Tarian Y Gweithiwr

BOREU SABBOTFF YN NGHAPEL Y PARCH. NEWMAN HALL. MRI. GOL.—OB yn dderbyniol, wele ychydig nodindtu at eioh gwasanaeth, o'r hyn a welais, a deimlais, ac a glyw- ais yn nghapel y gwr enwog uchod. Y mae yn meddu, fei y gwyr eich darllen- wyr llnosog, ar y cymeriad o fod yn un o brif bregathwyr y brifddinas, ac y mae hyr y yn ddweyd cryn lawer am dano oblegyd nid rhywbeth a wna y tro i fod yr. ua o brif bregetbwyr Llur dain. Y mae;r capel, os cywir fy rghof, wedi costio droa £20,200, ac y mae yn cy- nwys eisteddle"edd i 1,800 i eistedd yn gymru?, ond y ms^e'r gynnlleidfa. ar gvfa^taledd yn 2,000. Rhif yr eglwys yw 1,300 Y mae yn C'toel ei ystyried fel ctpel yr harddaf yn Llundain, a my- nychir ef gan rai o brif ddynion y genedl. Y mae am yw sefydliadau yn per thy n iddo, a'r cwbl dan arolygiaeth y gweicidog parchedig, a'r cynorthwy- ydd, y Parch. H. Grainger. Y mae hefyd yn y capsl hwn o-g -in Prdday chog, yr hyn sydd yn gyno thwy Did byeban i'r cor neillduol sydd yn perthyn i'r capel, rhif yr hwn yw tua deugain. Oynelir t-i gwasanaeth cyhoeddua yn- ddo yn ystod y SAbbotb. Pregetha y gweinidog fynychaf am 11 o'r gloch ao 6m 7, a'r Parch. H. Grainger am dri y prydnawn. Y boron Sabboth y cefais y fraint o dalu ymweliad a'r capel yr oedd y Parch. Newman Hall yn p egethn am y tro cyntaf ar ol ei ddychweliad adref o'i holidays blynyddol, ac aa 11 o'r gloch wale y capel helaoth wedi ei lenwi yn dda, a'r ddau weinidog yn eu gwiegoedd gwynion, fel olleiriaid Eglwys Loegr, In dyfod i mewn, a'r Parch. H. Grain- ger yn rhoddi hymn i'w chatu, yr hyn a wnaed yn wir dda,—oatu bywiog iawn, yn enwedig i un oedd wedi a! for oymaint a chanu slow yn Nghym u. Ar 01 canu da llecodd ran o'r Ysgrythyrau, ac yn nesaf canwvd Te deum laudamus. MAwn tinrhyw Ejlwys na chapel ni chlywais ddim cyskal cacu erioed; y gwahkijol leisiau yn cydbwyso yn dda, y geiriau yn caol eu gosod allan yn eglar, a'r gwan a'r c-yf, yn ol ein tyb in, yn agos at berffehhrw/dd. Cyn y gallesid gael y cauu i'r cyflwr hwn, rhaid fod rbywun wedi eymeryd t-s- fferth, a thraffe th nid bychan. Wedi hvny darllenwyd gweddi allan o'r Llyfr Gweddiau sydd yo perthyn i'r capel, ac ar ol Lysy ca.nwyd y Salm C. Nid oedd y canu ar y Salm hot gystal ag ar y Te Deum.-r hy gyflym oedd y cor yn cy- meryd i fyny yr adroddnod i'r gynull- eidfa fawr i'w dilyn. Yia darllen gweddi eto, wedi byny oydsdrodd y 'redo Apostolaidd ac yna y Litany yn cael ei darl en, y gynulleidfa gyda'r re- sponses yn adrodd yn dda iawn. Yna car. u emyn. wedi hyny esgynodd y Parch. Newman Hall i'r pwlpud, ac ar ol oyd. weddio mewn djstawrwydd cyfEredinol am ryw ddwy fynyd, gweddiodd weddi daer, so yr oadawn yn teimlo fy hun yn cael rhyddhad i'm hysbryd