Tarian Y Gweithiwr

',J ^TEDDrQB MYNYDDISLWYN. %dd tau, y 6fed cyfiaol, cynaliwyd yr I uohod, mewn paball eanggor- 5** Bglwyshetafol Mynyddislwyn. Yn ^ecoldpD y Parch. J. Griffiths, ficer, ^tterwyd y gadair gan Gwilym Maee- Wedi eael araeth danllyd ganddo galwodd ar Mabonwyeon i anerch y g^rfod; ac yaa awd yn mlaen a'r srys- £ Beirniad y canu, Mr. Meth dflyn Ebwy; y traethbdau, ai- WiAdaa. a'r fartidoniaetb, y Parch. W. (Islwyc.) Canu Cadair Idr's Llew Gwent, Adrodd Yr hen 2°rian, fawrgoreu, l^Ir. L. Daniel, yay'ddialwyn. Y goreu allah o 18 ar Gj?8lyn i'r -'Fodrwy B-iodasol' oedd Elian. C^nu L >ok aud Liva' ch°r yn cynyg; gorea, cor o Goed- dan arweinibd Llew Gwant. Ci iu 'Hywel a Gwen;' goreu, Mr. > + 8*eyacEo3 Tredegar. Beirniada^th aethawd ar' Hanfodion gwraig dda goreu, Vox Populi. Canu unrhyw gan goren, Af Noah Jer kins, Maesycwmwr. Canu 'Hen Wlad fy Nhadau goren, Llew Gwent. Beirniadaeth y Gan o Gbd i Mr. C. Pond, Abercarn goren, Mr. P. Davies, Rhiw. CMu nnrhyw ddenawd goreu, Mr. J. Evar s, Abertileri, a'i gyf- aill. Bairniadaeth y Gan o Glod i Mrs. A. Richards; gorea, Mr. M. Davies, Deri. Canu 'Through the Valley'-3 choryn cystadla goreu, Cor Coed-duon, dan arweiciad loanLlwyd. Adrodd 'The Charge of Light B igade;' goren, Johnny Jerkirs, Coed-duon. Beirniadaeth y Gan o Glod i'r Parch. J. Griffitbs; cyd- faddngi], Mr. P. Davies a Gwilym Elian. Rhttnwyd y wobr am chwareu y delyn rhWtJg Mr. Aaron Roderick a Mr. J nes, bachgen dall. Canny prif ddarn, 'Mol- wch yr Argl wydd,' gin Proffeswr Parry, Aberystwyth—3 chor yn cynyg; goreu, Cor Coed-duon, dan atweiniad loan Llwyd. Diweddwyd yr eisteddfod yn heddychlon a llwyddianus. UN OEDD YNO.

TREORCI.—IFORIAETH. Dydd Sadwrn diweddaf, cyfarfydd- odd eyfrinfa y Gangen Ffrwythlawn,' o Wir Iforiaid, yn y Treorci Hotel, Tre- 0 o', er troi allan yn orymdaitb trwy y lie. E -byu 12 o'r glochdaeth nifer fawr yncghyd; ynaffuifiwydyn orymdaith fal y caolyn yn blaenori yr oedd chwech o'r swyddogiun ar gofn ceffylau; yn nesaf at hyn yr osdd J. Defyn Jones a'r hen frawd Ifor Hael mewa cerbyd, yn ei ddillad Iforaidd; yn nesaf at y rhai hyn oedd saindorf bres Treherbsrt, yna y freinlea, a'r canlynyddion. holl gorffy gyfrinfa yn ntsaf yn csrdded b)b yn ddau. Wedi gorymdeithio i I&w? hyd at y Griffin Inn, aethpwyd i'r laa mor belled a'r Stewart §otel, Trejielfbert, ac yn ol i ystafell y gjtfrinfa, el^gwledda ar y dantsithion oedd wedi eu darp iru ar ein cyfor gan Mr. ia Mrs. Jen kits; wadi i bawb gael eu diwillu ar ?r angenrheidiau hyn, cjmerwyd ychydig amser o orphwysdra, er rawyn i bobl y ty gael clirio yr ysisfell. Mor fuan eg y cafwyd yr ystafell yn rhydd, dech; cu- wyd ar gyfarfod o natur arall, or adloni y meddwi. Wedi gosod y brawd W. Philiips yn yr uwch-gadair, a'r brawd S. Taomas yn yr is-gadair, aethpwyd yn mlaen ya dra difyius am ryw ddwy awr. Ya ystod y cyf^fodcaf ^yd amryw gan- eaon, areithiau, &c., gan rai brodyr da. Y mae yn llawenydd gen)f h< sbysu y cyhoedd fodcyf iafay Gangen Ffrwyth- lawa yn un o'r cyf iijfaoedd mwy i bled- euog yn rahob ystyj; yc adfan yr Yst-Pd. Ei gweith arianol ydyw 300p.; arhifyr sel,idau ydyw 140. Cawsom orymdaith ragorol, ciniaw wrth ein bodd, a'r brodyr oil yn ymadael mewn heddwoh. GWILYM MACHNO.

