy yr holl wlad. Yr oedd yn teimlo yn falch weled gwawry "Sabboth lion" yntori. Teimlaieiholl gadwynau yn myned yn rhydd- ionachychwynaidrosymynyddoeddathrwyy pantau o Glvnogwr i'w hen gartref yn Nebo, yn yr Ystrad, i yfed "didwyll laeth y Gair," a hyny bob Sabboth ie, a diamhau pe caem fap o'i deithiau yn yr amser hwnw, na chaem 61 ei benliniau yn ffres arno o dan ami i graig yn ngliesnl y bryn a phe gallem ar C, yr un pryd ganfod i'r ysbrydol, na; welsem ami i angel yn ei ddilyu er clustfeinio ar ei weddiau a'i ganiadau yn tori ar wefusau y gwynt. Yn y tangnefedd byw a orphwysai ar ysgwyddau y mynyddoedd hyn yn yr adeg hono cafodd luaws o brofiadau melus; ie, yr oedd ei daith bob Sabboth megys yn golchi ei enaid oddiwrth fudreddu y byd. Efe fu yn offervnol i sefydlu yr achos Bed- yddiol yn Melin-Efan-Dd u, sef Paran, yr hon eglwys sydd yn flodeuog erbyn heddyw. Yn y cyfnod hwn ar ei fywyd yr oedd yn fedd- ianol ar lais ciira somarus, a medrai ganu yr hen donau gyda y fath rym a brwdfrydedd nes gwefreiddio ei wrandawyr bob amser, yr hyn a'i gwnai yn dra defnyddiol yn y cylch crefyddol. Pan yn ddeg ar hugain oed pri- ododd. Cafodd bump o blant, tri mab a dwy ferch, y ddau hynaf o ba rai ydynt wedi eu claddu er ys blynyddau-un yn mynwent Ffrwd Amos, Cwmyrhondda, a'r Hall yn America. Enwau y tri ydynt fyw yw Wil- liam, Efan, a Kaete, yr hon ydyw priod yr hen fardd anwyl a gwladgarol Homo Ddu. Gweithiwr difefl ydoedd Shon drwy ei oes. Wedi iddo ddychwelyd o Felin-Efan-Ddu i Gwmyrhondda drachefn, bu a'i holl egni gyda yr achos mawr yn Ffrwd Amos, ac eil- waith yn Tonypandy. Collodd ei briod er ys deuddeg mlynedd ol, ac oddiar hyny hyd ei farwolaeth bu yn cael ei noddi o dan aden lydan a chynes yr hen Homo a'i briod ddawr a llafurus. Cafodd gy?tudd trwm; ond dan driniaeth ei unig ferch a'r. Drefn fawr yr oedd yn hynod dawel. Clywsom ef yn dweyd y nos Sadwrn olaf y bu yn fyw ar y ddaear fod Glyn 4chor yn arw iawn, ond nid yn dywyll iddo ef. "o! na," meddai, "y mae crefydd yn talu ei ffordd. Y mae yr Iesu yn achub pechaduriaid, a thrueni na fyddai rhagor yn credu hyny." Nos Fawrth, Mehefin 4ydd, 1878, daeth galwad uniongyrchol arno, ac ymollyn^oddyn dawel i freichiau ei anwylyd, wedi boa yn ddiacon ffyddlon gyda y Bed- yddwyr am fwy na haner can'mlynedd. Y dydd Gwener canlynol daeth llu dirfawr o bell ac agos i'w hebrwng i dy eijiir gartref. Gweinyddwyd ar yrachlysur gan y Parclh J. R. Jones, gweinidog yr eglwys yn mha un yr oedd yn aelod. Yr oedd Mr. Jones, fel arfer, yn ddoeth a llawn o deimlad galarus. Heddwch i lwch yr hen sant yn mynwent Ffrwd Amos hyd nes chwytho yr angel yn yr "udgorn meingorn mawr," er galw ei lwch i ymffurfio yn gorff i gydoesi a'i enaid yn y gogoniant nefol, heb gwrdd a marw mwy. Y mae galar dwys drwy y gymydogaeth ar ei ol. Bendith y nefoedd ar ei blant a'i wyrion. Mae bywyd Shon M Ilinell loew O'r byd i'r bedd Nid tarnn oedd, ond Cristion hoew, Yn Hawn o hedd; Pan oedd yn leasee plaaw/a ynddo hedya' A ymddsdblyga mewn anfirwol wanwyn, Ffyddlon oedd, ond nid ffyddlondeb Oedd bri y IIBDt, Ond calou ]&n yn curo mewn doethineb, Fel dwfr y nant; Ei angladd oedd yn adgyfodiad golau I f/wyd pur, a gerddi o rinwtddau. Bu'n oedi'n hir c, ar lan yr ttfon" Yn ymyl not, I wrandiw ar rnadan o-yfion Yr afon gref; Ond gon 1 nos dTstawmd rhu y tonau, Ao yn yr ast y croesi dd dros ei btigau, Ca'di hw ei ferch hyd ymyl an A Rorau'r bjd Oddiyno n mlaen ca dd Grist a'i wenaa I danio i fryd; Mae Shon yn fyw, os yw ei gorff yu huuo, A'i fywyd ar ei weryd yn blodeno J. Fenygraig. T. CYNPELYN BENJAMIN.
