Tarian Y Gweithiwr

YMDDIBWYDDIAD IARLL DERBY. Un o neillduolion y eyfnod presenol yw dygwyddiadauannysgwyliadwy, a'r dygwyddiadau Lhyny yn rhai o bwys mawr. Efallai nad oes dim wedi cymerydlle ag sydd o fwy pwys i'r wlad hon, yn yr amser presenol, na gwaith larll Derby yn rhoddi ei awydd, fel Gweinidog Tramor y llywodraeth, i fyny. Gwnaeth hyny yr wythnosddiweddat mewn modd annysgwyliadwy. Yr oedd sibrwd cyff- redinol wedi bod nad oedd ei olygiadau ef yn cydweddu a golygiadau Gwein- idogion ereill y Llywodraeth ar fater- ion cysylltiol a'r ddadl waedlyd sydd wedi bod rhwng Rwsia a Thwrci. Yr oedd y Prif Weinidog a gweinidogion ereill wedi siarad yn wahanol iawn iddo ef ar bob owestiwn, bron, mewn cysylltiad a'r rhyfel yn Twrci. Yr oedd chwerwder rhyfelgar yn eu holl areith- iau hwy, pan yr oedd pwyll a doetbineb heddychol yn y cwbl a ddywedai efe. Yr oedd barn y boblogaeth nad oedd cydgordiad yn y Cabinet. Daeth hynyj'r golwg,yn,ngwaith larll Caer- 17" ,0, narvon In rhoddi i fyny ei swydd yn y Weinyddiaeth. Ond gan fod swydd Iarll Derby mor bwysig, a'i ddylanwad mor fawr, ildiodd ei gydweinidogion iddo ar un pwynt, ac ni roddodd efe ei swydd i fyny pryd y gwnaeth Iarlll Caernarvon hvny. Ymddengys fod sibrwd yn y Carlton Club, sef y clwb Toriaidd, fod Iarll Derby yn myned i ymddiswyddo oriau cyn iddo ef ddatgan ei benderfyniad yn Nhy yr Arglwyddi. Diferodd gair o'i enau ef ei hun wrth ryw un,yn arwyddo fod rhyw beth cynhyrfus i gymeryd lie nos Tau, Mawrth 28. Gwelwyd Canghell- vdd y Trysorlys yn gadael ei le yn Nhy y Cyffredin yn y prydnawn y dydd hwnw, ar amser deehreuad gwaith yn Nhy yr Arglwyddi. Meddyliwyd yn union fod rhyw beth go bwysig i gym- eryd lie. Pan aethpwyd i Dy yr Arglwyddi, gwelwyd prawf ar unwaith fod ysgariad wedi eymeryd lie rhwng Iarll Beaconsfield a Iarll Derby. Yr oedd larll Derby wedi gadael maine y Weinyddiaeth, ac wedi myned islaw y gangway. Yr oedd y sibrwd a fa wedi myned yn ffaith o flaen y llygaid. Oyfododd larll Derby i esbonio yr ysgariad. Gwnaeth hyny mp.wn modd eglur ac mewn teimlad ychydig yn ddyfnach nag arferel ynddo ef, yr hwn a nodweddir gymaint gan bwyll oer- aidd. Dywedir ei fod wadi ffaela euddio ei deimladau drylliog lawer o weithiau yn ystod yr amser y bu efe yn egluro mater ei ymddiswyddiad, a'i fod wedi gosod ei ddwy law ar ei wyneb, wedi cael ei Iwyr orchfygu gan ei deimladau, pan yr oedd larll Beaconsfield, yr hwn a areithiodd ar ei ol ef, yn eyfeirio at y pum mlynedd ar hugain y buont yn cydweithredu a'u gilydd. Y mgssglodd gwahanol bleidiau at eu gilydd yn lobby Ty y Cyffredin wedi deall beth oedd wedi cymeTyd lie. Yr oedd y blaid Ryddfrydol, y rhai ydynt yn erbyu i Brydain fyned i ryfel a Rwsia, wedi syrthio i afael difrifwch, fel pe bnasai anftawd mawr wedi cy- meryd lie. Ond yr oedd y Toriaid yn ymddangos fel pe buasent wedi cael eu boddloni, am fod yn dda ganddynt ryfel. Ymddangosodd Mr. Gladstone yn foddlonus, oblegid tybir ei fod yn meddwl y byddai ymddiawyddiad