LLANELLI. Talodd Mr. Bricley Richards (Pen- cerdd Towi), ymweliad a'n tref yr wyth., ncs ddiweddaf, a chynaliodd gyngherdd yn yr Athec saam Hall. Daeth torf lu- osog yn nghyd 1 wrando, ac ni chafodd neb ea siomi, mewn ystyr, os nad i'r ochr orou Ysywaeth fa geir yn nglyn a'r oyegherddau rhyw rai o uwcholion cymdeithas, a'r cyfryw heb fod yn gwy- bod y ffordd yn iawn pa fodd iymddwyn yn weddus mown cyimlliadau o'r fath.- Blin gsnym feddwl fod gormod o'r cyf- ryw yn Llanelli. Ond yn y gyngherdd dan sylw, fe jmddygwyd yn addas a gweddus iawn, oddieithr gan ryw gyf- I eithiwr meddw oedd yn yr Hall. Fe afionyddodd hwnw ycbydig ar heddwch y prcsWylwyr.' Nid pur i gyd yw y cyf- reithwyr er eu manteision addysg—y maant hwy weithian yn gadael y gwil- sen, ac yn myned ar ol yr heidden. Boed a f i, cafwyd cyng" erdd dda. Yr cedd yr hen wakrior-oblegyd y mae bellach yn llitfn driugain oed— yn chwareu ei ran efo'r piano, a'i anerchion ya olen, eglnr, ao addysgol iawn. Miss Davies a Miss EvArs yn oana yn effeithiol a swynol; y mae ganddynt eill dwy lehiau da. Gwilym Thomas, y Porth, yn bar- itone addawol, ac yn chwareu ei ran yn eifeitbiol y noson dan sylw. Diau fod d)fodol da o'i flaen, a bod y nefoedd wedi rhoddi iddo etifeddiaeth' -0 Isis. Cafodd y naill a'r Hall en hencorio, fel y gorfu iddyntcllftil ganu. Cynorthwyid hwyiit gan g3r Capel Newydd, o danar- weioiad Alawydd y De. Rhwng yraill a'r llall o honynt, cawsom 'noswaith lawen.' Erbyn hyn, ond odid cad yw y p-ogram wedi rhedeg i'r pen, a'a taith hwythau wedi ei jgorphen.

CYFABRDB BMNYDDoi. LEEUBWG. Y Sabboth a'r Lhta Oedd dyddiau gwyl flynyddol Llettrwg. Cafo'dd :gyn- ulliadau llaosog, ca'sgUadan ds; a phre- gethau gwerth rhoddrbenthyg chistïtw gwrando.. BROBtOB.

