Tarian Y Gweithiwr

DYDD GWENER, MAWRTH 22, 1878. EWROP MEWN PENBLETH. Efallai na bu amser erioed ar y byd yn yr hwn y cafwyd profion mwy eglur Da'r amser presenol o analln doethion penaf y byd i weled llwybr i ddyfod allan o ddyryswch. Y mae cynifer o hawliau gwrthwyn- ebol i'w^filydd yn cylobynu y cwestiwn, beth a wneir a gwlad y Twrc wadi iddo ef gael ei dafin i'r llawr? fel y mae holl bWlswyr diplomatyddol pob gwlad yn methu yn lan a gosod y pwysau yn lawn yn y cloriaaau, i setlo cydbwys- edd y ddau pen i'r glorian. Wedi dych- Iymygu eu bod wedi llwyddo heddyw daw rhyw beth yfory i ddangos nad yw y balance of power wedi cael ei ddar- ganfod. Y mae ein diplomatyddion ni yn debyg i ddoethion yr Aipht yn amser I Joseph, y rhai a fethasant ddeongli breuddwyd Pharaoh, a doethion Baby- lon, y rhai na allent hysbysn i Nebuch- odonosor beth oedd ei freuddwyd ef. Pa ryfedd fod yr Arglwjdd wedi rhoddi challenge i holl dngolion y ddaear, "Mjnegwch y pethau a ddaw arol hyn iel y gwypom mai duwiau ydych ehwi. Mynegi yr ydwyf fi bethau newydd; traethaf hwynt cyn eu tarddu alias. Myfi yr Arglwydd sydd yn di- ddymu arwyadion y rhai oelwyddog ac og yn jnfydo dewiniaid; yn troi y doeth- ion yn en hoi, aoyn gwneuthur eu gwy- bodaeth yn ynfyd." y Y mae dyryswch a phenbleth wedi bod mewn cysylltiad a rhyfeloedd yn mhob oes o'r byd. Dangosir hyn yn hanes rhyfeloedd Israel. Ni wyddent pa beth i'w wnend nes i'r Arglwydd, yr hwn fa wyr y diwedd o'r deohrouad ac er cynt yr hynni wnaed eto" roddi oyfarwyddyd iddynt. Ystyrir Senedd Prydain mor syn- wyrol agun cynhnlliad o ddynion ar wyneb daear, ond ni bu dim yn fwy trist na'r olygfa sydd arni yn nghylch achos TWroi. Nid oes dim yn fwy cyffredin na datganiad gweinidogion y llywodraeth na wyddant pa fodd y mae pethau yn sefyll, Y maent yn parotoi i fyned i ryfel heb wybod yn sior mai rbyfel fydd. Tret lir chwe miliwn o bunan o arian y wlad ar y parotoadau hyn o herwydd anwybodaeth holl E" rop beth fydd cyn pen chwech mis. Nid oes gwybodaeth.beth a wna Rws>a, Awstria, Germani, Ffrainc, nac Itali. Nid oes neb yn gwybod fath Inn fydd ar Twrci flwyddyn i heddyw. Ni wyr neb pwy fydd yn llywodraethu yr Aifft, Palestina, a Syria, yn y dytodol. Y mae arwyddion fod y llywodraeth wyr by- chain yn Syria, &o., y rhai oeddynt yn arfer tola gwarogaeth i'r Twrc fel eu meistr, yn parotoi i dafill ei iau ef oddiar en gwarau. Nid yw ei fod ef yr un gretydd a hwynt yn eu rhwystro i wrthryfela yn ei erbyn. Y mae y Groegiaid yn Thesaionia mewn gwrth- ryfel penderfynol yn ei erbyn. Aelod- au Eglwys Groeg ydynt hwy. Y mae creulondeb milwyr Twrci tuag at dri- golion Thesalonia, a rhanau eraill o diriogaeth y Twrc, wedi bod y fath, fel y dewisa y trigolion wrthryfela hyd at waed, yn hytrach nag ymostwng i ly- wodraeth gigyddol Twrci. Y mae y gwrthryfel yn Thesalonia yn nerthol iawn. Gorfyddir milwyr y Twrc i gadw eu hunain o fewn eu hamddiffynfeydd, neu eu tyrau milwrol, tra y mae y gwrthryfelwyr yn feistri ar y wlad agored. Y mae y milwyr Tyrcaidd wedi colli calon i raddan mawr o achos fod Rwsia wedi congoro eu byddinoedd mawrion hwy. Prin y gwelant ei fod yn werth iddynt geisio cadw Thesal- onia o dan eu Haw, pan y mae y Rws- iaid yn teyrnasu yn ymyl Caercystsnyn. Yn ngwyneb y gwrthryfel hwn, hynod fod Rwsia wedi gadael y Groegiaid i gymeryd eu siawns, er eu bod yn dyoddef fel pobl Bulgaria