Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
OWAIN GLYNDWR. -PENOD VL
OWAIN GLYNDWR. PENOD VL T CAST Tbjt L. Yr oedd ychydig wedi naw o'r gjoch Bps trail o»i*, pirn y gwefegsj- bydioin o tna deg miKb nffer, yn gwyneb* allan trwy y fynedia yr ydym wedi son am dani yn barodgac yn disgyn i lawr dm Techvedd y mynydd i bwynt yr afon fnwy, ac yn gr«e« at dr«ed mynydd ratthog. Darfu iddynt wersyllu ritewn gallt fechan o goed ary myayddT Itffn hyd nos tra^oeth—yr oedd yn rhy BSrygIns i deithio yn y dydd. Wedi i'r nos dann ei mantell droa gorynau y mynyddoedd a gorchuddio o feo&i y bsyaiau, symudodd y fyddin eto ar ei thaitb, ac erbyn boreu tranoeth I yr oedd ya llechu mewn gallto good yn ymyl Rhuthyn. G: rweddodd yn dawel trwy y dydd, ond pan daeth y nos, de- ehreuodd weithio. Ychydig wedi deg clrglocb gwelid haid o filwyr, tna dan gant o niter, yn ymlusgo allan o'r allt ac yn gwynebu yn mlaen tna Chastell Rhutl y). Yroeddjntyncaelaulywyddu gan Cadi for. Wedi iddynt ddyfod o fewn i ddau cant o latheni at fnriau y ddinas, safodd y fyddin, a chychwyn- odd dan o honynt yn 1Dlaen ar eu oyfer tna'r dref. Yn mhen ychydig bach wedi iddynt adael eu brodyr, safodd y ddan megys pe byddent wedi canfod rhyw beth nad oedd yn dygymod a'n chwaeth. Yn fuan gwelid hwynt yn taflu eu hanain ar y ddaear, ac yn ym- lusgo yn mlaen fel nadredd, a chyn hir yr oeddyut wedi ymgolli yn y tywyll- wch. Wedi iddynt ddyfod o fewn i hanor cant o latheni at furiau y castell, gwelent filwr yn cerdded ynolacyn mlaen ar gyfer y porth. Estynodd un o'r ddan gyfaill ei ben yn mlaen, a sisialodd yn nghlust y llall, "Pa beth a wnawn o hono ?" Yr ydym yh rhwym o'i symnd," oedd yr ateb. Wel, y mae y cynllun yn dywyll eto, ond dichon y daw rhyw beth yn y man." "Gwir—gadewch i ni gymeryd pwyll. Dacw ef yn myned i orphwys. Na! Pa beth y mae yn myned i wnend "Gosod ei hun i bwyso yn erbyn y dderwen, gallwn feddwl." "Yr wyf yn meddwl yr un peth- Ie! dacw efyn gosod ei liun ya ei her- byn." Yr oedd y milwr erbyn hyn yn gorphwysyn erbyn'y pren, gan syllu i fyny ar y lleuad. Yr oedd rhyfigddynt hwy ag ef lawn ddeugain llath, er bod y tir yn cwympo ychydig tuag ato. Man gwelodd y ddan gyfaill ef yn yr ag- wedd hono, dywedodd Cadifor, A ydywyn rhy bell 7" "Dim o'r blewyn," oodd yr ateb. It Cynygiwch chwi efyn gyntaf, a bydd i minau ei dJ eio, j a "Nid oes uu ail i fod, oblegyd os bydd i mi fethu, bydd yn llawn bryd i ni osod ein traed yn y tir-byddant ar ein gwarthaf fel gwybed." Yn ddiafitheuol—'nawr cynygiwch chwi ef." Taflodd Cadifor ei fwa oddiar ei fraich, a chymerodd afael mewn saeth o'i gawell, a dywedodd yn ddystaw, Bydd irai ddanfon hwn i'w roesawu bydded y canlyniadau y peth a fyddont." Yr oedd y milwr yn sefyll yr un fath—a'i ben yn erbyn y pren, ae yn syllu ar y lloer. Wedi i Cadifor osod y saeth ar y bwa, a syllu yn mlaen drosto am ryw eiliad, tynodd yn gryf, a ffwrdd