ar ol yr holl fftufwftsanaeth with glywed gweddi o'r frest, fel y dywedir; ac ar ol hyny cy- merodd y gwr parchedig ei destyn yn Actau yr Apostolion, ar y gciiriau hyny o eiddo Paul wrth yr hennriaid, ei fod yn gorphen ei yrfa mewn llawenydd.' Gwcaeth rai sylwadau llymion iawn ar gyk;) Iltiad yr Eglwye blr llywodraeth, a honai nad oedd nn corff o bobl a hawl i alw ei hun yn Eglwys Apoetolaidd; daliai hefyd nad oead y term o esgob yn y dyddiau hyn ddim yn cyfateb i't hyn a olygid wrth y teitl esgob yn y Testa- ment Newydd, fod yno amryw esgobion yn yr un eglwys, ac nid fel y mae yn bresenol, un esgob ar filoedd o eglwysi. Teimlad Paul am ei weinidogaeth oedd ei bod wedi bod yn fuddiol, ac mtii hyny ddylai fod amcan holl bregethwy C istionogol. Gadai ef a llawer ereill .i frodyr ddarlithio a dywedyd pethau dwys a gwinoneddol, ond os nad oedd hynv yn fuddiol nad oedd y cwbl ond yn ofe Pregethai yn wresog ao yn llawn, de- bygem ni, o'r hwyl Gymreig. Yr oedd wedi g^sod y wisg wea o'r neilldu p*n yn myned i'r pwlpud, ao wedi gwisgo ua ddu. Nid p iodol i mi fyddai bairc- iadu, pe byddai hyny yn fy ngallu, ond creaaf y gallaf daweyd fy mhrofiud mai ofer iawn, yn fy marn i, yw ffurfwasan- aeth yn ei gwis^oedd goren; ond am y cinu, gellaf ddweyd yn ddibetrus na chlywais ei gvflEelyb erioed mewn un lie o ad :oliad,-yr oedd yu wir ardderchog, a'r bregcth yn deilwng o'r p egethwr. Gwneir esegliad S..bb ,thclllot dreuliad- au yr achos. Mie v ddyled presenol ar yr adeilad yn d63,400 y gweddill wedi eu talu mewn ychydig d'os fl iVyddyn.- M. J.

TYSTEB RYMNI. MRI. GOL.-Y mae yn ddrwg genym orfod treu io yr ua fodfedd yn rhagor o'ch gofod werthfawr i sylwi ar gel- wyddau ac etsyniadau bryntion Y Gwir a dim ond y gwir (?)/ Yr oeddwn wodi meddwi symad yn, mlaen i sylwi ar ychydig o bethan ereill a allasent fod o fwy o ddyddordeb i'ch darllenwyr, gan fod y 11 tinw mawr tystebol wedi troi yn 01 i raddau helaeth. Ond rhag i'r Twrne dybied am fame; t ein bod am ochelyd ei wrthwynebiad pander fynol, goddef- woh i ni sylwi ar gymaint o hono ag sydd yn dal perthynaa a mi so a'r pwno mewn dadl. Nis gwn a pbwy y mae yn siarad yn ei ail baragraff, gan hyny byddedrhwng y sawl y mae yn perthyn iddo ag ef; ond yn unig diolchaf iddo am addef gwiredd fy ngosodiad, sef fod gwoith- wyr Rhymni yn anghyson a hwy eu bunain, ond nad ydynt mor arghyson 9g y gooodRi R hwynt allan. Mae hyn yna yn gymaint ag oeddwn yn ddysgwyl oddiar ei law ef ar hyn o bryd. Yn ei drydydd paragrafiE y mae yn dwyn fyenw i mewl1, ac yn y hn hon yr ydwyf ya teimlo fy rhwymedigaeth i sylwi run:) yn deehreu.. Ganem fedd- wl,' meddai, 'fod Y itig yn credu fod rhyw glod yn deilliaw iddo ef oddiwrth y ddeiseb hono gan ei fod yn son ej. maint