Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
Y RHYFEL.
Y RHYFEL. "CADOEDIAD WEDI EI LAW- NODI. Am chwech o'r gloch prydnawn dydd lau diweddat, yr glainolonawr, yn Adrianople, llawnodwyd y cad'osd- lad gan gynrychiolwyr Rwsia a Thwrci. Yr un diwrnod hefyd, a bron yr un awr, yr oedd y ddadl ar gais arianol Llywodraeth y wlad hon yn dechreu* Y mae y teleraa, yn ol y byreiriad sydd wedi cyrhaedd y wlad hon, bron yr un air rhai a ddarllenwyd yr wyth- nos ddiweddaf yn Nhy y Cyffredin, gyda'r eithriad o un peth, sef ymadaw- iad y Tyrciaid o ryw amddiflynfeydd neillduol. Y mae yn anhawdd hefyd cael unrhyw ddrychfeddwl am natur. yr amodau eu hnnain oddiwrth ei geir- iad'presenol. Er esiampl, dywedir fod Bulgaria i gael ei ffurfio yn Dywysog- aeth hyd nes y ceir gwybod beth i'w ei therfynau, pa fodd y mae ei thywys- og i gael ei ddewis, pa hyd y mae i fod mewn swydd, a beth ydyw ei prysylltiad i fod a'r (Porte, y mae yn anhawdd rhoddi barn arno, ac felly gyda golwg ar yr amodan ereill. Y mae annibyn- iaeth Roumania, Serfia, a Montenegrio, gyda chwanegiad tiriogaethol i bob nn o'r Tywysogaethau yn ganlyniad an- \wyneboI y rhyfel. Y mae ysbail tir, gaethol yn lie arian i Rwaia yn ei awgrymu.y mae-yrrholl o"r .an hyn i fyned drostynt, ac allan o honynt fe all anghydfodau dinystriol gyfodi. Fe ddywedir mai yT nnig amod a pherygl i'n heffaithio ni ydyw yr nn o barthed y Straits. Yn yr ohebiaetb ddiweddar a anfonwyd gan y Tywysog Gartebatow at Arglwydd Derby, fe ddywedid fod Llywodraeth Rwsia yn edrych ar y pwnc hwn fel un a berthyn- ai i Ewrop, ac yn un na feddylient ei benderfynu wrthynt ei hunain. Gyda y sicrwydd hyn, nid yw yn debyg, D80 yn rhesymol y bydd i Rwsia geisio at benderfynu y pwnc yn ffafriol iddi ei hun, a hyny ar draul tynu digofaint yr holl alluoedd Ewropeaidd sydd a rhyw dayddordeb morwriaethol yn y Dwyrain.
- . » I BYW HEB YMBORTH.
» BYW HEB YMBORTH. Y mae merch ieuanc o'r enw Ann Morgan, merch i Mary Morgan, Borth, oddeutu 15 oed, heb fwyta tamaid er y 30ain o Hydref diweddif. Y mae yn ymddangoe i fod yn adnabod pawb yn y teulu, ac yn galla datgan ei dymun- iadau a'i theimlad trwy arwyddion ac ysgrifen, er yn analluog i siarad. Y mae amryw feddygon wedi ymweled a hi, ond nis gallant wneud dim iddi. Datganant oil na 7elsant ddim yn gyffelyb o'r blaen.
♦ OFFEIRIAD TYNEB-GALON.
