Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
RYMNI.
RYMNI. UBI. GOL.—Yn niwedd ei lythyr di- 1teddaf. Ilobeithiaoi 'Y Gwir a dim ond gW,r (?) na buasai eisieu iddo ysgrif- ychwaneg ar y pwnc dan sylw. H°fied nad oedd gwirionedd yn gofyn gdo ysgafe^u cymaiiit ag a wnaeth. rl'd fy amcia y t o hwn eta yw gwneud r*ed i'r dysteb ag y mae cymaint o son r*dani yma y dyddiau hyn: ond fy •"•can ydyw dweyd unwaith yn rhagor, ??s gall gweithwyr Bhymni ymyraetti a i* o gwbl, n*'i entertainio am foment, j^b aberthn pob cysondeb, a gwneud eu -^Qain yn wthdd: ychau diymddiried. ~^aiai y Gwir, &c., yr hwn sydd yn fel attorney i'r frawdoliaeth P^onaidd, wneud ymaith a'r ddeiseb at y cwmni, yr bon a giriai gyda S gymaint o achwyniadau yne'byn Mr. 5^mas, fer mai swm yr oil a ofynai ^jd, symuder ef. peisia wneud ymaith a hi drwy ei yn oonspiracy, a phriodola ei bod- ^eth i ryw intruder, a dan neu dri J?i giel gan rai o'r gweithwyr i'w *^tod'. Ond ai dyna y ffaith? A ttiewn Cj farfod cyhoeddus o eiddo y y pender fynwyd gwneud y hono ? Ac onid oedd y dde. seb *hifo yn ymyl saith gant o enwau ? gall teb withbrofi nad oedd y y**rfod hwnw yn cynrychioli gwir ^JQlad gweithwyr Bymni am y gwr y iddo yn awr. Geilw yr attorney J*«*yr y ddeiseb ya ysgerbwd er niweia- P'if swyddogion y cwmni. Is a, och- ^ftid oadd y ddeiseb a ddyrchafwyd o '°n&n archolledig, oedd wedi cael en *du gan ormes a thrais am naw ledd. A chdied y Gwir a dim end r (?), alias Twrne, nad gwarth i'r hiwr ydyw ei fod yn methu dy- gormes, ond oi cgoniatt ydyw. yn sydd yn waith (chwedl y Twrne), drwgsawru fel hen ysgerbwd ydyw, r> fod M". Thomas, ar ol yr insult va 01 ei dyb ef, bid siwr), yn awr wng i dderbyn tyateb gan yr n. 1? fi a phawb ereill, gan y ogedig, a ohospedigaeth greu- enus os bydd i mi yngwi gair am yr anghysondeb hwn yn r Bymni. Nis gwn a ydyw gymaint a'i ddymuniad, pe y darfyddai am d&nom. Bi jpedigawl ef, mae'n debyg (iath. &'r-na,w-gynffon.' Nis ryf yn ei ddeall yn iawn, ond or. na trysia i gyflawni yr or. .h, bydd y gath a'r cynffonau .DC o Bymni ar fyrder. y Twrne eu bjd (y frawdol- tfonog mae'n debyg) yn cael r gan ddynionach iselwael, aydd iydd arnyct ddangos eu hut ain -an gysgod ffugeawau. Ha 1 dan J?^°d ffugenw, ai ef Da yr adca- di, ac y gwydcom dy enw. Pe yind Uythyr i Bymni dan yr enw k^*wir a dim ond y gwir,' ti yn sicr je oltjf o bawb y gwyddom am i'w dde byn. Yr wyfc fel y gwr a gloddiodd bwll i arall ac a ^hiodd iddo ei hua. Cymer gÿngor H^Jf, ti ai cei yn ihad ac am ddim a to ? 'e' .