Tarian Y Gweithiwr

J YR ALCANWYR. Gyru ami am fywyd y mae pawb o'r bron z wedi clywed am farwol^eth y restriction, a 'son am adeiladu gweithiau newyddion! Dyna i chwi argoelion am fasnach mewn cyflwr isel, onite I Bydd yn rhaid i rai o'r gweiniaid yma blygu eu cefnau os parant i wertha. am y prisoedd dirmygus y maent wedi eu harfer eleni. Bydd yn anmhosibl iddynt allu cadw eu. gweithiau yn agored. Unig iachawdwriaeth y gweithwyr yn awr yw gweithio yn rhesymol. Yr wyf wedi cael air ymgom a rhai o'r cyflogwyr yn ddiwedd- ar, a dywedaf un o honynt wrthyf malO r braidd y gallai gadw dynion o'r gwaith ar y Sabboth. Weithwyr, y mae hyn yn ddweyd caled ofnadwy pan ystyriom nad oes dim i'w enill wrth weithio y saith diwrnod. Gallwn ddangos i chwi wyr y saith turn, heb ond ychydig iawn o eithriadau, yn is eu stad na'r ',t anifeiliaid a dditethir. Onid arian cwrw yw arian dydd Sul fynychaf ? Y mae yn rhyfyg ofnadwy ynoch i sat)iru dydd sanctaidd Duw i weithio. heb SeJn am yrjyfed, y gyfedd- ach, a'r meddwi p. gyflawnir gan lawer o honochar y dydd hwn. Carwn i chwi dynu yr arf hwn o law y cyflogwyr drwy beidio myned yn agos i'w gweithiau ar ddydd yr Arglwydd. Y mae yn anmhosibl, medd y cyflogwyr, i drin dyn'on y dyddiau yini heb eu dirwyo. Dyma arf arall sjtdd eisieu ei dynu o'u dwylaw-nid af i enwi neb; ond dywedodd un wrthyf mai hid er mwyn arian yn unig y byddai yn dirwyo, ond er dysgu ufydcUdod i'w ddynion, ac y byddai efe yn ruoddi llawer o'r arian at wahanol achosion teilwng, fel adeiladu capelau, tbc. Cjfied ein cyflogwyr mai nid derbyniol gan yr Ar- glwydd ebyrth o'r L tho Tybiwyf eu bod fel defaid Saul yn brefi yn nghlustiau yr Ar- glwydd. Y mae yn debyg na wnaeth Mr. Hughes a'i gyfeillion yn Glandwr gario allan y bygythiad ar y rollerman a dorodd y roll, ond cafodd ef a'i fama/ientm dalu pobo bunt. Pyna drugaredd, onide, pan ystyriom fod yn rtgailu ac ar law y cyflogwr i'w dirwyo o ddeg punt os byddai yn dewis ? Son am slafiaid, beth ellir galw dynion sydd yn gor fod gweithiq, prynu bwyd, dillnd, &c., i'w teuluoedd, ac yn agored i'w meistri gadw eu holl enillion ar nos y p -y? Pa slafiaid yn is eu cyflyrau na'r bobl yma? Gofynai un meistr i ni ysgrifenu ar gynildeb a chymer- adwyj cymdeithasau adeiladu- i weithwyr. Y mae llawer o synwyr yn hyny pan y mae gweithwr yn enill rhywbeth i'w gynilo. Beth all fod gan weithwyr alcan dros ben talu eu ff ,rdd pan gymerir i ystyriaeth y tri mis cloi allan a gawsant yn 1874, a'r wythnos segur am bob tair am chwech o fisoedd yn 1877 1 Gwn am lawer yn awr yn methu cael dau ben y llinyn i gwrdd; a gwn, er gal <r, am ugeiniau a aberthant eu cysuron ar allor Bacchus, ac a fyddant yn gaethion o'u bodd. Byddai iddynt berffaith roesaw, am a wn i, o ran llawer o'u cydweithwyr.; ond y niwed ofnadwy ydyw fod ereill yn gorfod dyoddef fel hwythau yn herwydd eu hoferedd a'u slafeidd-dra hwy. Bu y Llungwyn fel all- wedd i ni gael allan pwy sydd fwyaf am y drives yn mhlith y cyflogwyr. Bu y gweith- iau canlynol wrthi am eu bywydau, (a by- gythid yn rhpi o honynt i ddirwyo y neb a beidiai weithio y dydd hwnw, o bunt; eise nolle i f ycreithiwr eto): Dyffryn, Yspyty, Penclawnd, South Wales, &c. Y mae yma si wedi dyfod gvda'r awel fod perchenogion y lie diweddaf yn elwa cryn lawer wrtn y driving syetem, a'u bod drwy hyny yn achos i dynti ereill i'w dilyn, ac felly yn cael mwy o royalty am eu patent*. Hyderaf fod mwy o'r boneddwyr ynddyct na dwyn dosbarth o ddynion i gaethiwed^ er cael ychydig elw ag y bydd yn rhaid iddyntfei adael ar ol i ereill. Yr wyf wedi clywed achwyn droion am y crots a'r merched yn cael eu gorfodi i fyned at eu gwaith ar foreu Sadwm ddwy awr cyn amser. Y mae yma ttoml cam yr wythnos hon wedi dyfod i law, ac oni bae fod genyf bob ymddiried yn y sawl a'i anfonodd i mi, byddai genyf amheuaeth am ei gyhoeddi; fodd bynag, dyma fe. Y mae yna. gaffer yn LI- yn cadw siop, a thebyg fod ganddo rollerman yn prynu yn y siop, ac am hyny y mae yo cael yr anrhydedd o fod yn next to the. gafar. Ei felin ef fydd yn dechreu oriau o flaen y lleill ar ddydd Llun. Beth yw hon 1 Ai nid chwaer fach ydyw i hen Druck ShQp Treforris? Y mae yn rhyfedd genyf fod cwmni o ddynion parchusaf LI yn dy-, oddef y fath, orthrwm gan eu gaffer. Rhodd- wch wybod iddynt. 0 bosibl nacl ellif llwyddo gyda meigtci caredig, a symud ymaith rwyetrau dialwfel yma. Feallai f bydd iddynt arbed eu gwyr rhag myB^ yji undebwyi; wrth hyny; ac os ydynt yn m<»idd- io undeba^, f»l y profieeaat eu bodiWrthyjn. nLdiau y bydd iddynt ddal ar y cyfle yh awr. I7%li y-wlielynt gwytyr Hen Gf- yna? A ydyw eich gaffer wedi bod yri car- dota yn adiweddar ? Gair o helynt y lie yna, fechgyn. Cofion:cynes. LEWYS AFAN.