♦ OFFEIRIAD TYNEB-GALON. Y mae yn ymddangos fod ffaith ihy- fedd o dynerwch offeiriad wedi dyfod i'r golwg yn ddiweddar yn Aberyst. wyth. Yn nghyfarfod Gwarcheidwaid y Tylodion, fe wnaeth John Jones, 81 oed, a'i wraig 71, gais am y tro cyntaf am gymhorth plwyfol. Bu yr hen wr un tro fh JMeiving-offieer dosbarth Llanfihangel, ac y mae ei fab yn offeir- iad mewn plwyf Cymreig. Dywedai ,yr lien wr fod addysg ei fab wedi; cosiio iddo SOOp. a'i fod wedi ysgrifenu ato droion am gyiorthwy. Dywedai: yJRele&ving-officer ei fod yntan wedi yBgrifenm at y mab amryw weithiau, aid nid oeddid weii bed yn ddim gwell. yr oedd'gwerth bywioliaeth y m&b,yn "JSSOp. y flwyddyn. Rhoddodd y Gw^r- eheidwaid rybudd i'r mab i gyfranu, deg ewllt yr wythnos tuag at ei rieni, Bes ynte y dy^fe efo flaen yr Ynadon y ''c'ö j
Y DDAMWAIN GER FERRY SIDE,
Y DDAMWAIN GER FERRY SIDE, Dydd Mercher, yr wythnos ddiweddaf, cynaliwyd trengholiad ar gyrff y ddau ddyn anffodus a gollasant eu bywydau yn y ddamwain a gofnodwyd genym yr wythnos ddiweddaf, ar y mor ger Fejry Side, pryd y trodd ewch hwyl- iku a'i wyneb i wared, pan yn dychwel- ydr a Mrs. Byddar o Langham. Yn yr ymchwiliad, gwnawd cyfeiriadau an- rhydeddus at wroldeb Thomas Hum- phreys, trancedig. Pan gymerodd y ddamwain le, dywedir iddo lwylddo i all osod y fenyw yn y cwch. Estynodd hefyd i'w gydgychwr rwyf, gan ddweyd wrtho am wneud ei oren am y lan. Wedi hyny trodd yntau ei hnn at y cwch, gan rwygo yr hwyl a'i gyllell, a rhoddi i'r fenyw y mast i ymgynal wrtho, ac arosodd yn ei hymyl am han«^,awr, pryd, oflnider, y gorfn arno ollwng ei afael a suddo, ychydig cyn i gynoithwy gyrhaedd. Trwy ei fod yn nofiadwr rhagoro), credir y gallasai achub ei hun oni buasai ei ofal am y fenyw, yr hon a achubodd o ddyfrllid. fedd. Dechreuwyd casglu at ei wraig a'i ssith blentyn. >,
'.' GWEITHIAU ABERNANT A PLYMOUTH.…
GWEITHIAU ABERNANT A PLYMOUTH. Y mae rhyw ohebydd crenlon o gym- ydogaetb Merthyr yn parhau i gyn- huffier oij^b#ly^eith- ian hyn, a hyuy trwy gyboeddi ei fod ef, wedi cael rhyw ddadguddiad newydd o barthed iddynt. Y mae yrt ddrwg genym nad yw y si ddiweddaf Snd an- wiredd hollpl, ac nad oes dim cyfnewid- iad wedi cael ei ddycbymyga mewn cysylltiad%?r gweithiau segur hyn gan y rhai a'u cariant yn mlaen yn bre- senol.