am da.Di.' Oyn rhoddi ystyr gadarnhaol i'w eiiiau goddefwch i mi ofyn iddo, A ydyw'r son am dani H, peri blinder i ti ? We1, hyn yw y clod a'r effaîth sydd yn deilliaw i Ystig, a'r canoedd areill a'i llawnododd, eu bod ar gael medi o ffrwyth ea llafar,—fod am- ser y gwr hwnw y deisebwyd yn ei erbyn wedi ei rifo i ben. Pan fydd yr hauwr yn bwrw'r had i'r ddaear nid yw yn dysgwyl il wyth dranoeth, na, erys yn amynedpgar am chwech neu wyth mis er cael ffrwyth aeddfed a thoreith- iog. Gobeithio fod digon yn mhen y Twrro i weled y cymhwysiad. Gofyoa pwy fa yn ysgrifenu yr enw- au. Nid y tt a lago, ond pob un a allas- ai ysgrifenu ei enw ei hu i yr oedd yn ei wncud, ac yn falch )'r cyfleustra; a phob un na alias ai, yr oedd yn gofyn yn garedig i arall am wncud drosto, ye hyp a ganiateir mewn perthynas a phob deilileb yn d iiwah vniaeth, hyd yn nod pe yr anfonid hi i'r Seaedd. Oeisia y tro hwn eto (yn ei ddull trwstan ei hun) wr. end ymaith a'r cyl. arfod cyhoeddua hwnw. Yr ydym yn barod weitniau i dosturio wrtho, pan y bydd yn ceisio gwneud ymaith a ffeith- is-a. Y mae fel y dall pan yn cerdded liwybr&u dyeithr; y mae'r meini hyny a osodwyd i gyfarwyddo y Bawl sydd ya gweled, yn foddion i'w daflu ef a'i draed i fyny, ac oni thry yn ol yn fuan oddiar y llwybrau hyn daw i deimlo pwysau y geiriau hyny, I Ffordd y troseddwyr sydd galed.' Os wyf yn coflo,' meadai. Ie, yn wir. Wyt ti yn oofio i ddechreu pwy ddywedodd wrthyt (oanys gwn i nad oeddit yno dy hua), fel y gelli ddy- chwelyd ato i gael y wers mewn black and white y tro nesaf rhag i tiei hangof- io yr ail waith. Diolch iddo am awgrymu enwau y boneddigion, Mri. Mi lis ao Abraham. Diobon y ceir gair oddi wxtbyut ar hyn oyn dybenu. Ni phasiwyd y fath benderfyniad ag y sonia y Twrce am dano erioed gan weithwyr Rhymni, am y rheswm i ni gael ein dysgu gan Mabon na wnai Bwrdd Oaerdydd yr un sylw o'r cais; ac os bu eiarad am y fath benderfyniad nid yn y cyfai fod y soni di am dano y bu hyny. 0 ganlyniad ti weli fod yna JistaJce pwysig yn y wers. Yna i'r barf- ogyn bolwyctog ac enlhbgar yn mlaen i fostio eifod jn gwybod pwy fu yn trot. ian yma a thraw i edrych am ysgrifen- wyr i niweidio Mr. Thumbs a phrif swyddog y cwmni. A chaniatau fod y fath beth a throtian am ysgnfenwyr wedi bod, y prawf cryfaf i ni Lad ydyw y cynSonwr cl..cog hwn yn gwybod y chapter and verse, fel yr hoc. a, ydyw fod y dialydd heb osod ei ddwylaw oerioD arnynt hyd yn bresenol, gan fod yr oil o'r gweithwyr ag oeddynt yma y pryd hwnw yma heddyw eto. I Pe bu,own yu dwrnes' meddai, 'bu- aswn wedi gweiuyddu c. ftaith lif y rhai hytiy a laddas d t UDJeb y glowyr yu Rymai wIth ehwareu Y cwdyn blewog.' Mae yn dda genyt dy glywed yn cyf- addef dy anallu fel liwrne i