Tarian Y Gweithiwr

BETH A DD AW. O'R-T WRO ? r r mae dialydd y gwsed wedi craf atgu y Ilofrudd i bwrpas. Ac y 8e- y barbariad creulawn yn ochftin, yn wbain, yn ysgrechain, yn gwaeddi «wb wb trwy hollEwirop. Plwjddyn, .e yn ol heriodd efe ddiklydd y gya^dt chwarddodd yungvfyneb Lloegr, ysfcam a'i cynghorodd i ymwrthod a'i greulori der tuag at ferched, gwragedd, plantr, a dynion disuiddiffyn, wrth y miloedd, yn Bulgaria. Dibrisiodd bob cyngor. Gwawdiodd gynryo^iolwyr p6b gWlad.t Diystyrodd awgrymiadau cyfiawnder- oddiwrth lya-genhadon gorseddau uchaf y, Cyfandir, yn nghyd'a llys-g^nad neillduol Prydain. Yn ffroet).-ncf1,el f 19 dywedodd fel Lnciffer, (Dthig i'r nefoedd, oddiar ser Duw y^dyrcha^af fy ngorseddfa, eisteddaf yn mynydd y gynu\lei..¡f¡,¡., dringaf yn uwch nat. cy: mylau, tebyg fyddaf i'r Goruchaf.' Ond y mae y rhod wedi troi. ;Y, maeyr ymhonwr beidigar weli disgy.n ,a i ystlysau y ffbs. Y rhai a'i gsvelfffifc-a elr-chant arno, yn graff. Gofyhant, ai dyna'r gwr a wnaeth i'r dflaear grynn, a gynhyrfodd. deýrnasoedd; a osodoId y byd fel anialwch, a ddinystr. j< dd diuasoedd, heb ollwngei.garch <v, orion yn rhydd tuag adrel ? rrydi; a fVriwyd fel ceyain wedi ei mathru, o herwydd dy dir a ddifethaist a'th bobl a h-ddaist. Groesgynwyd Twrci. Daeth conedl o'r gogledd yn ei berbyn hi, yr lion a wna ei gwlad hi yn anghyfanedd,' Dywed^nt am dani fel y dywedodd Jeremiah am Moab, I Deuwch, dinystr- iwn hi i lawr, fel na byddo yn genedl. Lief a glywir o (Caercystenyn), an- rhaith a dinystr mawr. Galar a a i ^yriy mewn wylofain. Y gelyaion a glywant waedd dinystr. Yr anrheithiwr a ;ddaw i bob dinas, ac ni ddianc nn ddinas. Derfydd am y dyffryn. Y gwastad a ddifwyair. (Twrci) fa yn esmwyth arni. Hi a orphwysodd ar ei gwadd- od. Ni thywtfllwyd hi o lestr i lestr. Nid aeth i gaethiwed. Sfold ei bias arni, ae ni newidiodd ei harogl. Am hyny acfonodd yr Arglwydd fud- wyr, y rhai a'i mudant hi, a waghant ei llestri hi, ac a ddrylliant ei chos- trelau. Dywedant, Pa fodd y torwyd y ffon gref, a'r wialen hardd ? 0 bres- wylferch (Caercystenyn) disgyn o'th ogoniant, canys yr anrheithiwr a ddaeth i'th erbyn, ac a ddinystria dy am- ddiffynfeydd. Saf ary ffordd agwylia; gofyn i'r hwn a fyddo yn ffoi, ac i'r hon a ddiango, a dy wed, Beth a ddarfu ? Udwcb, gwaeddwch. Coin, y (Twrc) aysgythrwvd, ei fraich adorwyd. Bydd yn watwargerdd. Clwysom falchder y (TWTC), ei uchder, ei ryfyg, ei ym- chwydd. Ar holl benan ei dai, a'ihoel- ydd y mae alaeth. Calon ei gedryn sydd fel calon gwraig wrth esgor. Y (Twrc) a ddifethir am iddo ymfawrygn yn erbyn yr Arglwydd. Y maa ofn, flfos, a magi wedi dyfod arno. Y neb a ify rbag ofn a syrth' yn y ifos ? a'r hwn a gyfyd o'j^ffus, a ddelir yn y fagl/ Dyma iaith ddwyreiniol