Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

11 articles on this Page

---.-ABERTAWE.

News
Cite
Share

ABERTAWE. JPVMO/ 0 Iwys i 3leidiaiswyr, Cyhudlixd o Ytayriai a Phleidleislen. Dydd S idwrn Mai 4ydd. o flaen vr Ynadon Sirol-Mri. M. B. WiLlhm*, J. G. Hill, T. Phillip; a J. Gksbrook, cy- huddwyd D.ivid M ithew* a John 0 ymyriad anzyfreith'ol a phieidieis- len yn etholiad diweddar Gwarcheidw&id y Clase, Undeb Abert1we. Dros yr er- lyniad yr oedd Mr. A. Thomas, a Mr. W. R. Smith yn amddiffyn. Agorodd Mr. Thomas yr achos drwy ddweyd fod D. Robarts, yr erlynydd, wedi gwysio David Mathews a John Bees, o dan ddeddf (14 15 Vic., Pen. 105, ndran 3ydd), am ffugiad neu ymyriad rhaeol neu hollol a'i bleidleislen tf yn etholiad aelodau Bwrdd Gwarcheidwaid Aber- tawe, dosran v Clase, pi. un gymerodd le ar y lOfed o Ebrill. Dyfynodd y bonedd- wr amryw achosion oedd wedi bod o flaen y llysoedd cyfreithiol yn Llundain, er dangos beth oedd y gyfraith ar y pwnc; yna aeth yn mlaea i ddangos fod r yr amddiffynwyr wedi ffugio yn gyflawn neu ranol bleidlais yr erlynydd, a'u bod I drwy hyny yn agored i dri mis o garehar. Ystyriai ef yr achos yn un pwysig i ry- ddid pleidleiswyr, ond fod yr arferiad yn tin cyffredin iawn yn nosran y Clase, a gobeithiai ef y byddai i'r faine ddangos eu anghymeradwyaeth o bono i'r fath raddau fel ag i roddi atalfa hollol arno o hyn allan—gwnaent drwy hyny lawer at wneud yr etholiad yn fynegiad o lais yr etholwyr, ac nid llais ymyrwyr. Yna galwyd ar David Roberts, yr hwn a dysticdd ei fod yn byw ar Tirdeunaw, a bod y bleidleislen oedd o flaen y llys wedi ei gadaelyn ei artref pf ar yr 8fed o Ebrill, ac iddi gael ei dangos iddo ef ar ei dJy- cb.weliad adref y prydnawn hwnw, fel yr oedd o flaen y liya-Dad oedd ef wedi awdurdodi neb i weithredu drosto-ei wraig, na'i fab, na neb arall i lanw y bleidleislen nae i arwyddo ei enw ar un papyr arall. Pan welodd y papyr, medd- yhodd am ei ddysti-y wio. Anfonodd am David Morgan, dosbarthwr y papyrau, i geisio un arall, ond nis gellid cael un. Ni ysgrifenodd ddim arno. Croesholiad gan Mr. Smith: Niwelodd y papyr cyn ei fod yn y sefyllfa y mae yndao yn awr; dychwelodd am chwech o'r gloch, nawn Ebrill yr 8fed; cei-siwyd 6i bleidlais, yn mhresenoldeb ei wraig, ar f 6ed, pan y dywedodd ei fod yn meddwl rhodii un i Thomas Thomas a William Williams; ni enwodd ragor—vr oedd Ebrill yr 8fed ar ddydd Llun. Pan we!- add y papyr wedi ei lanw, taflodd ef wrth gefn y tan; cymerodd ef oddiyno dra- chefn, a rhoddodd ef yn ei logell; cad- wodd ef hyd y lOfed; ar y 9fed y cesglid y papyrau; yr wyf yn adwaen llawysgrif fy machgea, ac y mae fy enw yn llawn Wedi ei ysgrifenu ganddo ar y papyf- rhoddais y papyr i John Hopkins, ys- grifenydd y Millbrook Iron CJ.; rhodd- âÏ8 ef iddo ef am fod arnynt eisiau ei weled yn y swyddfa; yr oedd hyny ar y lOfed o Ebrill; y cwmni uchod yw'r er- lynwyr; ni ddarfa i mi dalu treoliau y !i Wys dynwyd yn ol yr wythnoa o'r blaen yn y llys hwn; John Hopkins aeth a mi at Mr. Woodward y cyfreithiWr, (pa un sydd yn cyfarwyddo y bargyfreithiwr), efe a ofynodd i mi ddyfod; nid wyf yn gwybod dim am yr ysgrif ar gefn y papyr, na phryd y cafodd ei roddi yno. Tystiai Mari Roberts ei bod yn wraig i David Roberts, a'i bod yn