^n yn gyntaf y trawst lygad dy hun, y ay gweli ya eglnr allan y brycheuyn o lygad dy (L *d. Cyhuddo arall o drosedd, a thi- v yn euog o honj dy hun. Nid fell? L*ydd gwirionedd yn erfer gwneud. gofyna yn syn Beth a oes dim iV genym ni yc Bymni i roddi tjstab tqj^eistr ? Fel hyn am dani, os n& dy enw with y d eiseb hono yu Mr. Thomas at y cwrani, y mae ond pa weithiwr by ag a ^°odeienw wrthi, y mae wediffor- pab bswl i gylra. u ceiniog tuag A* bod yn gyson ag ef ei huu. jw^ed, 'y ti, fel gweithwyr, sydd yn "isi+d am deilyngdod gwrthddr, ch y |0/teb.' Dylesai ddweyd, • ni, y cyn-1 Ninau hefyd, y gweithwyr, belled ag y tnae naw mlynedd o ^^ad yn galln ei»i cy .oithwyo i wybod. hefyd na fu erioed fwy o uudeb ehydweithrodiad gyda dim nag sydd Sp'r dysteb hon Naddo, ond p%o yn w 0l* y ddeiseb at y cwmni chwech mis w.°)- Yr utia wahaniaeth :»hwng oyd- ^hrediad y ddeiseb a'r dysteb ydyw, tyT1 gweithwyr oedd yn goMu um y tra y cynffoawyr a'r gaffers am cyn t0T'ynu gyda golwg ar y *°d cyhoeddus y sotJa am dano yn Hotel. Gwyddom hanes y cyf- ^wnw yn rhy dda i dde byn dy o^ddiad di o hono. Gwydd m pwy ya ei a wain,—nid gweithvjyr 0Da gweitiiwy; wedi eu heuwi y& aelod&u o'r p > ilgar y s jni am Jla oeddynt o fewa dwy filldir i'r -,o K, hono. Gymer y complitnent 01 yn ad-dalia i gan nad yw yn Synfionwyr wastraflEu ei gompli. 8ef gobiith ei elw. Hysbysa ni fod y dysteb yn dyfod yn mlaen yn rha- gorol, a bydera y bydo yn deilwcg o'r boneddwr. Wrth derfynn hyderwn ni. nan yr un peth, a dim yn ychwaneg. YSIIO.
LLITH SHON O'R CWM. YMFFBOIST.
LLITH SHON O'R CWM. YMFFBOIST. Dyna y te»tyn y wait a hon eto, ao odid nad oyna fydd ef hefyd am ycbydig lithiaueto; oLd pe gallwn ysgriblo can mi o lithiau arno, decbreu fyddai wed'yn, oblegyd nid oes terfyn iddo. Yu awr ymffrcst y teilwriaid. 'Ust,' ebai Shon, peidlwch a chellwair a drwg; pA ymffrcst a all fod gan rhywbath llai nag un rhan o naw o ddyn? oa nad ydynt yn ymffrcst. o eu bod o angenrheiorwydd yn go fod cael dau ddydd Sul bob wytb- n03.' Byddwch ymarhous Beto. Ymffrcst-1 ia y teilwriaid eu bod, nid yn nnig yn gallu gwneud gwisgoedd gwas.naethgar i gadw iechyd yn y o; facsoddiad mewn Kwahanol hinsoddeu a thymorau y fi Vi) ddyn, i afeb y rhai a ddilynant bob math a alwedigaethau a swyddau, i ateb go: wychder, mawiedd, agogoniimturdd- ssohon mewn graddau a swyddau mewn gwlad a chymaeithae, ac i &t-b galar a Ilawenydd! eithr eu bod yn gallu gwneud gwisgoedd i ceod dynion gwein- i.n rtllan yn diychryn ao arswyd i ged- yrn a cbanop vyr mewn drygioni a thrcs- eddi kdau—jn gallu gwneud pregethwyr ac offei. iaid o fEyiiaid, a hyny heb gymaint a'u llusgo drwy y Coleg; ond bod raaid oal1'r geg os am gadw yr urddas i fyvy-yn galla gwneud bon- eddigioa a Solomoniaidmewn ymddang- osiad a gogonjant o dylodion gwaelion, ond bydd thaid iddyLt ddis u moes- gyfarchiadau a saemoniau fyrdd, os &1m wneud eu hymddangosiad yn mhlith en brodyr ui ddasol, a dj fod oddiyno heb lwyth ts/n o wawd a dirmyg-yn galiu gwneua Mri. ac YswaiES, o g< its bymtheg oed, a dynion golygus o epaod, dim ond iddyiit ofalu am en