y Beibl yn nghylch yr hyn a ddiagyn^ mewn rhyfel ar genhedloedd wedi ymwerthu i farbariaeth tel y Tyrciaid. Anhawdd yto gwybod sut y mae petbap yns fjllgyda golwg ar Tw-ci, na-.beih fydi- ei i ar ddiwedd y rhyfel. Yr ydym yn y- yn nglJanol y cyfnod mwyaf critical sydd wedi bod eto yn h-mes y rhjfd. Heth bYDag a wneir mewn ychydig d-iyd iiau a setU dyngei Twrci am g inrifoedd. Anhawdd yw dyll's'o beth fydd yr hyn a waaliwsia, na pba mor bell -y- gail hilorfodi Twrci yn awr yn yliwch, i dderbyn- telerau a aMant fod vn • anghymeradwy gan,Loegr a galiuoei i I eraill thwrop. Yn ei drallod y mae Sultan Twrci wedi abfon at eia Brenhines dirion ni, Fgeisio ei chydymdeimlftdhi 8g efe a'i wlad, yn en sefyllfa bery|pus breseciol. Pallodd efë wtat-do ar gafe dyngarwyr y wlad hon dros flvvyddyn yn ol pan I y ceisiant ganddo roddi terfyn ar y bar- BARIGTSTLL OOD MWGDV A., mlaen o dan ^Iralgafla. 1 Ciisi'oqd j, Softap. gan y JPrenhiiies- Victoria obu i YmherawdfH: hwsiap am wnend heddwdh. Anfonodd hithau gyda'r pellelbyr atyr Ymherawdwr yr a i ganlyn, 'Derbyniils afpel uniongyrchol gddiwrtb y$nltaQ yr hwa nis gallafei adael heb atebiadr Gan fy mod yn gwybod eich bod chwi yn dymuno heddwch yn ddiffnant, aid wyf yn Detruso trosglwyddo y ffaith hon i ■ 11í1ri, gan obeitbio y gellwch gyflymu y gyflafiareddiad am gadoediad, yr hwn a ddiobon arwain i';lieddwoli: anrhyd- e&Un.' J t, Nidoes pwya .r politicaidd yn irg-hiiiio siad y 1fP ebiaeth uchod o eiddo ea Mawrh y Frenhinea. ag Ymhetawdwr Y mae ei geir- .iaaldjfii berffaith n€t^ro/. A chan I ei" gOLm wedi at^fon y genhadwri yii ol oylyiyyddy d y Weinyddiaeth, rhaid fod y Weiiayddiaeth yn cytano a. hi; Y mae oyffro mawr wedi syrthio, idyn bnig sAr y Tjrciaid, ond ar 6yfeiilioi| yn y wlad non. Y inae am- ryw aeloflau Seheddol wedi bod. gyda Gwaghel^ydd y Trysorlys i geiuio gan- "iddo of, fbl rfa o aelodau y Weinydd- iaetd, i !osod ar droed rhyw ffarf o ymyraeti o eiddo Llpegr o blaid y Twrc. Twyllwyd y Tyrciaid gan yr awdurdodau yn Oaerqttnyn, y rhai na adawnt i'r gwiriotoedd gael ei gy hoeddi a^a yTyrcfaidyn colli y dydd yn y rhyfel, a chan y Daily Telegraph, a phapyrau ereitl o'i fath, yn y wiad bon. ,Orid wedi i'r Rwsiaiad gymeryd Plevna abyddin y Twrc yn 8hipka, a dechreu teithio tua Chaercystenyn, daetH y gwir i t)lwg y trigolion, ac y maent yn ffoi o bub man o flaen y Rwsiaid. Ynawry mae eyfoillioul Twroi yn ceisio gosod pethau ailan yn waeth nag y maent. Gwnant eu goreti i gyn yddu cyffro y Twrc. Cyhoeddant fod y llwsiaid ar y ffordd yn mynf d i ym- osod ar Gaercystenyn a Gallipoli. Nid oes un hysbysrwydd o fyddm Rwsia, ei bod hi wedi inyned yn mhellach nag Adrianople, Y mae Gaercystenyn o dan amddiffyn cryf; ao ni wnaiy Rws iaid ymosod ar