FFUGCHWEDL Y LLWYNOG. Y noeon gyntaf a dreuliais yn Nghwmtawe oedd yn ogof coed Alltacham, ac yno yr oeddwn yn brysur tynu darlun o'm taith trwy y lie, gan feddwl na. fuasai dim yn af- lonyddu arnaf; ond siomedig eto. Daeth poachers enwog C.aig Llangiwc ar fy ngwarthaf, a ffwrdd a mi daif gann r Bid"d, bydd 5 >. Rhyw eanu peraidd ia^wn ryw, ddydd w. Pen ga'r l.!»ynog fyn'd yn thydd,— Fa m belfr nawr gan gwn o'r bron; Ond er eu brad fe u siomir hwy, A'r Llwynog gan o hyd yn Hon. Erbyn cyrhaedd Ynysmeudwy, deallais fy mod wedi cyflawni un amryfusedd drwy wneud fy ffordd mor isel i'r Cwm, a chy- maint gwell lie i lwynog aros i'w gael yn uwch isfyny. Wedi gweled fy nghamsynied, heb ym- gynori dim rhagor a chig a gwaed, troais yn fy ol a gwnaethum fy ffordd i fyny, gan fod yn sicr yn fy meddwl y cawn ryw. loches i droi iddi cyn y gwnawn gyrhaedd Pen y Bwlch. Yr oeddwn yn 'dyfod trwy Ystalyfera rhyw gymaint wedi dau o'r gloch y boreu, ac nid oedd neb i'w ganfod allan yr smser hwnw, ond ambell i wr caru yn gwneuthur ei ffordd tua chaTtref. Tybiais i mi gael on clip ar Air.. Drefnewydd yn brysio tua'i loches ar ol bod allan drwy y nos yn gwledda ar ei' Australian beat.' Yr oeddwn yn teimlo fel rhyw ddychryn yn fy meddianu wrth wneud fy ffordd i fyny drwy y lie annuwiol yma. Oh ben- tref diobaith, cartref anlladrwydd a godineb, ti yw Sodom Cymru Pa hyd y g-»ddefii-1 aros ynot y bwystfilod ath wnaethant yn waradwyddus yn mhlith pentrefi y Dywys- ogaeth-yr anifeiliaid diddynoliaeth a gy- merasant ymaith harddweh dv wragedd? Ymysgwyd o'r Uwch, ac na oddef o fewn dy gyfiiriiau un o'r epil Sodomaidd. Nid oeddwn yn teimlo yn hapus i aros nemawr yn y lie godinebus hyn felly brysiais yn mlaen, a gallwn feddwl fy med yn dyfod i awyrgylch foesol glirach wrth symud i fyny. Y mae rhai Ueoedd wedi cyrhaedd y fath eithafion mewn drygioni, nes y mae dychryn ar lwyn- cgod i aros ynddynt. Wedi cyrhaedd pen y Gurnos, troais fy nhrwyn i heol y Gorof, a theimlwn fel pe yn ddig in gwrol i dramwy fy llwybr unig heb 'ofn na dychryn. Pan yn brysio yn mlaen, ac yn ddifeddwl yn mwmian canu y linell hon, O swn y byd a'i bla' 1" teimlwn rhyw fraw a dychryn yn fy medd- ianu unwaith yn ychwaneg. Daeth golyg- feydd rhyfedd y twlc hwnw i'm golwg, a ch- Rais am yr hen wrach fu yn adferyd y mochyn gynt, a chymaint cedd fy nychryn a'm braw fel y bum amryw weithiau bron syrthio i lewyg. Tybiwn fy mod wedi cael fy amgylchu gan. y Dwfrgi Brith, yr Hwrdd Cyrnig, a'r Hen Fuwch Wen, a llu o fwyst- filod eraill, a'a bod ar wneud ymosodiad arnaf. Yn nghanol fy nychryn a'm trybini, cefais ryw nerth i ddal yn, mlaen; a phan gyrhaeddnis Bont y Camlas, ciliodd fy cfnau, a dechreuais ymadferyd. Wedi teithio ychydig yn mlaen, cyfarfydd- ais a dyn gweddol o fyr, ond o gryn amgylch- edd. Cylarchais well iddo, a gofynais a allai efe gyfarwyddo dyn dycithr i rywle tebyg o- gael ychydig o waith ynddo. Atebodd y dyn trwy ddweyd mai tirfeddianydd ydoedd et, ac felly nad oedd yn talu cymaint o sylw i faterion gweithfaol; fod ganddo,ystad hel- aeth heb fod yn mhell o dref Llanddeusant, swydd Gaerfyrddin. Ond, meddai, gwnaf fy ngorefL drosoch. Pa le y bwriadwch osod i fynyAna? Atebais nad oedd genyf yr un lie nmllduol mewn g »lwg, a gofynais a allai efe fy nghyfarwyddo i rywle. Gallaf, meddai; ewch yn eich blaen, a holwch i fyny yn y pentref yna am dy y Tafarnwr Gwyllt. Nid oes gwell'lle yn y cylchoedd hyn. Yr wyf fi yn awr y boreu yma yn rhwym gyda mater- ion plwyfol pwysig. Y fi a Mr. Llais Mawr, sydd yn trafod y rhan fwyaf