Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
Y RHYFEL. .-
Y RHYFEL. Y n ein rhifyn diweddafrhoddasom y newydd o syrthiad Plevna, oud erbyn hyn y mae cryn lawer o'r manylion 'Wedi ein cyrhaedd. Yr oeddy Rwsiaid Wedi derbyn hysbysrwydd y dydd Gwener blaenorol o fwriad Osman, ac Wedi gwneud pob parotoadau i'w gyf- ar fod—mil wyr a swyddogion mewn fcarodrwydd bob mynyd ddydd a nos. Bob awr nos Sul cyrhaeddai cenadon i hiewn a'r newydd fod Osman wedi de- chreu symud, ac ar doriad gwawr y boren dechreuwyd chwythu cynwysiad tlgeiniau o ynau tryst fawr i bob cyfeir- lad, a rhai a arllwysent alanasdra a blarwolaeth o'n safnan. Yr oedd gan Osman gerbydres o bump neu chwecb \lent o gerbydan yn ei ganlyn, yn cael fcynu gan ychain, ac yr oedd wedi Wddo i gael ei filwyr, ei ynan, a'r yysi o'i gerbydau dros y Vid •wawriad dydd ddydd Llun. Yr fod yn meddwl tori trwyodd :8th gerbydres yn profi nad JAo ddychymyg am gudernid grwydd y Rwsiaid oedd o'i Y peth cyntaf a welai y *~yn y boren oedd ugeiniau o yn cael eu tynu gan yehain y gwastadedd, o'r tu ol i ba oedd y Tyrciaid. Gwnaethant -osodiad yn erbyn sefyllfa yGren- Yn fuan rhuthrasant ar y rhag yntaf. Pawddi" w, J mtSSpf "Vhai a safesant bron 'yn olaf. Wedi cyflawni y gwr- ^ychTynllyd hwu, catodd y Tyrc- 11 bod wedi en hamgylchu ar bob ygelyn, heblaw fod ganddynt o rag-gaeran ereill o'u blaen 7d dyn am ddyn am rhai myn- Ja yr oedd bron yr holl Dyrciaid redi eu IIadd. Wrth weled eu eu trechu, dechreuodd yr Jeb- .dillion ericilio i bob eysgod a gael. Parhawyd i danio fwy vd 12 o'r gloch, pryd y dys- holl ynan, ac yn mhen oddeu- awr gwelid y faner wen i fyny Tyrciaid. 7t dyrchafwyd y faner wen i dodd bloedd o lawenydd o fyn- ymilwyr Rwaiaidd—bloedd agy eall oddiwrthi a roddodd rydd- W mynwesau a'u teimladau. r tanio derfynti gwefid swyddog jsi y bont ac yn dynesn, a baner n ei law, gan farchogaeth tuag at adfridog Genetsky. Arosodd am jit, ac yna dychwelodd, am na t y Cadfridog siarad am amodau a Jdog israddol. Yn fnan wedi f^y daeth dan swyddog arall ar gefn yn cario banerau gwynion, y a wnaethant yn hysbys fod Osman hun yn dyfod. j/S" nesaf a ddaeth i fyny oedd Tefik prif swyddog Osman, yr hwn nad ddangossi dros 35 oed. Wedi cyr- dywedodd fod Osman wedi ei |j*yfo. Nid yn farw, yr ydym oil PL gobeithio,' ebe y Cadfridog Sko- Hysbysodd Tefik Bey fod Os- mewn ty bycnan yr ochr arall i'r /°&t. Wedi rhyw haner dweyd ei r^e8. Tefik ymaith, ac aeth y J^fridogion Qecetsky, Strukoff, ac i ymweled ag Osman. Nifuwyd iJJJ' ychydig fynydau ya cyflawni y jrjchwyl, canys yr oedd y rhoddi ad i yn ddiamodol. Wedi hyn aeth 85Kan i gerbyd ac ymaith i Plevna. n fnan cyrhaeddodd y Grand Duke, ft. ^edi i Osman glywed ei fod ar y ^*dd trodd yn ol i'w gyfarfod. Daeth- i olwg en gilydd. Marchogodd y Hji^d Duke i