y ddinas heb fod;eu byddin a'n harfau yn cMfyg o ;siprh»u" buddugoliaeth. Ni wyildis yn sicr, bid siwr, beth a wna byddin faddugol- iaethus Rwaia. Ya cMiweddar y ca*e hi wedi cadw ei gweithrediadau yr dra dirgelaidd. Eto, nid yw yr hanes ion diweddaraf yn danger ei fod yn beth tebyg y gwnai byddia Rwsia ym- osod ar Gaercystenyn a Gallippjfi mor gynted ag yr haera cyteiHion Twrci ei bod yn gwreud. DyHd ystyried nas gall Twrci gy meryd un gallu i roddi help iddi yn awr yn erbyn Rwsia, tra y byddo hi yn cyflafaredda yn nghylch heddwch a Rwsia. Ped elai Lloegr i gyngrair a Thwrci yn awr yn erbyn Rwsia, byddai hyny yn ddigon, o reswnj i Rwsia derfynu y cylafareddiad ar un1- waith. Y mae yn wir y gallai Lloegr, o honi ei hun, gymeryd Gallipoli heb gydsyniad Twrci, er mwyn edrych ar ol buddianau 'Lloegr. Ond, byddai hyny yn drosedd yn erbyn annibyn- iseth y Sultan, ac yn ddifriad arno ae y mae efe wedi rhoddi hyny yn amlwg o flaen Llywodraeth Lloegr o'r blaen. Pe cymeryd Caercystenyn gan Loegr, er mwyn rhwystro y Rwsiaid y ddinas, byddai hyny yn weilthred o ysgymun- dod yn erbyn y Twrc, oblegyd ni chan- iateid i Loegr ei hun roddi y ddinas yn ol i'r Tyrciaid. Achwyna pleidwyr Twrci ar y Rws- iaid am beidio cyflymu setlo y cadoed- iad. Ond ni ailasent ei setlo yn gynt. Y mae pob gweithred tuag at ei setto wedi cael ei chjflawni'mex^n mor llei- ed o amser ag sydd bosibl yn ol pob tebyg. Achwynant fod byddin Rwsia yn myned yn mlaen yn,eu gwaith rhyfel- gar, fel pa na byddaji cadoediad ar droed. Ond dylid ystyried nad yw y Tyrciaid weii dechrey..ymddygiadau heddychlon nnvy na'r Rwsiaid. Ynfyd fuasai dysgTyl i Rwsia sefyll yn e gyrfa fuddu^odaethus cyn gweled ¡ 11 fuasai Twrei yn derbyn y teleran heddwch a gynygiai Rrvsi-t,, a gadaely IVrc i wneui parotoadau 'rhyfolgar t. a y byddai byddin"Rwsia yn Ilonydd yn' dysgwyl am y cadoediad Y mae pwyut a.ra.!l'yu cael ei gyf.'di i sylw gan un o bapyrau newJdd Rws-- ia, vr hWn a dybir ei fürlyn dadgan tneddwl Llywodraeth y Wlad hono. Dywed; y papyr hunw os yw pobl Llpegr vri dweyd nas gall- Rwsia a Th^rei vri"> a'u i tioegt* .BynuT**al del^iH,-yna rn'i bydd y: cyfiafareddiad rhwng Rwsia a Irfwrci o ddim gwerth. Byddai cais Lloegr yn y cyfeiriad hwn ya rhwystro setliad y cadoediad. i Os hyn yw cynllun Rwsia, y mae hi yn amcanu tafla buddianau tybiedig Lloegr Daill ochr mewn modd sydd yn groes i'r awgrymiadau addawol a rodd- odd hi cyn myned i ryfel. Ond efallai fod hyn wedi cael ei toddi fel awgrym esgusodol, i beidio cytnno ar gadoed- ixd nes y bo Rwsia wedi cymeryd Caer- cystenyn, ac mai wedi hyny y rhoddir ystyriaeth i fuddianau Lloegr. Sut bynag y bydd pethau, yn ol pob tebyg bydd Ymherodraeth Twrci wedi ei llwyrddifetha cya y dybena y Tfayfel hwn.