ymgymeryu. a'r case hwn, yn hyn yr wyt yn rtJagori ar y twrneiod yn gyffredin. Y mae rheswm d-i am hyny mae n debyg. Ond os gelli di egluro i fodulonrwyda mewa perthynos i'r dynion hyny, ystyr dy en* (yr hyn a ddylai pob dyu aliu gwneua), sef' Y Gwir a dim ond y fcwir,' ym- rwymaf finan i'tn gynJlthwjo i wein- yddu eyfraith IiruYLt. Goddefwch i ni hysbysu y Llwyncg fod Mr. Thomas wedi ymwrthod a'r dysteb, ac wedi gorchjmyn yr gaeth i'w gapteuiaid cyLffonog beidio cysyiltu ei enw ef a hi mwyach; ao m-wn c» jyu- iad i hyny mae yr euw ar sign y dj 8teb wedi ei newld. Enw ei flib, Mr. Wii. liam Thomas, Bj dd arni yn bresanol, ac yn ei enw ef y mae yr anerchiad i gttel ei gyfansoddi. Beth geir i ddweyd am dano wys ? 0 ie, gan gofio, gobeitbio na wna yr hudlith yna ayrnddacgoiodd yr wythncs o'r bla.eu, dan yr enw TaLgo, ddigalo i dim a: Bat, Lhvyuog. Y mae yma law t o Tangos bychain fal cwn, na wna t ddim niwed i ti, os na wnant dy f; dria u a'u cyfarthiadau ysgiechlyd. Ty ea yma yn dy ddall gonest dy hua. YSTIG

BOSS CWMAMAN. MRI. GOL.Yn tryn.int A bod Boss Cwmam^n, yu hoff o enwi D. B., a;- muLaf gael siarad gair ag ef <,r dud »1- enau y DAKIAN. Gallwn fedawl fod y Buss yn eysvllta Cyfaill y Gweithiwr a D. B., Cwmtwroh, yn nn person, sef yn mher. son D. Bees. Dywed fel y canlyc :— Gellir yn hawdd cyfarch yr awdwr, a dywedyd, Canys y mae dy leferydd yn dy gyhuddo." Hon oedd tystiolaeth D. Raes, Cwmtwrch, yn Llys y Manddy- ledion, yn Aberdar, sef fod y Boss yn ein gosod i weithio mown lie nas gallem onill chwaneg na tatws a balen i'n teu. lu^edd. Dyna eiriau na ddaethant allan o'm genan yn Ilys Aberdar. Dywbdais fod 7s. y llath yn rhy fach, a rhoddaf her i neb i b-ofi yn wahanol, ao hefyd profaf i B^ss yn wahanol. Y mae ef yr. gwybod yn eithaf da fod y pay diweddaf a dderbymodd D. B. gan y Boss yn ddi. gon o arian iddo ef a'r tenlu i gael pob ppth yn gyfatebol—i gael tatws a chig fresh bob dydd am chweoh wythncs, heb gael ceiniog o un man arall. Dyna i ti, ddarllenyad, ddigon o reswm dros na ddarfu i mi ddefoyddio y goiriau tatws a halen. Ai dim oni wythr.cs o waith oedd y ffordd awyr ? Pa le wedi hyny wys ? WeI, beth am D. B. a Oyfaill y Gweith- iwr? Ai'r un pe- sorlywy (idan ? Mr. Boss, gallaf eich sicrhau fod cymaist o bellder rhycgddynt a'u gilydd a? sydd rhwrg y dynol a bod o fath y B -—. Wel, y maent yn mheli iawn oddiwrth eu gilydd ynte. Yna mae Boss yn myned rhag ei flaen, t wygaDiattdMri. Gol., gyda dechreu ar acncs D. Bees, Cwmtwrch, 80 yn sicrhau y bydd gwitionedd Boss yn rha- gorach sail nag eiddo Cyfaill y Gweith- iwr. 03 yn fanteisiol i ti, ddarllenydd, wrth gychwyn, gadw yn dy gof fod D. B. yn un o'r hur-ddwylvw yn Pwll Shepherd am yn agos i 15 mlynedd. Eithaf