Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
Y R HYFEL.
Y R HYFEL. Yr wythnos ddiweddaf mynegwyd aden dde y fyddin Rwsiaidd, ar lan Danube, wedi methu yn ei hymosod- ar fyddin Osman Pacha, yn Plevna. ^?rphenaf y 30ain, wedi i'r ddwy P^irdderbyn adgyfnerthion, adnewydd- yr ymosodiad, yr hwn eto a drodd •5, fethiant, ac a derlynodd gydag ^ithian llawer mwy dinystriol na'r fyddin Rwsiaidd. Bernirfod colled y fcro hwn yn oddeutu d^jg v.*l o wyr. Gwnaeth y swyddogicfn ^siaidd gamsyniad dirfawr partjwjd ^th a sefyllfa'r gelyn, a ehaJWd P'aed eu gwroniaid dalu'r ddirwy. 'Fel jdywedai boneddwr oedd yn llygad- jtyst o'r ymdrechfa, a'r hwn eeddmewjQ fan teisiol i farnu teilyngdoid byddinoedd, fel arfe^ ym- ^<3odd y Tyrciaid yn dda y tu ol i'w j ^ddiffynfeydd ondyroedd gwtjban- dirfawr rhwng sefyllfad&ad y fyddin. Rhifai y Tyrciaidoodeii- k^aner can mil, ac ymladdent ar saf- jj^dd uchel, y tu of i'r gwrthglodd- J}> y rhai a'u cysgodent rhag tan y ymosodol, tra na rifai y Rwsiaid e*af dros 35,000, ac ni jeddent y Neiaf ar yr iseldir ,nac ar y Y^ati a ddringant yn ertyaycafod- dinystriol a ehwyrnellid tfcfigStyrit "flegrfeydd y gelyn. Ond er cael "'ympo wrth y canoedd, er bod yn JYddns nad oedd eu huchafiaid wedi amgyftred nerth y gelyn, ac nad Yn ddichonadwy iddynt lwyddo- jptybod y ffeithiau pwysig a digalon Il, Yn mlaen yr aent fel gwroniaid i aogeu, yn hytrach na gwrthod ^^han i'w blaenoriaid. Ofnadwy yr olygfa ar y rhesi hirion o feirw- > *chlwyfedigion a ddynodent deithi jk^leni a'r tanbeleni o gyflegrfeydd y J0(jClaid drwy en rhengoedd. Gyda 1,11 rhes yn cael ei chwympo, neid- i^rei]l i'w ne gyda chyffelyb ganlyn- "W? dinystriol dro ar ol tro. Ym- C^ai y Rwsiaid, y bechgyn dewr- !{La chyhyrog am ddyfod o hyd i'r C?id a barhaent i danio arnynt, ac C^Qeeent y tn ol i'w hamddiffynfeydd ac am gael cyfnewid y magnel 3^ bidog er dial gwaed eu cymdeith- orweddent yn bentyrau o'u ham- H Weithiau Uwyddai cwmni Wj*11 o honynt i gyrhaedd pen y ihuthrent i ganol y fyddin Dyrc- \C ac y^^sddent fel demoniaid nes *yr difodid gan allu lluosocach y gwnend ymosodiad ar ol V^ad, llwyddodd rhai o'r adranau Jgedig i yru y Tyrciaid o'u ham- gyDtaf- Arweinid hwy i ben ^an un 0 filwriaid adran y32ain. \ri lodd ei geffyJ, ond neidiodd ymil- T dewr ar ei draed mewn eiliad, ac e* filw?r y11 m^aen gan chwif- ^fi.§leddyf am ychydig gamrau yn ne8 7 syrthiodd yntau, wedi ergyd marwol. Rhuthrodd ei mlaen gyda ffyrnigrwydd i W by^yd eu harweinydd: bloedd- ^vii? ent> ac oernadent, tra y gyrent ^§au drwy galonau y Tyrciaid, y rhuthrent megys avalanche Fel ton ar ol toD, gyrai y mil- ^ag eu blaen dros ben an y meirw- clwyfediffion, y rbai a fethrid l"aed. Wedi eymeryd meddiant y* 1^diffynfa gyntaf, ymosodasant ar e'tn yr un 0^ygfa ddychryn- aJj",a rhuadau syfrdanol y magnel- yc^ar°l 7 rhygnddrylliau, ban- WinUCjel ac udiadau digofus y il^ri0lOedc,» tinciadau yr arfau di- a jW' ac ocheneidiau truenus y 0j ^gion yn un gymysgfa ofnadwy. >*Ol ft'1 ^^dianu, gyrwyd y Rwsiaid J ain(^diffynfa hon, yr ychydig alla°g i encilio o honynt. 