Tarian Y Gweithiwr

tJYTUN^EB HEDDWCH. y y neu y 'Cyfamod hedd,' rhwagTwrci a B wsia wedi ymdda- ngoaf o'r jfewedd. Bu 11awer o bryder yn ei gylch. Yr oedd y dirgelwch al ham- gylchai 8yn gvru cywreinrwvdd allan o'i S>f. Yr bead gwaith dau allu, Twroi a wsia, yn yrogynghori, yn cynllunio, ac yn penderfynu ar faterion, agyroeddyn bosibl a gynwysent fwy neu lai o hawliau gwledydd ereill ac yn gwneud hyny heb ymgynghori a llywodraethau y gwledydd hyny, yn fath o feiddgarwch anhebyg i ddim ag sydd wedi bod am oesoedd o leiaf. Gwir yw fod cytundebau wedi cael eu gwneud ar ddiwedd rhyfeloedd ereill rhwng y pleidiau a fu yn rhyfela-y concwerwyr a'r rhai a gawsant eu con- cro-yn mha rai y collodd y galluoedd a gafodd eu congcro ranau o'u tiriogaethau, ond nid oedd neb ond hwy yn debyg o gael eu colledu. Yr oedd meddianau gwledydd ereill yn ddiogel, ac yr oedd eu hawliau masnaehol yn aros yr un. Ond yr oedd Twrci yn sefyll yn wahanol i wledydd ereill. Yr oedd cynifer o deyrn- asoedd a thywysogaethau yn ei hymyl hi, oddiamgylcn iddi, fel yr oedd yn anhawdd gwneud dim iddi hi, heb ddylanwadu yn anffafriol ar y rhai hyny. Ac yr oedd llawer o honynt wedi bod yn dysgwyl cael manteision iddynt eu hunain oddi- wrth gwymp Twrci. Yr oedd y manteis- ion;hyn wedi bod ynfateriondisgwyliadam lawer iawn o flynyddau. Gan fod hen long Twrci wedi bod yn rhedeg o flaen y gwynt tua'r creigiau er ys amser maith, a llawer yn edrych allan am ran o'r trysor- au oedd yn gynwysedig ynddi, nid oedd y rhai oedd yn agos iddi yn foddlon i un mbr-leidr gael y cwbl oedd ynddi pan yr aeth yn wreck. Yr oedd y Roumaniaid, y Serfiaid, y Bosniaid, yr Herzegofiniaid, y Montenegriniaid, y Groegiaid, yr Ar- meniaid, yr Awstriaid, a phobl Lloegr, am gael rhan o'r ysbail. Yr oedd afon fawr y Danube, pwysig odiaeth i fasnach amryw wledydd, yn yr ysbail. Yr oedd hefyd diriogaeth fras ydgynyrchiol yn mhlith y trysorau. Yn ychwanegol at hyn, yr oeda teyrnged i'r Twrc ar dywys- ogaethau y rhai a chwenychent beidio ei dalu byth mwy, a phorthladdoedd man- teisiol iawn i fasnach, yn nghyd a chul- foroedd o bwys mawr i Loegr yn gynwys- edig yn nghyfoeth hen long Twrci. Ac wrth weled Rwsia yn ceisio gwneud bar- gen ddirgelaidd a chadben yr hen long, am y cwbl a gynwysai hi, heb roddi cyfle i neb arall gael rhan o'i ysbail, nid rhy- fedd fod y galluoedd eraill wedi dechreu cyffro, grwgnach, a bygwyth. Acy ifiaent wedi penderfynu na chaiff Rwsia feddianu y cwbl o'r ysbail. Y maent o'r diwedd wedi cael telerau y cytundeb rhwng Twrci a Rwsia yn llythyrenol. Ac yn ngwyneb fod amryw bethau yn y cytundeb yn myned ar draws hawliau galluoedd ereill yn ol barn rhai, y mae y galluoedd hyny, yn enwedig Lloegr, yn penderfynu cael gan Rwsia i osod telerau y cytundeb i fod TO faterion ^atvriaeth v galluoedd Ewrop- ^Idd yn y i^aaffleffct, y Gongres*, sydd fifed y mis nesaf, neu na bydd 0 un pwr- p||p y byd i'r