gwir Boss, ord ni chefais i Deb yn dwayd fod fy rhesymoldeb i yn uwch na Ihywun cyffredin ar-,Il yn y pwll. Yr wtf yn baroi i dderbyn y gw i rionedd gan Boss um yr hyn a wyr a'r hyn a glyw am yr yshaid o 15 mlynedd yr wyf yn Cwmaoaan: gwirionedd yn blaen, a dim paentio, be yna wele fl. Yn mis Chwefror diweddaf daeth i ran y dyn hynod hwn i weithio mewn lie mae Cyfaill y Gweithiw yn son am dano yn ei lythyr bm Awst 24iin. WeJ, Boss, beth sydd yn nynod arBaff a oes rhywbeth yn chwaneg na'r enw a rodd aist artaf yn y llith oyntaf, sef y Gwr Gaiw: ond cofia, Boss, nad yw y ffoidd o'm da^ostwng yn dyrchafu dim arnat ti, ond yn hytrach yn dangos fod y rhan amfeiUidd yn gtyfaeh na'r ddynoliaeth yn gwneuthur i fyny gorff a meddwl huaanol y B. ss. Wei, yn nesaf, nid yw bod Oyfaill y Gweithiwr ya adrndd y fath eirian yn werth eu sylw, ond fod D. B., Cwmtwrch, yn dweyd y fath eirian, mae yn peri i'r mwyaf anystyriol synu a rhyfed u Wel, nid oes achos i ti synu a rbyfeddu, yr wyf eto yn dweyd na dda>fu i mi ddefnyddio y geiriau 'tatws a halen' yn y llY8 nag un man arall: ond am wrth- ddrych syndod i mi fy hwn, Boss bach, yr wyf yn barffaith dawel. Ao hefyd, cofier nad dyn cyffredin mewn eym. deithasydyw D. B.; nage, Boss, mae'r eglwys wedi dweyd hyny hefyd. Dir-s fyddai neb a'i galwai ef yn gorach nen ynfwystfi). Eithaf gwir. Boss, am nad ydwyf yn deilwng ohonynt; ond bydded i'r hwn sydd yn cael ei alw felly fod yn hoff o honynt, am mai darlun perffaith o hono ef ydynt. Byddai hyny yn anghydweddol a'i fawihydi ef. Eithaf gwir, Boss bach Hefyd, yn ddyn o urddas yn yr eglwys Yawyf; ac yn ua o' leading men yn gwcsanaethu swydd Julns y Bradwr, ond yn liwoh bid SiWf. Y mae hyu yna yn wir eto, B0SS, ac felly dim Ot d y Bwydd syad yn eiddo i mi, mae'n debyg, a'i w ithredoedd yn eiddo iddo yt.tta ac felly gwnawn ranu Judas rhyngom, ei swydd i mi a'i weithrodoedd i B- O ..o cyn gadael y pwac hwr, bydd i Boss berffaith rtesaw, os ydyw ef yn gwybod am rywbeth allan o le ynwyf mewn pe tnyuas i'r eglwys, neu mewn paxthy as 1'1 swydd > d wyf yn ddal yn y eglwys y perthyn a f iddi, yr wyf ya fodol.m I holl odarllenwyr lluosog y DAKIAN gael yr h^fryuwch o'i ddarllen (a hwnw dim ond gwirionedd); aoos nad oes dim, bath oedd eich amcan p -n yn dweyd a y VARIAN fy mod yn dal swydd JaiLs y bradwr ya yr eglwys y perthyn- af ddi ? Wei, at y pWDO. Desgrifio y He oedd D. B. i wenh ol: cith.f boddlon. Yr ymadyddau ) hwig Buss tIImi. an: bodd- 10 ttj. Yn i esaf, heading D. B. yn di- bynu ar y pryd am aw;r at 48 liath o bibellau: ueJd siwr, yn gymed ttgmtti pibtllau tytu awyr yn oi oedd yn nend ing D. E, a phioellau i gario awyr vn mlaen oedd ) n heading J). R. el, beta oedd yr ymddyddan fu rhwng B ss a mi: au yn