11 b n ^an ^U(ided ac o flaen gallu llnosocach y Tyrciaid, y f > ■ rhai oeddynt yn parhau i dderbyn ad- gyfnerthion, tra yr oedd defnyddiau y Rwsiaid wedi darfod. Ae O! y swn calonrwygol a glywid o faes yr ym. drechfa wedi terfynn y frwydr. Megys ellyllon flFyrnig ymoeodai y Bashi- Bazouks ar y Rwsiaid clwyfedig a or- weddent ar y maiBS, gan ei cigyddio yn y modd mwyaf dychrynllyd. Fel y llefai ac yr ymbiliai y trneiiiiaid anffor- tunus am drfigaredd, ac am arbediad eu bywydau, tra yn caei eti darnio aelod ar ol aelod gan y gethem nffernol. Gyrent ar ol ereill oeddynt yn yinlusgo o'r maes, er wedi eu clwyfo yn drwm, y rhai eto a syrthifent i'r un dynged ofn- ad wv, a hytiy yn ngolwg -etc o fewp clyw i'w cynideithion enfciliedig. cly,W i z Wedi eu Uwyr orchfygu; eneiliOOd j gweddill!o'r fyddin Rwsiaidd yn yr an- rbefu, y dyryaweh, a'r cyffro mwyaf yn ol i Sistova. Gall y Tyrciaid ymffrosfc- io eu bod wedi enill buddugoliaeth, an# nis- gallant ddweyd en bed wedi oi henill ar faes agored, nac ar hifer cyf- artal o filwyr. Ymladdent yn dda y tu ol i'w hamddiffynfeydd; ond nis gallant gymharu eu gwroldeb a byddin lai y Rwsiaid, yn yrymdrechfawaedlydhon, gwroldeb a dewrder nas gall unrhyw fyddin arddangos ei well. 1. JMLae y golled hon, yn nghyda chreu- londerauy BaaM-Bazou^ wedyi «ajot llid y swyddogion Rwsiaidd, y rhai sydd yn benderfynol o orchfygu byddin Osman Pasha, a hysbysir eu bod yn gwneud pob darpariaeth a ellir er sicrhan buddugoliaeth drwyadl y tro nesaf. Y mae holl reilffyrdd Roumania yn bollol dan lywodraeth y Rwsiaid yn bresenol, a bysbysir fod cant a haner o filoedd o honynt eisioes ar eu taith i adgyfherthu y fyddin yn Bulgaria, ac fod y Czar wedi arwyddo gwys i alw allan yr oil o'r Imperial Guards, yn nghydag amryw adranau ereill, yr hyn a ddengys fod yr ymherawdwr yn ben- derfynol o fynu buddugoliaeth, ac i roddi rhyddhad i'r Cristionogion oddi dan iau orthrymus y Twrc. Hysbysir iod yr alwad wedi cael ei derbyn gyda banllefau o gymeradwyaeth yn St. Petersburg. Hon yn Plevna yw yr nnig frwydr o bwys sydd wedi ei hymladd yn ddiweddar. Dywedir fod y Rws- iaid wedi derbyn adgyfnerthiad o gan' mil o wyr yn Asia, ac y gellir dysgwyl clywed am symudiadau pwysig o'r cyfeiriad hwnw yn fuan. Parha y Montencgiiaid i danbelenn caerfa Nicksic, end y maent wedi methu ei chymeryd hyd yn hyn. Y mae'r Tyrciaid a'u holl allu yn ceisio paentio darlnn mawr o greulon- derau y Rwsiaid,—un teilwng i'w osoi wrth ochr darlun du Batak; ond meth- ant gael gan y byd i gredu eu tystiol- aethau tywyllodrus. En prif amcan yw cyffroi teimlad Ewrop, ac yn neill- duol y wlad hon, yn erbyn y Rwsiaid. Dywed Syr Arthur Kemball, cynrych- iolydd milwrol y wlad hon yn mhen- cadlys y fyddin Dyrcaidd yn Asia, ei fod ef, ar ol gwneud ymchwiliad, wedi methu canfod yr argraff lleiaf&'rcreu- I londerau y dywedir fody, Rwsiaid wedi ea cyflawni yno. Dywed goheb- ydd y Times eto, yr hwn uas gellir dweyd ei fod yn bleidiol i'r naiBl ochr yn Ewrop, a hyny yn wholesale, ac foa yn llawn bryd i'r llywodraeth hon, er mwyn dynoliaeth, i dderchafu ei llais yn ddigon uchel i'r llywodraeth Dyrc- aidd i'w chlywed. A dyna dystiolaeth gobebydd y Standard eto, prif organ y blaid Doriaidd, wrth gyfeirio at reulonderau y Ty-reisia ger y Shipka Pass, ar y Bakan, dywedai fod y Rws- iaid a gwympasant yn feirw yn y frwydr wedi cael llonydd, ond fod penan yr oil o'r clwyfedigion wedi eu tori ymaith a'u taflu yn bentyrau, ac fod argraff rhai wedi dyoddef poenau arteithiol arnynt. Wrth edrych i'w geneuan duon carifyddai fod en tafodau oil wedi eu tori allan. Dyma yr ellyll- on ag y myn rhai personau annynol yn y wlad hon ddadleu o'u plaid, a cheisio gpnyni fyned i ryfel yn erbyn Rwsia er amddiffyn y Twrc barbaraidd.