cofio y papyr o flaen y llys yn cael ei adael yn ei thy ar yr 8fed o EbriU; yn ddiweddar- ach yn y dydd, o ldeutu 11 o'r gloch yn y boreu, daeth David Mathews a John Rees i'r ty, a gofynasant os gadawyd pleidleislen yno; atebais do, ac ymofyn- odd y papyr iddynt; gofynasant os gwel- ai fod yn dda i adael iddynt ei bnw David Mathews ofynodd hyny;, atebodd nad oedd wahaniaeth ganddi, os oeddynt iwy yn dyfod o gylch i'w llanw gofyn- asant pwy oeddynt i roddi i lawr ateb- odd Thomas a Williams, ac iddynt roddi y gweddill fel yr ewyllysient; dy- Wedasant eu bod hwy yn dyfod o gylch i lanw y papyrau, rhag ofn y gallesid galw am danynt cyn i'r gwyr ddyfod adref o'r gweithiau; gofynasant dros bwy yr oedd y gwr yn meddwl rhoddi ei lais, atebodd ei bod wedi ei glywed yn dweyd dros Thomas a Williams—gwydd- ai y galksai ei gwr roddi ilais i bob un o'r pump, dywedodd wrthyat am roddi y t-iir arjll fel yr ewyllysient; David Mathews a ofynodd am bin ac inc; thoddwyd hWJnt ar y bwrdd iddynt; John Rees a'i defnyddiodd gyntaf ar y Bipyr o flaen y llys, (gan gyfeirio ato), aeth y uab i mewn yn ystod y drafod- aeth; yi Jbddynt am iddi roddi croes ar y papyr pan. ddy wedodd y galasai y aab darfu iddo ysgrifesu eaw ei did ary papyr; ni ofynodd Ma- thews na Roes iddi os oedd ganddi aw- durdod ei gwr i f r«?yddo ei enw. Mewn atebiad i Mr. SiLitt, (1ywedai bod y gwr yn bwriaiu rhoodi llais i Thomas a Wil- kams. Th Roberts a dystiai ei fod wedi g%isLnl i3sg oed, ac yn fab i David Ro- berts, a'; i yn cofio gvveled David Ma- tbewB JoVm yn nhy ei dad ar y* fi'A o Ebrill; iddo weied John Rees yn JlgrifeLl1 Uythyrenuu cyntaf enw ei dad Uf pao'T: o H ten y Uys ar gyfer yr cn»- attereill ac iddync ddwayd wrth ei fan roddi croes ar y papyr, pan ddy wea- odd na allai ysgrifenu iddynt ddweyd drachefn wrtho ef am ysgrifenu enw ei dad, ac iddo wneud hyny na ddarfu i'w fam ddweyd wrtho am ysgrifenu enw ei dad, ond deallai ei bod yn foddlon i hyny. D -.vid Morgan a dystiai ei fod wedi ei gyftogi i ranu a chasglu papyrau pleid- leisiau aelodau Bwrdd Gwarcheidwaid y Tlodion yn nosran y Clase, Undeb Abertawe; iddo roddi un yn nhy David Roberts ar yr 8fed o Ebrill, a'i enw yn ysgrifenedig arno; ac iddo yn hwyr yr un dydd alw yn ei dy mown atebiad i gais oddiwrtho, i'w hysbyau na alLsai gael pleidleislen arall. George Baker Haynes a dystiai mai efe oedd ysgrifenydd Bwrdd Gwarcheid- waid Undeb Abertawe, a bod dosran y Clase yn yr Undeb; yr oedd yno ethol- iad yn Ebrill diweddaf; rhoddwyd rhy- byddion argrafftdig i fyny yn hysbysu yr etholiad; fod y papyr o flaen y llys yn un o blexdleisleni y cyfryw etholiad, a bod un o honynt wedi ei anfon i Da- vid Roberts. Mewn atebiad i Mr. Smith, dywedai pe byddai i bleidleisiwr drwy gamsynied neu ddamwain roddi Uythyrenau cyntaf ei enw yn anghywir-eu rhoddi o flaen pump, pan na fyddai yn meddwl rhoddi llais ond i ddall, na wnai hyny ddirymu ei bleidlais; ond os cai fillan wrth gyfrif y 11 eisiau i fyny, yn ol fel mae'r dystiol- aeth o flaen y llys, nad oedd enw y pleidleisiwr o flaen yr enwau y bwriadai iddynt fod, gwrthodwn y bleidlais. Gan Mr. Smith: Am iddo dybio fod David R berts, yr hwyr hwnw wedi iddo ddyfod adref, yn tynu allan y D.R. oddiar gyfer enwau Henry Bowen, Free- man, a