. DOWLAIS.
DOWLAIS. Nos Iau diweddaf, yn Libanus, capel y Methodistiaid C-alfinaidd, cafwyd perfform- iad cyflawn o Cantata y Plant,' neu ymgom y bachgen a'r adar, gan gor y plant. Cy- merwyd y gadair am haner awr wedi saith gan Mr. W. Morgan. Pant. Chwareuwyd ar yr hamoniam gan D. Bowen, Dowlais. Arweinydd: John Lewis. Dechreuwyd trwy i'r plant ganu ton, a solo ar yr harmonwm gan D. Bowen; a thriawd gan Mrs. H. Evans (Eos Cymru America) a'i chyfeillion—' Duw bydd drugarog.' Yna aethpwyd yn mlaen a'r Cantata. Daeth tyrfa luosog yn nghyd ac yr wyf yn meddwl i bob un i gael ei lwyr foddloni, a chael gwerth yr arian a dalodd am fyned i mewn. Yr oedd y plant yn cynhrychioli yr adar, ac yr ydwyf yn sicr lddynt ei cynhrychioli mor agos byth ag y gallant. Gobeithio y bydd llwyddiant yn dilyn y perfformiad. DAVID J. DAVIES.
Y BABELL, GER A BERTAWE.
Y BABELL, GER A BERTAWE. Dydd Llun Sulgwyn bu Ysgol Sabothol y lIe uchod yn nghyd a'r gangen berthynol iddi ar orymdaith drwy ran o'r gymydogaeth sydd yn dal cysylltiad a maes eu llafur, a dychwelwyd tua phedwar o'r gloch i'r festri i fwynhau ein hunain a gwledd o de a bara brith, yr hyn sydd, bellach, yn arferiad gan wahanol ysgolion yr ardal. Ac wedi gorphen gyda'r wledd ddanteithiol hon) ni gawsom wledd o natur arall, yr hon a gariwyd yn mlaen yn b.enaf gan y gangen ysgol yn a drefn a ganlyn, dan lywyddiaeth Mr. W. Davies :—Anerchiad gan y llywydd yn bwr- pasol iawn. Adroddiadau gan D. Rees a J. Roberts. Deuawd gan E. ac R. Evans yn swynol iawn. Dadl rhwng Margaret Ann y W. D. Roberts. Canu y don 'Nashville' dan arweiniad' John Rees, 7 mlwydd oed. Adroddiad gan Isaac Anthony. Dadl, (Y pm a'r nodwydd/ gan J. W. a D. S. JoDes Canwyd penillion o waith Cadifor i'r te gan D. Williams, ar yr alaw 'Mae nghalon yn Nghymru,' yn swynol dros ben. Canwyd y don Wyddgrug' eto dan arweiniad John Rees. Holwyd y plant mewn penod o lyfyr 'Cynorthwy 1 gymunwyr ieuanc' (T. Levi), gan D. Rees. Anerchwyd y cyfarfod gan amryw o'r athrawon. Terfynwyd y cyfarfod trwy ganu yr hen don orfoleddus, 'Bydd myrdd o Ihj'iedclodau,' allan o anthem goffadwriaethol Ieuan Gwyllt (Pcncerdd Gwyne-id), Ymadawodd pawb wedi eu liwyr foddloni. MANOD.
AT Y BEIRDD.
AT Y BEIRDD. Cyfeiried ein cyfeillion y Beirdd eu holl Gyfansoddiadau Barddonol yn y modd ac i'r cyfeiriad cantynol:— D. W. JONES (Dafydd Morganwg), Hirwaun.