cynffonau., Cttinpas Shon. Ond beth pe caem enghraitft fod ganddynt ryw fa\nt o syl- f ibin idd eu hymffrost.' Y; G.Yde.c parcdrwydd mwyaf Beto. Yr oedd llauc gwadgcch, golvgus, tua phymtheg oed, a adw->enid wrtn jr enw Jac Sincen Sson o'r Honlliti, (sef mab Jetkin Dav.es, Henllan, Betws), yn dychwelyd adref p'ydnawo dydd Gwene< or ysgol, fel llanciau ereill, a thyna'r enw oedd arno, sof Jsic, ac ychydig a'i hadwaenai pe y galwesid John arno. Fodd bynag, cafodd y teiliwr orders i wneud dyn o hono, ac felly y ba; aeth yn ei ddiwyg wisg tua'r ysgol Sul, pryd- nawn y Sabb^ta canlynol fel arfer, ond pwy feddyliech ddaeth yn mlaen i siglo ilaw a'r llanc, a'i gydnabod, nid yn unig yn ddyn, eithr yn Feistr Davies, neb lhi na'r gethwr ei hunan os m/nweh. Gwelwch eu bod wedi troi Jao yn Fe str Davies dim -ond o ddydd Gwener i'r Sabboth, a gwae'r neb a alwai Jao mwy arno wedi i'r gethwr ei gydnabod yn Feistr Davies. Eto, darfuiddyntddilladn Epa, ac aeth yr hen fellow i fewn i dy Pegy Shon Elis, LIa- giwo, yn absenol- deb Shon cofier. Darfu i Pegy ei wahodd yn mlaen tua'r tan, tc ufyddhaodd; ond Lid yn hir y bu Pegy cyn crodu mai Ffrancwr ydoedd, oblegyd nid oodd yn deall Cymraeg na Saesonaeg, ond nis gailasai ei natur gymwynasgar lain-a gosod y teakettle ar y tan, a dechreuhogi ar y cig eidion, ar yr hwn y siglodd y boneddwr dye thr ei gynffon, a'r can- lyniud fa i Pegy ei adwaen a'i yru dros y trotawy a choes y brush os mynwch. Rhaid i JSpiod ofalu am eu cynffonau os am gael crtesaw boneddigion.' Dyna, dynalawn ddigon, canys gwn y gall gwniadyddesan ymffirostio lawn oymaint yn y cyfeiriad yna, cs nad mwy; 1 0 d llunier i gall hauer gair, ao i haoercall air a haner.' I Yr wyf yn eich deall yn bur dda belluch Beto. Ymffrofet y cocos yeg. ib- lyddol. Dyma fod<u a thestyn i ym- fEroatio yndao ond a dweyd y gwir yn ago ed, mi fum bron a gosod ymff oat y BctShi-Razouks o'u blaen, ond c edwyf mai yn sydd iawn, oblegyd maent ar y blaen mewn llawer o ystyriaethau. Yn awr rhaid bjd dipyn yn gynil yn fy meiddgarweh hwn, y mae yma fater sob i'r p3n. Pethpoenus ao an? yoddefol gan- ddynt f>dd cij wed a gweled am eu hym- fftost hwy, a bydd g iw mawr am quills gwyddau i ysgriblo, a rags i WL>eud papyrau,Ac., ab dd yn ofnadwy o boeth ar olwynion y llythyrgerbydau a bech- gyn y swyddbøu, a gall Mn, Gol. y DARUN fentro gyflogi tua dau ddwsin o grits y lie i gyneu tanau papyrau, neu ni fydd yna ie i droi ga; ddynt.' Ai oswelt fynyd fy nhadcu i mi gael rhigymu iddytit.' "Eto ar ffrwst at eu hymffrost-oyfiawn Yw 0 fio ru mawrfost; Mal itjff int y lloffait rwst, Lii»u'r enili iol llu r liab", st." Yn wir i ti Siencya bydd rhaid anfon dy rigwm at y pwyllgor brogayddol i'w ddada soidi, oblegyd tiis gallaf fi wnead dim ag ef.' Cant croesaw i chwi fy nhadcu, ac anfouweh hwn iddynt yn anhreg am eu camp' *• Brogaod y bragddiod—a'r breci Weu briga f D oarod I byJrcHdd rh, dosdd eu rhod, Set uthraw ffoesydd athrod.' Wal, wel dyma hi, bydd rhaid dy an- fon yn o fuan at ryw fardd braint a defawd, i gael gweled pa un a'i pen bardd, prydydd, neu faledwr sydd arnat, yn aior y mae yoa un o honynt.' O.Y.