o fusnes y plwyf hwn. Ewch i'r lie a nodais, a gwnaf fy ngoreu i ddyfod atoch heb fod yn hir. Aethum yn mlaen, a llwyddais i ddyf d o hyd i'r ty y cyfarwyddwyd fi iddo. Yr oedd y Tafarnwr Gwyllt newydcl godi o'r gwely, ac yn fawr ei ffwdan yn ceisio cael ei dy i sefyllfa weddol o drefnus. Gelwais am botelaid o bop, gan benderfynu difyru fy hun wrth h^no hyd nes y deuai y tirfeddianydd ataf, yr hwn nid oeddwn wedi cael ei enw. Deallais wrth siarad gair yn awr ac yn y man a'r Tafarnwr Gwyllt ei fod yil talu cryn sylw i faterion plwyfol. Awgrymai ei fod wedi cyflawni gwrhydri mewn cysylltiad ag un etholiad a gymerodd le yn 'ddiweddar. Dywedai y gallai rhai o'n prif fewyddogio* ddiolch am eu dychweliad i'r can-eswr a'r cap blewog. Wedi aras am ychydig, cyr- haeddodd y tirfeddianydd, ac ar ei gynffon ef dyma Rhysyn y crydd, Twm yr un swydd1 ac amryw gyfeillion dopiol ereill yn dyfod i fewn. Deallais yn fuan fy mod wedi fy am- gylchynu gangwmni difyr, a bodijr ewmIii yn cael ei wneuthur i fyny o wahanol bleidiau gwleidyddol neu blwyfol. Treuliwyd y rhan fwyáf o'r dydd i siarad ar faterion plwyfol, a gorfu i'r Llwynog fod yn foddlon heb gymaint a chael un cyfarwydyd yn nghylch gwaith y diwrnod hwnw. Ond er fy mod yn caelfy nhaflu yehydig mewn cysylltiad a gwaith, fel y dywedir, eto ni bum erioed yn fwyhapus a dedwydd. Yr wyf yn hoffi fy lie a'm cyfeillion yn rhagorol. Nid wyf yn meddwl y gwnaf ymadael oddiyma mwy. Yr wyf wedi cael hanesion o'r dyddordeb mwyaf, a bu y laughini fits arnaf am ddau ddiwrnod ar ol gwrando hanes yr etholiad rhyfedd hwnw y bu y canfaswr a'r cap blewog [ yn cyflawni y fath wrhydri yn nglyn ag ef. Nid yw yn bosibl rhoddi y manylion i ddar- llenwyr y DARIAN y tro hwn, ond cewch eich gwala yr wythnosau nesaf. Pdidiweh chwi, gwyr y cwm nesaf, a chyf- lawni mwy namwy o'ch hystranciau y dydd- iau yma. Yr wyf yh eich ymyl bellach, ae hwyrach y byddaf ar eich gw^tfbaf yn gynt nag y tybiwehs, Cadwod HamacP Jfedd o fewn terlynan, iiett byddaf yn sier a'gddi If lien oddiar ei gycrerfad. Yr wyf ya ei ad- waen yn dda yu mbell cyn iddo gael y swydd gyseRTedllit hono gan Shon. D.S.—FeJ mae byw fi, rhaid i mi drtd yo feddyg, onide fe fydd cleifion Abardsw, Heolyffelin &C., wedi bwyta y geiniog olljf yn y cymdeithasau dyngarol. Y maé, rhaid i ni ddyfod ar draws amryw o honyni er gweled eu tafodau a darllan eu dwfr. Y mae rhai o honynt yn tewychu yn eu segur- dod, ac eto nid oes gobaith iddynt ddyfod yn ddigon cryf i weithio, am nad oes cy- maint i'w enill wrth weithio ag sydd am fod: yn segur a chlaf. LLWYNOG.

• TRIOEDD RHYMNI. Tri pheth newydd yn Rhymni: Gw.eithiau dur newyddion, goruchwyliwr newydd, a'r puddlers yn dechreu pudlo o'r newydd. Tri lie tylawd am ohebwyr Cymreig: Rhymni, Pontlotyn, a New Tredegar. Tri pheth i ddysgwyl am danynt yn Rhymni: Rhagor o waitb, rhagor o arian, a rhagor o synwyr i'w cadw ar oleu henilJ. Tri pheth gwrthun iawn yn Rhyiani: Merched yn galw am ddiod feddwol yn y tafarndai, dynion ieuainc yn rhodio ac yn meddwi ar y S;ibboth#. a mamau y cyfryw yn gorfod derbya rhati y plwyf. Tri o ddynion pwysig wedi rhoddi eu telynau ar yr helyg: lago wedi rhoddi fyny barddoni, Brychan wedi rhoddi fyny gy^an- soddi, a phregethwr wedi dyfod ag un bre- geth jfh lie dwy i'r gymanfa. Tn pheth gwrthun iawn yn Rhymni: Y dynion goreu yn cael eu cadw yn oj, dyeithr- iaid yn cael gweithio yn eu lie, a'r hen b:>çl yn gorfod gwynebu Tyloty Bedwellty. Trioiiairniaid yh bywyn Rhymni: Homan Gwent, Cledan Williams, a Gwllym Craig y Tyle. PENTREFWR.