♦•'■ HYN A'R LLALLYR WYTHNOS
♦ ■ HYN A'R LLALLYR WYTHNOS 0 Kars, dywedir fod amddiflynln Er zeroum wedi rhoddi i fyny, a bod y Rwsiaid wedi meddianu y lie er ddydd Mawrth diweddaf. Dywed hysbysiad o Efrog Newydd, dyddiedig yr 2il cyfisol, fod yr ystorm yn parhau yno, a bod o leiaf 350 wedi en colli ar y traethau. Dydd Mawrth diweddaf, yn Coom. bes Wood, Halesowen, lofruddiodd glowr o'r enw John Harris ei wraig a i blentyn. Dywedir mai drwgdyb- iaeth oedd yr achos. Cafwyd torwr glo yr wythnos ddi- weddaf, yn yr afon ger Merthyr, a'u ddwylaw wedi ei clymn, a thybir iddo ddyfod i'w ddiwedd drwy gamchwareu. Cymerodd ffrwydriad o oddeutu saith tynell o haiarn toddedig le yn ngweith- ian dur newyddion Rymney nos Fercher yr wythnos ddiweddaf, mewn canlyn- iad i'r hwn y cafodd amryw bersonau ddiangfa gyfyng rhag colli cu byw- ydau. Trefnodd Arglwydd Aberdar i anfon wyth o deuluoedd o Mountain Ash i Bagillt ddiwedd yr wythnos ddiweddaf. Cafodd eu cludiad gyda'r reilffordd ei dalu, a chawsant ddigon o arian i bwr- casu ymborth am bymthegnos. Dy- wedir fod amryw deulaoedd i'w canlyn yr wythnos hon eto. Dydd Iau yr wythnos ddiweddaf, daeth deu labrwr o hyd i gorff menyw a'i phlentyn mewn tomen yn Singland, y tu allan i Lumerick. Yr oedd archoTl- iou trymion ar benau y ddau, a dangos- wyd ar y trengholiad fod llofruddiaeth j greulawn wedi ei chyfiaTOiL Yroedd menyw briod a dau blentyn wedi eu colli, a bernir mai y rhai hyn oeddynt ddau o honynt.* Y mae yn dda, genym ddaall fod y Mor Da yn agored i fasnach, ac y bydd t i wenith oddiyno gyrhaedd y wlad hoa etoynfuan. Mewn chwareufa yn Calais, ddydd Sul diweddaf, codwyd yr alarwm fod tan wedi tori allan yn yr adeilad. Cafodd deg o bersonau eu Iladd yn y rhuthr am fyned allan, a llawer eu hanafu. Fel yr oedd dyn o'r enw Emanuel yn croesi y rellffordd yn Briton Ferry, ddydd Llan diweddaf, tarawyd ef i lawr gan gerbydres t6rwyd ei ddwy goes ymaitb, a bu farjl yn fuan wedi hyny. I Yn llys Ynadon Merthyr, ddydd Sadwrn diweddaf, de&frydwyd Charles Bates, yr hwn oedd yn Orsaf-feistr ar Reilffordd Aberhdndd# a Merthyr, yn Dowkis, i dri mis o garchariad, gyda llafur caled, am ysbailio y cwmni o oddeutu 109p. i
-. DAMWAIN AR Y IA.
DAMWAIN AR Y IA. Cymerodd damwain ofidus iawn le yn Glasgow ddydd Sul diweddaf, trwy yr hon y collwyd pedwar o fywydau. Yr oedd tyrfa fawr yn ymbteseru ar lyn dwin yn ButherglenSridge, pryd y torodd yr ia, ac yr aeth saith i'r dyfnder. Llwyddoda tri i gyrhaedd y lan, ond boddodd y pedwar arall.
"..' CYFAIIFOD CYNEYCHIOLWYR…
CYFAIIFOD CYNEYCHIOLWYR YN ABfi^E>AR. ^^Cfnaliwyd y cyfarfod jaohod yn y er clywed yr eglurhad oedd i'w roddi gan gynrychiolwyr y gweithwyr ar y Bwrdd G^modol, o berthynas i'r cais cynygied% gan y Meistri Undebol o estyn amseriad y bum. punt y cant benthycol dros y tri mis cynygiedig. Qadeirydd y cyfarfodoedd Mr. H. Row. lands, Pontypridd is-gadeirydd, Mr. P. Jones, Abertilleri; ysgrifenyddion, Mri. T. M. Andrews, Treorci; a Dewi Mabon, Llanfabon. Adroddwyd yr ymdrafodaeth fu yn Nghaerdydd yn Gymtaeg gan Mr. Jno. Prosser, ac yn