I- TYSTEB MR. DAVID MORGAN, MOUNTAIN ASH. MRI. GOL.-Da. fod dyn o urddas yn gallu gweled tdlyngdod yn y cyf- aill gwerthfawr -uchod. Y mae wedi gwneud Ilawer iawn o ddaioni yn ei dy- mor fel dyn ystyriol pan oedd achos yn galwam ei gyfryngiad rhwng y meistri a'r gwoithwj r. Y mae D. Morgan yn feddianol ar y common sense sydd yn gwneud y gwir ddyn yn mbob ystyr o'r gair. Cawn lawer o ddynion yn gollwng arno fel ar filoedd o'i flaen, ond g'ill y cyfaiil Morgan gymeryd oysur nad oes neb mwy nag ef yn ei fychanu, ond y dosbarthhyny nad ydynt byth yn fodd- Ion i neb gael dim ond hwy eu hunain .o.d cawn fod Arglwydd Aberdar wedi rhoddi pum' punt tasg at y mudiad, John Nixon, Ysw., lp. Is., ac A. Dalziel, Ysw.,«lp. Is. Well done: mae'n rhaid fod y boneddigion hyn yn gwybod rhyw beth em D. Morgan, neu ni buasent yn anfon y fath roddion i'r gronfa dystab- awl, yr hon sydd yn chwyddo yn gyflym; a gobeithio y try allan yn llawer mwy nag y mae'r goreu wedi meddwl. Gan hyny, frodyr, gweitbiweh eich goreu at yr aches. HEN WE THiwR.

ARAETH MR. MACDONALD. P ARRAD. Parfca y sefyllfa hon ar bethau, tra, fel rhool, y meddyliwyf fod rheithfarn. wyr yn fwy gofalus, ac os goddefir y syniad, yn fwy pemierfynol i fycu gwel- ed y gyfraitb yn casl ei chario allan nac mewn lluaws c ddosbaithiadau ereill o'r wlad. Paham, yr wyf yn methu yn deg a'i ddealL Nid yw y Cymry, neulrod- orion Cymru, yn cael eu, hyotyriod yn ddiof,il nee annoetb. Os felly, oddi eithr fod llywodraethwyr yn eithriaid i'r rheol, yn nghymeriad cenedlaetho1 y bobl, rhaid i ni edrych at rywbeth arall heblaw diofalwcb. A all ef fod yn anwy- bodaeth ? Os felly, y mae yr archwil- iwr (inspector) i'w foio yn fawr. Cymer- wn mai un o^i ddyledswyddau, os nad y brif, ydyw hyfforddi y rhai hyny ey'n gof ilu am lofeydd, s'u gwybodaeth yn derfynol, ac i wneud y fith gynrychiol- aetban, i borsbenogion iglof oydd ag alio arwain i csOdiad y glofeydd yn nwylaw dynion a f vds o yn hollol alluog i am- ddifiyn bywyd a meddianaa. Os, ar y Haw arall, ydyw y b;}i yn gorwedd yn nghynildeb neu dylodi y parchenogion, yn gwrthod i'r llywodraethwyr yr hyn sy'nangenrbeidioler gwoithio- y glofeydd mewn dyogelwcb, o berthyoas i fedd- ianau a chyda rhagolwg briodol f,m ddyogelwch bywydau dynol, dywedaf y dylai llaw gref y gyfraitb osod terfyn ar sefyllfa psthan a ddesgrifir yn gatst a haner o weithiau yn wseth n&g y me-ent yn siroedd Durham aNortbumbe land. Cafodd un o ddamweinir u y fhyyddyxi ddiweddaf-Tynewydd-, Deheudir Cy- mL u-fwy 0 sylw na.'l' un wyf yn gifio- erioad, lie bu colledion bywyd mor ilei- od. Dygodd yr aches hefyd sefyllfa. beryglu3 gwaith y glo.vr o flasn y cy- hoedd yn gryfach n^g erioed. Dargcs- wyd hyny drwy y dyddordeb brwd a gy- merodd y gencdl yn y mr-tsr wi th dS>r«. lien y? hanes o