t YSTAFELL Y CYSTUDDIEDIG. Math o wisg euraidd, hyfryd, ddysglaer, a dreulir yn fuan, buao, yw tymor ieuenctyd ■ ac er nias gellir ei ditisg M gwisg newyda a'i gwisgo drachefn, ei chndw yn hwy drwy ei gwiago yn gynil, na'i hadfeddianu unwaith y tyfir trwyddi, eto cysur meddwl fod rhyw- rai o'r newydd yn ei mwynhau beunydd. 'Un genedlaetti a a ymaith, a chenedlaeth arall a ddaw;' ac nid mynych y canfyddir golygfa ardderchocach na chynulliad cryno o blant bywiog, bochgoch, a phrydferth, yn fwsiau, rhosynau, a gwenau i gyd, megyi-{ y gwelwyd y Llungwyn diweddaf mewn llawer man heblaw yn eiri hardal ein hunain. O j ieuenctyd hawddgar, mor rhagorol brydferth ydynt yn eu gogoniant gwanwynol—rhyw ddaear angylion diofal, diofid, heb drallad nag helbul yh eu blino. Wrth edrych arnynt nyni a ganfyddwn y mawr yn y bach, y cryf yn y gwan, a'r sylwedd megys yn y cysgod. Gwelwn yr afon yn y ffynon, y dderwen yn y fesen, y gwenith yn yr egin, y goedwig yn ei phlanhigion, a dynoliaeth yr oes nesaf yn ei mebyd ac os ydys am gael yr hedyn yn bren, a'r pren yn dalgryf y pelydryn yn seren, a'r seren yn haul: y baban yn ddyn, y dyn yn angpl, a'r oes nesaf yn oes oleuedig, rhinweddol a dysglaer, y mae yn rhaid dysgu y plant, diwyllio meddyliau y to ieuainc' feydd yn codi, puro serchiadau yr ieuenctyd, eu cadw rhag syrthio i gorbyilau llygredd,' a'u cyfarwyddo i.gerdded yn yr iawn gyfeir- iad. Cenfydd .,s'; chydnebydd pawb mai dysgeidiaeth sydd yn gwneud y dyn, gwy- bodaeth sydd yn goleup ei feddwl, a doeth- ineb sydd yn rhoddi iddo y safle uchaf yn nghadwen bodolaeth. 'Goreu gynysgaeth, cynysgaeth dysg.' Y mae mwy o hyfrydwch yn y mwynhad o hono, mwy o anrhydedd yn ei gymdeithas, a llawer llai o berygl ei golli. Y mae gwybodaeth bur yn agor byd newydd fac eang o flaen y meddwi, yn coethi y chwaeth, yn cynesu y galon, yn santeiddio y gydwybod, yn cymhwyso dyn at bob gor- chwyl, i lanw pob swydd bwysig, ac yn ei addasu i etifeddu y dyrchafiad mwyaf sydd ya bosibl. Y mae yr angenrheidrwydd o ddefnyddio t^mor ieuenctyd i gasglu gwybodaeth, dad- biygucyneddfau y meddwl a phlanu egwydd- olion rhinwedd yn y galoa, yn hunaneglur i bawb. Heblaw fod dyn yn dyfod i'r byd yn h0101 anwybodus, ac yn analluog i wneuthur hyl yn nod y peth lleiaf, y mae awr yn y boieu yn werth tair yn yr hwyr: Cyntaf ei (g cyntaf ei gryrnan." Nis gellir rhesymol ddjsgwyl i'r ieuenetyd gymeryd llawer o hyfiydwch mewn arferion a phleserau coeth- edig a dihalog heb wrtheithio a dysgyblu y mecidwl yn flaenorol; ac y mae yn anmhos- ibj. medi yn gynar heb hau yn brydlawn. Y maededdfau natur, rheswm, a datguddiad yn cytuno yn hyn fel yn mhob peth arall. 0 ganlyniad, os ydys am ddyfod yn rhyw beth yn y byd, rhaid dechreu Hafurio yn forea. Y mae meddwl y plentyn yn dyper, ei gyneddfau yn ystwyth, ei dymer yn fyw- iog, ei chwilfrydedd yn fawr, a'i amgyffred- iad yn dreiddgar, fel y gellir, gyda gefal ac ymdrech priodol ei ddarDwyllo, ei ddenu, a'i blygu, fel y dderwen ieuanc, bron fel y myn- er. Ond os esgeulusir y gwaith, a gadael i wanwyn einioes fyned heibio, a galluoedd dealfol a moesol yr ieuenctyd heb eu dad- blygu a'u diwyliio, hwy naill a syrthiant o rai eu meddyliau 1 fath o drwmgwsg angeu- ol, neu ynte hwy a redant yn mlaen yn wyllt ac atiywodraethus yn eu ffyrdd