Saesneg gan Mabon. Yr oedd yn bre- senol hefyd y* brodyr D. Morgan a S. Davies. Yn fyr, cawd mai yr nnig gytundeb sydd wedipi wneud yw, fod y meistri i gael gostyngiad obump y cant am dri mis. Ond yn ngwynab teimladcryf y meistr, parthed armigon- olrwydd y gostyngiad i gwrdd ag am- gylchiadau presenol masnaeh, ac yn neillduol yr amseriad, sef am dri mis, cafwyyd eu bod wedi rhoddi heibio y meddwl o roddi chwe mis o rybudd i derfynn'r Bwrdd Cymodo', ac addawodd cynrychiolwyr y gweitbwyr idiwyn y cynygiad canlynol ger bron v rhai a gynrychiolact, ac i arfer eu dylanwad i geisio ganddynt i dderbyn yr unrhywf fel y ffordd oren i ddyfod allan o'r cyfyngderau presenol, sef, Fod y meistri yn cael cadw y swllt y bunt ostYlilgiad hyd oni ddel y glo yn ol i'r prisoedd y cafwyd ef gan y cyfrif-ymchvulwyr y tro diweddaf, Sif Adran No. 1, glo ager, 9s. 5 05c. y dynell; adran No. 2, Mynyddislwyr, 9s. 3.56c. y dynell; Adran No. 3, Rhoiidda, 8s. 11.806c. y dynell ac yna fod y swlit i'w osod yn ol; a pban ddelo pris y glo o fewn swllt i'r safon wreiddiol, yn ol pa un y mae gan y gweithwyr yn awr bawl i god- iad, fod y meistri i roddi swllt o god- iad y pryd hwnw, er ad-dalu y swllt gostvfigiad presenol. Yr wyf nnau, gyda chydsyniad fy nghydgynrychiolwyr (y rhai a enwyd yn fiaenorol), wedi gweled y docu- ment ar ba un y mae y cynygiad, beil- ach yn sicrhau y rhai oeddynt yn y cyfarfod d&n eylw mai yr nchod sydd iawn; ac hefyd yn dymnno hys- bysu ein barn unol, mai derbyn x cyn- ygiad hwn sydd ddoethaf wneud o dap, yr amgylchiadau presenoL W. ABRAHAM.
2,000 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI…
2,000 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI TKWY DAN. Dywed hysbysiad o Shanghai,dydd- iedig dydd Sul diweddaf, fod gwallgof- dy i fenywod a phlaut, yn Trectisin, wedi ei ddinystrio gan dan, a bod dwy fil o bersonau wedi ei llosgi i farwol- aeth drwyddo.
» I GWEITHFAOL A MASNACHOL.
» I GWEITHFAOL A MASNACHOL. GOGLEDD CYMRU.—Y mae y cais rheolaidd a fu drwy OgIedd Cymra a sir Amwythig am lo ager, wedi lleihau i raddau yn ystod yr wythnos ddiwedd- af, ond Did yw y pris wedi myned yn llai. Y mae masnaeh y nwylo yn dal ei dir, a'r un modd v glo tai. Y mae y glofeydd yn gweithio yn fwy cyson yn awr nag yr oeddynt er's tua mis yn ol. CASNEWYDD.—Nid oes nemawr o welliant yn masnach yr haiarn drwy y cylchoedd hyn. Y mae genym un gair o gysur i'n darllenwyr, fod llwytho hai- arn yr wythnos ddiweddaf wedi bod ychydig yn well. Aeth 1,700 o dynelli oddiyma i Bombay, yn yr India, a llwythi Semtander, yn Spain. Y mae yma long hefyd yn llwytho haiain am Awstralia. Y mae masnaeh y glo yn fwy bywiog, a llwytho llongaa ar gyn- ydd o hono. Gweithir diir yn rheol- aidd, reiliau a wneir yn benaf o hono. ABERTAWY.-—With golwg ar fa^mjeh gy ffredinol y rhanb^rth hwn, y mae yrtTftntW g«ad yVr eywydo?