ag ef ond er ei syndod, yr oodd y dyn yn sefyU yn yr. unjnan yn gywir-nid oedd wedi syflyd baner modfedd, ond gellid meddwl fod ei ben yn gorphwys ychydig yn fwy i nn ochr na'r llall— dyna yr nnig wahaniaeth. .b /at Boot," ebe Cadifor. cc Y r wyf yn croon. fy mod yn digon agos. Pa beth ydyw eichbarn chwi?" Wei, yr wyLyn barnueioh bod," oedd yr ateb: yn llawn ddigon agos, Cynygiwch ef eto." Yn fuan yr oedd saeth arall ar y bwa, ac wedi sylla drosto fel o'r blaen tynodd yn gryf-yu gryfach na'r tro cyiitaf 08 oedd hyriy yn bosibl, and ni wnaeth y dyn syflyd modfedd o'r man lie yr ydoedd-yr oedd yn sefyll ao yn syllu ar y lloer fel cynt. Yr ysbryd aflan a gymero afael yn y pagan," ebe Cadifor, gan dafln yr hen fwa o'i law. Dyna, cynygiwch chwi ef os ydych yn aewis—-ni fydd i mi daflu chwaneg a. gdedstd," « Wel, bydd i mi tfi dreio," ebeCad- eIl-" ni fyddaf yn dylotach na chwi. Edrych arno yn startio," ond yn hyn yr oedd yn oamgymoryd. Ni ddarfii | y milwr S'flyd bys na bawd, na dangos yr arwydd leiaf fod dim wedi cyffwrdd ag ef. M Dyma y peth mwyaf cythrealig a wekis yn fy mywyd," ebe Cadifor. u Nis gallwn gymaint a ttartio y cread- arvi orewddia. Yr ydym yn rhwym o jmdrecha gweithio ein ffordd yn mlawa ato." Yr wyf fi o'r un farn," oedd yr ateb, w ond bnsnes beryglus ydyw, o&d gwelaf fod yn rhaid ei chynyg." Gafaelwch yn eich eleddyt a goaod- web eich bwa ar eich braich a ffwrdd a ni." Cyn pen eiliad yr oedd y ddau wedi taflu en hnnain ar y ddaear drachefn, ao yn ymlusgo yn mlaen, gan gadw en gelygon yn barhans ar y milwr. Wedi iddynt ddyfod o fewn i ddeg nen bym- theg o latheni ato, safodd y ddau gan syllu yn fwy ciaflhs nag o'r blaen, a darfu iddynt farnu ei fod yn eysgu yn drwm, ac felly aetbant yn mlaen yn rhwydd; ac wedi dyfod i'w ymyl, neid- iodd y ddan i fyny a'a cleddyfau yn eu dwylaw, end cyn iddynt daro yr ergyd marwol, safasant megys pe byddent wedi cael en taro gan ryw fod aowel- edig. Syllent ar eu gil,dd, yna ar y milwr, ac wedi hyny drachefn ar y pyrth cedyrn oedd yn eu hymyl. Yr oedd y dyn druan, yn hollol farw. Yr oedd tri saeth wedi gweithio eu ffordd trwy ei wddf, ac wedi ei hoelio wrth y dderwen. Nid drwg," sis'alodd Cadell. "Ardderchog," oedd yr ateb. "Yn awr am wynebu y lie cysegredig." Aethant yn mlaen at y porth, ac agorasant efled y pen. Wedi iddynt syllu yn fanwl tu fewn y caerau, aeth- ant yn mlaen drachefn, gan gadw yn nghysgod y mnr. Cyn hir yr oeddent yn ymyl y porth prydferth, neu borth y brenin fel y gelwid ef. Nid oedd dyn na dynes yn weledig yn un man. Yr oedd y cyfan yn glir yn mhob cyfeir- iad,acmorddystaw a'r bedd, Wedi cyr- baeddyd hyd at y porth, safasant, gan syllu a chlustfeinio yn astud, ond gan na ddarfu iddynt glywed na gweled dim, tynodd Cadell gostrel o gryn faint o dan ymyl ei wisg, a thy- walltodd ei chynwysiad yn fanwl a chyson dros byst y porth mawr, ac yn mlaen dros y iynedfa-goed