nghyloa Btopio yr heading. mewn gwiriocedd ? Fel y can- l,y! :— Wei, D. B., yn gymaint a bod y glo )n gkastaahau, yr ydym wadi dyfod i'r pendtsrxjmad fod ym*cdttu can llath o 10 gwastad o'i blae.j. beliach, ao fe,ly m-.e y. healing yn cael aros ar ol y meliU" es-f (hyn dydd Mawrth a'r me- sai dydo I u) hyd res bydde'r cw<nni we i djfou I r peode fyniad i agor yr heading ) n incline i weitnio trams glo yo lie y carts bach. Gofyoais pa biyd daw gwybodaeth ? O! nis gallaf ateb W gofyniad yna; efallai y byddant fis neu ddau cyn rhoddi gwybod i mi, ac felly yr wyf am gael ffordd awyr yn groes y fan yma i heading D. E fel y bydd y flcrdd yea yn fai-taisiol i ni eto pan yn ei agor; ac hefyd cael y pibau i ddyo- felwch 06 dygwydd iddo gwympo. Oni bae yr orders yna yr oeddwn yn K eddwl cael 50 Hath ihwng y tyllau awyr yn lie 40 llatb. Dyma wirionedd na feiddia Boss eu amen, oherwydd felly y bu cyn cv- ffwrcid a face yr heading. Yr cedd T. E. wedi ei &gor yn beleni, eto yn gwrthod mesur heading D. E. Wel, yr hyn a welais &c a glywais ar ben y pwll dydd y pay. Gwelais D. E. yn dyfod yn ol o'r office uc yr mlaen at Boss ar bexi y pWJl. Clywa s ef yn dweyd wltho fod y clerc yn dweyd naa gallasai ef roddt y papyr bach pay iddo beb gasiatad Mr. T--s. Os bydd i Mr T- s roddi canis tad i cnwi ei gael, riB cewch heb hyriy. A beth yw y i heswm eich bod yn stopio fy Sf ian i ? IBS aeth Bors yn chwerw iawo sto, gen ddweyd wrtho, Oni ddywedais wrthych o'r blaen 13% fuasai eich aiiar. yn dyfod allan o'r office hyd nes y enf eich heading chwi yr un nctdera heading D. Bees, ac yna na fydded i chwi fy erlid yt. rhagor, ao ymaith ag ag ef. Wel, y gofyciad yw, pit focd yr oedd cael y papyr bach nos y pay, dim ond cael caniatad Mr' T — ac y1. tau heb feeur ? a pha fodd y daethunt i'r office a ohonnt y gwaith teb gad ei gyme yd dydd y mesur gan y mesurydd P Barna di, ddarllenydo, yr w) f fi yn mcthn. Cofier m&i dydd Gwener y buom yn t eio setlo, ac y methwjd. Yr oedd pob path yn dawel dydd Iau y mesu da- ng-s yn aaha le yr ceddem i ddechreu y ff rdd awyr. Yr ceddwn i &g yntau wedi bod yn siarad am y pns dydd Mawrth, ac wedi cael trddeah nad oedd dim rhagoT na 7s. am y ffordd awyr, ac felly nad cedd dim ychw&neg dydd Ia. na gO'chym/n i'r bochgyn oeddi weithio nos Lu i ddechreu ard noson hoi-o, ac yn hysbysu hefyd mni 7s y Ititb ii oid y pris i fod. Oad adref aeth y bechgyn yn Le gweithio, ao felly yi oedd) m ein pedwar o'i flaen dyeid Gwecer; s c ar ol methu s. tlo y clywais i y son cy. taf gan Boss a'r becbgyn am st, pio yt arian. We], gofynaf un cwistiwni Boss arall, set, A fuaset ti yn t eio s^tlo a dyn am yr ail job os buasai yn garaedd gorphen y job gyntaf yn unol a'r cytundeb ? Na dychjmygaf dy