—YmSrcsb y cocos ysgriblyddol. Y mae fy llith wedi myned yn faith y waith hon eto, felly ni wnaf ond dweyd en bod yn ymff ostio mewn pob math o dd chollion a chreulo; edd eu bod yn gillu, nid yn nuig dieneidio y corff, ond poeni'r cnawd hefyd. Yn hyn yn ddiau y rhagorant ar y bar bariaid Tyroaidd. Y maent yn anffaeledig gyda'r gelf o ysgriblo, ac mae trin a thrafod y sawl a fynont, at eu hewyllys(?) Pan yn fy hwyl ysgriblyddol, a dim ond wedi -dechreu ar y testyn clodus nchod, dyma Bili Bobman yn rnthro i fewn fel march porthianus, a'i anadl yn chwythu fel peiriant blast Ystylyfera, ao yn wir i chwi y mae o yn ystorawr doniol arsghyffredin. Byddwch wych a pharod er byn y nesaf. Hen bryd tynu pig. Maddeuwoh fy meithder y waith hon Mri. Gol. Yr eiddoch fel 80J fer mewn hwyl. SHON O'B CWM.
LLYTHYR 0 AWSTRALIA.
LLYTHYR 0 AWSTRALIA. Y llythyr canlynol a dderbyniwyd gan Mr. George Mitchell, o Caltamie, Adel- aide, Australia Ddeheuol:- Syr,—Ganwyd fi a magwyd fi yn Montacuta, Gwlad yr Haf (Somerset- shire). Mab ydwyf i James Hochey. Aethum i weithio yn iuuinc iawu, a hyny tua dwy fiJdir o'm cartref, i'w cerdded hwyr a boreu, i gadw yr adar oddiar y gwenith, am naw ceiniog yr wythnes. Wedi hyny cafais weithio yn gyson am dri swllt a chwecheiniog yr wythnos, wedi hyny am 5a. yr wythnos, a'r gyflog fwyaf a gefais oedd 10i. yr wythLos. Allan o hyny yr oedd yn an- h&wdd iawn i mi gael bwyd a dillad, felly ymadewais a Lloegr jn y flwJ d yn 1866. Yr ail ddydd wedi i mi dirio yn Ade- laide cefais waith, a d;vchreu*is am y tri mis cyntaf am 15s. yr wythnje, yn nghyd a llety, ymbo tb, a golchi; y t i mis nesaf cefais 25s. yr wyttlncs, yn nghyda llety, ymborth, golchi, a chy- weiri a chefais ddigon o mutton chop, beef steaks, wyau, ymenyn, pork pies, tarts, a bufen. Yr oeddwn yn meddwi y pryd hyn fy mod yn frenin bach. Mi gefais yr oil o'r pethau hyn am fy Hafur, ac nid oeddwn yn gweitiiio mor galed ac yr arterwn gartref, lie ni cha^swn ar- ch waeth a y fata ymborth heb son am gael y fath nM. Wedi hyny aethum i weithia piecework, ac ar rai wythnosau yr oeddwn yn enill tna 3p., a digon o waith bob ameer, a'r meistri yn fy y m- ofyn so yn cynyg unrhyw dal i mi os awn atynt. Yn y flwyddyn gyrtaf Y8- toriais 40p.; yr ail, SOp, y nesaf, 60p.; yn nesaf wed'yn, 60p.; a'r nesaf, 70p Wedi hyny prynais 312 erw o dir, a chedwais ef am ddwy flynedd, ac yna gwerthais of. Wedi hyny prynais 640 erw o dir rhagorol dda,—gystal a'r tir goreu a fedd Lloegr, ac y mae