adydd i ddydd, a gwylied citnlY-llhdau hapua y waredig&eth yn y dhvedd,-dyddordt b y cyframogwyd yn- ddo gan y Prenhines ar ei gorsedd, & gweithiwr dystadlaf yn oi fwthyn tlawd. Y truani ydyw, fod y fath ddyddordsb cryf wedi ei gynbyrfa trwy droseddiad Cjifraith Fwnawl berfiaith adnabyddas, yr hon a gaWsom, yn rhanol yn 1866, ao yn gyfangwhl ^yn 7 flwyddyn 1872; ae am yr unrhjw droseadau y saif manager y lofa ^n enog o ddynladdia l. Gobeitbiaf ybydd i amldor a maint y dygwyddiadati'i»yn gael sylw p cyfarfod- ydd cyn eu gorphen. Yr wyf yn hollol o'r fara, pe byddai i'r ffeithiau ond ciel haner ystyriaetb, y byddai iddynt gy- nyrchu llawer mwy o sylw yn mhtith arweinwyr y glowyr, ac yn mblith y boblogaeth fwnawl yn gyffredinol. Go- sodaf o flaen y gynadledd hon Yr hyn a osodais ger broE. cyfaffodyddy pwyllgor, i mi, dro yn ol, -wnend ymchwiliad i'r opiniynau a roddir yn adroddiadau yr archwilwyr er y flwyddyn 1872, o barthed acooslon y ffrwydriadau trychinebua, ac y mae cofres y marwolaethau yn ofnad- wy,-yn fwy felly fel yr ydym yn byw mown gwlad Gristionogol. Oddi with yr adroddtadau hyn a ddechreuant yn 1852 ac yn mlaen hyd 1875, yr wyf yn cael y ffeithiau dychryttllyd hyn. laf, Nad oep dim Iloi na 11,610 o bersonau wedi eU Hosgi'i farwolaeth er 1852. O hyny lladdwyd -2,804 mown damweinian lie nad oedd ycbwaueg nag o un i dri yn ei chatelti-ar y tro; tra mewn ffrwydr- liadau lie y lladdwyd ychwaneg na 4 o bersonau jiar y tro, 8,707; &c mown achosioia lie-ni chollwyd llai na 5,804 y darfu i'r rheithwyr gondemnio llywodr- aetbiad y glofeytld, neu foi yr archwil- wyr wedi en condemnio yn erwin. Ntu mewn geiriau ereill, collodd miloedd o bersonau eu bywydau oddiwrth achosion ataladwy. A all rhywbeth fad yn fwy poenus La'r sefyllfa hon ar bethau ? Pe byddem ond. cymeryd y colliadau atal- iadwy ar fywydan, yn bersnnol, yr wyf erioed yn dal fad pob tanchwa yn dro. sedd. Os yw y-farn gref hono yn gyf- raith i'r llinell, jma y mae genym yn y 27 mlnyedd diweddaf 11,160 o fywydau ;wedi eu colli na ddvlid a bydded yn ddealladwy fod hyn oddiwrth danchwaau yn unig. Meddyliwyf y dylai adroddiid noeth o'r ibith hon symbyla pawb i fynu gweled iod cyfnewidiad yn oael ei wneud i ryw-gyfeiriad. Dywedais wrth y Bwrdd, a dywedaf yr un path wrthych chwithau. gwnaf yr oil allan mewn ffurf briodol i'w hargreffn S'n cyhdeddi or dangos yr hyn y mae y mWUwr, yn ei ddyoddef. Yn ystoi yflwyddyn ddiweddaf bu y mwnwyr ger bron Ty y Cygredin fwy nag mewn un flwyddyn arall. Yn bar. s inol, ni chollais un cyfleusdra er rhoddi ger bron y llywodraeth unrhyw achos y meddyliwQ ei fod yn wertb eylw. Yr wyf yn rhwym o ddweyd, er anrhydedd yr Ysgrifenydd C Art.