CARIAD Y MORWR.
CARIAD Y MORWR. Pan oedd y gwynt yn rhuo, A'r tonau'n Ilucbio'r aig, Mi welais ferch yn wylo, Gan eistedd ar y graig; Draw dros y Hi' berwedig Hi rydd obeithiol drem, Arwyddai'r goron helyg Ei galar am ei gem. Yn hidl wylai'r dagrau Tra'n sisial gair fel hyn, Gorphwyswcb, ffyrnig donau, O 1 gorphwys, greulawn lyn; Mae deuddeg mis, a hefyd Ryw naw niwrnod hir, Er gwelais fy anwylyd, Er pan adawodd dir/ Masnacbwr a gnnfyddai 'R tymhestloedd gyda braw, Os collodd ei drysorau Yn y dyfnderoedd draw; Ond beth yw coll meddianau At rwygo mynwes merch, Trwy gladdu rhwng y tonau Anwylaf nod ei serch. Yn natur, dim a wnaethpwyd Yn ofer glywai i; Os felly, pa'm y cuddiwyd Mewn moroedd creigiau lu? 'Does llygad byth a genfydd. Y creigiau hyny fu 'N dinystrio'r morwr ufydd, Yn dryllio nghalon i.\ Fel hyn yn dra phruddglwyfus Mewn galar oedd y fun, A'r awel oer gwynfanus Wna'i chalon yn fwy blin; Pan ar y don canfyddai I' Gorff ei anwylyd cu, Fel lili gwywodd hithau, A marw a wnaeth hi. CendL GWILYM RISIART.
,)Y LLAW.'•
,) Y LLAW. '• Hoenus forwynig hynod-wna odiaeth Genhadau'r gydwybod • Ydyw y law, model od Ydyw o law y Duwdod. Ystrad. TEGANWY.
Advertising
WANTED two or three GOOD JOINEES and one CARTWRIGHT. Apply to Mr. David Roberts, Builder and Contractor, Fourcrosses, Festiniog, N. W. 0 CYHOEDDIADAU CYNALAW., YFFRAETHEBYBD npu Qymhorth i Chwer. thin: stf cafg.iad o Ff aetheban ao Ystorfau difyrus. Pris, mewn amlen hardd, la Hi^n, Is. 6c. Y Cymhorth' hwn ormerth o-ni i dir Nad oes bosibl peidio Chwerthin! wedi'r trin tro, tro I"n hbtal Gymborth' eto.— WatcynWyn. All srgraffi-id. pri- 6c, yn y ddau nodiant, CMRU. GWLAD EIN TADAU Can a Chydg^II, gyda geif- isu Cym-aeg a Seisnaog. Derbynia y Gan hon gan- moliaeth uohaf ein prit cerddorion. Can Chydgan, pris 4c HEN WALIA GWLAD Y GAN. Dywed un bardd-gerndor am hon, Fa Ie bynaj v clyvraf nichanu, y mae jn swyBofy nghaion yn lan Y trydydd'argraffUd, LLAWENYDD Y GWAN- WJN :„Rh;in- £ n i T.T B.B prig 4c.; Sol-ffa. 2c. Gan Proff. W. A Williams (Gwilym Gwent).- Y mae v darayn b wn "D un rhagcrcl at wasan .eth cyngherddf.u ao eisteddfodau. Fob archebion i'w hanfon •■t D. L. JONES (Cynalaw), Argraifydd a Llyfrwerthydd, T> O » B.-iton Ferry. D.S—Argreffir pob math 0 weith am trisoeid gwir rasymol. LLINELL YR ALLAN. Agerlongau Llythyrgodol Breiniol. YMAE y linell hon m cvryg manteision neill- duol, a dylai ymfudwyr i uorh-. w ran o Ganada neu yr Unol D*laethau, 08 ydytt yn awyddns am I-achub adin ac smscr, ymofyn a T. L. JONES. S?rvddfi'r Aberdafc Times, Ab=rdar- J. W. JONES, Dilled/dd, &c., 67, Oxford Street, Mountain Ash OWEN MORGAN, Siberia Villa, Llanwyno Road, Pontypridd nen <* ALLAN BROTHERS AND CO., James Street, Liverpool. C. SCHWERER, Watchmaker, Jeweller, Silversmith, Optician, &c., &c., 18, Commercial Street, Aberdare. SCHWERER'S "Watches to Buit all chases of purchss'-rs. SCH WFRFR",G Watches of the best English and Foreign make. SCHWERER S Gold Patett Livers from J610 Ha SCH WEREtt S Silver Patent Livera at j64 4a. £ 5 6s up to t7 7s. SGHWERER'S ofold Geneves jM 4s, £ 8 5s.. uo t6 Ele lea SCHWERER'.S Watches are always ready for ape. beini? skilfully timed and adjusted. Purchasers > oannot do better than send IO me for a Watch which will be supplied or forwarded to any addrffa on receipt of P.O O. SCH WERERS Eight-Day Clocks, Ordinary Clocks, Timepieces, &o tf the best end newest designs. SCHWERER'S Silver GQods in great va-ietp. SCHWERER'S Electro-Plate of theneweét and boet dfi^criptirn. SCH WEBER'S great stock of Speotacles, com- prises kinds, on .QoW, Steel, and