larll Derby yn sicr o beri i'r Weinyddiaeth Doriaidd fyued yn ddarnan. Diau fod dyfnder teimladau Iarll Derby wedi cael ei afchosi i raddau mawr gan yr ymwybyddiaeth fod ga- gendor mawr wedi ei siqrhau rhyngddo ef a'i hen gyfeilfion politicaidd, am lawer o amser, ac efallai am byth. Y mae llawer o Ryddfrydwyr wedi rhy- feddu yn fawr fod boneddwr o'i allu- oeddymresymgar,athronyddol,a rhydd- frydig ef wedi medru gwneud ei gar- tref gyda'r Toriaid o gwbL Rhaid ei fod ef wedi cael ei syffedu lawerodd o weithiau gan anwybodaeth gwyllt, bar- baraidd, ac ymhongar ei gydswydd- ogion Toriaidd. Nid rhyfedd yn y byd fyddai deall ei fod ef a Mr. Gladstene o'r un feddwl am fwy o bethart na'r rhyfel yn y dwyrain; ac efallai yn cyd- weithredu fel gweinidogion y Frenhines cyn diwedd en hoes. Y m&e pethau anhebycach o lawer wedi cjmeryd De fwy nag unwaith. Yn wir, y mae un o babyrau rhyfelgar Lluudain wedi dech- reu erthygl olygyddol ar ysgariad larll Derby oddiwrth y Weinyddiaeth Dori- aidd, yn y geiriau Nid yw Mr. Glad- stone mwyach yn meddu sedd yn. y Cabmesigan geisio dangos mai yr nn golygiadau sydd gan larll Derby a Mr. Gladstone. Ceisia y papyr hwnw leihau gwerth Iarll Derby fel swyddog yn y llywodr- aeth. Byddai yn wyrth bron, i glywed anwybodaeth cenngenllyd yn rhoddi gair da i athrylith wrteithiedig ac ath- ronyddol. Un^o'r pethau mwyaf eyff. redin yn mhlith dynion yw clywed oorachod ymhongar, hunangeisio], yn dweyd y pethau mwyaf diraddiol am gewri mewn athrylith, gwybodaeth, a defnyddioldeb. Cof genym am un pagan diddim o greadur, na wyddai A odcUwrth garn tarw, dim ond tipyn o seinlan cerddorol, yn cymeryd arno feirniadn ar faddyliwr cryf, coeth, nes yr oedd eyfog poenus yn cyfodi o fewn cylla y rhai a'i gwrandawent ef. Felly y mae gwaith y papyrau Toriaidd paganaidd yn ceisio lleihau pwysig- rwydd gwasanaeth Iarll Derby i'w wlad. Chwarae teg i larll Beacons- field, yr oedd ei iaith ef nos lau yn Nhy yr Arglwyddi am ragoriaethau Iarll Derby yn wahanol iawn i iaith y corachod Toriaidd, y rhai sydd wedi ceisio gwnend eu goreu i yru y wlad i ryfel o blaid Twrci, am el1 bod hwy, ■t r ganoedd ohonynt, wedi rhoddi benthyg miloedd, ie, miliwnau lawer o bunoedd i'r Twrc, ac am i drethdalwyr y wlad hon fyned i'w pocedau i gael arian y cybyddion hyn yn ol, trwy i Brydain fyned i ryfel o blaid y Twrc.barbar- aidd!! = Dywedodd larll Beacon sfield^am Iarll Derby, fod y Frenhines wedi colli un o'i Chynghorwyr mwyaf galluog wrth ei golli ef, a'i fod yn loneddwr o ddeall treiddgar, o fam ddiduedd, ac o allu mawr i drin materion y deyrnas. Dywedodd hefyd fod ei ysgariad ef yn golled fawr i'r weinyddiaeth. Os nad oedd larll Beaconsfield yn rhagrithio fel Pharisead twyllodrus, rhaid fod y mwyafrif mawr o'r Toriaid rhyfelgar, y rhai sydd wedi ceisio diraddio Iarll Derby am amser, yn gwahaniaethu yn ddirfawr oddiwrth eu dewis ddyn, sef y Prif Weinidog. Un o ragoriaethau larll Derby oedd, ei fod ef yn gwneud ymchwiliadau manwl i