oedd yn Qr wain at y porth-tywalltodd ef dros yr holl goed oedd yn weledig yn mhob mas, ac wedi gorphen, sa'odd y ddau gan syllu a chlustfeinio fel o'r blaen, ond gan na chlywsant ddim, tynodd Cadifor lamp fechan allan o dan ei fantell, ond pan yn ngafael a'r gor- chwyl hwn, gwelent ddyn yn cychwyn i lawr gyda y mur i bwynt y prif boith. r Yn myned i newid ei frawd," sisialodd Cadell. Gallwn feddwl hyny," oedd yr ateb, ond y mae yn rhy ddiweddar arco, a chyn y daw pethau yn right, rhaid iddo yntan fyced i'w ganlyn." "Gwir; ond yn awt am y lamp. Nid wes mynyd i'w gol i. Cyn pen haner mynyd yr oedd yr holl le yn un mor o dan, ond yr eiliad a start- iodd y tan, yr oedd yr udgorn yn sein- io bradwriaeth hyd nes ydoedd y creig- iau yn adsain. (lallwn teddwl," ebe Cadell, ei bod yn liawn bryd i ni osod ein traed yn y tir. Y mae y lie hwn yn myned ychydig yn rhy boeth." "Byddwch a'ch cleddyf yn eich Haw," oedd yr ateb. Rhaid byrhau y pagan hwn sydd wrth y porth o'i ben—rhaid cropio ei ben ymaith." Yr oedd yr udgorn yn parhau i sein- io, a gellid meddwl fod rhanau mewn- ol y castell yri cael eu taflu allan trwy y ffenestri, gan y swn a'r twrw oedd i'w glywed. Ni fu y fath gyffro yn Nghastell Rhnthyn.erydyddygosod- wyd ei sylfaeni i lawr.
* ENWOGION SIR GARRFYRDDIN.
ENWOGION SIR GARRFYRDDIN. HUGHES STEPHEN. Ganwyd y difinydd llafurns, y gweinidog ffyddlon, a'r gwladgarwr gwresog hwa yn Nghaerfyrddin, yn 1623. Nid oes genym ddim o hanes ei ddyddiau borenol, na pha le y der- byniodd ei addysg: ond ymddengys ei fod wedi cael addysg dda. Dywedir ei fod wedi ei ddyrchafu i bersoniaeth Meidrym yn 1645, pan nad oedd ond 22 oed. Pan y trowyd y 2000 offeiriaid allan o'r eglwysi, trwy Ddeddf Anghydffur- fiaeth, yn 1662, yr oedd y Parch. Stephen Hughes, Meidrym, yn un o'r anffodnsion hyny. Pan oedd ef yn Fioer ileidrym, ni chyfyngai ei wein- V J,j,t,.¡.< m t Jv", i ii (.f:r; ■ idogaeth i'w blwyf ei hun, ond yr oedd fel pe yn ystyried air Gaerfyr- adin yn us plwyf mawr, a phregethai yr efengyl yn mlåb eoegl 8 honi: a phriodol iawn y gelwyd ef yn Apostol «r Gaerfyrddin.' Yr oedd ef wedi anghydffurflo yn ymarferol a'r Kglwya Wladol amryw flynyddoedd cyn iddo geel ei dori allan. Y mae amryw gofnodion IWPWP profi fod. ganddo rfi Jwysi bychain ymneiildaol wedi eu fforfio mewn rhanau o'r fur, mor fore a'r flwyddyn 1650. Wedi ei droi allan O'r Eglwys, priododd a boneddiegs gyfoethog o Abertawy, a bu ei chyfoeth hi yn gym- orth Mawr iddo er ei allnogi i fod yn ddefnyddiol yn y dyfodol. Ar 01 symud i fyw i Abertawy, ymwehii yn- ami a sir Gaerfyrddin, i ddyfrhau yr eglwysi ag oedd eisioes wedi eu plann yno, yn gystal a phlanu rhai newydd- ion. Efe fn yn ofleryn i blanu yr eg- wysi Ymneilldnol yn Lanedi, Capel Isaac, Pencader, Pantteg, Caerfyrddin, Llanybri, Henllan, aThrelecb, y rhai ydynt famau holi eglwysi ymneillduol y sir. Yr oedd yn meddu ar ddoniau