ffolunebus eu hunain, yn dywyll allygredig, fel pan dyfont i fyny, ni fyddant, a dweyd y lleiaf, yn ddim amgen ilag' esiamplau teg o aawareiddiwch vfedi ei bersonoli, heb fwy o werth arnynt! mewn cymdeithas na'r anifeiliaid a ddy- j fethir Os esgeulusir gwrteithio y meddwl a phuro y serchiadau yn nhymor ieuenctyd^ nid yn rhwydd y gellir gwneud y gwaith byth wedi hyny; ac os camdreulir boreQ oes. gorchwyl' anhawdd fydd adfer y golled yn (iragywydd. Cyn y cyrhaeddir addfedrwydd oedran, eeir achosbn lawer i edifarhau, a chyfarfyddir a mil o droion i brofi fod i la war o gorsydd a lleoedd lleidiog yn y byd, a body neb a ddiystyrodd addysg, ac a gam^reuliodd ei ddyddiau boreuol, wedi- cyfealiorni yn ddir- fawr, dc wedi syrthio i gyflwr had des- wybod i ba It yr arweinir ef, nac yn mha le bydd. j dhveqd ei yrfa, Ceir profion digonol o hyn yh haies bywydau troseddwyr penaf yr oes. A gettir olrhain anghysur" a gwaradwydd milord o ddjmion i'r ffaith mai yr egwydd- oriongatj a blanwyd yn' en calooau pan yn ieuainc a'u cynhyrfasant i fyned yn mlaen yn eu hmfydrwydd hyd nes y daethant o'r di- weda yn ddystryw iddynt eu hunain, yn ddyeiiryn i. ddynoliaeth, ac yn warth bythol i'r wlidi a'u magoad. Pa beth a wneir I Hyffbrdda blehtyn yn •Siktaei ffordd, a phan heneiddia ni ymedy, a hi." Yr hyn a ddysgir gyntaf agofir hwy- af. Y mae yr argraffiadau a wneir ar y meddwl yn iuoreuddydd bywyd yn anhawdd eu dileu. Ymollynged y bachgen i oferedd, tafled y ffrwyn ar ei war, ft gwnaed fel y myno, ond cofied ar yr un pryd I y bydd rhaid difodi yr ysbryd aufarwol sydd yn ei feddiant cyn byth yr anghoifa addysgiadau boreu oes. Bydd gwersi a cliynghorion tad a mam yn dal yri y cof er gwaethaf pob peth, a bydd y cymeriad a ffurfiwyd yn nhymor r ieuenctya yn debyg o lywodraetli^ dyn drwy ei fywyd. Dichon fod eithriadau anrhyd- eddus i'w cael; ond fel rheol gyffredin, yn ol yr hyfforddiant a'r ddysgyblaeth a gafwyd pan yn blentyii y bydd y dyn drwy ei oes. JBydd y plant §yn sicr o weithio allan yr egwyddorion *a gasglasant oddiwrth yr es- iamplau a gawsant yn nyddiau eu hieuenct- yd. O ganlyniad, y ffordd yr ydys yn Hymuno i'r ieuenctyd rodio ynddi pqn, yn hen, dylid gofalu eu gosed ar ben y ffordd hono pan yn ieuanc. Os ydys am gael dynion ystyriol, sobr, bucheddol, a defnyddiol, rhaid ymdrechil •Jarostwng y nwydau, rheoli y tymherau, fiwyllio y meddwl, a phlanu egwyddorion tywir a sefydlog yn nghalonau yr ieuenctyd jyn y dechreuant gerdded ar hyd lwybrau .lygredig a chyfeiliornus, ac y denid ,eu serchiadau i ymhyfrydu mewn diygioni a gwaradwydd. Diddadl na chaed erioed am- ^eiiach athrawon na gwell hyfforddwyr nag i geir yn bresenol, a sicr yw fod gan ieuenc- lyd yr oes. hon ragorach manteision nag a fugan unrhyw oes yn flaenorol. Ychydig lynyddau yn ol, nid oedd cyfryngau addysg i moddion dyrchafiad o fe^vn cyrhaedd y tyffredin ond erbyn heddyw, y mae pethau wedi cyfnewid yn bollol. Y mae y ffrwyth- mi euraidd a weherddid i'n tadau yn cael eu Xiwynhau gan blant bychaiu yr oes hon. Ac T mae llawer o bethau oeddynt yn dywyll iddynt hwy yn oleu eglur yn awr. 0 gan- jyni^d, bydded fod meithrin a chodi yr ieu- fiBictyd yn gyfatebol i'w menteision, ac ar- Iraffu gwelliant yn meddyliau ac ar ymddyg- ladau y bobl yn brif bwnc pob meddwl goleubur. Eos WYN.