oblegyd eu crefydd. Dywedir fod Rwsia wedi gwrthod caniatau i lywodraeth Groeg fod yn Dghynadledd llywodraethau Ewrop, i benderfynu beth i'w wneud a Thwroi. Osoedd Rwsia, flwyddyn yn ol, yn proffesu y gwirionedd eu bod am sicrhaurhyddid i aelodau Eglwys Groeg fel y cyfryw, hynod eu bod yn gadael aelodau yip hono EgI tVys wrthy milocdl yn Thesalpnia a rhanau eraill o Twrci, yn ysglyfaeth i greulondeb y Bashi Bazouks. Ymddengys Rwsia fel pe byddai ei chydymdeimlad a'i phobl ei hun, sef y Sclaves, neu y Sclafoniaid, er mwyn helaethn tiriogaeth a dylan- wad ei llywodraeth ei hun, yn hytrach nag amddiffyn cydwybodau ei chyd- grefyddwyr hi. Os felly y mae pethau, nid oes llawer o achos i synu, oblegyd y mae Eglwys Groeg mor llygredig fel y mae yn anhawdd dimad pa fodd y gall neb barchu cydwybod eilunadd- olgar ei haelodan hi. Nid parch i'r fath gydwybod sydd wedi cynhyrfu cydymdeimlad Lloegr a phobl Bulgaria, ond cred y Bnlgariaid na ddylai neb gael eu herlid yn gigyddol, fel y gwna y Twrc, am ei fod yn eilunaddolwr. Da genym feddwl fod ein llywodr- aeth ni wedi penderfynu caniatau i lywodraeth Groeg gael ei onynrychioli Si y Gynailedd, nea y Congress wropiaidd ar achos Twrci os cyfer- fydd y Gynadledd hono. Oaiff y Groegwr felly gyfle i roddi ei hawliau i mewn. Dicbou nad yw Rwsia am i'r hawliau hyny gael eu hystyried, rhag, yn y diwedd, i bethau dyfu yn ffafriol i Frenin Athen osod eiorsedd yn Caer- cystenyn, fel ffarf o adferiad i'r ymher- odraeth Groegaidd, yr hon a ddym- chwelwyd gan y Twrc bedwar can mlynedd yn ol. Beth bynag am hyny, y mae pobl Athen yn lliwenychu yn ddirfawr fod ein llywodraeth tri yn bleidiol i deyrnas Grogg gael ei chynrychioli yn y Gynadledd BwMpiaidd. Un fach yw y dcyrnaa hoao dto. Ond gallai fod yn gref a dy&Q%9dol ar dir a mor pe caffai hi yr holl Groegiaid sydd yn Twroi yn daeiliaid iddi. Groegiaid Twrei yw maunachwyr goreu y wlad hono. Hwy «ydd yn cyfrann fwyaf at eu chyllid hi. Hwy ywy dosbarth mwy- af gweithgar a llwyadianns yn Twrci. Hwy »ydd yn eynyddu fwyaf mewn nifer. Diog a chrenlawn yw y Twrc o ran ei nodwedd. Gorwedda lawr yn ddiwaith mewn moethusrwydd an- foesol, barbaraidd, teldisgybl tysged ddall. Rhydd ffrwyn i bob chwant, ac ymddyga fel bwyBtfll rheibus tuag at bawb a geisiant dyna.ei ysglyfaeth o'i grafangau. Tra y gadewir ef allan o'r cage, ni bydd trigolion un wlad allan o berygl. Ac ni bvdd sicrwydd am heddwch byth yn Ewrop nes y byddo efe wedi cael ei ymlid o fodolaeth, ac i'r tiriogaeth lie y crwydra efe yn awr mewn rbyddid, gael ei ranu rhwng dynion gwareiddedig gwahanol wled- ydd. i Dywedir fod trigolion Damascus, Beyrout, a Jerusalem, yn nghyd ag Aleppo yn agos i'r Euphrates, yn ffurfio pwyllgorau i daflu iau y Twrc oddiar eu gwarau, o herwydd, fel un peth, am na allant fyned o dan y baich o dalu un rhan o'r swm iawnol a ofyna Rwsia gan Twrci. Dywedir fod y trigolion nchod am ymuno a'r Aipht. Os cymer hyn le ni wyddis ar y ddaear yn mha It y dibeafe yr belbul presenol Ond yn erbyn yr awgrymiadau hyn, ceir hys- byerwydd fod llywodraeth Ffraino yn bwriadn myned i'r Gynhadledd Ewrop- iaidd, gan benderfynn nad oes dim cyfnewidiad i fod yn sefyllfa Tunis, yr Aipht, Palestina, na Syria, ac nad yw Ymherodraeth Twrci ddim i gael ei dryllio yn ddarnau; a bod Awstria a Lloegr yn cyd-olygn a hi yn hyn. Diau fod eiddigedd tnag at ddylanwad mas nachol Lloegr