Shell Framea SCHWERER repairs all kicda of Watches, Ckcks. Jewellery* Plate, &o., in the bellt at vie. SCHWERER fifcgs reiipectfu ly b thank the Public for theit^st Manage, t uetinA a continuance of the same Os ydych am Oriadur o'ffcth erf n. ewch at C. SCHWERER, Commercial fffre&t, Aberdare, T mae Cymdeithas A Merthyr a Dowlais. barodi roddi banthy?, ar Mortgage, ar y Rhybydd B^raf, symiaa o xioo i xio,ooo, i'w talu ynA ^n Gyfranau Misol neu Chwart rol. Y mafi tenths cwyr yn y Gymdeithas hon fanteis- ion arbenfg na cheir mewn Cymdeithasau ereill, neu gan bereolJau unigol. Teiir y treulian c.'freith'ol gan y Gymdeithas, a dyogelir annibyniseth y Ben- thycydd, oyhyd ag y p^rhei'- i da'u yr ad-daliad»u addawedig. (ran y Cofrestrydd den Gyfraith y Cym- deithasau Cjfeillgar. Cedwir y dirgalwch manyiaf, Dymuna y Cyfarwyddwyr hysbysu eu bed yn bar. d i dderbyn symiau o arian fel ariVn benthyg ar v telerau canlynol 0 etw X4 y cant i w galw ar ddau fia; £ 4J y cant ar bedwar mis; a jEo y oant ar ohwech mis. Am bysbrørwydd pqlleeh ymofyner a Mr. E. ROBERTS, yn Swyddfu y Gymdeithas, 34, Victoria Street, Merthyr. THE ABBBDABB Harmonium ct Cheffionere Organ WORKS. ESTABLISHED 1868. Z o. 0 z B. H. PHILLIPS, Harmonium Manufacturer and Inventor of the Cheffionere Organ, WISHES to inform the Public tint lie Hires Harmoniums. Pianos, and Cheffionere Or- gans. All lovers of Music can now easily have an Instru- ment in their possession. Harmoniums from j64 4a. to XRO. Cheffionere Organs from £ 10 10s. to £511. Pianos from JE15 to JE66. Hiring System, List of Pricps, and Testimonials on application. Note the Address~ 5, CANO. STREET, and 6 & 7, GADLTS ROAD, ABEBDARE. GYMRU, EEWCH AT Y CYIIROI Peth NfWydd yn Aherdxr I DYMUNA B. II. PHILLIPS YSBYSU v ei f)d yo barod I hurio HDODRBFN TAI o bob math, o wueuthur- lad cartrtfol, trwy dalu Degf Swllt y Mis. Dyma gffle i bob un i gael ei dy wedi oi ddodrefnu yn hardd, heb weled eisiau ei ariaa. Dymuna B. H. PHILLIPS hysbysu i'r Cyhoedd ei fod wedi prynu bTOC newydd a helheth o DDEFNYDDIAU COFFINAU, sef Trimmings, am Brisoedd Rhad, a thrwy hyny RAIL WKEUTHUE COFPINAU YN EHATACH NA NEB YN Y LLE. Cyfelrfad- B. H. PHILLIPS, 5, Canon Street, and 6 and 7, Gadlys Bpad, Aberdai e. tBA LSAM QFH 0 N EYt Gwellhad meum pum m^jnyd oddi- unih Beswch ac Awwyd. OS ydych yn dyoddef nos a dydd oidiwrth beswch poenus, ac o'r braidd yn analluog i siarad, cerdded, neu ianadlu, dylech ddefn- yddio WILLIAMS' BATLSAM OF HONEY at Bes- wch, hen AnwydjByMer Anadl, Crygni, Poeri Gwaed, Croup, Influgnza, Barfodedigaeth, etc.. Y mae rhagoriaethaii neillduol y Balsam yn ei effeithiau iachaol yn rhyddhau cryn- hoad yn y llwnc, yn galluogi y claf i boeri yn rhydd, ac i anadlu gyda rhwyddineb tra yn gorwedd. Y mae yn gweHhau y doluriau a deimlir bob amser yn y fynwes oddiwrth beswch parhaus a thrwm, ac wedi ei gymeryd bydd i'r dyoddefydd fwynhau bendithion cwsg esmwyth. Y mae yn rhoi gwaredigaeth lwyr o dditfyg anadl, a rhyddhad o'r peswch sydd yn ei ganlyn. Hbag peswch, anwyd, &c., y mae y feddyginiaeth oreu, yn hawdd ei gymeryd, ac yn hynod am ei efteithiau iach- aol a buan. I blant yn dyoddef oddiwrth y PAS, nid oes ei gyffelyb y mae yn rhoddi gwellhad uniongyrchol. GWELLHAD RHYFEDDOL I BLENTYN. Gwnaeth un botelaid o'ch Balsam of Honey les mawr i fy mhlentyn chwe' mis oed, yr hwn oedd yn grug o'i enedigaeth, ac yn rhy wan braidd i anadlu. Y mae yu awr yn holl iach. CHARLES MATHEWS. Cwmdows, Colly, near Newbridge. GWELLHAD HYNOD O'R CROUP. Garedig Syr,-Da genyf allu dweyd i'ch Balsam I ¡f Honey achnb bywyd fv mhlentyn, yr hon oadd ar y pryd yn dyodcef oddiwrth y Croup. Cafodd lawer o esmwythder drwy y ddos gyntaf, ac y mae eich meddyginiaeth wedi ei hollol iachau.