-efol, y Gwir An- rhyddus E. A. Cress, iddo yn y rhan fwyaf 0 achosion ymddwyn tuag at fi ngeisladau gyda boneddigeiddrwydd a pharch; a mwy na hyny, mewn rhai achcsion, aeth yn mheihch nag y dys- gwyliwn iddo wneud. Ar yr un pryd, dywedaf na faasid wedi gwneud un sylw o honynt oni bao eu bod wedi eu gwneud yn faterion mown dull o gwes- tiynau. Gwn hefyd f jd gasadiad y cwestiynau hyn wedi gwneud effaith iachua ar gymeriidau nid yobydig. Anfonwyd ataf oddiwrtk fwy nag un o iywoaraethwr glofoydd, yn mynegu eu bod wedi eu gosod mown sefyllfa ihawl- io pethau angenrheidiol er dyogelwch bywydau gweithwyr, a llywodraethiad y glofeydd o dan eu gofa], yr hyn bethau na fu&sent wedi eu cael oni bie &m y cwestiynau hyn a mwy na hyny, tra y oaffwyf y cyfleusdra a'r aurhydedd gan weit wyr Staffo d i'w cynrychioli yn Nhy y Cyffredin, bydd i mi barhau i ofyn cwestiynau o'r un cymeriad pan fyddo y gyfraith yn cael ei throsaddu gan y x hai a ofalant am lofeydd. Yn ystod y flwyddyn gwnaeth y cwes- tlwn o daled'.gaeth am ddamweiniau gynydd myneiol da. Gwyr yr oil o honoch i mi a) ereill fyned i mewn a meBur, yr eisteddiad diweddaf, or gosod y gyfraith boa ar safon fwy boddhaol. Y mae y rhan fwyaf o honoch yn cofio iddo, ar ol d'lodl faith ar ei gynwys., gael ei drosglwyddo i ystyriaetb pwyllgor detholedig. Elsteddodd y pwyllgor hwnw am both amser y flwyddyn ddi- weddaf, a go'fodwyd hwynt, ar derfyu yr eisteddiad, i dm fyvu eu llafur cyn gwneud hysbysie.d. Y flwyddyn hon eta r.il etbolwyd y pwyllgor, ac wedi gwrando tygtiolaetnau &'a bjddlonvi nad oedd dim newydd i'w hysbysu, c"u- wyd yr ymchwil? ,d, ac y maiat yn bre- sanol yn ystyried both i'w hrsbysa. Wrth gw; s nid wyf yn alluog i ddweyd oeth fydd yr hysbysiad. Cjnwysa y pwyllgor 17 o aelodau, ac nid dweyd gormod' pai ddyw^daf fod niter o'r- aelodau, os yw eu gofyn- iadau yn ddangoseg deg o'u meddyliau ar y p iVne, yn berffaith loddloa ar y gyfraith fel y mae. Y tu allan i Dy y Cyffredin nid oes un amhenaellh nad y lyw bara y cyhoedd wedi cyfnewid yn tawr ar y pWLC. Dechreuir a chwbl gy nabod fodiamryw-lluaws mawr o'r p A if a el wir £ je -y% o eisieu gwell enwau £ sddyli^yf, neu eu galw wrth eu heawau prioiol eu hunaia—liddf jydd o achos cybydd dra perchenogion llaw- weithfeydd, mwnfeydd, a mathau ereill o gyflogaeth enbyius,—o anwybodaeth Ilywodraethiant 60 eisieu rhagfeddwl. Hwy (y cyhoedd) sydd a'r gwedawon a'r aiaafdditaid i'w cadw, tra yr oodd yr elw a ddeillUi oddiwith gyflogaeth y dynion a ansf wyd' neu a laddwyd yn myned i bgellau y oyflogwyr yn unig. Dechreua y cyhoedd a gofyn, paham y bydd peth- au fel hyn ? Dywed, ac yn briodol, os bu esgoulusdod mown un modd o du y cyflogwyr, yn yr hwn y byddai y cyfryw barchenog yn atebol i un o'r cyhoodd, ei fod yn methu yn lau a gweled un rheswm paham na csodir cyflogwyr llafur yn yr un barthynas a'u gweith- wyr sg ydynt ynddi tn:.g at y cyhoedd.