wrth wraidd y golygiad hwn yn Ffrainc ac Awstria. Ond an- mhosibl i eiddigedi a chenfigen rwys- tro cyfodiad dilaw dylanwad masnachol Lloegr. Os bydd pobl Syria a Phales- tina yn dewis ymuno a'r Aipht, a'r Aipht yn dewis, neu yn gorfod fel un ddyledog i'n llywodraeth ni, i osod ei hun o dan aden Lloegr, pwy a all rwys- tro ein gwlad ni i ly wodraethu, i raddan mwy nen lai, o'r Aipht i afon Euphra- tes? Gall yr oil o hyn ymddangos yn dra anhebyg yn awr, wrth gyfynga ein hystyriaeth 1 gylch diplomatyddiaeth, yr hon sydd wedi profi ei hun yn an- wybodus iawn. Pe bnasai hi yn galla dychymygn flwyddyn yn ol y bnasai pethau fel y maent yn awr, gwahanol iawn i'r hyn sydd wedi bod fuasai ei chynllaniau hi. Edrycha Duw, Brenin mawr anfeid- rol y byd, ar allu brenhinoedd daear yn wahanol iawn i ni. Nid yw efe yn llanio ei amcanion i ateb i'w golygiad- an hwy. Ac nid yw yn bwynt yn ei olwg ef i'w cadw hwynt ar en gorsedd- an, ond lei yr etyb hyny ei amcanion ef. Efe a' chwardd' pan ymgynghora brenhinoedd 'yn erbyn yr Arglwydd ac yn erbyn ei Grist eE Gall efe eu 'dryllio fel llestri pridd a gwialen hai- arn.' Ac os ei ddewis wlad ef yw Prydain, fel y tybir ar seiliau da, nid yw gall Ct milwrol Ffrainc ^nac Awstria, na Rwsia, yn ddigon i'w rhwystro hi i fod yn offeryn i ddinystrio y 'bwystfil a'r gan brophwyd.' 4 Cyngor Dnw a saif.' Da genym hysbysu fod y newydd wedi dyfod o Rwsia nad oedd un amean gan lywodraath y wlad hono i gadw y telerau heddwch rhyngddi hi a Twrci oddiwrth y Gynadledd Ewrop- iaidd. Y mae hyn yn dangos fod sail dda y bydd heddwch wedi i'r Gynad- ledd hoao ddarfod a'i gwaith. Y mae y rhagolygon hyn yn siomi y Toriaid rhyfelgar ond yn foddlonus iawn i Ryddfrydwyr dyngarol,

CAPEL LIBANUS, ABERAMAN, ABERDAR. Traddodwyd darlith, neu anerchiad, gan y Parch. Edward Davies, Rymni, yn y capel uchod, nos Lun diweddaf, ar y tebygolrwydd fod y rhyfel a'r amser pres- enol yn gyflawniad o amryw broffwydol- iaethau Beiblaidd. Cymerwyd y gadair fan y Parch. Esekel Thomas, Taibach. )echreuodd trwy ddangos fel y mae proffwydoliaeth yn ddysgeidiaeth dd wy fol, wedi ei rhoi i ddybenion neillduol i gys- uro yr eglwys yn ei hymdrechion yn er- byn ei gelvmon ysbrydol. Yna aeth yn mlaen 1 ddangos y tebygolrwydd fod y gallu Mahometanaidd i ddybenu yn awr fel rhwystr i ledaeniad yr Efengyl, a bod arwyddion amlwg yn y byd politicaidd fod dychweliad yr Iuadewon yn caol ei hyrwyddo gan y galluoedd Ewropiaidd Iioegr, Awstria, a Germany; fod yn debyg bod y tn Prif Weinidog yn y lle- oedd uchod o haniad Iuddewig bod yr Iuddewon wedi mort^ago gwlaa Canaan, ac nad yw y Tyrciaid diog yn debyg o gael arian byth i dalu y mortgage yn ol, ac felly y daw gwlad Canan yn faan yn eiddo yr Iuddewon; ac hefyd nid yn gyf- yngedig i'w hen derfynau, ond hyd yr afon, sef afon fawr Euphrates, ynllythyr- enol, yn ol y desgrifiad yn llyfr Deuterono- my, a bydd yr Aifft yn eiddo Lloegr ac yn lie y 'Cleopatra's Needle,' cyfodir colofn i'r Arglwydd y bydd tramwyfa o'r Aifft i'r Euphrates, ac y bydd Jerusa- lem a Damascus yn rhyw intermediate stations mawr ar y ffordd. Beth bynag am gyflawiad llythrenol o olygiadau y gwr dysgedig, dangosodd allu meddyliol a chraffter neillduol yn ei waith yn deongli y proffwydoliaethau. Dywedodd un gweinidog yno ei fod wedi ei fodd- loni ef yn fwy na phe buasai wedi dar- llen gweithiau cant o esponwyr.