ffeithian cyn ffurfio barn. Ni wyr y Toriaid, fel rheol, ddim am y fath arferiad. a Anhawdd gwybod beth fydd canlyn- iad gwaith Iarll Derby yn rhoddi ei swydd i fyny, gan mai yr achos iddo wneud hyny oedd fod ei gydwein- yddwyr am luosogi byddin Lloegr yn y fath fodd ag i ddangos parodrwydd i fyned i ryfel. Er fod Iarll Derby wedi datgan ei farn nad oedd y fath weith- red o angenrheidrwydd yn arwain y wlad i ryfel, eto rhaid fod y weithred hon wedi gwneud rhyfel yn llawer mwy tebyg ogymeryd lie nag o'r blaen. Y mae y graig rhwystr fawr oedd wedi bod ar y ffordd at ryfel wedi cael ei symud i'r naill ochr. Gall Hardy a Beaconsfield yn awr roddi ffrwyn i'w cynlluniau rhyfelgar yn y Cabinet, heb fod neb i'w gwrthvynebu na lleddfu eu bawydd barbaraidd i weled cleddyf Lloegr yn cael ei ddynoethu. Oblegid rhyw hunangais neuwallgof- rwydd, neu y ddau gyda'u gilydd, ym- ddengys fod Iarll Beaconsfield wedi gwneud ei feddwl i fyny i wthio y wlad hon i faes y rhyfel. Nofelwr mawr yw efe wedi bod. Y mae efe wedi rhoddi rhaff am flynyddau i'w ddychymyg i gynllanio pethau ffugiol o nodwedd rhamantus. Byddai, efallai, yncyd-daro a'i olygiadau uahelgeisiol ef i ryfel mawr rhwng Lloegr a ihyw wlad gymeiyd lie yn amser ei weinyddiaeth ef, ao yn ol ei gynllun, a thrwy ei benderfyniad ef, let Prit Weinidog, er mwyn trosglwyddo ei enw i'r oesoedd dyfodol, fel un o enwogion y byd o ddechreu amser hyd ei ddiwedd, mewn cysylltiad a'r fath ryfel. Fel dyn ar esgynlawr chwaready, efallaiy byddai yn felns i'w feddwl ef i'w flynydd- oedd olaf ef ymddysgleirio yn ngoleuni tan a brwmstan rhyfel ofnadwy. Y mae yn hyfrydwch troi at olygiad- au heddychlawn Mr. Gladstone, y rhai a roddodd efe i nifer o foneddigion o Leeds, yr un diwrnod ag y rhoddodd Iarll Derby ei swydd i fyny. Ystyria efe ei fod jn beth rhyfedd na bai y Toriaid wedi oael en gwala o amgylch- iadan echryslon rhyfel o flaen eu meddyliau yn y brwydrau gwaedlyd iawn sydd wedi cymeryd lie am lawer o amser, rhwng Rwsia a Thwrci. Nis gall efe ddirnad beth yw y syched sydd mewn dynioa am ddechreu rhyfel eto yn union wedi i delerau heddwch gael eu llawnodi gan y rhai fa yn rhyfela, a bod pob boddlonrwydd i ystyried y cytnndeb a wnawd rhyngddynt mewn cynadledd Ewropiaidd. Dengys efe wrthuni protresiadae y blaid Doriaidd, en bod am heddwch, a hwythan yn yngwnend pob parotoad a allent i fyned i ryfel. Yn ngwyneb y cwbl, anmhosibl yw bod yn sicr beth a gymer le mewn diwrnod. Os yw awdwr bywyd, sef y Dnw mawr, wedi penderfynu fod digon o fywydan wedi cael eu haberthu yn y rhyfel diweddar, am y cyfnod presenol o amser y Mae calonau bren- ninoedd a gweinyddwyr llywodraethau y byd yn ei law ef, a dichon y gwna efe i heddwch deyrnasn trwy ryw foddion nad ydynt eto yn y golwg. O'r tn arall, os oes rhyw amean mawr ganddo ef mewn golwg i gael ei gyflawni trwy y rhyfel a ddichon fod, rhyfel fydd. Hyderwn beth bynag y trugarha yr Arglwydd wrthblant dynion gwrth- nysig, ac y gwna efe i heddweh deym- asu.