«eth an hyn, a'r gweithfeydd yn gyifredmol wedi bod yn y fath adtydac mewn rhanau ereill a Ddeheudir Cymru. Prawf masnaeh y porthladd hyn, gan eu bod o fil i nn-cant-ar-ddeg o bunau ya fwy yn eu pooedan yn niwedd 1877, I. nac yn niwedd y flwyddyn cyn hyny. Y mae yma gais gweddol ddaam lofw lwytho mewn llongan, a mwy o'r patent fuel yu cael ei allforio nag arfer. Gweithia gweithfeydd dur Glandwr yn" rheolaidd. Y mae y gweithfeydd alcan yn y lleoedd cymydogaethol yn en llawn gwaith. Y mae cais rhesymol am lo i'w allforio, a chryn nifer o longau wedi eu llwytho yn ddiweddar o agerlo. Y pris sydd yn dal yn hynod; isel, fil y maecyfalaf a Ilafur yn achwyn o'i herwydd. MERTHYR A DowLAis,~Nid ydyw mssnach y glo na'r dur yn hynodo fywiog y dyddian hyn-; ac am yr hai-, arn, nid vw y ceisiadau y peth nesaf i ddim. Y mae Dowlais yn parhau i wnend reiliau dur ond ar y cyfan, y mae mwy o ddur yn cael ei osod yn stor fel dampen nac a anfonir ymaith yn reiliau. Y mae gweithfeydd glo carmniiiu Dowlais a Phlj month yn weddol frysiog, yr un modd hefyd glofeyd CyfarthfcJe NEW TREDHGAR.—Nid yw masnach glo y lie hwn wedi cadw ei fywiog- rwydd yr wythnos ddiweddaf yn agos i'r hyn ydoedd yr wythnosau blaenor- ol. Y mae yma, eto, weithwyr yn cael eu calw i weitbio yn rhanol, dim ond o dri i bedwar diwrnod yr wyth- nos. Y mae y cyflogan yn hynod isel nid ydynt yn enill ond o 12s. i 15s. yr wythnos. LLANELLI.—Dywedir fod gweithiau Marshfield, Llanelli, y rhai ydynt wedi bodyn segur am ch we mis, i gael eu pwrcasu gan gwmni anturiaethus. CASTELLXEDD.—Y mae yn dda gen- ym alia hysbyso fod yr aunsalldwriaeth oadd yn nglofa Main, yn y lie hwn, rhwng yr hauliers a'r meistri, wedi ei ddwyn i derfyniad yn anfhydeddus. CABRDYDD*—Oddiwrth adroddmuaa allforoi y porthladd hwn air yr wytli- nos ddiweddaf, yr ydym yn cael cynydd mawr wedi cymeryd lleSj Oyf- answm y glo a longwyd oedd 91,268 o dynelli, yr hja oedi yn gynydd o 20,621 o dynelli or a'lforioij jx wyth^ no^ cyii Hyny.
CWMYLON.
CWMYLON. Hynod farwaidd yw masnach yma, fel mewn manau ereill, yn enwedig gwaith Western Merthyr. Y mae rhai dynion yn y gwaith hwn yn gwneud yn dda, sef y fancymen. Wrth edrych yn ol ar y pay d'weddaf, y mae yn drueni meddwl nad oedd gan y rhan fwyaf o'r gweithwyr ddim mwy na thri diwrnod o waith yn ystod pythefnos, tra yr oedd y famcymen mewn llawn gwaith. Dyma'r bodau sydd yn galw eu hunain yn undebwyr yn wis, Cywijyddied y cyfryw bersonau. Y mae atghydfod wedicymeiyd lie rbyngom a'a meistri, a'r gwaith wedi eefyll er ys pythefnos, a hyny am eu bod yn ceisio genym weithio ar yr hyn sydd anghyf- iawii. Anfonasom am Mr. W. Abraham (Mabon) er cael gweled a oeddem ar dir iawn, a dywedodd wrthym i foctdlon- rwydd, a bod hawl genym, yn ol y gyf- raith, i geisio mis o rybudd pe buasenj. yn ewyllysio. Felly chwi welwch em bod wedi ein hatal heb fynyd o rybudd. Gwelais apeliad oddiwrth amryw leoedd am gynorthwy, ac yr ydym ninau hefyd yn ertyn yn daer am yr un peth. Y mae yma rai wedi gorfod cael cynorthwy er ys wythnosau. Yr wyf am i foneddigion a gweinidogion yr ardal i wneuu sylwo'jr apdiad yma, canys credwyf yn gydwyb- odol nad oes un gwaith yn Neheudur Cymru wedi dyoddef mwy cdciiwrth farweidd-dra masnaeh oddiar sti ike 187$ na'r gwaith uchod. LUEF o DDYFFRYJH TLODI.