RHIWFAWR. Prydnawn dydd Sul, yr 21 oyfisol, cynaliodd Ysg-1 Sabbothol y lie uchod ei cbyfatfod adroddiadol chwarterol. Cymerwyd rhan ynddo gin y brodyr canlynol: John ill. Jones, David Wil- liams, Jennet William?, Rachel Harris, Themes Williams, Hezskiah Jones, Le- wis Williams, William Llewelyn, Wil- liam Williams, William Harries, a'r Parch. Esaiah Williams, Gurnos, Yfftal. yfera. Ar y diwedd can wyd Molwch yr Arglwydd,' yr anthem anfarwol am waredigaeth glowyr y Tynewydd, gan y cor, dan arweiniad John D. Williams, Rhiwfawr, Yna terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gau y brawd Richard Wil- liams, Cwmtwrch. Cafwyd cyfarfod gwir dda.—"VV".

CWYJS^ OLOWR. DDARLLENWYR. ANWYL,—Wele fi 'un- waith eto wedi csel fy hun mown cywair priodol i gyflwyno i chwi an ei thygl o'm cwynion, ac y mae yn'ffaith, pany bydd- wyf yn arllwys cwpan fy nheimlad pruddglwyfus fy hun, fod yr oil o'm Cfdgaethipn ag sydd yn gwingo dan ffrewyll Legree yn barod i arllwys eu cwpaneidiau gyda mi, iddynt gael llifo yn yr un ff rwd ddolef us ar faes y DABIAN. Yn ddiamheu y mae llawer erbyn hyn yn rhyfeddu yn fawr beth all fod wedi dygwydd i'r hen Gaethwas, gan nad ydynt e -'s wythnosau b&llach wedi clyw. ei ei lef gwynfanus, na'r un ochenaid ddystaw yn esgyn O'i fynwes drom- lwjthog. 4 Ya ddiddadl,' ebe rhai, y mae Le- gree ormesol o'r diwadd wedi cael allan pwy yw y truan hwn, ac ya anterth ei gynddarcdd dtaleddol wedi gafaalyd yn. 1 ddo a'i hyrddio dros ddibyu bodolaeth.' Ond chwi welwch mai nid dyna yr achos o fy nystawrwydd, Nage, nage. Bydd croen yr hen Ethiop Legreea'd 1 wadi ei ganu fel eira cyn y c-iff allan pa un o'i gaethweision sydd yn codi ei siwdl yn ei erbyn. Er oymaict fy llesgadd, a thruenusrwydd fy sefyilfa, chwarddaf ha! ha I am ei ben ef a'r giwaid sydd yn sychelu am fy ngwaed. Darfu i mi, yr amser aeth heibio, wneud rhyw bender fyniad ynof fy hun i ymf"ddlani i'ill ssfyllfa gaeth, ac i ym- dawelu dan y triniasthau geirwon. Gwnes hyny cyhyd ag y gallodd fy natur ddal. O'r diwedd g--), fu i mi dori allan i gwyno, a diolch b/th am glust o wran- dawiad, ac am fin cyfleua i wneud hyny. Y mae fy nghaethfe:str, mewn urddas teilwng o'i enw, yn p*rh »u yn ei gren- londeb o hyd. Pan yn tslu ymweliad a'm ffau, bydd yn dyfod gyda lhwysg, a'r hen 'gi' yn ei ddilyn,:yr hwn yn ddiweddar a gafodd ddwy polishing stroke gan angau. Bydd. ffiingell gor- thrwm yn ei law, a'r hm yn fynych y mesura fy nghefa noethlwm. Ac 0 fel y bydd fy ngha^on fechau yn caro dan fy mroi wrth glywed swa ei droed. Y mae yr olwg ddyeithr sydd arno yn ei gapan Iledr