LLANELLI. CYFARFOD VNDEBOL DIKWESWL.—Y mae Temlwyr Da Llanelli erbyn hyn wedi cyfnewid eu barn o berthynas i'r ffurf o gario y cymdeithasau Uwvrfmwrth- odol yn mlaen. Rhyw dair blynedd yn ol yr oedd^Temly ddiaeth'yn uchel iawn a dylanwadol dros ben yn y cymydogaethau yma, ond erbyn hyn mae y gymdeithaas' hono wedi llwyr golli ei dylanwad a'i chefnogaeth, nes o ganlyniad y pender- fynwyd ail gychwyn yr hen gymdeithasau dirwestol mewn gwisg newydd, i'r dyben ogeisio eangu cylchrediad deiliaid y llwyr- ymwrthodiad, a da genym ddweyd fod y rhagolygon ar y cymdeithasau undebol presenol yn edrych i raddau yn llwydd- ianus, ac yn llawer gwell felly na'r cym- deithasau Temlyddol yn ystod y dydd goreu y buont mewn bod a bri. Y mae yma dair cymdeithas wedi eu sefydlu eisioes, ac mae y rhai hyn yn cyduno un- waith bob tair wythnos i gynal cyfarfod undebol cyhoeddus. Nos Fercher, yr wythnos ddiweddaf, cydgyfarfyddwyd yn brydlon am saith o'r gloch yn nghapel Als, a chafwyd cyfarfod dyddorol ac adeil- adol, pryd y cymerwyd y gadair gan y dirwestwr selog, Mr. G. Evans. Cynllun- iwyd y drefn bresenol gan y Parch. T. Johns, a theilynga lawer o gefnogaeth, parch, a chymeradwyaeth am ddyfeisio peth mor effeithiol nes dylanwadu ar y cyhoedd yn y fath fodd. Yr amser yr oedd Temlyddiaeth mewn bodolaeth yr oedd rhai yn gwrthod ymuno a hi am, meddent hwy, ei bod yn arwain i Bab- yddiaeth. Ond yn awr, gan ein bod wedi symud y tramgwydd hwnw ymaith, yr ydym yn eu herfyn ac yn hawlio eu pre- senoldeb gyda y gymdeithas hon. FFORDD NEWYDD I WELLHAU y CLAF. —Y dydd o'r blaen daeth un o brif fedd- ygon ein tref i ymweled a gwraig, yr hen oedd yn glaf er ys peth amser; ac wedi edrych yn ddyfal adwys astudioei chief yd dywedodd, "W el, yr wyf yn credu fy mod yn llwyr ddeall ei dolur," a gofynodd i'w phriod fyned gydag ef felly bu, a chafodd fotelaid o feddyginiaeth ganddo. Dywed- edd wrtho am siglo ychydig o honi cyn rhoddi o hono iddi. "Eithaf da," ebe y dyn, a chamrodd tuag adref gyda brys, a gofynodd i'w briod pa le y cawsai raff gref i gael ei roddi yn nghrog wrth ben y ty, a'i rhoddi hithau wrth y pen arall, i'r dyben o siglo ychydig o honi cyn cymeryd y feddyginiaeth. Felly y gwnawd ues y teimlai hi yn dra blinedig, ac yna rhodd- wyd y feddyginiaeth (iddi, a da genym ddweyd ei bod wedi gwella erbyn hyn. DYNES WEDI LLOSGI.