neill- duol fel pregethwr ac yr oeid ei ym- arweddiad mor ddiargJhoedd) fel yr enillodd ffafr ac edmygedd cyfoeth- ogion mwyat dylanwadol y wlad: a thrwy eu dylanwad hwy, cafodd gan- iatad i bregethu yn achlysurol yn yr Eglwysi plwyfol wedi yr adferiad. Pan fyddai et yn pregethu yn y Llanau, byddai y bobl yn ymdyru yno wrth y canoedd i wrandaw arno. Byddai bob amser yn pregethu at bechadrosrwydd annwybodaeth, anddangosy perygl yr oedd y bobl gyffredin ynddo o her- wydd diffyg adiysg, a dangosai hefyd yffantais fawr a ddeilliai iddynt pe caent eu haddysgu yn ngwybodaeth y Beibl. A thuag at gyrhaedd hyn, anogai benau tueluoedd i ddysgu eu plant, y meistriaid i ddysgu eu gwas- anaethyddion, a'r naill gymydog i ddysgu y llall: ac yn ychwanegol at hyn, cyflogai amryw ddynion i gadw ysgolion yma a thraw ar hyd a lied y wlad i ddysgu dynion i ddarlien eu hiaith eu liunain, ac ymdrechai gym- aint ag a allai ei hun ac er nad oedd ujfoctL ^^iaier fawr iawn, eto cy. franai ef yn llwyr braidd at waiAno achosion daionus. Dywedir iddo lwyddo yn y doll hwn i gael canoedd o'r Cymry i ddysgu darllen, hyd y nod y rhai oedd wedi cyrhaedd gwth ooed- ran. Yr oedd cyfeillgarwch mawr rhyng- ddo a'r Parch. Samuel Jones, Brynllyw- arch, sir Forganwg, yr hwn fel yntau oeddynun o'r 2000; Yr oedd Mr. Jones ar ol ei droi allan, yn cadw riaath o Athrofa yn Brynllywaich. Yr oedd Mr. Hughes yntau, a'i lygaid yn agored, ac cs buasai yn gweled dynion ieuainc gobeithiol yn yr eglwysi, yr oedd yn eu hanfon i'r Athrola, gan eu noddi fel pe buasent blant naturiol iddo. Cafodd 12 o'r gwyr ieuainc hyn eu -hurddo yn y flwyddyn ybn: ef farw. Gellir ychwanegu, fod y rhan fwyaf o'r enwogion ymneillduol yn Nghymru yn niwedd yr ail gacrif ar bymtbeg, a dechreu y 18fed ganrif, wedi bod dan ei nawdd ei. Wedi iddo lwyddo i gael llawer o'i gyd geredl i ddysga darllen, yr oedd yn gwele-i yr angeu- rheidrwydd o gael llyfrau oduedd gre- fyddol ateu gwasanaeth ac ymdrechodd lawer iawn igyI baedd yramcan gogon- eddus hwn. Yn ffodus, daeth i ad- nabyddiaeth ag un Mr. George, bon- eddwr haelioDUS yn byw yn Llundain, yr hwn a'i cynorthwyodd i gyhoeddi amryw lyiran Cymraeg. Dywedir mai trwy ei ymdrechion ef a Mr. George, y sefydlwyd y GymdeithaserTaenuOwy- bodaeth Gristioc ogol gyntaf yn LInn- dain, yn benaf er mwyn y Cymry. Y mae llawer o debygolrwydd rbwng y Gymdeithas hon a Chymdeithas y Beiblau. Daioni y Cymry achosodd sefydliad y naill a'r llall o honynt, a dan o enwogion sir Gaerfyrddin fuont yn offerynol i sefydtu y ddwy. Yn y flwyddyn 1612, dygodd Mr. Hughes argraffiad cyjlaum allan o Ganwyll y Cymry," neu Llyfr y Ficer, gyda Ehagymadrodd o'i eiddo ei hnn. Yr oedd argreffiad anghyflawn o'r Uyfr gwerthfawr hwnw wedi ei gyhoeddi yn Llundain, yn 1646, yn oynwys dwy ran, a daeth y drydedd ran o'r wasg yn 1670 j ond y tro eyntaf iddo ym- ddangos yn gyflawn yw yr argr«ffiad a gyhoeddwyd gan Mr. Hngbes. Felly pe welir fod Cymm ynddyledns i'r gwr da hwn am ofalu am g^nyrchioa pryd- U'f: '-1 .I'wo.