SEFYLLFA Y GLOW'IrR. GAVYLIED- YDD BETH AM Y NOS ?' le, anwyl ddarllenyd, 'Beth am y nos ?' neu 'yn hytrach gyda mwy o briodoldeb, fe ddichon, y gallwn ofyn,' Beth am y boreu 1' Oblegyd mae pawb o honom wedi cael digon o amser bellach i ffurfio drychfeddwl lied gvwir am y nos du a thywyll sydd wedi bod ar fasnach yn ystod y tair blynedd diweddaf, fel nad oes eisieu ei ddesgriiio yn bresenol. ,'Tra yn taflu golwg bruddaidd yn ol dros y cyfnod blin hwn, y mae yn gryn dipyn o gysur i ganfod rhyw lewyrch gwanaidd yn tywynu ar ffurfafen y dyfodol drwy fod gobaith bellach y terfynir y Cwestiwn Dwyr- einiol yn heddychol, ac y bydd i'r Llew a'r Arth i drigo vn nghyd mewn tangnefedd am beth amser "eto er gwaethaf yr Iuddew Toriaidd, Beaeonsfield. Er hyoy, ni ddylem fod yn rhy hyderus yn hyn o beth, rhag i ni gael ein siomi; oblegyd er ein bod yn can- fod y cymylau yn gwasgaru^ yn y cyfeiriad yna, eto ni 'wyddoiu beth all ddygwydd mewn diwrnod,' a gyda gofid yr ydym yn rhwym o ddweyd fod cymylau duon yn ymgasglu eto o gyfeiriad arall, a'r Hollwybodol yn unig a ^yr pa un a fydd iddynt i ymdoriyn gawod- ydd trosom ai peidio. Gwelsom erthygl yn ddiweddar yn, un o'r papyrau dyddiol yn rlibddi cipdrem ar y fasnach lo yn ystod y blynyddau ,diweddaf, ,$c wedi desgrifio y modd mae pris y: gIo" :w.edi gostwng yn y farchnad, & yn mlaen i ddweyd fod pethau wedi myned i'r fath sefyllfa fel mae y meistri eto yn bwriadu apelio at y gweithwyr i dder- byn gostyngiad o 5 y cant! Pa un a oedd gan y gohebydd hwn awdurdod i ysgrifenu yr uchod nis gwyddom, ond gan fod y peth wedi ei awgrymu, y mae yn deg i ni wneud ymholiad beth fydd ei effeithiau ar feistr a gweithiwr. Ni ellir gwadu nad yw sefyllfa w I maanach yn hynod o isel, a phris y glo yn y farchnad yn gostwng y naill dro ar ol y llall; ond ni ellir fod yn ddall i'r ffaith, er hyny, fod canoedd o weithwyr yn dyoddef caledi dirfawr yn bresenol, ac os cymerir 5 y cant arall oddiarnynt, mae hyny yn golygu ar un- waith y bydd mwy o dylcdi yn ffynu yn ein plith nag sydd yn awr. Y mae yn golygu fod y swm o £3,500 i'w gymeryd yn wyth- nosol o logellau gweithwyr Deheudir Cymru a Mynwy, a thybied fod pob un o honynt yn enill punt yr wythnos, a'i gosod yn llogellau rhyw rai ereill. Fe wel pawb, gan byny, y bydd y golled uniongyrchol i'r gweithiwr yn aruthrol, ond nid dyna'r holl golled er hyny; oblegyd fel y mae pob dosbarth o gymdeithas yn ymddibynu i raddau mv$neu lai ar eu gilydd, y mae yn canlyn o angenrheidrwydd I y yad fod yr hyn a ddygwydda i'r naill yn sicr o effeithio ar y llall. Y mae gostyngiad gan hyny yn golygu llai o arian i'r siopwr, i'r tafarwr, i'r pobydd, i'r cigydd, i'r dilledydd, a phawb ereill ag mae'r gweithiwr yn gorfod ymwneud a hwy. Nid yw y drwg yn ter- fynu yn y fan hon ychwaith, oherwydd fel mae gwahanol ddosbarthiadaw yn yr un wlad yn vmddibynol ar eu gilydd, felly mae gwledydd a theyrnasoedd sydd yn cael eu ffurfio o'r dosbarthiadau hyn yn ymddybyiiol ar eu gilydd i raddau mwy neu la* hefyd, ac o ganlyniad yn effeithio ar eu gilydd er gwell neu er gwoeth. Y mae fod y siopwr yn cael llai o arian yn tybied ar unwatdi M. y prynwr yn cael llai o d6 a siwgK, at mm hyny yn golygu drachefn fod eMien fiai o bapyr i osod am dano, llai o ddyniqn fw werthu, llai o ystbrfeydd i'w gadw, llai o longau i'w gludo dros y m6r, llai o ddynion i'w lwjrtho a'i ddadlwytho, llai o ddyniKi i wrteithio'r tir er ei godi, <fec., Canm Hsylwi ar yr effaith mae'hyny yn ei gario sec y gwahanol alwedigaethau hyn, ond ni ehari- lata gofod; ond nid hyn yw'r cyfan eto. Dylid cofio nad ydym yn cael y tfi a'r siwgr hyn am ddim. Cesglir y gwahanol ddefn- yddiai a wneu'r yn y wlad hon, a danfonir hwy allan i wledydd tramor yn gyfnewid am y pethau a ddanfonant hwy i ni, o ganlyniad y mae yn amlwg, mai i'r graddau y byddo ein archebion ni am eu nwyddau hwy yn lleihau, i'r un graddau hefyd y bydd ein masnach ninau yn lleihau, gan fod y naill, fel yr ydym wedi dangos^ yn ymddibynu ar y llall., Felly, gwelir mai effaith andwyol a ga'i gostyngiad pris ar y gweithiwr, ac ar bob dosbarth ag sydd yn ymddibynu arno; ond a fyddai gostyngiad pris yn elw i'r meistri ? Y mae r gofyniad yna, fe ddichon; Sn yiuddangos