hwn yn eiddo fy hun. Y mae gonyf y flwyddyn hon 400 erw o wenith, ac yr wyf yn cyfrif y daw a 2,000p. i mi. Mae stock fy fferm yn oynwya a ganlyn:—18 o ge- ffylau a'u hoffar, 2 wagen, 3 dwbl-gwys aradr, ao un seDgl, 8 oged, aoun trolyn, un rhsca oeffyl, un peiriatt at d ri gwair, un peiriant glanhau, dau o beir- iaiau medi, ao offer o bob m^th, 60 o foch, 100 o'r creaduriaid plufiog, megys gwyddau, hwyaid, ieir, Ac 20 o war- theg, a che. byd i farohogaeth ynddo, a digon o bobpeth with law at fy ngwas- anaet1. Yr wyf yn metnu deall beth mae lla- farwyr tlodion Lloegr yn ei feddwl gyda'u gwragedd a'u plant mewa carp- iau, ao yn haner newynuyna, nan y mae digon o waith ya Australia, lie mae byw- oliaeth dda. Pe douai niferi o honynt drosodd yma gwnelent yn dda, a byddui yn well i'r rhai fyddai ar o 1 yna. Yr eiddocb, yn gywir, WILLIAM He CKEY.
TREFORIS.
TREFORIS. Y mae rhyw le rhyfedd tua chymyd- ogaeth Tieforis y dyddiau hyn beth bynag. Os bydd i chwi a-ios am ) chydig wrth siop .u y llyfrwerthwyr ar n08 Fercher, cewch weied y grocer, y draper, y crydd, a'rcobler,teilwri id, s^dle i«id, seiri, maswniaid, &c.,—pawb am y DAK- IAN; a dym a ryw fachgen t *1, gwrid goch, o'r wlad yn dyfod yn mllleD, ac yn go- fyn, Pwy newydd sydd heno, feohgyn ? Pwy sydd ar y maes yr wyth os hon, Netti neu Dai ? O y mae dau vr wythnos h n, moddai ywun; y mae Netti wadi cael partner splendid o'r di- wedd, gall hebgor Dai yn nuble yu dwr. Bachgen i bwrpas, ac yn un o hcnoch o'i febyd. Y mae yr hen druck yn sicr o fod yn ei chael hi i'r dim yn awr; O! ydytf, mae y J arfodedigaeth wedi ei obymeryd yn mawd ei thi oed, ac y mae yn ei dringo i fyny fel Oicaion Jon irh. Bydd yn gelain yn y man, a lie byddo celain yno yr ymgasgl yr e yroa. Fwrdd a ti, yr he druck felldigedig. Byddai yn ffitiach dy gyljmu wrth gyn- ffon yr aweloD, a'th chwythu i ebargof- iant tx agwyddol. B'le cefaist ti, Netti, afael yn yr hen Jew ? Ear rings ar yr hen gownt, ai ie ? Buasai yn well i'r hen lady gael Ring Dai a'i gosod yn y naill glust, a waletyr Hen Dramp (os gall ef ei hebgor) yn y llall, a'r hen haulier o'r tu ol iddi hi i gario ei chynffon, a'r holl bobl,—Indd- ewon a cbenedloeid, du a gwyn, oaeth a rhydd, i floeddio o'i blaen, Fel hyn y gwneir a'r wraig y mae Dai ynohwenyob ei hanrhydeddu: ar ddydd cynhebrwDg y truck y bydd hyr i ti.' Beth am y doctor P Diau y dylai fod ar Dwyn-y-ladies gyda'i gymdeithion. Y mae yn eith jf bachgen am wegen beth bynag, ac os bydd i'r Llwynog ei gyflogi gallbfcd yn sior y bydd i'r eis- teddfod droi allan yn llwyddiant per- C.ith o beitbynas i'r nelera. Cai di, Netti, wybod beth yw y rheswm nad ydyr-t i mewn yn y Ring, a'r bacbgen a lyncodd y poker yn y capel hefyd, y mae yma gyfeillach fach sly a chleog iawn. Gwylia di ar y rhai hyn Netti. DAI O'R BING.