Gynhadledd hono gymer- Dywedodd. Iarll Derby yn Nhy. yr Arglwyddi yr wythnos ddiweddaf, nad oedd diben yn y byd i'r galluoedd gyfar- fod a'u gilydd mewn Cynghorfa os na byddai telerau y CytundeD rhwng Rwsia a Thwrci yn cael eu gosod ger bron y Gynghorfa, fel materion 0 ystyriaeth. Nid yw gwaith Rwsia yn anfon copi o'r Cytundeb at lywodraeth pob gwlad yn Ewrop, ddim yn ddigon, neb iddo gael ei osod. fel mater o ystyriaeth o flaen y Oongrest. Os crwna Rwsia hyn, gall y Gynadledd, y &»w«««, gwrddyn ddioed. Ond os na wna hi hynniayw larU Derby na neb arall yn meddwly byddai*yn ateb ond ychydig o bwrpas i'r Gynadledd gyfarfod o gwbl. Pe Tbuasai Rwsia wedi gadael allan o'r Cytundeb a ThWrCl bob peth ond yr hyn a berthvnai i Twrci yn unig, yna ni b«esai o ddim pwys fod y Cytundeb rn eiyrtyried gan y Gyn- adledd. Ood nid oes sicrwydd fod yr hyny eytunwyd arnynt yn perkhyn yn nnig i TwircL A byddai yn briodol, obl^fyd hyny, i'j Crtundeb pel ei ystyr- iedoany Gynadledd. Gallai y Gynad- ledd trwy yafryried haeddianau y Cytun- deb yn ei jrahanol ranau, gael llawer o bethau perthynol yn unig i Twrci, a gallai adael y pethau hyny heb gynyg eunewid hwy; ond byddai yn dra thebyg y gwelid amryw bethau yn y Cytundeb na byddent yn perthyn i Twrci yn unig, ac y byddai y pethau hyny yn cael eu hystyried fel pethau yn myned ar drawshawliau gwled- ydd ereill Ewrop. Ond odid na byddai y trefniadau a wneir yn y Cytundeb, yn nghylch Montenegro yn cael eu hystyried mewn cysylltiad a hawliau Awstria, a chynygion yn cael eu gwneud i newid ycnydig ar y Cytundeb mewn moddffaf- riol i Awstria. Diau y byddai gwrthwynebiad mawr i'r rhan hyny o'r Cytundeb sydd yn cyn- wys tod Bessarabia yn cael ei roddi yn ol i Rwsia, gan fod y rhan yma o'r Cytun- deb yn myned ar draws y Cyfamod a wnawd yn Paris ar olyrhyfel yn y Crimea. Hynod fod Rwsia wedi rhoddi y pwynt hwn i mewn yn y Cytundeb rhyngadi hi a Thwrci yn unig, gan ei fod yn fater perthynol i'r Cytundeb a wnaeth Rwsia ei huu a Galluoedd ereill Ewrop yn Paris ynul856. Yn ngwyneb fod Rwsia wedi gwneud Cytundeb a Thwrci, sydd, fel hyn, yn trefnu myned ar draws Cytun- deb Paris a Qalluoedd ereill Ewrop, aiff yn rhyfel, y mae lle i ofni, os na fydd hi yn foddlon gosod y mater hwn yn nghyd a materion ereill cyffelyb o flaen y Gyn- adledd Ewropaidd. Os gwtthoda hi wn^ttd hyn, aeagja yn efi^ur ei bod hi am herio y Gallaoaad hyny, Vi bod hi yn barod i fod yn anfFyddlon at y Cytundeb- au a wnaeth hi ei hun dros ugain mlynedd yn ol. Byddai yr anfoesoldeb a gynwysai y fath ymddygi ld yn sicr 0 droi tide teimlad y wlad hon yn ei herbyn. A byddai yn anmhosibl roddi ymddiried yn ngair Rwsia am oesoedd. Collai fwy trwy golli ymddiried y byd na cholli Bessarabia am byth. Eisioes, yn wir, y mae hi wedi siglo pob ymddiried yn ei gair, gan fod yr Ymherawdwr wedi dweyd cyn dechreu y .rhyfel, nad oedd efe yn myned i chwanegu dim at diriog- aeth Rwsia