— ♦ ■ 1 YSTRAD. — DAMWAIN ANGEUOfe. Dydd Iau diweddaf, yn nglofa Llwyn- ybedw, Pentre, cymerodd damwain ang- etiol Ie, yn yr hon y cyfarfyddodd dyn o'r enw Rees Jones a'i ddiwedd trwy i gareg syrthio arno pan wrth ei orchwyl o dori glo. Yr oedd y trancedig yn byw yn Cwmbach, Aberdar, ac wedi d od yma er's mis yn ol. Gadawodd weddw a dan o blant i alaru eu colled. Dyma un eto yn yalw arnoch am gofio am Fill Mr. Macdonald, ac yn mawr obeithio y dangoaa pawb trwy Ddeheudir Cymru eu parodrwydd iddo. J. HUGHRj. f

BLAENAU. Edrychai y gymydogaethhon yn mlaen yn bryderus am wawriad yr 11 eg cyfisol, sef y dydd yr oedd y Mri. Lancaster yn cymeryd meddiant o lofeydd y lie yma. Yr oedd y chwedlau a daenwyd am y bon- eddwyr uchod mor ddymunol ac addawol nes peri i weithwyr, masnachwyr, a phawb yn gyffredinol fod yn awyddus am eu gweled yn dyfod i feddiant o'r lle,*gan nyderus gredu y bydd i i'r eymylau duon sydd wedi gordoi y lie hwn am gyhyd o amser gael eu chwalu ymaith, a gwawr mwy dymunol a chysurus i ddyfod ar weithwyr a masnachwyr y lie, a gobeithio y ca ei wireddu yn fuan. Modd bynag, daeth yr adeg, ac y mae glofeydd y Blaen- au weai eu lesio ac yn meddiant y Mri. Lancaster er y dyddiad uchod, ac wyth- nos wedi ei threulio dan eu goruchwyl- iaeth, ond heb fod yn alluog i roddi gwaith cyson i ni fel yr oedd y chwedlau yn addaw. Myiiai rhai yma eu bod yn masnachwyr glo mawrion, ac yn barod i alw am ddwy fil o dynelli yn ddyddiol oddiyma os gellir eu cael allan, yr hyn a drodd yn siomedigaeth fawr i ni, o her- wydd nid oeddent yn y farchnad o gwbl yn bresenol cyn cymeryd at y gweithiau. nyn. Er hyny, cawn iddynt fod yn ber- chenogion glofeydd yn Lloegr, ac ynhynod lwyddianus yn y farchnad y pryd hwnw, a gobeithio y byddant yr un mor lwydd- ianus yn Neheudir Cymru eto, a hyny er mwyn ugeiniau o deuluoedd sydd yn sicr o fod yn dyoddef eisieu yma, oblegyd nis gellir cyfrif ein bod wedi cael gweithio ar gyfartaledd fawr gyda haner amser yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf. Y mae eu bod wedi codi o blith y gweithwyr i'r safle y maent ynddo yn ddigon i brofi eu bod yn ddynion ymdrechol a gweithgar, ac yn sicr o wneud eu rhan i gario y gweithiau hyn yn mlaen. Yr ydym yn nyderus gredu felly y bydd i ni gael gwaith mwy cyson yn mhen ychydig wyth- nosau nag a gawsom dan yr hen gwmni. Yrydym wedi ein collediyny cyfnewidiad o'r drefn o'n diwallu a glo tai; ond y mae ganddynt un drefn ragorol, sef talu yn wythnosol, a chadw tri diwrnod mewn Uaw yn lie wythnos. Bydd en pyfchefnos yn terfynu dydd Mercher, ac yn talu y Sadwrn canlynol. PALEINWS.

