Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
GLYNDW B.
GLYNDW B. NOD XIIL YELGYRCH ARALL. WEDI cael gwared o Harri a'i fyddiu- oedd, dechreuodd Glyndwr feddwl am ei brif elyn yr hwn, oedd ganddo bell- ach yn y carchar er ys misoedd. Yn mhen tri diwrnod wedi yr helyntion a nodwyd yn y benod flaenoroi fyned heibio, galwyd Arglwydd Grey ger broD. Yr oedd petbau yn dra gwahan- ol y tro hwn i'r tro blaenorol. Yr oedd y prif gaban wedi cael ei addurno yn ardderchog, a digonedd o wirodydd ar y byrddau. Yr oedd yn hwyr—yn tynn yn mlaen ar wyth o r gloch pan arweiniwyd Grey i mewn, ac yr oedd holl sityddogion milwrol Glyndwr yno yn barod i'w dderbyn. Tarawodd y cyfuewidiad rhyfedd hwn y boneddwr a syndod. Nis gallai ddyfaln p3 beth oedd yn bod. Wedi iddo ddyfod i mewn, rhoddodd Glyndwr orchymyn am dynn ei gadwynau ymaith, a'i osod i eistedd ar fainc yn ei ymyl ef. Gyr- odd hyn rhai o'r swyddogion yn fwy na haner hurt, ond yr oedd y lleill yn deall y fnsnes i drwch y blewyn. Wedi i'r ddati foneddwr eistedd yn ymyl ea gilydd am ychydig, trodd Glyndwr ei wyneb at ei brif elyn gan ddywedyd, Yr wyf yn deall eich bod wedi cael digon ar y carchar, a'ch bod yn awydd- ns i anadla awyr iachns mynyddoedd Cymrn." Yr ydych yn deall yn iawn," oedd yr ateb, gan edrych yn samg a difater. Pa beth ydyw yr iawn a delwch am eich ryddhad ?" Gostyrgodd Grey, ei ben gan edrych yn fjfyrgar ar y ddaear, ac yn y cyflwr hwnw y bu am rai mynydau. Yn mhen ychydig cyfododd ei ben i fyny, ac wedi sylln yn myw llygaid ei elyn gof- ynodd, Pa faint ydyw eich gofyn ?" Ugain mil o farciau anr," oedd yr ateb. Os ydych yn barod i dala y swm yna, byddwch at eich ryddid boreu yfory i fyned tna eich gwlad.' Yr oedd y swm yma yn rhyfeddol o fawr, ond er cymaint ydoedd yr oedd Grey yn barod i'w data, ac felly gofyn- pdd, "Pa faint o amser a roddwch ?" Tair wythnos," oedd yr ateb. Pnrion-byddant yma cyn hyny." Y mynyd y delont yma byddwch chwithau at eich ryddid, a dim cyn hyny." "DioL'h am wawr gobaith," eblo Grey yn ddystaw. Ar yr adeg hon dyma rhyw gyffro a symud rhyfeddol o gwmpas y porth, a chyn pen eiliad yr oedd pob un a'i lygaid yn y cyfeiriad hwnw. Yn faan dyma, Sane, merch Glyndwr yn gwneud ei hymddangosiad, yn cael ei chanlyn gan ei saith morwyn. Yr oedd wedi gwisgo yn ardderchog, gyda chadwen o berlau gwerthfawr am ei gwddf. Yr oedd yrolwgarniyn rhyfeddol o swyja,, ol. Daeth yn mlaen ar ei chyfer at ei thad, ac wedi iddi ei gusanu amryw weithiau, eisteddodd yn ei ymyl a