BODDIAD WM. HOPKINS.
BODDIAD WM. HOPKINS. Yn yr hanes a roddir am foddiad y oyfaill W. Hopkins, yr ydym yn cael fod y mor yn gryf iawn ar y pryd. Yr aw- grsm cyntaf a gafwyd ei bod yn galed arno oedd ei waith yn taflu ei fraioh mewn dull anghelfydd, a gwraith Wat- kin Las-is, nofiadwr celfydd, bob brys i fyned tuag ato, gan ddiosg ei ddillad ar ei ffordd tua'r mor. Yr oedd dyn arall, o'r enw James Allen, wedi gweled fod Hopk B3 mewn c fyngder, ac wedi oy. ohwya tuag ato. Yn fuan gwelodd Le- wÏ3 fod Allen ei hun yn methu, a oby- nghorodd ef i wneud am y lan. Erbyn hyn yr oedd William Lewis, brawd Wat- kin, yn y dwfr ar eu holau. Dygwyd ailiva gwea befyd er cynorthwyo, or,d gwelwyd ar unwaith Dad allai y eweb sefyll yn y fath for, a chafwyd cryn dra. fferth i achub Allen a'i ddwyn i dir. Wedi cyrhaedd Hopkin, cydiodd Wutkin ycddo, ac mewn oddeutu tair mynyd yr oedd y br 1 wd arall ar yr ochr arall iddo Oeisiasant gadw Hopkits nwch y dwfr, ond yr oedd y tonau yn golchi drostynt yn barhaus. Penderfynwyd fod William i fyned i'r lan i geisio am gweh, a phar- haodd Watkin i gydio gafael yn Hop- kins, gan geis o ei lusgo tua'r lan. Pa fodd bynag yr oadd y mor yn J'hy gryf, a chariwyd y ddau yn ol ewyllys y ton- au. Yr oedd Uuoedd erbyn hyn ar y traeth, ac ofnent fod Watkin ei huu mewn enbydiwydd am -ei einioes. Ar Lyay safodd Watkin yn y dwfr, gan godi corff Hopkins hefyd uwchlaw y tonau, pryd y derbyniodd gymeradwy- aeth y dorf. Yr oedd meddygon ar y lan yn barod, a phobpeth oedd yn angen- rheidiol er ceis:o ei adferu, ond bu y cwbl yn ofer, ao oddeutu haner awr wedi chwech hebryngwyd y corff i'w hen lety yn Custom House street. Gwnaed tan- ysgrifiadau er tala am arch so anfon y o)rff i Mountain Ash; ac y mae yn dda genym ddeall fod tanysgrifiadau yn cael eu gwnoud er cyduab d Watkin Lewis a'i frawd am eu gwroldeb yn yr ymgais i achub bywyd ein cyfaill Hopkins.
„ ,Y TRENGHOLIAD.
„ Y TRENGHOLIAD. Ar y treugholiad dywedodd James Allen ei fod wedi siarad a'r tranoedig cyn iddo fyned i'r dwfr; iddo ei glywed pan yn y dwfr yn gwaeddi allan Wat kin anwyl;' iddo yr adeg hono ddeall ei fod mewn enbydrwydd, ac iddo ruthro ,j d^fr heb doios? hacer ei ddillad er ceisio ei gynojtliwjo; iddo glywed Wat- kin Lewis ya gwaeddi arno am gy- meryd calon, y dygai efe ef ailan yn ddiargol. Watkin Lewis a ddywedodd iddo gy- me yd gafael yn Hopkins yn an oohr a'i f awd yn yr ochr arail, ond ei fod yn gweled ei fod yn boddi, ao yn cymeryd I mown lawer iawn o ddwfr. Fod Allen ar yr ochr arall iddo, a'i fod yn ofni y cymerasai yntau afael ynddo. I Allen ei gyfarch a ffAiwel,' gan ychwanegu na welai ef bytL mwy; ac iddo ef roddi ychydig wthiadau idoo tua'r laD, ac i'r cwch ei g-rneryd i fyny, a thrwy hyny ei achub. Et fud ef a'i f awd dan y dwfr fwy rag y bu Hopkins. Ei fod wadi gafael yn y corff wedi iddo foddi am ugain mynyd, a'i fod wedi bod yn y dwfr o gwbl am dri-chwarter-awr.