YSTRAD RHONDDA. Yn unol a'r hysbysiad ymddangosodd yn y DARIAN yr wythnos o'r blaen, cynal- lwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr awyr agor- ed, ger ystorfa wair yr Ystrad. Dybea y cyfarfod oedd, galw sylw y cyhoedd at y Bil Iawnol, yn nghydag eglurp ei am- canion, yr hwn y bwriada Mr. Macdonald ddyfoa yn mlaen a'i ail ddarlleniad yn gynar yn,y mis nesaf, yn Nhy y Cyffredm. Gallem feddwl fod tua 700 e lowyr ereill wedi dyfyd yn nghyd i'r cyfarfod. Llywyddwyd yn deilwng gan Mr. Alfred Jones, crier and bill vaster, Treorci. Traddodwyd areitniau grymus gan Mri. Mills (Tarianwr), J. Rogers, a W. Abra- ham (Mabon). Ar ddiwedd y cyfarfod pasiwyd pleidlais o gymeradwyaeth i Mr. Macdonald am ei ymdrech diflino i ddyfod a'r Bil pwysig hwn yn gyfraith, ac eth- olwyd pwyllgor o wahanol ddosbarthiad- au Cwm Rhondda er tynu cynllun a pharotoi deiseb yn ffafr darpariaeth y Bil Iawnol, a'i hanfon i Dy y Cyffredin.- Bydd y pwyllgor yn cyfarfod y tro cynt- af am saitn ar gloch, nos Fercher nesaf^ yn y Stag Hotel, Treorci, pryd y dysA gwylir y bydd holl brawfbwvswyr y cwm yn bresenol. Gobeithio y bydd i r holl wlad gymeryd y mater i fyny, a deisoba Ty y Cyffredin neb golli amser. Trech gwlad nac Arglwldt:\ CBDBNOO. T 1- MARWOLAETHAU. Mawrth 16eg, yn nhy ei chwaer a'i brawd-yn-nghyfrMth, Mountain Ash, yn 21 mlwydd oed. Miss Margaret Rees. Yr oedd y ferch leuanc rinweddol hon yn chwaer i Nathan Wyn a Dyfedfab. Dydd Mawrth canlynol, claddwyd hi yn myn- went Eglwys St. Ffagan, Aberdar. Mawrth 13eg, yn nhy ei fab, Mr. Darid Jones, Cardiff Road, Mr. Enoch Jonest yn 69 mlwydd oed. Gweinyddwyd yn ei angladd gan y Parch. William James, Bethania, Aberdar. Claddwyd ef y Sa- dwrn canlynol yn y Cemetery. Mawrth 12fed, yn 13 mlwydd a dau fis oed, Mary, merch Mr. Morgan Lewis, Aberaman, Aberdar. Claddwyd ei gwedd- illion marwol yn y Cemetery y Sadwrn, canlynol. Wete 'iwyf fma yn wyle-daa boea Bob dydd ar a beibio Amgau byth nid s'n angho' A'm lwyr dyr ar fyr dro. Mary yn moreudyddiaa— adawodd Wlad daear yn ddiau, Am y grwynfyd yn lie gwaeau, Er oesi byth mewn roelnrawl ban. Ex THA-o. GENEDIGAETHAU. Mawrth 16eg, priod Mr. R. Wigle Meirion-street, Trecynon, Aberdar, ar ta a gelwir ei enw John Hopkin. PRIODASAU. Mawrth 13eg, yn nghapel y Tabernacl, Llanymddyfri, Mr. John Jeremy, Ton- fwynlas, a Miss Mary Rees, ail ferch Mr. )avid Rees, Green Hall, Llanymddyfri. Chwefror 24ain, yn nghapel Caersalem Newydd, Tirdeunaw, gan y Parch. Isaac Thomas, y gweinidog, yn mhresenoldeb Mr. Thomas, y cofrestrydd, Mr. George Evans a Miss Margaret Lot-y ddau o'r uulla.