gwenodd yn serchus ar y gwyddfodol- ion. Parodd yr olwg arni i'r Sais fyned yn fwy na haner gwallgof. Syll ai arni cauai ei lygaid; syllai dra- chefn, symndai yn ol ac yn ml ten ar ei gadair; ac weithiau ocheneidiau yn uchel fel pe buasai ei galon yn ddolur- us. Yr 03dd ei holl agweddion yn eglar ddangos fod ei feddwl yn terfysgn fel mor aflonydd. Pan aeth yn mlaen taa chymydogaeth deg o'r gloch, estyn- odd Grey ei ben yn mlaen a sisialodd yn nghlust Glyndwr, A ydyw yn bosibl i mi gael siarad gair a chwi yn gyfrinacbol ?" Ydyw," oedd yr ateb. A ydych chwi yn mofyn siarad heno ?" Yn awr os ydyw yn gyfleus." Pnrion caslynwch fl." Cychwyncdd y ddau allan ac i mewn i gaban oedd yn sefyll tna chanol y gwersyll, yr hwn oedd yn wag. Yr oedd Glyndwr wedi arogli y lygoden. Erbyn eu bod i mewn ac eistedd, dy- wedodd Grey. "Yryd-cli yn gofyn ugaia mil 0 farciiu aur oddiwrthyf?" Ydwyf," oedd yr ateb. A ydyw yn ormod i minau ofyn un cais oddiwrthvch chwithau ?" Nodwch ef." "Cael eich merch yn wraig." Wei, y mae yn naturiol i ddynion ienainc i ymserchu yn eu gilydd-y mae natur yn eu dysgu felly." ,If Eithaf gwir, ac y mae yr olwg ar eich merch chwi wedi rhwygo ilinynan fynghalon. Nis gallaf byth fod yn ddedwydd hebddi." Nid oes genyf nn gwrthwynebiad i ebwi ei chael ar yr amod eich bod yn ei pharchu fel gwraig." Caiff fy nghyfoeth a fy nylanwad ei hanrhydeddu. Ni wel eisiau dim daearol byth." "Da genyf glywecL Estynwch eich Haw. Gallaf edrych arnech mwyfel cyfaill ac nid fel gelyn." Gellwch, a byddaf bob amser yn ddidwyll." Gadewch i ni ddychwelyd at ein cyfeillion-y maent yn dysgwyl am danom." Beliach yr oedd Glyndwr wedi cyr- haeddyd ei amcan. Amean y cynull- iad yma y noson hon, yn benaf, ydoedd edrych os gellid enill Arglwydd Grey yn fab-yn-nghyiraith, ac yr ydym wedi gweled y llwyddiant. Yr oedd Grey yn gyfoethog iawn: yn nn o'r rhai mwyaf eyfoethog yn Lloegr, os nid y eyfoethoeaf oll, ac hefyd yr oedd yn bri gyfaill i'r brenin. Yn mhen tair wythnos ar ol hyn unodd y par ienainc mewn glan briodas yn eglwys gadeiriol Bangor, ac wedi tain y swmarian i'w dad-yn-nghyfraith, ymadawodd Grey a'i briod ieaane i'w gaste'l yn swydd Henffordd. Yn awr yr oedd Glyndwr a'i wyr yn barod am rytelgyreh arall. Yr oedd ei fyddin yn awr yn rhifo dros chwech mil ar hngain o wyr, ac yn eu mysg yr oedd rhai milwyr rhagorol. Cymerodd ef ac Ifor dair mil gyda hwynt, a gwynebas- ant tna Thrallwm a Threfaldwyn, pa gastelli a losgasant yn llndw i'r llawr.
ENWOGION SIR GAERFYRDDIN.