fyny, ac wedi syllu er en- am beth amser heb ddweyd mjlp> estjDodd y Grand Dnke ei law gan ysgwyd eiddo Osman, a dy- ^!?yd, 'Yr wyf yn eich llongyfarch ar 11 amddidFymad o Plevna. Y mae yn un o'r gweitbredoedd milwrol ar- dderchocaf mewn hanesyddiaeth.' Yna gwenodd Osman, a chododd ar ei draed gan ddweyd rhyweiriau, i'r hyn yrateb- odd yr holl swyddogion Rwsiaidd ag un llais, 'Bravo I' Aeth y Tywysog Charles ac Osman dros yr un seremoni drachefn. Yn yr adroddiad byr y mae Osman Pacha wedi ei anfon i'r Porte, dywed nad oedd efe wedi derbyn nag adgyf- nerthion nag ymborth, ond ei fod wedi dal allan eyhyd ag y gallai. Wedi cael ei yru i'r man peilaf, iddo wneud ymgais i dori trwy lmellau y Rwsiaid, yn yr hyn yr oedd wedi methu, er cymaint eu gwroldeb. Ei fod ef ei hun wedi cael ei gymeryd yn garcharor, a'i fod hefyd wedi ei glwyfo yn ysgafn. Y mae yn siarad yn uchel hefyd am y derbyniad a gafodd oddiar law yr Am- herawdwr. Y mae un gohebydd o gymydogaeth Plevna o'r gred y gaUasai Osman Pacha ddal allan ddwy neu dair wyth- nos yn hwy pe buasai yn dewis. Fod y Cadfridog hefyd, wedi gomedd cymeryd cysuron preswylfa briodol yn ystod yr holl warchaead, ac wedi mynu byw fel ei filwyr mewn pabellau. Y mae y fyddin Rwsiaidd oedd yn Plevna eto yn symud. Deallwn fod 58,000 o Rwsiaid, -a 20,000 o Rouman- iaid wedi myned o dan archwiliad yr Amerhawdwr Alexander, y Grand Duo ^wen^rldiwe^t^arl^srKyfelPlevna, ► lie yr oedd jr brwdtrydedd mwyafffc cael ei arddangos. Ar yr un diwrtio# gadawodd 40,000 o Rwaiaid am Orkhan* ieh a'r Etropol Balcans, lie y maè' Cadfridog Gourko yn gweithredu, a chodir ei fyddin felly i 70,000 o wyr. Dydd MeTcher diweddaf ymosod- wyd ar y Rwsiaid a sefydlwyd ar y ffyrdd yn arwain o Slatitza i Sofia ac Etropol, gan ailu Tyrcaidd o Slatitza, y rhai a adgyfnerthwyd i'r nifer o 3,000 o wyr. Parhaodd-yr ymladd o foreu hyd nos, ac er i'r Tyroiaid gael eu gwrthsefyll yn ystod y dydd, enciliodd y Rwsiaid o'u safleoedd yn Tozhelopet- schan y Klissa yn ystod y nos. Y mae Elena eto yn meddiant y Rwsiaid. Yr oedd galtu Muscovaidd wedi er anfon i'w ail gymeryd; ond ddydd Iau diweddaf, darfn i filwyr Suleiman Pacha ymadael o'r llfi heb ymladd. Y &ae yn sicr fod y lie yn werth ei gadw i mleiman, pe yn bosibl, 0" herwydd y fantais a roadai iddo ar y mynedfeyd^ yn ddwyreinioli Tir- nora, yn gystai a r agosrwydd i'r dref bono. Y mae gan Suleiman yn awr ei garcharorion ac 11 o. yuan Rwsiaidd i ddangos am ei-ymgymeriad. Addefa Suleiinan Pacha fod ei filwyr wedi eu llwyr oi^chfygn yn yr ympsod- iad arMetchka, ar y 12fed cyfisol. Fel arfer, i'r blaenfilwyr Rwsiaidd gael eu gyru yn ol, a pheth mautals i gael ei henill ganddo; ond i adgyfnerthion cryf o Rwsiaid ddyfod yn mlaen, ac i'w filwyr gael eu gyru yn ol gyda cholled drom er nad oedd ei golled ef