glywed yn dweyd y bu- asai yn rhaid i ti gael y lie cyntaf yn iawn cyn son am yr ail Ie. Wel, y cyt- nnriab bftll Anh. Fel y caulvn yr oedd y cytundeb,—f»d yn inaid gweithio'r gio yn llwyr o'r top i'r gwaelod, Y1 nghyda gweithio un bed o'r top hefyd (y gareg fach fel ei gelwir, sydd ar gefn y 6 troedfedd am 10 t oedfodd o led) felly gweithiodd y bechgyn 39, ac yn csel eu talu yn ol y oytundeb, ond gomeddwyd talu am yr 8 Hath diweddaf am y The- swm nad oecd yr un path a heading D. B. Wel, beth ydyw y gwahaniaeth sydd rhyngddynt? Yn heading D. B., am y 12 liath diweddaf, torodd yr ail bed i lawr, a methwyd ei ddal i'r lan, ao felly yr oedd uohder heading D. R. yn uwch naD. E.o yn agos 9 moafedd. Sonia Boss am wys gan y cyfeillion am fod o'r impudetuse i atil yr heading. Yr oedd D. B. yn y llys fel tyst, ac ni chlywais i son ond am un, sef y wys i gael yr arian oeddyct wedi gweithio am danylt. (I'w barhau.) D.B.

CWYN Y GLOWS. Bhyfedd rhyfedd Mor gyfnewid- iol ydyw amgyl'hiadau y brycheuyn hwn o ymerodraeth lor ar ba un yr ydym mi yn byw Y fath amrfwiaeth sydd yn nodweddu hea olwyn fawr amsax pan ar ei chylcharlunfa ddiorphwys; a'r fath chwyldroadsu annymunol a gymerant le yn machinery eang rhagluniaeth, yr le yn machinery eang rhagluniaeth, yr hwn a ysgogir gan y llaw anweledig. Y mae gecym enghre-iftiou dwys o nynyma yn yr ardal hon. Pan gyda gwyteb triat y byddaf yn troi yn ol, gan godi oblyg. ion y cof am y blynyddau a aethant heibio, 0 fel y mae saeth hiraeth yn brathu fy mynwes w; th feddwl am yr amser hyfryd, ie, y dyddian dedwydd cyn i'r arch-deyrn gormesol Legree or- esgyn i'r orsedd. Y pryd hwnw yr oedd an gel bedd yn ehedeg trwy awyxgylch y gymydogaeth, ac yr oedd swn ys. j^yawad ei adecydd claorwy)- yn creu b/wyd ac adloniant yn mhob mvnwes; a chyda'i udgorn arian bloeddiai ''rhydd- yd!' nesy byddai'r creigiau a gysgod- ant lanau'r Twrch a'r LlytJell yn ad- seinio gan lawenydd! Ond yn awr y mae angel dinystr yn yms lethu yn ol a blaen, a chyda'i gleddyf tanllyd yn ei law yn cyhooddi Gwae! Gwae! uwch fy mhen O'r blaen yr oedd ffurfafen fy mywyd yn glir, h&ul llwyddiant gan wenu, yn arllwys ei belyd' eu euraidd ar feusydd fy llafur ac am bell i gwmwl arianliw megya baner bed. ya nofia uweh fy mhen! Oad yn aWl" y mae yn DOB dywell arnaf, cymylau daon 'an- obaith wedi cydgrynhoi, mellt cochion dialeid Legroe yn ymwau o gvlch fy mhen, a theiranau ei oichymynion yn orynu'r bryniau O'r blaen yrl oedd pob gwynebpryd yn si iol, pob mynwes yn oriel can, a phob un a'i galou feehan