ENWOGION SIR GAERFYRDDIN. LLOYD, JOHN, D.D. Mab ydoedd hwn i Morgan Lloyd o Bentaine, sir Gaerfyrddin, ac yno y gaawyd ef yn y flwyddyn 1638. Ymddengys ei fod wedi cael addysg forenol dda, oblegyd efe a dderbyn- iwvd i Goleg Merton, Rhydychain, yn y flwyddyn 165'), pan nadoedd ond 17 oed. Ba yn efrydu yn y coleg hwnw nes y derbyniodd y graddiad B.A. Wedi hyny gwnaed ef yn Gymrawd o Goleg Iesu a phan roddodd yr en- wog Llywelyn (Leolyne) Jenkins ei swydd i fyny, dewiswyd Dr. Lloyd i fod yn athraw Coleg lesn yn el le. Yn 1682, a'rddwy flynedd ganlynol, bn yn gweini y swyiid anrhydeddns o Isganghellydd yr Athrofa. Ar farwol. aethyr Esgob Laurence Womack, pen- odwyd Lloyd gan y brenin Iago II. yn esgob Ty Ddewi, a chysegrwyd ef i'r swydd bwysig hono yn Lambeth, Hyd- ref 17eg, 1686. Wedi symud i Dy Ddewi, dechreu- odd ei iechyd ddadfeilio yn fuan, fel y bu raid iddo roddi ei swy{!d i fyny, a dychwelyd yn ol i Rydychain, lIe y ba farw yn mis Chwefror, 1687, yn 49 mlwydd oed.
MANSEL, FRANCIS, D.D.,
MANSEL, FRANCIS, D.D., A anwyd yn Middlescomb (Y Grib Ganol), yn y flwyddyn 1588. Anfon- wyd ef pan yn dra ienane i Athrofa Henffordd, lie y bu yn efrydu yn llwyddianus am beth amser. Wedi hyny symudodd i Goleg Iesn Rhyd- ychain, i orphen ei efrydiaeth. Barn- wyd ef yn deilwng o gael ei wneud yn Gymrawd o Goleg yr Holl Saint yn y ddinas hono, ac yn y flwyddyn 1620, dewiswyd ef, o herwydd ei wybojaeth eang, i fod yn brif athraw Coleg lesa ac yn y flwyddyn 1624, cymerodd y gradd D.D Pan dorodd Cromwell y Senedd Fawr i fyny, diswyddwyd Dr. Mansel, a dyehwelodd yn ol i Gymru, lie y bu yn ymdrechu ei oreu o blaidy Goron, ac yn erbyn plaid Cromwell. Wedi i Siaris II. esgyn i'r orsedd, ac i bethau gael eu hadferyd i drefn yn Rhydychain, cafodd Dr. Mansel ei ail ethol yn brif athraw Coleg Iesu, ar farwolaeth Syr Eabnll Thelwall. Bu ei wasanaeth yn fendith fawr i'r sefydl- iad, oblegyd bu yn foddion i ychwanegn Hawer at y cyllid, ac efe fa yn ofleryn i gasglu y Lyfrfa ragorol sydd yno. Bu farw yn mis Mai, 1665.
IARLL BEACONSFIELD
IARLL BEACONSFIELD (MR. DISRAEH). Ymhoniad Mr. Disraeli, nofelwr dychymygol, ei fod yn alluog i feirn- iadu gyda manyldra ar 'bleidiau politic- aidd, a gwahaniaetbu rbwng ffeithiau ag ymadroddion, pethau gwirioneddol a drychiolaethan ansylweddol,' yn ei waith a elwir I Coninisby,' yw yr hyn a gynyrcba wawd pob dyn sydd wedi talu sylw manwl i bethau yn eu pricd- oleddau gwirioneddol. Dywed efe yn y rhagymadrodd i'r pumed argraffiad o'r llyfr uchod, ei fod wedi ei gyhoeddi yn 1844, bum mlynedd cyn hyny, i amddiffyn hawlian y blaid Doriaidd fel y blaid boblogaidd' yn y wlad hon! Yn y rhagymadrodd hwnw, dywed mai yr Eglwys sefydledig sydd wedi bod yn brif offeryn i ddadblygn Lloegr ac i adnewyddn ysbryd gwladol' y trigolion I Dywedodd hefyd, fod yr 'eglwys yn gorfforiaeth gysegredig at gyhoeddi a dal i fyny egwyddorion Asiataidd, y rhai, er eu bod yn lleol yn eu hanaid, ydynt yn ddwyfol yn eu tarddiad, ac yn gyffredinol a thra- gwyddol yn eu cymhwysiad.' Anhawdd fyddai gweled hereticiaeth mwy noeth. Rhyfedd fod cymaint o bres digywilydd ar anwybodaeth, gwyrni, a chyfeiliornad mor eglur. Toriaeth yn boblogaidd