yn nemawr mewn cydmariaeth i goll- ed y Rweiiid, y rhai a gollasant dair mil o wyr mewn lladdedigion. Os ydyw hyn yn iawn, a bod clwyfedigion y Rwsiaid yn gydmarol a'r lladdedig- ion, y mae yn canlyn fod y Rwsiaid wedi colli o leiaf 15,000, o wyr aryr achlysur. Yr adroddiadau Kwsiaidd a ddywedant fod y Tyrciaid wedi dyodd- ef colled fawr wrth ail groesi y Lom, a bod dros 600 o'u meirw wedi eu cy- meryd i fyny o flaen gwersyllfa y Rws- iaid, tra nad oedd y gorchwyl o gasglu y cyrff agos wedi ei orphen. Y mae yn ymddangos fod LIywodr- aeth Twrci wedi dyfod i c'd all erbyn hyn mai ofer ydyw cadw y rhyfel yn mlaen. Y mae "edi gwabodd Lloegr yn nghyda galluoedd ereill Ewrop i gyfrycgn. Nid oes dim yn hyn ag y dylent gywilyddio o hono, na dim yn- ddosyddynarddangos llwirdrs, ond peth sydd yn rhesymol a dyngarol yn unrhyw allu wedi gweJednad ces gobaith am lwyddiant. Y mae y Tyrc- iaia wedi dangos yn eglur, pa bryd byrsg y gwnaiit delerau, eu bod yn gwceud y cyfiyw am eu bodyngweled nad oes gobaith iddynt 1 wyd do. Fe ddywedodd Mr. Gladstone yn ddoniol anarferol, yn un o'i areithiau yn y Senedd ddiweddaf, na chymerai y Rwsiaid byth o Constantinople; fod Paris wedi ei chymeryd gan filwyr tramor, ac felly Berlin a Vienna, ond nad oedd Constantinople erioed. Wedi derbyn cymeradwyaeth uchel gan ed- mygwyt Twrei, trodd Mr. Gladstone atynt gan ddweyd y rheswm o hyny, sef na chymerid Constantinople byth tra byddo yn meddiant y Tyrciaid; am eu bod bob amser yn sicr o wneud heddwch ynhir cyn i'rgelyn gyrhaedd pyrth y ddinas hono. Mis gall neb ddweyd nad yw apel y Twro yn amserol a rhesymol ond yr unig beth pwysig ydyw, a |ydd ei thelerau yn gyfryw a foddlonal gelyn ? Y mae rhai, yn wir, a amheuant bar- odrwydd gwirioneddol Twrei i ymgym- odi, ond ei bod yn gwnend y cynyg presenol, nid yn y gobaith o ymhedd- ychu, ond y bydd i'r ymdrafodaeth SW1 11 ihsw: Ond tybiaeth ddisail ydyw hoD, ac nid oes genym hyd yn hyn ond credu ei bod wedi gwneud yr apel oddiar deiml- ad ei bod yn gweled mai hyny sydd oreu. Wedi y cwbl, y mae yn ymddi- bynu yn hollol ar y telerau. Nid yw y nodynyn awgrymu unrhyw delerau, ac nisgellid dysgwyl y fath beth, gan nad Porte ond yn unig yn aw- grymu 'ei pharodrwydd i ddyfod i delerau. Mor belled ag y mae a fyno y wlad hon, nis gall hi ond cyflwyno i sylw yr amodau y cytunwyd arnynt yn Constantinople, ond nid yw yn debyg y bydd Rwsia yn foddlon i'r eyfryw bellabh. Y mae yn fwy na tbebyg y bydd Rwsia eisiau rhyw iawn am y golled y mae wedi ei gael, achefya aniodau ealetach yn nghyich Uywodr- aethiad y taleithiau Criationogol yn y dvyrain.. Ond nid gwiw ymgynyg at ddyfalu, ond goteitlawn y gwel y ddwy wlad y priodoldeb o ymheddychu, ao y bjdd amodau y naill yn gyiryw ag y g.mr dysgwyl i'r Hall en derbyn er cyrlb: odd yr amcan hwnw.