OYFYNGDER A NEWYN YN c NGHWM RHONDDA. Prydnawri dydd Gwener diweddaf ey- naliwyd cyfarfod arbenig o pwyllgor j dyoddefwyc yn ysgoldy Cenedlaetnol y^ Pentre, Rhondda, o dan lywyddiaeth y- sfwladweiniwr a'r boneddwr enwog ØWt ym Williams, Yaw.) Miskin Mahelf. Y^ oedd hefydynbresenol 14 o weinidogionl o wahanol enwadau, ac amryw feddygoa a boneddwyr. Daeth hefyd luaws o brif fasnachwyr y cylchoedd, ac ychydig ó berchenwgion y gweithfeydd yn nghydf i roddi bysbysiad o'u cylchdeithiau yn y gwahanol adranau. ¥ mae pwyllgoir y drysorfa yn cael eu gwneud i fyoy j) foneddigion perthynol i'r gwahanol en- wadau, yn offeiriad, gweinidogion, a lle- ygwyr sectyddiaeth a chenedlyddiaeth o'r golwg, a phawb yn gwneud eu goreu i ddiwallu angen y newynog, a'r cyfan yn cael ei lywyddu gan y tri boneddwr hael a etholwyd yn swyddogion, ac a enwyd genYlIlyr wythn-;s o'r blaen. Dosberthir y lie, a gweinidog ac up masnachwr yn cynrychioli pob dosbarth, a phob un o'r dosbarthwyr i ddwyn eu tystiolaeth i'r pwyllgor mewn ysgrifen fel y gallo pob teulu gael sylw y pwyllgor ar ei Ken ei hun. Galwodd y cadeirydd ar y Parch. W. Lewis, Vicar y plwyf, yn gyntaf i roddi babies ei ymchwiliad yn ei ddosba th. Dy- wedodd na. fu yn ei fyyd yn dyst o'r tath gyfyngder a thrueni rhai o'r tai-heb un dodrefnyn, a'r- ystifelloedd cysgu heb ddinx oad ychydig flox rhyddneu welt i orwedd a.rno: ac yckydig-garpiau budf- on i'w gorchuddio. Mewn tbrai fenglireifft-. iau nid oadd' ffurf o 'ddiitad o unrhyw fath i roddi dros y plairt bycha.in yn ystod y nos ao mewn luwer o'r tai yr ymwel- wai a hwyaA, aid oedd eymaint U, nn I-tamaed o ymborth- Adroddai ambell i wraig ei sefyl!fa. wrtho mewn dull tor- calonus, a thorai ambell i fam dyner allan i wylo wrth siarad am ei phlant by- chain yn god lef ei3 au bara. Dywedwyd fod rhai gweithwyr yn myned i'r gwaith gyda blychau gweigion, er cuddio tlixii oddiwrth eu cydweithwyr, ae yu dychwelyd yn yr hwyr i'w- cartrefi i fwyta yr hyn a gartodwyd gan eu plant yn ystod y dydd, tra yr oedd ereill yn bwyta ymborrth anaddas i'r anifeiliad direswm. Yr oedd tystiolaeth y gwahanol wein- idogion ereill yr un mor ddesgrifiadol o'r ,treuni ar tlodi a welsant. ÊDywedai Mr Williams, cadeirydd, ei fod yn teimlo ei galon yn cael ei dolurio wrth glywed adroddiad am gymaint o gyfyngder a thlodi, ac nad oedd ganddo un amheuaeth am gywirdeb eu hadrodd- iad. Wedi i'r pwyllgor eistedd am bum awr o amser i dderbyn adroddiad dros ugain o ddosbarthiadau. paswyd fod y drysorfa i gael eu kagor r unwaith, ac fod Mr. Davies, yr ysgrefenydd i dynu allan ys- grefnod (noto) yn ddioed i b >b teulu yn ol maintioli tlodi ac angen, fel gallant gael allan y swm a enwid gan fasnachwyr y gymydogaeth mewn bwyd, esgediau, a dillad, a chlywaom Mr. Davies yn dweyd fod dros 350 o deuluoedd wedi derbyn eyiahorth cyn nos Sadwrn. Anfonoddyr yrgrifenydd i'r cadeirydd, ar gais y pwyllgor, i'F gwahanol bapyrau Seisnig, yr hyn sydd wedi cieu cryn sylw a chynwrf drwy'r deyrnaa, acy mae amryw eisioea wedi agor:eu calonau mewn cydymdoimlad sylweddoi tuag aty dyoddefvvyr. Mae cideirydd-y-pwyllgor, yn oi ei arfer, wedi cyfranu yn helaeth," ac y m ie Arglwydd ac Arglwyddes Aberdar wedi ant-on £ l25, a Mr. Henry Richard, A.S. dros Merthyr. £ 2o, a lluaws ofon- eddigesau a b .iieldigion ein g .dad yn parhau i anfon yn\ helaeth i mewn i'r ■trysorta. •• Dy we iir wrthym fod Mr. Divlea, yr yrgrifenydd, yu derbÿ: parceli o nwydd- tu ac ymborth yn ddyddicti o wahanol ranau' o'r Geyrriui, wodl-talu,eu cludiad yn drefnus i'r orsaf agosaf; ac y mae yntau a'r pwyllgor yn eu dosrauu i'r teuluoedd mwyaf teilwng; ac osteitala eraill eto i gyfr&nu at ein cynorthwyo, gwna unrhyw un o'r boneddwyr a nod- vyd eu derbyn yn gydaabyddg tr a diolchgar. -TTv-VT? t^vyllgor..