Ni ba yn boblogaidd erioed. Nis gall fod. Elfen hanfodol Toriaeth yw stripio y bobl o bob hawlfraint. A che'sia Beacons field wneud hyny yn awr, trwy ga-io llywodraeth y wlad hon yn mhen fei unbenaeth, heb fod yn gjfrifol i Dy y bobl, sef Ty y Cyffrelin, am weith- rediadau at ba rai y mae yn rhaid cael arian oddiwrth y bobl. Ni bu Eglwys Loegr erioed yn sefydl- iad flafriol i ddadblygiad ysbryd gwlad- ol yn y trigolion. Gwnaeth ei goreu fel fleudaliaeth eglwysig, i wneud y bobl yn slafiad mewn rhyfeloedd at bwrpas mawrion y deyrnas. Rhaid nad oes fawr o grefydd olen- edig yn Eglwys Loegr pan y mae hi yn ffoddlon edrych ar ddyn sydd yn ei desgrifio hi fel sefydliad i C ødal i fyny egwyddorion lleol Asiatai'dd' neu Iuddewaeth, fel ei dewis flaenor! Ceisia efe ddangos maidwyflywiaeth (theocracy), fel yr un a berthynai i oruchwiliaeth Moses, a berthyna i Eglwys Loegr, am mai luddew oedd Crist! Byddai yn anhawdd cael dim yn fwy gwyrgam yn holl hanes y byd na'r fath olygiadau. Rhydd y dyn a ddyrchafa yr eglwys i'r uwchder mwyaf, lwon cableddus yn ngenau un o nodweddion ei nofel. Z5 Gesyd ger bron hefyd un o'i fawrion yn wrthwyiebol i unrhyw ddangosiad o deimlad. Gellid meddwl mai at wneud dyn yn ddernyn o adamant y cynlluniodd efe ei lwybrau i fyny at fawradd a dylanwad. Gellid meddwl mai prif bwyntmyfyr- dod Mr Disraeli trwy ei oes oedd gwueud ei hun .yn hyddyag yn holl lanylion mawreda bydol aristocratiaid, eu dull o fyw, eu palasau, a'a golygiad- an ar bob peth. Enwa eu pleserau dewisedig. Eglnra eu hymddyddanion masw a'u giiydd. Gosodai ragoroldeb ger bron yn rhyw, beth sydd yn gyn- wysedig mewn hyfdra i wneud pob peth gyda dibrisdoc^ yn ol ffasiwn pleserau ofer mawrion gwlad y rhai na chyd- nabyd4ant Dduw, nai ddeddf, nat air ef, yn ymarferol. Rhydd dudalen ar 01 tudalen yn cynwys manylion am fwydydd a diod/dd mewn palas, a'r siarad yn eu cylch. Gellid meddwl wrth yr hyn a ddy- wedodd rhai o'r nodweddion, yn ei nofel ef a elwir I Coningsby,' ei fod ef, er ys blynyddau am leihau pwysig rwydd Ty y Cjffredin. Rhoddodd y geiriau canlynol yn ngeaau un o honynt, 4 What a pity it is that you have a House of Commons England would be the greatest county in the world if it were not for that House of Commons. It makes so much confus- ion.' Y gwr a atebodd y sylw yna oedd arglwydd, yr hwn a amddiffynodd y Ty ar y tir ei 101 ef yn galla rheoli llawer o bl^idle stan y Ty Be;a efe Due Wellington am ild;o y maes i Ryddfrydwyr ar fesur y Dnvyg- iad yn 1832. Dywedodd fel y canlyn am dano, 'The Dnke of Wellington has ever been the votary of circum- stances. He cares little for causes. He watches events rhther than seeks to produce them. It is a characteristic of the military mind. Rapid combin- ations, the result of a quick, vigilant, and comprehensive glance, are gener- ally triumphant in the field; bet in civil affairs, where results are not immediate; in diplomacy and in the management of deliberative assemblies, where there is much intervening time and many counteracting causes, this velocity of decision, this fitful and precipitate action, are often produc- tive of considerable embarrassment, and sometimes of terrible