#. \.4 yddol yr enwog Rees Priohard, Llan- ymddyfri, a diau tod canoedd os nad miloedd o'n cyd genedl wedi dysgu darllen yr iaeth Gymraeg trwy y llyfr poblogaidd hwn. Cyhoeddodd hefyd gyfleitKad i'r Gymraeg o'r Hyfr twerthfawr hwnw TAl Practice of Piety, dan yr enw "Ymarfer o Dduwioldeb," a chafodd gylchrediad helaeth iawn. Cyhoedd- odd hefyd bbftak <i.11<MI \0 the Unconverted" gan Baxter, dan yr enw Gal wad i'r Annychweledig." of.. "Yn awr nen byth," gan yr iiii. A thraethawd ar Droedigaeth," o waith Alleine, a chyfieithad o "The Plain Mants Pathway to Heaven," gyda ITawer ereilK Yn yr un flwyddynagy cyhoeddodd Ganwyll y Cymry, dygodd allan af- grafliad o'r Testament Newydd, a'r Psalman, a chafodd gynorthvy Dr. Thomas, Ueon Westminster, ac amryw o -offeiriaid Deheudir CJmru yn y gwaith da hwnw, a bu y gwatth ya fendithiol iawn i'r- genedl, Ysgrifenodd lythyr doniol hefyd at Esgobion Cymru, i ofm am g^nortt- wy i ddwyn allan argraffiad cyflawn o'r Beibl Gymraeg. Argraffwyd y llythyr hwn yn nglyn a Chanwyll y Cymry. Ei ddyddiad yw -Mawrth 20fed, 1671. Llwyddodd trwy yllythyr hwn i gael eu cefnogaeth, ac ar ol llafar mawr i gssglu, enwau tanysgrifwyr, dygodd allan argraffiad o'r Beibl, gyda'r Llyfr Gweddi yn nglyn ag ef, a'r Psalmau ar fesur cerdd yn atodiad iddo, yn 1678. Y mae yr argraffiad hwn yn rhagori Hawer o ran cywirdeb ar argraffiad 1654, yr hwn sydd yn dra gwallus a rhagora hefydar argraffiad 1690. Caf- odd lawer o gynorthwy gan ei gyfaiil Mr. George, i ddwyn yr argraffiad dan sylw allan. Argraffwyd 8,000 o gopi- au y tro hwnw, a cbafodd Mr. Hughes yr hyfrydwch 0'11 gweled wedi eu gwerthn bob un. Llafuriodd yn galed drachefn tuag at ddwyn ullan argr&ffiad arall wyth plyg, ond bu farw cyn gweled hwnw allan o'r wasg, yr hwn a ddygwyd allan dan olygiad y, Parch. David Jones, yr hwn oedd un arall o'r 2,000. Ymorechodd Mr. Hughes, a'i gyfaill Mr. George, lawer i lesoli y Cymry betyd, trwy sefydla yRgwfioir^ dyddiol yn ngwahinol drefydd y Dywyso^aeth. Dywtdir tod rhwng tri a phedw&cant o'r ysgolion hyn yn Nghymru yn 1675, a bod tua 2,000 o blant tlodion yn derbyn addysg ynddynt. Yr oeddynt yn gwerthn y Beibl Oymraeg, yn nghyda'r llyfrau da ereill a gyhoeddwyd ganddynt, am brisian hynod isel, ac yn rhoddi Hawer o hon- ynt am ddim i'r tlodion na allent daln am danynt. Cysegrodd y dyn rhyfedd hwn ei fywyd iwasanaethu-ei ,Ddnw u'i getedl a gwelodd lwyddiant mawr ar ei lafur, er iddo weled hefyd lawer oystormydd chwerwon. Rhoddwyd ef yn Ngharchar Caerfyrddin nnwaith am wnend daioni, ond-*hydcHia(wyd-^f trwy gyf- ryngiad rhai ofi-gyfdillion cyfoethog. Wedi trenlio oes o iafnr a defnydd- ioldeb, got pheiiodd y gwr-parchus a duwiol hwn ei yrfa yn Abertawy, yn 1688, yn 65 mlwyddoed* Claddwyd: ef yn Eglwys Ieaan, yn y dref hono.