yn wrthun, • ac efallai fod awer yn barod i'w ateb yn gadarnhaol a dweyd y byddai cael gostyngiad yn sicr o fod yn elw iddynt. Ymddengys i hi, pa fodd bynag, mai colled ac nid enill fyddai gostyngiad pris iddynt hwy; oblegyd cyn gynted ag y byddai i'r meistri gymeryd y gostyngiad oddiar y gweithwyr, byddai y pryriwyr yn hawlio cymaint, os nad mwy o ostyngiad yn mhris y glo yn y farchnad, ac ni fyddai hyny yn ddim yn amgen na irobbing Peter to' pay Paul!' Eglurir y gosodiad yna mewn modd amlwg iawn mewn cysylltiad a masnach lo swydd Durham. Mewn annealldwriaeth a benderfynwyd drwy gyflafareddiad yn Tachwedd, 1874-Russell Gurney, A.S., yn ganolwr, cafodd y meistri ychydig dros 3c. y dynell o ostyngiad oddi- wrth y gweithwyr, a rhoddasant ychydig dros Is. y dynell i'r prynwyr. Ar amgylch- iad araU yn Ebrill, 1875, pan oedd y Gwir An- rhydeddus W. E. Foster yn ganolwr, dyfarn- wyd i'r gweithwyr ostyngiad o 2c. y dynell, a gostyngwyd pris- y glo ar yr adeg hon yn agos i 2s. 6c. y dynell..Eto, yn Chwefror, 1876, pan oedd C. H. Hoswood yn ganolwr, cafodd y gweithwyr tua 2fc, y dynell o ostyngiad, tra y cafodd y cyhoedd ostyngiad yn y,man o Is. 3c. y dynell. Y mae yr un peth. yn cymeryd lie yn Neheudir Cymru hefyd. Goddefwyd i'r meistri gymeryd 5 y cant o'n prisoedd ni, ac yr oedd hyny tua 6c. y dynell; ond, wrth gydmaru pris y glo yr adeg hono a'r hyn ydyw yn awr, yr ydym yn cael eu bod wedi rhoddi dros 6c. y dynell i ereill. Y mae yn amlwg, gan hyny, nad yw y meistri ddim gwell o gael y gostyngiad di- weddaf, ond gallwn fod yn dra sicr fod y gweithiwr lawer iawn yn waeth o'i golli; oblegyd fel y nodwyd o'r blaen, y mae pob ceiniog.a gollir yn yr adeg hon yn gwneud sefyllfa y gweithiwr yn resynus iawn. Wel, yn ngwyneb y ffeithiau uchod, a ydyw yn deg i r meistr i ruthro ar draws y gweithiwr, ar gefn yr hwn y mae wedi croni miloedd o bunau, ac wedi sicrhau ei annibyniaeth drwy hyny, a'i orfodi i weithio am lai na digon i bwrcasu angenrheidiau, cynaliaeth iddo ei hun a'i deulu*? Credwn y gwel pob dyn ystyriol nad yw y fath ymddygiad yn rhes- ymol nac yn ddynol, a chredwn hefyd y dylai ein meistri gytuno a'u gilydd i osod iselfan (minimum) ar bris y glo yn y farch- nad, yn hytrach na chystadlu a'u gilydd, ac yna ceisio gwneud y golled i fyny drwy ei dynu allan o fer ac esgyrn y gweithwyr. Aberaman. EVAN OWEN.

RICHARD DAVIES, LLYFRWBRlHWPu, Greenhill, Ystrad Rhondda, ADDYMUNA hysbyun ei fod yn rhoddi JLJL i fyay oj fasnach. Hefyd, ei fod yn barod i waithu y Stoc, yo cghyda. y henti y Siop. Am facylion pellach, ymofyner & Mr. Davies. AR WERTH YN KHAD BEIBL Y DR. MORGAN, YB, hwn ydyw y Beibl cyntiif a gvfieitb- wyd i'r Gymraeg, sof yn 1588. Y mas y g?frol hon yn gjfivpm ac yn twr- ffaith ddinaxn. Am-ei bris a nsanylion pellach, ymofyner a W,' Swyddfa TARIAN Y GWEITHIWR, Aberdar. Byddai hwn yn dpyso? gwerfchfiiTi'T i un- rhyw lyf -gell Dduwinyddol, ac yn ]:ho:id doiJwDg i Goleg. Dargavfydcliod Newydd WILLIAMS'S Compound Castor Oil Pills YR unig ffordd i iechyd nituriol yw trwy gymeryd Williams' Castor Oil Pills.' Y maent yn cael eu gwneud o'r llyseuyn Castor, yn gynwysedig o'r prif lysiau a gydnabyddir y feddyginiaeth oreu i buro y gwaed; felly mae y Peleni hyn yn tra rhagori ar ddim a geir o'r llysieuyn Castor ei hunan, Y maent y feddyginiaeth oreu allan, nidyn unig i buro y gwaedr ond hefyd er dadwreiddio pob math o gornwydion, clwyfau, ac ysfa yn IY chawd. Y maent yn feddyginiaeth ragorol hefyd i leddfu anhwylderau yr afu, llosgfa yn y cylla, (billiousness), cur yn y pen, ac i symud ymaith wynt, chwyddiadau, curiad y galon, y piles a'r gravel, y dropsy, poen yn y cefn, dwfr-ataliad, bias annymunol yn y genau, a theimlad o orlawnder ar ol bwyta. Y maent yn feddyginiaeth anmhrisiadwy i fenywod, gan eu bod yr un yn eu heffeithiau a Chastor Oil; ond yn tra rhagori arno, ac yn Ilawer hawddach i'w cymeryd. Y maent yn gweith- redu mor esmwyth a diboen, fel y gellir eu. cymeryd gyda dyogelwch gan bawb. Drwy hyny, gellir eu hystyried, nid yn unig y fedd- yginiaeth oreu at yr anhwylderau uchod, ond • yn gaffaeliad anmhrisiadwy i'r cyhoedd. Gan fod rhai yn teimlo cryn anhawsdra i lyncu Peleni, y mae Williams wedi darganfod ffordd