discomfiture.' Y mae yn eithaf eglar wrth y des- grifiad uchod o'r hyn a farnai Mr. Dis- raeli oedd yn angenrheidiol at lwydd- iant, ei fod ef am fawrhau dull troellog J o weithredu er mwyn cyrhaedd amean, ac na wyddai efe ond yehydig am gy- mwys jerau milwr, pan y traethodd efe y golygiad nad oedd Duo Wellington, fel enghraifft, wedi arfer astudio achoa- ion, a'i fod yn penderjTyntt yn gyflym a byrbwyll. Nid oedd neb a adwaenai y milwr mawr hwnw ac ereill, a enwog- asant eu hunaiu ar iaes y rhyfel, a dybiant am fomeat eu bod yn fwy di- bris o achosion a chanlyniadau, ac yn fwy anamyneddgar iweled canlyniadiau, na gwleidiadwyr Seneddol. Onddiau fod gonestrwydd y Due yn rhinwedd anghymeradwy gan luddew, yr hwn oedd wedi arfer astudio moddion llwyddiant yn myd dichellion a enyf- rwysdra. Cyfodir Coningsby i fyny fel wyr i arglwydd Toriaidd, yr hwn sydd yn rhy ffroenuchel i gydnabod arglwyddi cotwm Mancheater. Bwcram a starch aristocrataidd yw pethau m-wrion Mr. Disraeli yn y nofei hwn. Priu v gellir ei alw yn nofel am ei fod ya rhoddi harjes am amgylchiadau Rhyddfryd- ly iaeth wedi pasio mesur y diwygiad Seneddol yn 1832, fel y galki Tory roddi yr hanes. Ond byddai yn dda cofio ambell ddarn o'r hyn a ysgrifenodd Mr. Dis- raeli. Dywed efe fod 'llwyddiant mawr y blaid Ryddfrydol, ei chryfdwr, wedi peri iddi gymeryd llwybr o weithredu ag oedd yn hunan ddinystriol. Yr n oedd yn auhawdd boddloni llawer o hunangeisiadau a dysgwyliadau. Yr y el oedd dynion yn gystadleuwyr am bob lie a aliai y llywodraeth roddi.' Dian erbyn hyn fod Beaconsfield wedi gwy- bod am yr un peth trwy broftad yn y Weinyddiaeth Doriaidd, yr hon sydd yn bresenol yn meddu cymaint o nerth. Nid oedd y blaid Doriaidd wrthwyn- ebolyn gryf. A dywedodd Mr. Dis raeli No Goverment can be long secure without a formidable Oppos- ition.' Yn ol hyn nid yw ei Weinydd- iaeth ef yn ddiogel am nad yw yr 'Opposition' presenol yn' formidable!' Tyn efe bictiwr anghysurus o Wein- yddiaeth a fedd fwyafrif mawr tu cefa ,iddi, a'i bod hi mewn sefylla beryglus. Os yw y gol/giadau hyn yn cael eu hystyried yn iawn yri awr gan euhaw- dwr, sef Beaconsfleld, y Prif Wein- idog, rhaid ei fod ef yn teimlo yn bryderus yn ngwyneb y tebygolrwydd fod perigl yn bod i'w Weinyddiaeth ef and fod y blaid Ryddtrydig wrthwyneb- ol mbr wan yn y Ty. Y mae y desgrifiad a roddir o Bea- consfield yn yr amser presanol gan Mr. Gladstone ao ereill, mewn cysylltiad a gweithrediadau y Weinyddiaeth tnag at Rwsia, a'i ddnll ef o geisio gwthio yr orsedd i uwchafiaeth nnbenaethol, mewn materion y dylid eu dwyn o flaen Tyy Oyffre lin cni ea penderfynu, yn daT!gbs ei foief yn maga honiad- aeth Toriaidd i raddau mor annyoddef- adwy, fel nad peth anhebyg i gymeryd lie, fydd ahwildroad mawr a esyd aristocratiaeth ar as-vira ei gefn yn is Bag y bu erioad. Un o'r pethau mwyaf peryglns a allas^i fod oedd gwaith y Prif Weinidog yn gorchymyn i filwyr o India i ddyfod oddiyno at bwrpas ? rhyfel, ar draul Lloegr, heb ofyn caniatad Ty y Cyffredin yn gyntaf. Y mae gwaith Mr. Gladstone yn canu y gloch fawr ar y mater hwn, yn cebyg iawn o godi cyffro trwy yr holl deyrnas yn nghjlch hawlfreiotiau Ty y Oyff- redin.