yn dd gon i diraw llaago ysbrydion y tywylLvch ag arswyd marw- ol. Pe bydd&i yn cael ei borthi ar finegr a dail suiion, nis gallai fod yn fwy chwerw ei olwg. Ei fyfyrdod yn y dydd, wedi esgyn o hono y gcisiau i'w g segr s^ncteiddiolaf, ie, a'i freaddw>dioa y nas, ytT, Pa fodd j? ymddialaf ac y gorthrymaf? Ialti ei galou waedgar yw. Mi a dynhaf y cadwynau, mi a aml- haf y llyffetheiriau, mi a drymhaf y bsichisu, a gosod&f fy isu yn drymach; mi a'u tynaf i lawr i scale iselaf dynol- iaeth, gwna f iddyn t eistedd mewn dinod- odd ac aumbarch, a gosodaf ddeddf, a gwae i'r hwn a'i trosadda O! gydgaetbion aawyl, pi bath a wna-wn ni ? Dyrchafwn ein lief am weled y wawr yn dyfod eto ar ei hedyn aur, dros gopaau y mynyddoedd tywyll, i wcsgaiu p^lydriu o wawi ar eia byd tlawd. Byddaf fi weithiau yn safyll megys ar ddrws auilob: ith, yn dysgwyl mown hiracth #&m weled y saren ddydd yn gwe~ u ihwng e&gyll y eymyl&u duon. Brydiau ereill byddaf yn ynsgripan dan wylo i gopl, bryn myfyrdod, lc yro yn gwacddi allan, O na wolwn ni focedd- iges Rhyddid yn dyfod yn ei gs-isgoleu- wawr, a napcya gwyn cyfi vender yn ei deheal-.w i 'syohu fy ng: uddian gwelw. HenfEych i'r bareu dedwydd pMn y daw. Erbyn hyn y mae Lsgrce Sro?nuchel, er boddloni ei fympwy, wedi myned i dabarnaclu i'w deml newydd, y Jo- usa. lem L&greesidd, lie mae gorsedd y Gaffer Mawr a phrif eisteddle Pio Nono yr fsrdal. Yr oedd y symudfa hon yn un o b"if ddygwyddiadai y ddiuaawfedgan- rif. Dywedai rhywuu ag oedd ys llygad- dyst o'r scenery ei bod yn chwerthingar dros bea. Cerddai yr orymdaith yn drefnus-yr etholedigion a'r cynffonwyr bob yn ddau a dau, a Mr. Legree, gan farchogaeth Jetutalem pony, yn arwain y llu. Yn un llaw carient flag ag enw y Gaffer Mawr mewn Ilythyreniu breision arni, tra yn y llaw arall y byddai rhanau neillduol o'r furniture. Wedi cyrhaedd y pyrth, cynorthwyid ef i ddisgyn oddi ar y creadur gwirion gan ddau etholwr, y rhai a'i dyg^sant yn ddyogel y tu feWn i'r lIen. Cyn ymadael, cynaliwyd gwledd ardderchog, He yr oadd y cynffon-wrag- eid, megys Luoy a'r hen astaleh deneuo dylwyth Amittai yn arlwyo. Cyn ym. ad%el canwyd 'God save the Queen' yn soniarus iawn gan gor o gynffouwyr. Dy- wedai yllygftd-dyfctwrthyf mai un scenery gyffelybaweloddynei fy wyd o'r blaen,sef gweled pren Tcidney beans yn raarchog- aeth ei diancly horse trwy y pectref. Yr oedd yr olygfa hon, ebai of, yn ddigon i osod pairiant ohwefthin y mwyaf sobr i droi am wythros heb stop. Buasai yn dda genyf gael tynu darlun o hono, ond palls gofod yn awr; mi wnaf hyny ya fy amser da fy hnnan. Y CAITHWAS Du.