.BETHLtiilE jl, i'OtirH.. *•' Cynaliwyd cy farfod adroddiiddl yn y ;apgl uchod nos Fercher yr wythnos-.ddi- \Veddaf, gin blavit yr "Ysigol S ibbOtllOjl-. '.MyvwvdH,. :1% ;Vtq.,{ Arweinydd,- ur t"JEfecft»yd cyfarfod hagorol mewn a l rodd a chantt." Yr oed^ yn dda genyf eu bod wedi miabwysiadu rlarnia mor dda Pw hadrodd' h4b fod ynddynt yr un duedd i ehwarthin. fal yf gwelwyd yn ami mewn cyfarfodydd of1 rath. Terfynwyd y cyfarfod trwy i Mis'sea \.nn Tibbots, Catherine Jones, ac Emma Lewis gydadrodd yr wythfed bencifl o'r Rhufeiniaid. Ymadawodd pawb {wedi p eu llwyrfoddlnni • G.

1 ABERAFOi^. ? Clywais en bod nhw yn -dweyd am trioedd o Tydraw, a mawr oedd. y dwt t dwr. Clywais yn ddystaw bach eubod am hyny yn drwgliwio rhywrai 6'u plegyd, "ac fod rhywun ar ei eithaf yn holi ac^yn ^rlidamyryggrifenydd^ 1 Byddea hysbrs iddo ef a'r gwalch cen- figenllyd, ae hofi^ylwyth y gynffon nad ydynt wedi dyfod o hyd iddo eto. ? Bydd yn well iddynt hwy fod yn dawel ary riiater hwn, os medrafit rod felly, onide bydd yn rhaid iddynt ga6l blychaid o bills 0 < sibp j Llwynog: a chan fod chwydd 1f1 nglyn 'u dolar, bydd yn well iddynt fwyta bara wedi ei wneud o ferman Shon, yr hyn a fyddai yn help i'r p&lenau wnend lies iddynt. Os na fydd lddyst wellhan trwy gVmeryd yr hyn a awgrymais/ bydd yn rhaid ijdaynt wrth ryw gyffer agonad- 01 a chynghpr neu ddau. Terfynaf y tro hwn, gan obeithio y r bydd hyn yu iechyd mawr 'i'r cyfryw y mae y ddot yn nglyn a hwy.' 1" TRAMPJ J

♦ AT LOWYR CASTELLNEDD. Bydded hysbys y cynelir cyfarfod cy- hoeddus o lowyr, .yn y Neat h Sr B-'scon Hotelt Castellnedd, am bedwar o'r gloch prydnawn dydd Sadwrn nesaf, Chwefror 2il. Anerchir y-cyfarfod gan' Mri. John Vlills (Tarianwr), a W. Abraham, Gower Road. I

..1 C, ENEDIGAEFLI. Ionawr 27ain, priod Mr. David.Davies, peirianydd, Hirwaun, ar ferch,, a gelwir ei Jaeaw yn ArdudfyL PRIODAS. lonawr 24am, yn nghapel Carmel, Pontypridd, gafi y Parch. Mr." Wdliams, gweinidog y lie, yn mhr&sarzol. leb y cof- re-'ti-ydd, Mr. Powell, Mr. W; Jones, lowr, Nantgarw, a Miss 0. Griffiths, Bad Uchaf. MARWOLAETH.! Boreu dydd Sul, Ionawr 27ain, yn dak blwydd a phedwar mis oed. Jobn, anwyl J fab Phillip Sic Esther "Pendry, 9, Fred- erick-street, Blaenllechau. Cafodd gys- tudd trwm am dair wytbuos o amser.