yn Ewrop trwy y rhyfel. Ac y mae ei waith ef yn ceisio cytuno a'r Twrc i chwanegu Bessarabia at ei diriog- aeth ef, heb ymgynghori a Galluoedd Ewrop cyn gwneud hyny, a hyny ar draws Cytundeb Paris yn 1856, yn ddigon i siglo hyder y byd yn haeriadau mwyaf difrifol Rwsia. Drwg iawn genym orfod ysgrifenu hyn, oblegyd yr oeddym wedi dymuno llwyddiant Rwsia yn y rhyfel yn erbyn y Twrc barbaraidd a'm holl galon. A gofidus dros ben oedd gwaith y Toriaid yn ein gwlad ni, yn ceisio hau golygiadau amheus am amcanion gonest Rwsia trwy y wlad, Un rheswm mawr oedd genym i bleidio y Rwsiad yn erbyn y Twrc oedd, fod Twrci wedi tori y Cytundeb a wnaeth hi yn Paris yn 1856, i lywodraethu y Crist- ionogion yn ei thiriogaeth mewn tegwch a chyfiawnder. Ac y mae y ffaith fod Rwsia wedi cynyg tori y Cytnndeb hwnw ei hunan, mewn Cytundeb a'r Twrc, wedi ei gosod hi mewn egwyddor ar yr un lefel a'r Twre. Wrth ysgrifenu hyn nid ydym mewn modd yn y byd am leihau gwerth gwas- anaeth Rwsia yn ei gwaith o yru Twrci yn erbyn y creigiau. Y mae Rwsia yn hyn wedi gwneud gwasanaeth mawr i'r byd ac i ddynoliaeth yn gyffredinoL Nid ydym chwaith yn anghofio fod gan Rwsia hawl i wobr mawr am y gwaith da y mae hi wedi ei gyflawni, ar draul fawr o arian a chan mil o fywydau ei thrigolion. Buasai yr holl fyd yn barod i'w gwobrwyo hi, oblegyd yr oedd calon dynoliaeth y bydysawd o'i phlaid hi, ac yn erbyn y Tyrciaid barbaraidd, pe buasai hi yn peidio gwneud triciau hunan-geisiol yn ei chytundeb dirgelaidd a Thwrci, ar draws ei gair difrifol ei hun. Y mae y cytundeb a wnaeth hi a Thwrci hefyd yn dangos dieialwch mawr tuag at y Groegiaid, er fod rhai hyny yn dyoddef ereulonderau y Twrc, fel y Bul- gariaid, yn awr, ac er eu bod hwy yn proffesu yrlln grefydd a Rwsia. Y mae Rwsia yn y Cytundeb a'r Twrc wedi rhoddi pobl Crete, Thesalia, a'r Epirus, yn llaw J^fajrc, fel v gosodwyd y Bul- gariaid yn y Crimea, heb ddim rhyngaaynt. a chreulondeb ,y Twrc ond gair y barbariad hwnw yn y Cytun- deb, er ei fod wedi tori ei air i'r Bulgat- iaid lawer gwaith. Tybia y Daily News, Llundain, fed Rwsia wedi gadaeT y Groeg- iaid yn nfrylaw y Twrc, am na allai Rwsia wneud y Groegiaid yn slafiaid iddi hi ei hun morBawdd ag y gallai hi wneud y Bulgariaid. Yn ngwyneb yr oil o'r ystyTiaethau uchod, gellir dweyd nad yw yn un rhyf- eddod i gyfeillion eyfiäwIider a dyngar- wch gaereu siomi yn ngalluoedd rhyfel- gar y byd. Hyderwn, er hyny, y gomwch lywodraetha y Duw mawr y cwbl i sier- hau heddwch yn Ewrop. Gobeithiwn y cyftwfydd y Gynhadledd, ac y byddhoQ alluoedd mawrion Ewrop yn gaQu cyd^" weled a'« gilydd yno ar fatenon. mewn ffordd a *fydd yn fendith oesol i r byd. N id wrth fwyaf r if ybyddpenderfyniadau y Gynhadled4. Gall unrhyw blaid ynddi wrtnod yr hyn a wna y mwyafrif. Ond er mwyn dedwyddwch dynolryw, a llwyddiant maanach. ein dymttniad yw i Frenin y brenhiaoead droi oalonau gallu- oedd Ewrop at haddweh.