■ + BOSS CWMAMAN. MnI. GOL.Yr wyf yn ddarllenwr ao yn ddarbyniwr cyson o'r DABIAN, ac yn mhlith y gwahanol bethau ba idiol sydd ynddi y mae llytbyrony New Boss, sef y person hynod hyny sydd wedi b^nditbia yr ardal uchod a'i bresenoldeb. Yr oedd ei lytbyr cyttaf yn hynod o ysmala-y fi f&wr yn deohreu egino. Yr oaddwn with ei ddarllen yn meddwl am j storiy boneddwr hwnw o Loegr, yr hwn oedd tua saith troedfedd o daldca. Un di- wrnod, fel yr oedd yn myned tua'r dref mown cerbyd, cyfarfu mewn lie lied gul ar y ffordd a dyn oedd yn dyfod o gyf- eirhd ariÜl a chert ga.ndda.. Dichon fod. perchenog y cert wedi galw yn mharlwr" bach y Globa neu ystafell brydfeith Beychyfryd, a thrwy hyny yn. bur an-: hawdd i'w drin, noyn gwithod trour, oehror rhoddi mantais i'r bonoddwrgael pasio. Wedi i'r str.ike barh.au am dipyn," dywedodd y boneddwr, gan gasgluei hun at ei gilydd, aros, cawn weled os bydd i ti droi ai psidio, a thyna ef yn dechveci codi, ac yn parhau i godi, a'r dyn yn llygadu arno mown syndod; a phan welodd y chweched a'r saitbfed troed- feddyn dyfod i'r golvrg, gwaeddodd allan, O! arcs, aros, yr wl t yn llawn digon mhel, ac a drodd o'r ffordd yn y fan.

fcdrthwyo ei gyfailly Parch. Mr. Mayer, frhwn oedd yn beriglor y plwyf. Taa deohreu y flwyddyn 1784, efe a gQfodd guradiaeth Llanymawddwy, Oddeutu 14 o filldiroedd o'r Bala. Am Yn agos i flwyddyn bu yn teithio tnag ,Yto ac yn ol bob Sabboth i gyflawni ddyledswyddau pwysig, trwy oerni *gwres, a hyny yn ngwyneb llawer o ^^strau. Pan yn gurad yn y lie hwnw, de- :chrellodd Mr. Charles ar ei hoff waith y plant, ac ereill, ar ol y ;%eper bob Sabboth, a bn hyny yn :8chos i rai o'r plwyfolion godi yn ei fhyn, ac anfon achwyniadau arLo at Nrspn y plwyf, yr hwn a anfonodd £ ?bydd iddoi ymadael ar ben y tymor, *QQawr- laf, 1785. Pan ddeallodd y |Jwyfolion oedd yn ffafriol i Mr. *%rles hyn, ysgrifenwyd llythyr o gy- ^eradwyaeth iddo, ac arwyddwyd ef luaws mawf o honynt. Dyben y %thyr hwn oedd dymuno ar y person fabiatau i Mr. Charles aros. Ond yn fQflodns ni chyrhaeddodd y llythyr M^W y Person, am i'r gwr a gymerodd ei ddwyn iddo ei ddifaar y ffordd. |Wedi hyn bu yn gwasanaethu ar ^?diau yn Llanwddyn, ac yn Shaw- ond nid oedd Rhagluniaeth wedi 0 S dori allan rhywfodd i fod yn wr r^wysig; ac ar ol bod mewn cyfyng- meddwl am lawer o amser yn trghylch pa fold i weithredn o dan yr J^gylchia^aq, efe a benderfynodd o'r i fwrw ei goelbren yn mlith y refnyddion Calfinaidd, lie y cafodd ^^byniad croesawus, Taa mis Awsfc P y flwyddin hono (1785). aeth i ^gethtfiLangeitho, pryd y dywedodd L-carch D. Rowlands ar ol ei wrando. w^odd yr Arglwydd i'r Gogledd yw 7*. Charles,' ac erbyff hyn gellir ^Wanegu i'r holl fyxl -hefyd. ban ddechrenoddar Hi weinidogaeth pregethwr teithiol, deallodd yn ll* fod caddug o anwybodaeth yn 'loi y wlad, a thuag atei symud efe fyniodd am gynorthwy amryw Idwyr haelionus yn Lloegr a tru, er sefydlu ysgolion cylchynol i'r rhai oedd gan y Parch. l Jones, Llanddowror, eraddysgu 0 >n, fel y gallent ddarllen yr ys- an yn Grymreig. Sefjdlodd o'r rhai hyn yn ngwahanol Gogledd, gan eu symud o le i awe neu nav mis yn ol yr iiadau, a thrwy hyn bu yn i ddwyn miloedd o drigolion 1 Cymru i fedru darllen