18th o leiaf bum mlynedd. Ond er lad oedd ef wedi bod yn pregethu 11:wehlaw tair blynedd y pryd hwnw, yr oedd yn well gan y Gymdeithasfa dori 1 rheol na gadael dyn o'i gymhwysder Lallan Wedi ymaflyd yn ngwaith y weinidogaeth, ymroddodd ati o ddif- lir gan deithio trwy wahanol ranau o'r Deheudir, ac amryw barthau o Loegr. Gan ei fod mor hyddysg yn y Seisneg, £ yehydig y pryd hwnw o'r Method- istiaid Cymreig yn medru pregethu yn yriaith hono, maes ei lafar yn fynych Oedd rhanau Seisnigaidd swyddi Pen- fro, Morgan wg, a Chaerfyrddin. Bydd- ai yn pregetha yn fynyci hefyd yn sir ^aesyfed ac yn achlysurol yn Surry Chapel, yn lie y Parch. Rowland Hill. BD vn pTegethn hefyd yn y brifddinas, 111 SpafUld, Wilderness Row, a Jewin Crescent. Ond prif faes ei lafur oedd 1tl mhlith y Cymry yn y Deheudir. Un nodwedd neillduol yn ei gymer- 1Id fel gweinidog oed,], ei fod yn gwas- ftaethauc bob amser am ddim. Er ei ac yn eadw ani- fail pwrpggol athyny, a bod y treuliau In fawrion, eto, ni chodai dal un amser. TlNodwedd arall yn ei gymeriad, oedd t5 1Fyddlondeb i fyned i'w gyhoeddiad- —yr oedd bob amser yn nnol a'i "ddfewid ar y pen hwn fel pob peth Jtirall, ac ni chai dim ei rwystro i fyned 1 bregethu i'r manau y byddai wedi addaw myned. Dygwyddodd un am- ffrldhiad neillduol unwaith i brofi ei ifyddlondeb i'w gyhoeddiad. Yr oedd ganddo felin bapyr yn Nghaerfyrddin, ar yr 28ain o Fawrth, 1814, aeth y ar dan, a llosgodd yn ulw, gan colled iddo o tjanoedd o bnnau. *r op4d hyn ar ddydd Sadwrn, ac yr Uèdc1 ef wedi ei gyhoeddi i bregethn Ugain milldir oddi yno tranoeth ac er y golied yn fawr, a'r brofeiigaeth \n gref, ar ol iddo weled y tan wedi ddiffodd, aeth ar ei anifail, ac ym. ag ef at ei gyhoeddiad, ac a breg- '5 fel arferol heb son gair wrth y polled. awgrymwyd yn barod, nid eddu ar ddawn ac hyawdledd adol, ond yr oedd ei bregethin yn cynwys sylwadan meistr- reiddiol ar bynciau dyfnkn leth. Cyfieithwyd cyfrol o'i :r Seisneg, a chawsantgylch- ieth yn mhlith y dosbarth iylwyr. Cyhoeddwyd eyfrol us 70 o bregethau yn Gym- 0; Y mae cyfrol feehan "e'thau wedi ei eh. hoeddi \'i Fab yn Wrexham. Y than hyn yn gaffeiliad 4 genedl, ac yn dangos yn lid dyn o alluoedd eyffredin twd.wr. Oyfansoddodd hefyd mnau ydynt yn bur boblog- fghymru, megys, — :'tryniau 'Càerellem ceir ¡wet d, oil daith r aniaiwch i gyd, &o. Ar groesbron bryd nawe, C fi «wr 5-jr gi dd iftwa, k'r gyfraith anrhydecfd *r un pryd, &c. Hosanna, Ha etun, I'r Oan fu ar (ialfaria, &o. mis Gorphenaf, 1828, tarawyd efyfrglaf gan y parlys mad {apoplexy), *d'y collodd ei lafur yn llwyr, ac y toll odd ddefnydd un ochr yn hollol. ^arhaodd yn y sefyllfa hono am G lolynedd, sef hyd ei farwolaeth. Er Has gallasai siarad gair er hysbysu ei feddwl, a bod un ochr iddo fel yn 7ralw, eto, ymddangosai fel yn gwbl fed.dial101 o'i ymwybyddiaeth, ac o'i Winoedd meddyliol. Ba farw Medi 2il, 1834, yn 72 mlwydd oed. Claddwyd efyn mynwent Llangynor.