-Yr eidd,)ch, &c., Llanelli. JOHN SHIPTON., GWELLHAD PWYSIG O'E PESWCH, HEN ANWYD, A CHRYGNI. Cefais. lwyr wellhad o'r doluriau blaenorol trwy gymeryd eich meddyginiaeth werthfawr a rhiuweddol, a adnabyddir wrth yr enw Williams' B-ilsam of Honey.' Dywedaf wrth ereill fyddo yn dyoddef felly, 'Dos a gwna yr un modd. —Yr eiddoch vn serchog, Trealaw, Rhondda. PAECII. J. EVANS x Ar werth mewn costrelau Is. Ik., a 2s 9c., gan bob Fferyllydd. Y mae cryn ar- bediad wrth brynu y costrelau mwyaf. Darparedig yn unig gan— D. WILLIAMS, Fferyllydd, GAIIxs, Aberda?V NEWYDD DA I GLEIFION CWM. ABERDAR A RHONDDA. Anfona D. Williams, Chemist, Gadlys, Aberdar, ddwfr cleifiion i'w alalysio y* ddyddiol i T. Davies, M.Y.C.S., Convil, Car. marthen. AT DRIGOLIOS CWMBACH A'R DYLCHOijjDD. DYMUNWYF rn ^areii? hysbysu fv mod yn. btrod, ar 7 rr-vbudd IIrinf. i dderbyn archeb- ion (orders) am Ooffiuau (a phob Saerwaith), a, sicrhaf waith d. am y pHsre.id fh ttf. JOHN OWENS, 29, Rose Bow, Cwmbach. Impurity of the Blood. Unless the blood be kept in a pure state the constitotlOB aansfc be weakened and disease sapervene. These wonderful Pills possess the power of removing or neutralizing all con- taminations of the blood and system generally. They quieUyg but certainly, overcome all obstruct! ons tending to produce ifl health, and institute regular action in organs that are faulty from irritation or debility. The dyspeptic, weak, and norrouf may rely on these Pills as their best friend and comforter, as they act upon the main springs of life, and thus save thousaadll from a premature grave. Complaints of Women & Children. The very mild and painless action of these invaluable Pills recommends them to ev ery household as a remedy for the firs3 departure from health. Any mother, nurse, or young- parson guided by the directions which accompany each box of Holloway'll Pills, has at once available means for checking dinriinfi purifying the blood, and expelling from the system all gro** unmoors. They are indeed, at aU ages, the female's trifld friend. Disorders of the Liver with Flatu- lency and Indigestion. Loss of appetite and flatulency are usually the forarumw of stomachic disease. These famous. Pills exercise the most tolutary power in all affections <Jf the liver, and all irrcgtxlariti&B the stomach and bowels; they restore a healthy function to £ r&ry internal organ, overcome all obstructions^ cast OQt 41 Impurities. Weak Stomachs.—Impaired Digestion. The widest cannot enumerate one tithe of the distressing symptoms arising from enfeebled digestion, all of which may be readily dispelled by these admirable Pills, as they rouse the stomach, liver, and every othdr organ of digestion to that aealthy tone which fully enables them to convert all food and 3 ink to the nourishment of the body-hence, these Pills are the i irest strengtheners, and the safest restorative in servousnesi) asting, and chronic debility. } The Pills and Ointment are sold at Professor SotjI.owAT'a Establishment, 533, Oxford Street, London, also by nearly Bvery respectable Vendor of Medicine throughout the feSvilisad World,' in Boaes and Pots, at Is. IJd, 2a. 9d., 4s. 6d., lis., 22s- and 33s. each. The smallest Box of Pills contains four dozen; f and the smallest Pot of Ointment one ounce. Full printed directions are affixed to each Box and Pot, ani San be had in any language, even in Turkish, Arabic, Armcniaou Persian, or Chinese. NP. 16-1 Jjj
| , MEL.