TANCHWA YN" NGHWMAMAN, f..…
TANCHWA YN" NGHWMAMAN, f.. iBERDAR. B^ydn«wn dydd Mawrth diweddaf, oddeutn haner awr wedi pedwar o'r gloch, cymerodd tanchwa le yn mhwll Brawn, Fforchaman, Cwmaman, trwy yr hwn y niweidiwyd yn fawr bedwar u weithwyr. Y IDae yn ymddangOB fod Gwyddel (nid ydym wedi cael ei enw) wrth ei waith o, repario y brif heol yn y wythiea ebwech, pryd y daeth i gymydogaeta blower bychan ac er profi a oedd yno flower, cododd ei lusern i fyny, pryd y tanodd y nwy, ac y llosgwyd tri o lowyr oedd yn gweithio yn ymyl, sef Benjamin Lewis, Gooseberry Hill; CaTeb Morris, Aman- street; John Evans, a'r Gwyddel ei hun. Dywedir mai Lewis a Morris sydd wedi llosgi waethaf. Nid oes yr nn dauchwa wedi cy- meryd lie yn y lofa hon o'r blaen er ys 8 neu 10 mlynedd, a hyny y mae yn debyg o herwydd y gofal a'r manylder a arferir gaii y swyddogion, fel mae y lofa wedi dyt'orl.yn ddiarebol am ei awyriad rhtigorcl.
J. MYFYIi YN DDOOTOR.
J MYFYIi YN DDOOTOR. Dywedir fod Myfyr Morganwg, Arch- dderwydd»Yihys Prydain, wedi derbyn y radd o Ddoctoi o Brif Yagol Phi a- delphia. 'Doctor of Civil Law' vd Tw y gradd, yr hwn ydyw yr nchafa roddir, a bydd yn cael ei gyfiwyno i Myfyr o fewn i furiau y Demi Dderwyddol, gan Morien, ar gomin Pontypridd. Y mne hyn yn brawf pellach mai y gwir deil- wng sydd yn derbyn yr urddau Arne, icanaidd. Gresvn na chofiai ein cefij- derwyr am Mabonwyson eto.
.. MARW 0 ANGEN.
MARW 0 ANGEN. Dydd Mawrth diweddaf, tra yr oedd dyn o'r enw Goring wrth ei waith yn agos i ffwrnesi coke Victoria, Glyr Ebwy, sytthiodd yn farw yn y man. Y mae yn ofnus fod a fyno angen ymborth a'i farwolaeth. Yr oedd ganddo wyth o deulu Yl1 ymddibynu ar ei enillion bychain.
TRO HYNOD.
TRO HYNOD. Boreu dydd Sul diweddaf, fel yr mab i ddyn o'r enw Gunter yn dyfod i lawr y grisian o'i wely, sangodd ar gorff marw ei dad ar y gwaelod. Bernir i Gunter syrthio i lawr y steiriau a thori ei wddf.
.^. MARW YN 103 OED.
MARW YN 103 OED. Y mae menyw o'r enw Mary Butler newydd farw yn Wychling, ger Setting- bourne, yn 103 oed. Ganwyd hi yn Gondhurst, Mid Kent, pan yr oedd George v Trvdvdd uJW. Yr oedd mewn meddiant llawn ol holl synwyrau hyd y diwedd.
LLADD EI DAD.