EI ANGLADD.
EI ANGLADD. Dydd Gwene" hebryngwnd gweddill- ion marwol y datgAnwr swynol i dy ei hir gaitref, yn mynwent Egl wys heaafol LUr f abon. Yr oedd yn bresenol amryw o feibioo yr awen,-llawer wedi dyfod o gryn bellder i dala y gymwynas olaf i gyftill didwyll, sc yn eu plith y Parohn. Llewelyns a Phillips, Mountain Ash; Proff Fairy, Aberystwyth Mr. D. Jen- kits, Trecastell; MIsses Hattie DavIes ac Annie Williams; Mr. JR. O. Jenkins, Llanelli; Caradog, Eos Morlais, Eos Dar, Eos Hefio, Gwilym CynoD, Gwyn- alaw, Gwalch Alaw, Iorwerth Goch, Goronwy Ddn, I an Iago, J. Lake, P. Phillips, a llnaws ereill. Wedi terfynu y gwasanaeth yn yr Eglwys ao wrth y bedd, canwyd yr Hen Ganfed ar y geir- it.u, 4Pam carai'r byd,' &o Yr oedd pawb yn LolL dagrau yn hidl ar ol y cyfaill didwyll a'r dadganwr awynol Hopkins. Y nexoedd a fyddo yn dda. ionus wrth ei dad oedranus a'i berthyn- aaau oil yn eu gofid.
>11111 "Y W ALET."
> 11 "Y W ALET." Mri. Go!—Yn eich rhifyn diweddaf ymddacgosodd yegrif o dan y panawd Llith y T: frmp," gan rywun. Cofied y darllenydd mai nid yr un ydym, gan fy mod i yn dra awyddus i chwaieu pel fy hun ar droion, ao nad wyf yn ystyried ymarferiad corfforol gyda'r bel yn un drwg o gwbl, oed yn ddaioni mawr ar brydiau; ac nid yw'r syniad gwahanol a goleddir am chwareu pel ynddo ei bun, ond index o ryw hen Phariseaeth gul a rhagfamllyd. Y mae campau ein hyDafiaid ni yn ddigon hyebys, aV Groe^iaid hefyd. Yr oedd campau yr olaf mor gyhosddus yn nyddiau yr Apostolion fel y sjwniethant lawer o'u hymadvoddiori taraw adol, ao o'u cydmiriaethau addyegadol oddiwrth y chwareuon hyny. Mae haneswyr, ar- eithwyr, a beirdd, yn cyfeirio yn dra mynych atyrt, p.c yn sylfa^tu eu cyd- mariaethau prydferth arnynt, a chredwn am fod Gair Duw yn benthyen. ei gyd- mariaethau godidocaf oddiwrth ymar- feriadau corttorol' y Groegiaid, fod hyn yn ddigon i gyfi*wnhan ein ges diad ninau, fod chwareu campau didwed yn gyfrwng i'n natur i amlygu ei hoenns- der, a bod hoenusder yn dwyn m wynhad a phleser. 0 hyn allan y penawd uchod fydd i'n bysgnfau peidied y Tr&inp,' a'i fab- wysiadu os gwel yn dda, ond o ran hyny nid yw yn fawr o bwys. Tytwyd fy sylw yn i eillcuol iawn yr wythnos ddiweddaf at y tro galarus ddy- gwyddodd i'D cyfaill alwyl WILLIAM HcPKINS, MOUNTAIN ASH, drwy foddi ar draethell Aberystwyth, Mae yn debyg fod ein cyfaill ienanc yn un o'r rhai mwyaf addawol fel dadganwr a feddai Deheudir Cym-u. Rh j fedd y bylcbau mae angeu wedi eu tori yn rhengoedd y canu yn Mountain A«h yn ddiweddar. Ychydig bach o flynyedau yn ol, pan oedd William Hopku yn canu alto yn nghor Caegarw, dan srweiniad E ,s Hefio, ao ysgrifenydd hyn o licell- .u yn cann tenor ynddo, daeth