Naysmith, a fuasai hyny yn di- rymu y bleidlais ? Mr. Hayes a ddywedodd, na fuasai, oddieithr iddo gael achos i gredu nad efe ei hun a'i gwnaeth. Mewn atebiad i'r fainc, dywedodd Mr. Hayes, unwaith y caiff casglwr y papyr- au y papyr i'w feddiant, nid oes lie i'w gynwrdd wed'yn. Ailholwyd D. Roberts, pan ddywedodd mai perchen y ty oedd yn talu'r dreth. Mr. Smith, dros yr amddiffynwyr, a ddy wedai nad oedd yno un achos yn eu herbyn, o herwydd nad oedd yno un prawf fod pleidlais gan D. Roberts. Yr oedl y rhai ar y faine yn wybyddus fod cyhuddiadau wedi eu gwneud yn erbyn rhai am bersonoli ereill mewn etholiadau bwrdeisiol, a bod y fath bapyr i'w gael a rhol y bwrdeiswyr, ac wrth hono yn unig y gellid profi bawl unrhyw berson i bleidlais; na wnai copi argraffedig, nac hyd yn nod adysgrif o honi y tro, a chyn y gall yr erlynwyr brofi hawl unrhyw berson i bleidlais, rhaid iddynt brofi hyny oddiwrth lyfr y dretb, neu yr awdurdod hyny drwy ba un yr hawlid pleidlais. Nid yw y ffaith fod papyr pleidlais wedi ei adael yn nhy David Roberts yn un prawf o'i hawl iddi, ac felly nis gallent gondemnio yr amddiffyn- wyr am nad oedd hawl Roberts i bleid- lais wedi ei brofi; eto na chollodd Roberts ei bleidlais drwy unrhyw weith- red o eiddo'r amddiffynwyr, oblegyd pe buasai Roberts, pan ddywedodd ei wraig wrtho fod y papyr wedi ei lanw, yn tynu ei enw allan oddiar gyfer yr enwau na fwriadai bleidleisio drostynt, a'i roddi ar gyfer y rhai y bwriadai bleidleisio drostynt, buasai ei bleidlais yn dda. Mown atebiad i'r fainc, dywedai Mr. Hayes y buasai y bleidlais yn dda os baasai ef yn sier mai efe ei hun a'i gwnaeth. Mr. Smith a ddywedodd: Bod Roberts wrth beidio cyfnewid yr enwau wedi mabwysiadu y bleidlais, a boby mabwys- iad yn tynu i ffwrdd y trosedd y cy- huddid yr amddiffynwyr o hono, sef ymyryd a'r papyr heb genad na gwybod- ae.h ei berchen. Peth arall, na effeith- iwyd dim ar yr etholiad y naill ffordd na'r llall drwy y papyr hwn. Ni roddwyd y papyr i'r casglwr pan alwodd am dano; nad oes neb yn rhwym i roddi y papyr pan elwir am dano, a gwnaeth Roberts roddi y papyr yn ei logeli, a chadwodd ef ynones yr oedd yr etholiad drosodd. Ai gwaith yr amddiffynwyr oedd hyny, neuynte waith yr erlynwr mewn enw ? Ni ellid drwy unrhyw weithred o eiddo yr anddinynwyr gysylltu drwgfwriad yn eu gwaith cjsylltiedig a'r papyr dan sylw, i ddylanwadu mewn un ffordd ar yr etholiad agosaol. Gadawodd yr am- ddiffynwyr y papyr yn nhy Roberts er iddJ ei weled, a phan ddaeth adref nid yw yn ymddangos iddo achwyn wrth ei wraig na'i cheryddu am yr hyn a wnaeth; und rhoddodd y papyr yn ei logell gan ei gadw yno fel nas eellid ei saselu. a ihrwy hyny ni ddylanwadodd ddim ar yr etholiad. Fod ysgrifen ar gefn y papyr sydd o Raen y fainc, ac y mae hono yn ei ddirymu fel pleidlais mewn etholiad; ac am y rhesymau yna dywed- odd Mr. Smith nad oedd yno un achos yn erbyn yr amddiffynwyr. With ryddhau'r gwysiau, dywedodd y fame fod yr amddiffynwyr wedi gwneud yr hyn na ddylasent, ond nad oedd ganddynt fwriad i ddylwadu ar yr etholiad, a thrwy hyny eu bod yn cael eu rhyddhau.

[No title]

BLAENAU.

MARWOLAETH SYDYN.

AT Y BEIRDD.

COLLA.IS FY Ní,iRARIAU.

GWEDDI YR EDIFEIRIOL.

- DYMUNIAD Y CRISTION.

YR AWRLAIS.

- Y GWANWYN.

Advertising