'. IARLL BEACONSFI EED,
IARLL BEACONSFI EED, (mb. disraeli). ,c Y mae Mr. Disraeli, Ty y Cynreiin, wedi symud i Dy yr Arglwydcsi o dan y teitl Iarll Beaconkfield. G an fod h^nodrwydd mawr yn per- thyn iddo ef a'i hane's, a chan ei fod yn awr ya Bfif, f VVelnf^dg LIywodraeth Lloe^f' y pawb yn cymefyd dy- ddordeb ^nawr trwy y deymaagyfuuol, a thrwy y byd, yn mhob haups am dano. Ychydig a wyr y Cymry yn gynredinol yn ei gylch. Priodol iaWn gan hyny i ddarUenwyr TÃRIAN y i GWEITHIWR, y rhai ydynt dros ddeng mil o nifer—pe bae dim rhagor nag un at bob m gael hysbys- rwydd manwl am ddya mor Synod a Beaconsfleld, neu Mr. Disraeli. Y mae dyniun a berchenogant hyn- odrwydd mewn nodwedd bersonol yn sefyll allan^o ga y- ua-ws,anhypod —ar en penarf eu hiaiain. X maent yn fath o bersonolisethan gwyrthipl. Nid ydynt yn engreifttiati o gwrs 6y-: ffredin natur. l^s geilir rhoddi cyfrif am y neilldtiolion a'u hynodaqi oddi- ar ystyriaeth o ddMdr. gyffredin achos ac effaith, yr hon" a ddadblygir yn ndd- weddion y llnaWB. Ni chymerai per- chenogion gaAtfpeflflA nbdveddipn oy- ffredin y byd, lawer iawn am wahan- iaethu oddiwrth ereilL Y mae holl gyloh eu gweithrecbadau mewn efel- ychiad. Ni sychedant am un math o ftwredd, ond bod yn debyg i'r rhaiy meddyliant jn uchel am danynt. 11i chyfodant eu penau uwchlaw penau y dorf, rhag iddynt fod yn wahanol i' b)bl ereill. Ymfoddlonant ar beth bynag sydd mewn arferiad, moesan, crefydd, a gwleidiadaeth. Ni fentrant ar ymchwiliad i reswm dim a wneir neu a ddywedir. Digon iddynt hwy og yw eu cymydogion, a thrigolion ea. gwlad, yn barnu, yn gWeithredu, ac yn dweyd, yn bleidiol i ryw beth, i sicrhau en cefnogaeth hwy i'r graddau eithaf. "Hyn sydd yn rhoddi pafhad i arferioBP llygredig, igrefyddaa gau, ae i gyfreith- iau gormesol ar gyd wybod. Ond bychana dyn a hynoda ei httB bob esiampl gyffredin, dirmyga efelycH-i iad, ao ymffrostia yn ei waith yn gwa- haniaeth u oddiwrth ereill. Anacana gyfodi ei ben nwchlaw pen- aa oy ffredin, dewisa ffordd iddo ei hun o'r neilldu i ffyrdd y dorf, a deagya serch at hynodrwydd er mwyn gwahan- iaetha oddiwrth ereilL Y mae hyn i'w briodoli i raddaa pell-nid o angenrheidrwydd i uchel- gais,, nid i taichder ysbryd, ond i'r ymwybyddiaeth sydd gan y fathMpa o-r adnoddau personol sydd yn ei fedd- iact ef, y rhai a i gwnantef yn gymwys 1 gyflawiii rhyw orchestwaith nas gall ereill ei gyflawni, Nid oes dim drwg yn y fath ymwyb- yddiaeth. Ffaith-fesurydd syml yw. Cefnogir ei ojygiad bob dydd gan brawf gweithredol. Fel y dywedodd Dr. Wardlaw, am y fath ymw> byddiaeth yn Dr. M'All, an angel is not