QUACS YSTALYFERA Yn y Qjehutfcmor eyn y diwadSal y mae rhyw Dinman' yn trin llwynogoa 'Stalyfera» apHe ymataliaaai yn y fan hono, buasai wedi cad Honydd genyf; ond y mae yn dyfod ar draws y rhai a eilw yn 1 Hen Gadnaw a L. H. a cheisia ffugio ei hun yn gyfaill i mi, pan mewn gwirion- edd nad oes tylwytn o bobl ar wyneb daear a ffieiddiaf yn fwy na ehwacs: rhai peryglus i'r eithaf ydynt, ac nid yw hwn yn wahanol i'r lleill o honynt Bu ychydig fiynyddau yn ol yn taranu y gymydogaeth yn erbyn Adolphus arfep* ai ffug y pryd hwnw, ac os yw fy nghof yn fy ngwasanaethu yn iawn,' Shoni Cwt y Gath y galwaiei nun y pryd Hwnw; e allai fod gan Shoni rheitach gwaith i'w gyflawni gartref na pheri i'wgymydog- lon heddychol derfysgu a drwgaybio eu gilydd. Os dygwydd i mi gymeryd y gwr mewn llaw, caiff wybod mai yr hyn ag y bu ei rieni yn ddiffygiol o roddi iddo ar yr aelwyd a ddysgir iddo yn awr ar gyhoead gwlad; sef good manner. Ys~ grifened Shoni faint fyd a fyno, ond gof- aled 0 hyn allan adael fy enw i yn llon- ydd. LEWYS MORGAN.

TREORCI—CYNGERDD Y PLANT. NosLun, 18fed eyf., yn Bethania, Tre- orci, gan ysgol Rama. cangen o ysgol y capel a nod wyd, eynaliwyd cyngherdd am saith, cadeiriwyd gan y Parcn. B. Davies, gweinidog y fie, Y dam i'w berfformio ofedd Cantata Joseph,' gan y plant. Ni chlywsom well ea»¥1 weed gan un cor o I blant. Y mae clod mawr yn ddyledus i'r cyfaill gweithgar John Williams (Eos Ogwy), fel arweinydd. Y mae yn ddi- ameu ei fod wedi llafurio yn galed cyn ei fod wedi cael y plant i'r fath sefyllfa. ag y maent yn bresenol, wrth ystyried mae ysgol newydd gychwyn ydyw hon, a bod ei deiliaid, y rhan amlaf honynt, yn blant, heb gael yr un math 0 addysg hyd yn ddiweddar; ond y maent wedi dangos yn eglur fod talentau dysglaer, a pherlau i'w cael yn y llwch, a phwy a wyr nad oes rhyw Handel bach yn cael ei fagu yn rhestr yr afon, yn swn y wageni a mur- mur y Rhondda. Y mae Morgan Davies a John Jones wedi bod yn llafurio yn galed i ddysgu y plant i adrodd y darnau tlws sydd yn y Cantata hon; ac nid 1 lleiaf ei ofal yw John Rees, yr hwn syda fel ceidwad yn cadw yr holl blant mewn trefn; ni fu dyn erioed yn llanw ei le yn well. Ni chlywsom gwell canu ac adrodd erioed. Blin genym fod yr hen dad David J ones, Tynenrydd, yn rhy wael ei iechyd i fod yn bresenol i'w clywed. Y mae ef wedi bod yn hynod o weithgar gyda'r mudiad hwn, cyhyd ag y medrodd. Gallwn ddweyd mai efe oedd un o'i phrif sylfaenwyr. Pob llwyddiant i'r fechan ddyfod yn y blaen ywdymuniad REUBEN.