PIGION AMERICANAIDD.
PIGION AMERICANAIDD. Y FABNACH HAIARN.-A chyrneryd melinan Pittsburg i gyd i ystyriaeth, nid oes aohos CWylD yn awr am y fas- nach haiarn. Y mae amryw o'r mel inan yn gweithio twrn dwb!. Cychwynodd melin Indianapolis yr wythnos ddiweddaf. Gwaeir ychwanegiad at felin liose- dale, Kansas. Bywiog yw y fasaach yn Steuben- .villp, Ohio. Mae argoelion ffafriol amgychwyn melin Middlesex, Pennsylvania, Sharon, Pennsylvania.- Y n yr hen felin yr oedd yr adran bydlo, a'r guide mill ar dwrn dwbl yr wythnos ddiwedd- af y felin grylchau ar dwrn sengl o eisiau archebion; felin farau, twrn sengl, fel arfer, a hefyd y sheet mill. Mae adran yr hoelion wedi gweithio trwy y mis hwn hyd y 18fed, ond byddant yn segur hyd y laf o Fai Mae'r felin newydd ar dwrn dwbl i gyd, oddieithr y felin farau ac adran yr hoelion. Bu anghydfod yn y felin hon rhwng y gweithwpr hoelion a'r cwmni yn nglijlch pris yr hoelion. Yr oedd eisiau mwy o bris am wneud yr hoelion by chain. Y mae pobeth yn awr wedi ei benderfynu yn foddhaol- Y FASNACH Lo.—Dywedir fod cwm- ni Pike Run, Ohio, wedi cael archeb am swm mawr o lo o Canada. DIENYDDIAD SAM STEENBURG.—Am un o'r gloch ddydd Gwener y Groglith, Ebrill 1ge1, yn Fonda, New York, crogwydnn o'r diwgweithred^wyr mwyaf ysgeler y glybnwyd am dano er ys llawer dydd. Yr oeld miloedd o bobl wedi ymgasgla yn nghyd mewn gobaith am weled yr adyn yn dyoddef y gosb olaf a all y ddeddf wladol weinyddu; ac er fod y ddeldf yn gorchymyn crogi yn ddirgel yn y Dalaeth hon, yr oedd rhwng 1,500 a 2 000 o fewn muriau cyntedd y carohar. Mae gan yr Uchel Sirydd hawl i ollwng i mewn y nifer a fyno, a'u galw yn is-swyddogion os bydd perygl am aflonyddwch. Euog- farnwyd 81m am lofruddio J. S. Barker yn Amsterdam, yn Tachwedd diwedd- af. Eithr cyffesodd ei fod weli cyf- lawni un-ar-ddeg o lofruddiaethau; ond y mae yn ambeus a ddywedodd y gwir. Y mae ei gyffesiad yn llyfryn o 23 o dudalenau, a chodwyd 40 cents am dano ar adeg y dienyddiad. Rhoddwyd ei gorff i'r offeiriad Pabaidd i'w werthu er budd ei bleatyn ordderch. Tynir y cnawd oddium yr esgyrn yn Ngholeg Meddygol Albany, a chysylltir yr es- gyrn yn nghyd a gwyfrau, fel y gellir arddangos yr ysgeibwd yn y dyfodol. Yr oedd y b >bl mor awyddus i'w weled yn ciel ei grogi, fel y talwyd doler yr un am le ar benau tai, ac yr oedd yr holl goed oddiamgybh ya ddu gan ly edrychwyr er saith o'r gloch y boreu, a dringodd