proad because he is conscious that he is not#: worm." _•••. Beth pynag a ellir ddireyd am wyddorion Crefyddoi a Pholiticaidd BeacoLsfield, nid oes neb a amheua fod ynddo gyfoeth o athrylith. Hebyr athrylith hyny, ni fuasai byth yn alla- og i gyrhaedd y safle uchel Iks y gweiir ef ynawr. Cyn desgrifio Beaconsfieldfelgwleid. iadwr, priodol fyddai cymeryd trem ar ei hanes bersonol ef. II Ya. dyr hanes a rydd efe o hono ei> hiul, y mae ate yn on o epil teulu Iuddewaidd, y rhar » ffoiaant o Spain, 0 herwydd erledigaethau crenlawn y Pabyddion yn eu enwiMys, oddeutn- 400 mlynedd yn ol. Diangawant i Venice. Yno? gwifegasant yr enw Disraeli." Enw Gpthaidd oedd ftt hentr o'r blaen. Ymdctec^yB na chy- 'a- III& merwyd yr enw hwn gan uti te n blsen, nac wedi hyny hyd yn awt. Dywed Beaconefleld eft bod w^edi C^ meryd yr enw hwn, fel y byddai etr hiliogaeth yn adnabyddus Am byth. Ynngwyneb ei fod efwiedi dtfe^ti Ifyfl flynyddau yn1 ol, hynod ei fod ef ei httn^ wedi ei suddo o'r -golwg yn ei bersoil ei hun, yn yr enw arglwyddaidd consfifeld. Hynod na buasai efe yn cadw yr hen enw- fel y gwnaetfi .A,rg}.T wydd Russell. Buasai Iarll Disraeliynf MWnio Hawn mor dda a larU Beacon»>' fieJdi; Rhyw bentref byeban, ideu diefl febhan, yn swydd Buckingham, yw' Reacoutifield- r: Gallesid meddwl y bnasai ei serch ef at ei deidiau, ganrifoedd yn ol, yn peri! iddo gadw eu cyfenw DiM-aeli, acy bnasai efe yn falch i fyned ag ef ar el berson ei- Iftin i'r ystafell oreuredig ssneddol, sef Ty yr Arglwyddf. Wrth: beidio myned ag ef fno, y maeefe wedi peryglu Sjrlweddoliad ei eiiiaa ei hnc, fod yr enw Disraeli wedi eafelLfer fal £ wysiadu er mwyn 1 hiKtfgaeth ei1 dyf- !Wyth -ef fod "yn adnabyddns am b^tni"' Yn-He hyny bydd haneswyr yfl ailyifc1 y sianel linachol yta ei dylwyth ef, hyd, at amset awdwj* y nofelau a'r brwVdt-' wr mawr.^n Nflyy Cyfli-edfi, fel y dyn1 yr hwn ft d&ilfhodd ^ediad afon^ytt- Syria, nes y daeth efe at ryw bwynt y diflanodd hi o'r^golwg yn ytir • Ben' fel dynyp dilyta nn 6 afonydd ein gwfad l1i, hyd at y oror; ? ycdllh- hi yn nyfr- oedd mawrion y ihok Dilyna yr haneff* ydd enw Dfetreli' hyd at y flwyddyn" 18T6, ac yna ainanao r golwryriBiaa-' lei fawr Ty yr^Arglwyddi, o dan yrenw1 Beacon sfiefci. Erallai na chymer HaWer ddyddordeb i wybodpwy oedd Beacons- ifield, fel ag i gael ailah mai yr hwh a ienwid gynt Disraeli oedd efe. Pa'n y new.'diwyd enw Jacob, ac y galwyd ef, Israel, ni d^ilewydyr enw 'Jacob. Yn mhen 1770 b flynyddoedd ,wedi hyny gaJwodd ein Arglwydd ef Jaebb. J800 y flynyddoedd wedi hyny giltfodd' ft apostol Paul ef Jacob*, i i'■ --J '■ iH