CWMBACH. Dymunwn alw sylw trigolion y lie hwn at etholiad dyfodol y Bwrdd Iechyd. Nid oes un man yn y pedair ward yn fwy teilwng o sylw na Chwmbach. Nid oes yma ond heolydd culion, ac hefyd heb nwy i'w goleuo, fel y mae yn beryglus i dramwy oddiamgylch. Nid oes dim braidd am y lie hwn wedi cael ei ddweyd ar y bwrdd am y ddwy flynedd ddiweddaf. Y mae Mr. Phillips yn rhoddi ei sedd i fyny, a'r Parch. Mr. Lloyd, gweinidog yr u ndodiaid, ac ysgrifenydd y Relief Committee, yn cynyg yn ei Ie. Yn awr, gydweithwyr, gadewch i ni wneud ym- drech egniol i'w ddychwelyd yn anrhyd- eddus, fel y bydd i ni gael un ar y bwrdd a wnaiff ei oreu drosom.—

HENFAES, PONTARDULAIS. Nos Fawrth, 19eg cyf., cynaliwyd cy- farfod Llenyddol hynod o lewyrchus yn y He uchod gan y Methodistiaid Calfin- aidd. Ymgymerodd y boneddwr ieuanc, W. Jones, Y sw., Tynyrheol House, a llywyddu y cyfarfod, a llanwodd ei swydd yn ardderchog. Y mae yn hyfrydwch genym feddwl fod dyn ieuanc o safle yr uchod yn teimlo y fath ddyddordeb mewn pethau felly. Er mae dyma y tro cyntaf iddo ymddangos ar yr esgynlawr fel Jlywydd cyfarfod o'r fath, yr ydwyf yn sicr mai nid dyma y tro diweddaf iddo. Y maent fel teulu bob amser yn serchogy a'u calonau yn barod i wneud daioni gyda phob acho$Y mae yn ddyled- swydd arnom bob amser i roddi parch lie y mae parch yn ddyledus. Cyfeiliwyd yn y cyfarfod gan Miss C. Cridland, yn gamptts. Y cantorion oeddynt Mri. J. Rosser (loan Dulais), E. Gething, a W. Grifllths. Misses M. J. Lemon, aC. Da* • vies. Yr adroddwyr, Mri. W. Mathews, f C. Evans, E. Rosser, a F. Thomas, Misses M. Davies, M. J. Herbert, E. Da- vies, M. A. Thomas, G. Morgans, A. Wal- ? ters, a C. Grffiths. Cafwyd cyfarfod ar- dderchog yn mhob ystyr. Teg y w dweyd fod arnom rwymau mawr 1 ddiolch i'r rhai uchod am eu parodrwydd ynein cyfarfodydd. Wel, na fydded i ni ym- Orphwys ar hyn, ynte, ond awn rhagom, y mae digon eto o Ie. Wedi myned trwy y seremoniau arferol o ddiolch i'n parch- UB gadeirydd am ein llywyddu mor dda. Aeth pawb adref gan dystio eu bod wsedi cael cyfarfod ardderchog. Bydd y cyfarfod nesaf ar yr 2il o Ebrill, gan obeithio y ceir gweled llnaws yn nghyd, ac y caWm gyfarfod cyffelyb i'r diweddaf.- IDw A;L.

♦ CYMDEITHAS GYNORTHWYOL YSGUBORWEN, TBECYNON. AT AHLODAU Y GYMDBITHA8 UCHqJ). Hyn sydd i'ch hysbysu y cynelir cyf- arfod cyffredinol yn neuadd capel y Bed- yddwyi^ nos Fawrth, Ebrill 9fed, am 7 o'r gloch. Dros y Gymdeithas, R WIGLEY, Yse.

PRIODASAU. Mawrth 18fed, yn nghapel Galfari, Tre- fforest, gan Mr. Powell, y cofrestrydd, Mr. Morgan Edwards, Bridge-street, Pont- ypridd, a Miss Jane Price, Penyrheol,ger Caerffili. Bawdd yw rhoi Ilwydd i'r rbian, —ac beddyw Cyboeddir llw dd Morgan; Is y rbod hir fo'u rhan, Byd 0 hedd, bywyd d-;ddan.-CLUDYVM,. Mawrth 16eg, yn Eglwys Sant Pedr, Pontardawe, gan y Parch. D. Jones, ficer, Mr. John Howells, toashman, Pontardawe, a Miss Annie Simons, cogyddes Bryn- heulog, ger yr un lie. Tiwe uniud Ebwalls a'i Annie,—fuu wech" Fo'n uohel mewn mawr frf; Bendithied, rhodded ein Rbi Holl wyneb liwydd i'w iioni -1. W,

GENEDIGAETHAU. Mawrth 17eg, priod Mr. D. Williams, Pentre, Ystrad^ ar ferch. Mawrth 23am, priod Mr. Thos. Daties, Collier's Row, Pentre, Ystrad, ar fab. Mawrth 18fed. priod Mr. J. EdWards, shearer, Mountpleasant-street, Trootnon. Aberdar. ar ferch, a gelwir hi yn Lixtde. Mawrm 24ain, priod Mr. J. Evans* teiliwrj Y nyslwyd-streetAberdar, ar fereh a gelwir hi yn Eseneth Evans.