CYFARFOD 0 LOWYR YN NGHASTELLNEDD.
CYFARFOD 0 LOWYR YN NGHASTELLNEDD. Nos S;idwfB diweddaf, caweom gyfar- fod yn y Neftth and Brecon Aims, yn y lie hwn, pryd yr aub> erchwyd y cyfarfod gan Mri. Mabon, Gower Road, a Mills (Tarianwr). Yj oedd y cynuiliad yn liuosog, y gwran- da iad yu. astud, yr anerchiadau yn ar* gyhoeddiadol, a'r effeithiau, 08 nad wyf yn camgymeryd, yn debyg o fod yn lles- iant mawr i uadeh yn y cymydogaethan. Yr ydym yma wedi penderfyna ymuno a'r undeb newydd, a cheisio byw mewm dealldwiiaeth trwyadl a'n gilydd, yn hytrach na n bod yn foddion i ddturost- wng ein gilydd. Y mae yn dda genyf hefyd hysbysn fod Mabon a Mills wedi addaw talu ymweliad a ni yu fuan eto, pryd y dysgwylir y bydd glowyr cyiQr ydogaethuu Castellnedd oil fel un gwrr.
,MERTHYR.'
MERTHYR. Nos Lun, Ionawr 28ain, cynaliwyd cyf- arfod o gryu ddyddordeb yn y Tabemac], gan ddymon ieuaioc y lie, er anrhegu y brawd ieuanc talentog. gweithgar, a dä, Mr. JohuELias Hughes (Llwch Arian), at eiymadawiad a'r IXe fir sefydlu yn Mhont- ypndd. Oanwyd ^asaryw ddarnau gan Miss Margaret Tho^a, "iós Alma, ifios Fach, Mr. John -J{mkJns.(Ab Siencyn), Thomas HammoHtta thilljp Maurice, T. Williams, Thomas WartkinsJ Evan Mor- gan, John Edwards, a John Williams. Yna cyflwynwyd deek ysbleniblil i'r brawd uchod, rhoddedig gan ddynion y capel a'r gymydogoteth, fei arwydd fechan da parch tuag uto. Cyflawnwyd y seremom gan Mrs. Lewis, Tabernacl. Yna uechmuodd yr awen arliwys allan yn mher^on Abram Fardd a Mr. John Griffiths, a darllenwyd hefyd eoglynion oddiwrth Gwilyin Gelli- deg, cyfarcniadol i feirddy Bont ar dder-; byniad Llwch Arian i'r urdd. LlywyW wyd y cyftirfod mewn modd$r meistc«ft- far gan Mr. Lewis Roberts, Thomaa 'own. IOAIT BAOH.
. RHYMNI.
RHYMNI. Nos Fercher, yr wythnos ddiweddaf, yn nghapel Seion, pasiodd y urydedfll &-t darlithiau rhad sydd yiaa,, y gauaj hwa. Y darhthydd y trqhwn oadd Alaw Ddu, Llanelli. Cymerwyd y gAciair gan y cerddor coeth ac adnabydp as Heman Gwent, a llanwodd hi yn fei^brols-ar. Yr Ofcdd y darlithydd yn bwriadu cael «»JT i'w gyporthwyo i fyned trwy ei wakia yr wnotdd wedi ei barotoi dan at w^niad Mr. L Price, A C., ond cafo-i*i yr ai wein- ydd ei luddias trwy tarvyaiapth riiiwyl fercb. Cafwyd sylwadsu dyrviiafedig gan tday lithydd, y rhai y yu weith i 1 bob cerddor eu clywed. iftirwaidS. yw masnach yma yr wyth- n^sau diWeddaf, a llawer yu c ei en troi ftillanryn barhanoa o'r gwaith. iel y ruaecfc yn gqjrfod gftciael W CiAUtU. v ;ij y x' .—; UOHEBVDD, sad 1? i'b.-j iC fa