- Y 26ain o'r mis diweddaf, llosgwyd dynes ieuanc o'r enw Miss Sarah Rees yn ddrwg iawn. Pan yn rhoddi olew yn y llusern, rywfodd collodd ychydig o hono ar ei harffedog, ac ni feddyliodd y pryd hyny fod niwed na pherygl jyno. Ond buan wedi hyn, pan y safai ger y tân, cyneuodd ei dillad yn fflamiau am dani nes y bu bron a llosgi yn ulw. Gyrwyd am feddyg ati yn union, ond nid oedd i'w hadfer felly bu farw yn mhen ychydig amser. Brodor o Lanym- ddyfri ydoedd, a dygwyd ei chorff yno gyda y tren chwech o r gloch nos Sadwrn diweddaf. Dysga yr amgylchiad ymo. wers i ferched fod yn ofalus iawn gyda phethau bychain, rhag gwneuthur niwed lddynt eu hunain. Cydnabyddid hi yn gantores enwog, ac yn meddu ar lais godidog. IOA.N GWYLLT.

TANYSGRIFIADAU I LOWYR FFOREST FACH. MRI. GOL., — Gan fod y DARlAN yn bapyr ag sydd yn barod i amddiffyn y glowyr ar bob amgylchiad, hyderaf y can- latewch i'r ychydig linellau hyn i ym- ddangos yr wythnos hon mewn perthyn- asini, glowyr y .Fforest Fach. Cyfar- fydaais a dau gyfaili i mi o'r enw John Looker a Gabriel Rees, pa rai sydd yn gweithio yn nglofa Pengelliddrain, ger Pantardulais. Adroddais wrthynt hm druenusrwydd a thlodi glowyr y lie uchod. Cytunasant a'u gilydd i wneud tanysgrif- iad yno nos Wener diweddaf, yr hyn a wnaethant gyda'r parodrwydd mwyaf. Galwasant yn fy nhy, gan estyn i mi u* penadur. Dywedasant fod yn flin gan- ddynt fod amgylchiadau glowyr Pengelli- ddrain mor dlawd, am fod y gwaith wedi bod mor araf am gymaint o amser, onifte buaaii y casgliad lawer yn fwy. Hefyd, fod rhai o'r glowyr heb dalu eu hadd6w- idion, gan ddymuno, pa fodd bynag, y cyflawnant hyny yn fuan. Deallwyf fod y casglyddion wedi gwneud eu goreu tiiag atom yn mhob ystyr, ac yr ydym yn ys- tyried fod clod nid bychan yn ddyledus iddynt am eu parodrwydd. Danfonaf yr arian i Elias Davies, y trysorydd, gyda'r cyfleusdra cyntaf. JOHN REES.

CROSS HANDS. Traddodwyd darlith yn nghapel Tabor, y lie uchod, nos Sadwrn, y 23ain cynfisol, ar "Spurgeon a'i Weithrediadau," gan y Parch. W. Jones, Llangyndeyrn, i gynull- eidfa luosog iawn. Y mae euw Mr. Jones yn hysbys fel un o'r pregethwyr goreu, ac y mae yr un mor boblogaidd fel darlith- lwr. Parhaodd i lefaru yn ei ddull hyawdl am yn agos i ddwy awr o amser. Ystyr- iwyf hon yn un o'r darlithiau goreu a gly-wais erioed. Cadeiriwyd ynfedrusgaa y Parch. D. James, Llandilo. Yr oedd yr elw yn myned tuag at ddileu dyled y capel.—GWKANDAWR.

GENEDIGAETH, Mawrth 20fed, priodMr. Thomas JameSt Oxford street, Aberdar, ar fab, a getwic ei enw Taliesin. Y mae chwareuwyr cricket A wstralaidd wedi cychwyn am y wlad hon, y rhai a chwareuant nifer o games yn ystod yr hat dyfodol.