i'w gorchuddio a gwisg (sugar co, ted), yr hyn a'u gwnant yn hollol rwydd i'w cymeryd gan y mwyaf tyner eu harchwaeth. TYSTIOLAETH PWYSIG ODDIWRTH FEDDYG. Hyn sydd i ardystio fy mod wedi archwilio Peleni 'Compound Castor Oil' Williams, ae yn cael eu bod yn cynwys y prif lysieuau at Ldoluriau hyny y maent wedi eu hamcan*. ylasent gael cefnogaeth gan bob teulu yii gyffredinol. DR. BLAKE. Army and Navy Hospital, Scutari. ETO O'R AMERICA. Dyoddefais yn ddrwg oddiwrth y dropsy a'r gravel am fisoedd. Aethum o'r diwedd yn hollol analluog i ddyfod o'r gwely gaa maint y chwydd a'r poen. Gallaf sicrham fod yr koll ddoluriau uchod wedi fy llwp adaal, ac oddiar amryw yn yr ardal Eon, trwy gy- meryd eich Castor Oil Pills.—Yreiddpch yc dra diolchgar, ANN MORGAN. Brookneld, Ohie. SYNIAD BAEDD. Ohwi gleifion gwywedig, yn fyehain a-Jtnawr, Mae iechyd yn agos os mynweh yn awr*; Os ydyw y treuliad a'r 'stumog yn wan,, Yr afu a'r galon yn methu eu rhan, Gwnewch roddi'r clefydau i gyd yn y irUfg, Drwy gymeryd i'ch gwellay Castor Oil Pills. Prifysgol Glasgow. RHUDDWAWR. GWELLHAD ODDIWRTH Y PILES A'R GRAVEL. Drwy gymeryd eich Compound Castor ON Pills cefais wellhad buan. Yr oeddwn yn methu cerdded cam braidd, ac yn methu eis- tedd o herwydd y Piles, a phoen yn rhan iselaf y cain, cur yn y pen, a'r cluniau yn wan. Hefyd, trwy gymeryd yr un Pills cef- ais lwyr iachad oddiwrth y Gravel, yr hWn oedd yn fy mlino yn barhaus. Dylai pawb wybod am y feddyginiaeth hon. Trecynon. MRS. THOMAS. GWELLHAD RHYFEDDOL 0 GLEFYD YR AFU A DIFFYG TREULIAD. SYR,—Mae yn llawen genyf hysbysu y gwellhad rhyfedd a gefais drwy gymeryd eich Compound XSslor Oil Pills nodedig. Yr oeddwn wedi gwneud prawf o bob math o gyffeiriau, ond y cyfan yn ddieffaith. Dy- oddefais am flynyddau meithion oddiwrth glefyd yr afu* a diffyg treuliad, gv^fewyneb- iad at fwyd, yr hyn a'm hanallu<^Mi ddilyn fy ngal wedigaeth. Ar ol cyme flychaid o'ch peleni fe'm hadferwyd i gyfkwn iechyd. Maent hefyd yn rhagorol mewn achosion o piles a gravel.—Yr eiddoch, Llanelli. CAPTAIN JOHN PATTISON. Er dyogelwch, cofiwch ofyn yn eglur am Beleni Castor Oil Williams, a gofaiweh fod stamp y Llywodraeth ar bob blychaid o honynt; heb hyn nid oes un yn gywir. SYLwcH.—CoBer fod arbediad wrth brynu y blychau mwyaf, sef 2s. 9c. Y maent yn cynwys tri o'r rhai Is. l £ c. Ar werth mewn blychau Is. 11C. a 2s. 9c. yr un, gan bob Fferyllydd, neu trwy'r Post oddiwrth y perchenog, am 15 neu 34 o stamps. oil, Perchen(^-D. WILLIAMS, Dispensing Chemist, Gadlys, Aberdare, Glam. 'REES E V A IN S TAILOR AND DRAPER, 45, Commercial Street, Aberdare^ BEGS tr> announce his numerons Cus- B tomers and the Public that his STOCK OF WociLEHS for the Spring and Sum- mer (1878) is now complete, wnicb is selec- ted from the Bosfc Markets, the Quality and Style of which cannot be surpassed. R. E. wishes especially to oall atten- tion to his 50s. Suits, made from Scotch aad Bliss' Chipping Norton Tweeds, an beino: the best value that can be offered in the Trade. I Coffinau Bhad Coffioau Rhnd j j. DYMUNA MR. WILLIAM HOWILLS, buil- der ac undertaker, 11, Pembroke 8t., a 3, Little Wind Street, Aberdar, tra yn cyflwyno ei ddiolchgaroh gwreBccaf • i'w gyfeillion am eu cefnogaeth am gvnifer o flynyddau, eu hysbysu ei fod yo^par. hau i wneud Coffinau yn hyxicd iha<T- a'i fod ya ymgymeryd ag edrych ar ol argi'add- au, arolygc, gwalio y beddau, Ac., ei huu. MR. WILLIAM HOWELLS, Builder & Undertaker, 11, Pembroke St., & 3, Little Wind St., Aberdare. Coffinau Rhad Cefiinau Bhad J I DYMUNA Ms. WILLIAM RICHARDS, buil- der ac undertaker, Coedymoibion, Too- ypandy, tra yn cyflwyno ei ddiolohgarwch g,ore;iccaf i,w gytoillioa am eu cefnogaeth am. goiter o iiynyddau, eu hysbysu M fod yn pwhaa i wDOud Coffinau yn hycod rhad; a'i fcd yn ymgymeryd ag edrych or ol ;anglftddau, avr!ygu, gwalio y bednau, Ac., el hun. Hefyd, y mae ganddo geffyl a thrap i'w hirm pan fydd s;*lwad a at dun^nt. MR W-. RICHARDS. • Biiildes; tfe Undcrtsker, C::edjmeibioriJ Touypandy.

Am ddau o'r gloc'i cymerodd y seremoni o gyflwyno i'r Dr. ei radd, pryd yr oedd cy- nulliad mawr yn bresenol. Yr oedd nifer mawr o'r cor hafyd yn bresenol, er na chy- merasant unrhyw ran yn y seremoni.