LLADD EI DAD. Nos Sadwrn diweddaf, yn Liverpool, darfu i ddyn ienanc o'r enw Thomas Lenon, 18aw oed, laid ei dad, Hugh Lennon,. trwy ei drywanu yn ei galon a chyllell. Yr oedd y tad, y fam, a'r mab yn byw yn nghyd mewn seler, a nos Sadwrn diweddaf yr oedd y tri yn: feddw. Wedi clywed fod ei dad wedi galw enw drwg ar ei fam, pender- fynodd ddial arno, ac yn ei feddwdod cyflawnodd y weithred.
. HYN A'R LLALL YR WYTHNOS.
HYN A'R LLALL YR WYTHNOS. Y itfAVi tri o blant wedi meirw yn Sheffield, o fewn ychydig ddyddiau i'w gilydd, mewn canlyniad i dderbyn y frech osod. Gosodwyd y frech arnynt gan feddyg anghyireithlon o'r enw W. Turner, yr hwn yn awr sydd yn aros ei brawf ar y eyhuddiad o ddynladdiad. Y MAE wyth yn ychwaneg o faswn- iaid Germanaidd, a saith Sais wedi dechreu ar eu gwaith dydd Llun di- weddaf ar y Llysoedd Cyfreithiol Ne- wyddion yn Llundain, yn gwneud y cyfan yno yn 220 o dramoriaid, a 76 o Saeson. Y MAE trysorfa y Mansion House, tuag at' gynorthwyo dyoddefwyr ne- .wynog India, wedi cyrhaedd y swm o £ 490,000. Penderfynodd y pwyllgor, ddydd Llun diweddaf, i anfon £5,000 i India, yn gwnend y swm o f475,000 wedi ei anfon allan. 0 FLAEN ynadon Merthyr, dydd Llun diweddaf, cyhaddwyd glowr o'r enw Hywell Williams, o dori i mewn i ys- torfa bylor perthyiiol i Gwmni Rymni, a lladrata oddiyno 90 pwys o bylor. Y mae yn awr yn aros ei brawf yn y sesiwn chwarterol. Dydd Gwener diweddaf, o Graves- end, hwyliodd y llong Robert Lees, tn rhwym i Bristace, Qaeensland, ac ar ei bwrdd 66 o ddynion priod, 143 o wyr BeLgl, 72 o ferched ieaainc, yn ngbyda nifer o blant, yn gwneud yn yr oil y nifer o 317 o erreidiaa. Yn nglof i Abercarn, boreu dydd Sa- dwrn diweddaf, cafodd dyn ieuanc o'r enw Terrell ei ladd ar yr incline. Caf- odd dyn arall o'r enw Charles Moore ei I a^afn i'r fath raddnu fel nad yw yn debyg owella, tra y syithiodd y tryd- ydd i luwr, ac a dorodd ei widf.
.4iI GWEITHFAOL A MASNACHOL.
4iI GWEITHFAOL A MASNACHOL. ABEETAWE A THREFORRIS.- Da gelJJm cdesll fod masnaih Abt?tawe a'r gy»vcogaeth yn dechreu gweUa, ac y bJdd i weithwyr gwaith flean Worcester, Treforris, gael gweithio amser llawn ddechreu y flwyddyn. CABRDYDD.—Yr oedd yr allforÍon 0 Gaerdydd am yr wythios ddiweddaf yn 5,500 ,o c nelli yn llai na'rwUhnos cyn hv ny. Y mae yr archebion yn snaml a'r prjg yn isel ac snfodchaol. Y mae yn caei ei ddweyd fod un o'r cwmniau t^lofaol maT'i'r a berthynant i'r porthladdl hwn, wedi bod yn colli 2s. 6c. y dyi eh ar eu g:o am beth amser. Os ydvw hyn yn wir,y mae yn amlwgpe byddai i'r glowyr dori yr oil am ddim, mai tolli a wnelai y meistri wedi hyny.