| MEL. Mawr ei glod, mer y blodau,—yw'r mel Gluda'r mwyn wenynau, Yn un haid delaid fel tau I aurlorio'r parlyrau. TEGANWY.
:BETH YW'N BYW YD i
BETH YW'N BYW YD i Beth yw'n bywyd? Gwenol gwehydd, Cyflym ddirwyn mae i ben Ein gweithredoedd ar eu gilydd, Megys lliwiau llon ar len; Teg laswelltyn yw'n ymestyn Yn ei dlysni boreu ddydd, f Cyn yr hwyr fe wywa'r gwelltyn, A'r blodeuyn mwy ni fydd. Beth yw'n bywyd? Teithiwr ydyw Drwy anialwch eras y byd, Deddfau arall fyd yn edliw, Gan ei yru mlaen o hyd; Nid oes iddo un arosfa Yn y babell briddlyd hon, Nes bo niwl y stormau ola' Yn teyrnasu ar ei fron. Beth yw'n bywyd? Rhagymadrodd Pregeth tragywyddoldeb maith, Wedi hyn ni gawn ei hadrodd Pan fydd sylwedd ini'n ffaith, Y'ngwydd engyl glan gogoniant, Y'ngwydd gorsedd Duw a'r Oen, Moli'l.' hwn, mewn mawl a moliant, Brynodd fywyd trwy ei boen. Trecynon. CYNONLANC.
v Y GWANWYN.
v Y GWANWYN. Groesaw, wanwyn mwyn a mad,—dy wenau Gwir dyner yn wastad Ddyg pob pau yn glau drwy'n gwlad I wiwfwyn fri yn gufad! 'R ameithwyr clau a hauant-yn y maes Drwy'r misoedd mewn mwyniant; Rhoi eu nerth i'r tir a wnant Holl heddyw er ein Uwyddiant. Yr haul gwiw, ar ol gauaf—a'i oerfel, Yn wirfad ddwg wanaf # Egin ein bro'n geinion braf, Trwy ei wenau tirionaf. Gwerdd orchudd gu ardderchog-a welir Dros wiwlon fyd gwridog; Mae pob bryn a glyn dan glog, Yn odiaeth a godidog. Y purlan wlith fel perlau-arianaidd Goronant y llysiau, A!r swynol heirdd rosynau Yn mhob llonwych burwych ban. Clywch fawl per clychau filoedd,—a'u sein- Yn swyno'r ardaloedd; [iau Per eu rhin, heb un flin floedd Yn tori swyn y tiroedd. Dyfod mae y defaid mSn—yn un cor Mown cariad mwyneiddlan, Gan frefu peraidd gu gan Nes lloni llys holl anian. Darlun o'r nef fad eirli.w,-ac adlais Cu odlau serch hoifwiw; Ein Hior gwycb, tyner a gwiw, Yw y gwanwyn gwir geinwiw. Llanelli. Ap ELLI.
Y CWRW.
Y CWRW. Y cwrw, rhyw ingoedd chwerwon—a bair I'r byd, trwy greu meddw on; E dora hwn wyr dewrion I'r bedd brwnt heb rybydd bron, Ynysarwed. DAFYDD AB RHYS.