amryw i ben muriau y carchar. Bu mwnwyr Erie, Columbia, yn sefyll allan yn erbyn gostyngiad o 25 cents y dynell. Ar ol dwy wythnos o ssibiant, enillasant y f uddugoliaeth, ae y maent yn gweithio yn awr ar yr hen brisiau. Chwythodd ystorm nerthol o wynt dros sir Monona, a siroedd ereill yn Iowa, prydnawn Sabboth cyn y di- weddaf, gan wneud llawer o niwaid. Dadwreiddiai goed; codai dai oddiar eu sylfaeni, gan eu dryllio yn ddarnau; cludai ddynion, gwragedd, anifeiliaid, gwageni, &c., drwy yr awyr am lawer o ffordd, ac mewn rhai amgylchiadau heb eu niweidio. Dinystriwyd llawer p feddianau, lladdwyd pedwar p ber- sonau, a niweidiwyd tua deugain. H W fliodd llong ymfudol o Charles- ton, South Carolina, yr wythnos ddi- weddaf, yn llawn o bobl dduon yn rhwym i Liberia, Affrica; a bydd i lonagan ereill dd;lyn yn fuan. Mae y symadiad yn crea cynwrf mawr yn mhlith Negroaid y reo Wyth mlynedd yn ol yr oeddy wlad bon yn tain mwy am nwyddau tramor o 100,000,000 o ddoleri na'r swm oedd yn werthu oad yn awr yr yd jrm yn derbj n mwyo 170,000,000 o ddoleri nag ydym yn dalu. Dyna brawf sylweddw o lwyddiant gwladol. Yr oedd ffermwr yn swydd Ulster, New York, eisiau gwraig, a chymerodd ddynes ar brawf am wythnos er cael allan ei ehymwysderau i gadw ty. Rhoddodd hi foddlonrwydd, a phriodas fu y canlyuiad. MARWOIJAETH.—Ebrill 5ed, 1878, yn Church Hill, Ohio, Mrs. Bridget Grif- fiths, yn 78 mlwydd oed, ar ol cystudd byr ond hynod drwm. Ganwyd hi yn Pwll-y-hwyn«d, Dowhis, Deheudir Cymru, yn y flwyddyn 1800. Priododd yn Merthyr Tydfil a David Griffiths, yn 1819. Symndodd i Tredegar yn fuan wedi prjodi, lie y bedyddiw/d y ddau yr un dydd gan yr anfarwol John Da- vies, yn 1821. Claddwyd ei phriod 15 mlynedd yn ol yn Shhowy, gan ei gadael yn weddw ag wyth o blant am- ddifaid. Y m tudodd i'r wlad hon yn ngofal ei iuib Isaac, 12 mlyneddynol, i Hubbard, a symudodd oddiyno i'r He hwn. Bu ei mab yn dra gofalas am dani. AMERICUS.
HUNAKLADDIAD TRWY WEN-WYN.
HUNAKLADDIAD TRWY WEN- WYN. Yn hwyr n03 Iau diweddaf, yn Cymer, Rhondda, darfu i wraig o'r enw Elizabeth Lloyd, yr hon ychydig wythnosau yn ol a roddodd enedigaeth i blentyn, ac er hyny wedi b-jdmewn sefyllfa meddwl isel, yfed dogn helaeth o hylii gwenwynig. Gilwyd a^i gynorthwy meddygol ar un- waith, ona bii .yr oil yn aneffeithiol, ac wedi rhai oriatt o boenau dirfawr, ba farw y feuyw anffodus. Yr oedd yn wraig i Evan Lloyd, sinciwr.