—♦ CYFFRO YN, LLUNDAIN-CYF-ARFYDDIAD…
— ♦ CYFFRO YN, LLUNDAIN-CYF- ARFYDDIAD Y SENEDD. Cyfarfyddodd Cyfrin Gyngor ein Llywodraeth ddydd Mawrth, a phen- derfynwyd galw y Senedd ar y l7eg o Ionawr. Y mae cryn gyffro yn cael ei deimlo, tra y myn rhai fod y wlad Itn ar gaet ei Ilusgo i ryfel. I, -T- ♦
1'/ ♦ GLYN-NEDD.
♦ GLYN-NEDD. Rhagfyr 13eg, traddodwyd darlith gaa y Parch. J. R. Morgan (Lleurwg) a* Awr gyda'r Beirdd yit Ysgoldy Brytan- aidd y He uchod. Yr elw tuag at ddileii y ddyled, yr hon sydd yn aros er ym- drech egniol y pwyllgor urddasoL Yr achos o hyn ydyw nad oes iad rhwng y gwahanol enwadau, trethdal- wyr, &c.; ond gobeithio cyn hir y bydd- ant yn dyfod i gyd-ddealldwriaeth, i bawb wneud yr hyn a allant tuag at yr- ysgol. Yr oedd y darlithydd yn hynod ddifyrus, a phawb yn ymddangos wrth eu bodd. Ao UR BENFRYTH.
6,'——— .OWMP ARC.
6, '——— OWMP ARC. Y mae yn hysbys i bawb bellach fod y i Parch. J. G Lewis wedi ymadael a'r He ucfcod; ond yohydig ddyddiau ar ol èi" ymadawiad, teioilodd rhai o'r brodyr yma awydd i wneud tysteb iddo, a phenodwyd rhyw bedwar neu bump fel pwyllgor, a phenderfynwyd yn y pwyllgor fod y dya- teb i gael ei chario yn mlaen. Caeglwyd rhyw ond erbynhyn y mae wedi sefyll, a'r pwyllgor wedi ymwasgaru -rhai wedi myned i Awstralia, ac ereill i wahanol fanau o'r byd yma Ond y pwnc yw. pa le y mae yr arian? Yr wyf yn rhoddi y gofyniad hwn i'r gweddill o'i pwyllgor sydd wedi aros yma. Pa un a ydynt wedi myned gyda'r rhai sydd wedi ymfudo neu a ydynt gyda'r gweddill o'r pwyligor ? Y mae rhai dynion, pan heb ddigon o arian bron i g^el bara, wedi rhoddi cor^nau at. ydysteb o birch i'r Gwrhyd. Atebiaiirnehodaryddfodd- lonrwyd'd. ihwer heblaar fy hunan. UN YN TElMLO DROS GrWKHYj
' ¡TLOjDI YR AMSERAU.
TLOjDI YR AMSERAU. V ««« tUM Ui(<Ol as f ngeT&oVBftill le n'r llall. Y mae teniae cead yn cael eu henwi sydd wedi ac yn dyoddef angen ymborth am ddyddiau, ft liyny Wb gymaint a eu seryli- fa wrth eu cymydogion agosaf. Y mae ami i weithiwr caled yn cychwyn at ei waith a dim ond box gwag ar ei ysgwydd, acnidyn unig yn gorfod gweithio yn galed heb damaid ei hun, ond hefyd dy- oddef y gofid meddwl fod ei wraig a'i blent heb damaid i'w fwyta mwy nag yntau. Nid un na dau o esiamplau y gallem eu henwi, lie y mae teulu cyfan wedi bod heb damaid ám ran o dridiaua theirnos. Y mae ein masnachwyr bell- ach wedi rhoddi yr oil a feddent, ac wedi tyna eu hunain bron i'r un gyflwr a'u cwsmeriaid. Y mae pwyUgorau yn cael eu sefydlu mewn gwahanol ardaloedd, er edrych ar ol a gofalu am y ten- luoedd hyn, tra nad oes amheuaeth os tWo; ddawymwared buan, na fydd i Icaws, hyd yn nod yn Neheudir Cymru, ddy- oddef, os nid marw, o eisiau angenrheid- iau cynaiiaeth J)rfodoL