newydd b uddgiwyfus i glustiau y cor y pryd hwnw, yn ddiBymwth; f-m ddamwain angeuol Jno. Hopkic (Eos B. yr cerddyn), cefnder W. HopkiD, ein cyfaill ymad&w- edig. Collwya y pryd hwnw un o gowri y gerdd, ao uu a brofodd ei huu yn idarllenwr cerddoriaeth o'r radd fLenaf abu o was mae th dhfawr i ganiadaeth cor Caegarw, ac i'r ardal. Hyrddiwyd Eos Brynoerddjn—da o'r byd I'r bedd ar amrantyn Ei enw a'i glod yn ein glyn, Byw ddaliant heb ei ddilyn. I Dyma newydd brudd anerfynicl eto am farwolaeth William, ie, am farwolaethy dyn ieuanc mwyaf set chua, mwyaf di- rodres, a'r mwyaf tawdd ei drin a fuom yn ei gyfeillach erioed, yn llawn o natur dda. Lawer gwaith y buom gyda'n gilydd yn Dgbyf&rfodydd lleDydt101 a gynelid yn Mountain Ash a'r cylchoedd, ao os dygwyddai i William golli y wobr ar ddadganu rhyw Bolo, anfynych y ceid yr ysbryd anfoddog yn ei feddianu, pa un sydd fel gwahanglwyf po>nus YJ dilyn rhai o blant y gan. Gresyn iddo syrthio i'r bedd cyn oyrhaedd meridian ei en- wogrwydd fel dadganw ie, cyn syl- weddoli dymuniadau da ei ardalwyr am dano, sef dymuno ei weled yn un o'r ser dysgieiraf yn wybren gerddorol ei wlad. Harddu yr hcew gerdd a'r g an—tahwnt • I holl gymjl siomiant; Mae Williaai'n chwyddo r m pliant, Mewn gwyn a'i delyn a'i dint. Yr eiddoch yn alarus, gyda chofion cynes at Eos Heftn, y cor, a r hen -yfeill- ion mynweso i gyd yn y Mour t. YR HRN DBAMr.
TBIOEDD PENYGR03.
TBIOEDD PENYGR03. Tri phwno y dyddiau yma Yw Rhyfel Twro a Rwsia, Ao e chyll ragrith Panygrog, A'r Llwynog yn Nghwm Rhondda. Tri pheth sy'n hysbys eto, Fod nn hen bwyswr gwallgo', Y trams yn hedfan dros fachine, Ac ambell un yn stopio. Tri drwg mown un 'rwy'n 'nabod, Y oetwydd ar fl .en tafod, Lladrata eiddo llawer un, A dilyn y menywod. Tri gwarth ddaw yn amlyoach, Gwobrwyo 'i hun mewn Cilfich, Encilio ymaith hag y gwir, A myn'd i le sydd waelach. Tri bodath dau wynebog, Y pwyswr bach cynffonog, Oraoh-gerddor o'r Powellaidd dras, A'r Judas fedd drwyn hebog. Tri phechod mawr yn Nghymru, Pregethwyr h(b gyf aca, A rhai'n yn byw ar frasder byd O hyd, a cbyfoethogi. VX O'K LLB;
GLOFA Y DARE OCEAN, CWM RHONDDA.'
GLOFA Y DARE OCEAN, CWM RHONDDA. Dymunem hysbysu pawb y pe-thyn iddynt wybod, ein bod ni, y thai y mae ein henwau isod, wedi cael ei hethol gan bwyllgor y gwaith i archwilio y lofa uchod. Dechreuasom ar ein gwaith y tto hwn ar yr 28ain o Awst, yn nofchartk 3 ohn Evans, yn No. 2: tottihiasjm oddt
. MAE NHW YN DWEYD.
JjMwnud i rywla ar&ll, er ceisio setlo led case 'Shon Cnoc' a gwraig y **farnwr Tow.' P ilae nhw yn dweyd y gwna Shon r?0ci' unrhyw beth er cael pobl anrhyd- • 08 y gymyd< gaeth i'r tm level ag ef hun a'u gynffonwyr clecjddol. UN 0 HOXYNT.