Y CYNAUAF A'R CNYDAU.
Y CYNAUAF A'R CNYDAU. Da genym ddeall fod cynauaf y gwenith wedi ei ddechren tnewn rhai lleoedd, a bod yr adroddiadau am y cnydau yn gyffiredinol yn hytrach yn well nag yr oeddynt dair wythnos yn 01: Nid oes dim yn awr ond tywydd anffafriol a all ddinystrio ein gobeith- ion am gynauaf da—cryn lawer gwell na'r llynedd mewn cnydau. Y mae marchnad y gwenith wedi bod yn araf iawn am yr wythnos a aeth heibio, ac wedi gostwng mewn canlyniad o leiaf swllt y chwarter yn ei bris. «
CWM CLYDACH, RHONDDA.
CWM CLYDACH, RHONDDA. J^oreu dydd Sadwra diweddaf, cyf- arfyddodd glowr o'r enw Thomas Da- vies a'i ddiwedd yn dra disymwth, tra wrth ei waith yn nglofa Cwm Clydach, trwy i ddarn o lo syrthio arno. Ni weidiwyd ef mor enbyd fel na fa byw dros haner awr wedi-eyfarfod a'r ddam- wain. Symudodd i Gwm Clydach ryw fiwyddyn yn ol o Trecynon, Aberdar. Gadawodd wraig a phump o blant i alaru ar ei oL-H. —
EISTEDDFOD LLANDYSUL.
EISTEDDFOD LLANDYSUL. Cynaliwyd yr eisteddfod hon ddydd Mercher diweddaf. Beirniad y dad- ganu, Owain Alaw; y farddoaiaeth, loan Ounllo, Rhydlewis; yr adrodd- iadau, y Parch. B. Thomas, NarbertK Cymerwyd y gadair lywyddol yn nghyfarfod y boreu gan Mr. T. E. Lloyd, A.S., yr hwn a roddodd anerch- iad rhagorol i agor y gwaith. Y cor plant a enillodd y wobr am ganu A hyn fydd yn nefoedd i mi," oedd y cor a arweinid gan Mr. James Jones. Y llinellaa barddonol ar ol y diweddar Barch. T. Lloyd, M.A., Gilfachwen, gwobr £,5, a enillwyd gan Mr. W. Evans, Ysgolfeistr, Llandysul. Cymerwyd y gadair lywyddol yn y prydnawn gan Mr. D. Davies, A.S., gan yr hwn y cafwyd anerchiad brwd- frydig. Y wobr o X25 am ddatganu Yr Awel Fwyn," a enillwyd gan gor Bargoed Teifi. Y wobr o bum gini am y bryddest goffadwriaethol oreu i'r diweddar Mr. Thomas Jones, meddyg, Llandysul, a ranwyd rhwng Mr. W. Evans, Llandysul, a Daron Jones. Y yn llwyddiant. e
Y GOLOF*AMERICANAIDD.
Y GOLOF*AMERICANAIDD. DAM^MN ECHEYDUS. BitooKFiELD^phio, (xorph. 13eg.— jike y lie hwn mewn,Jfcar dwys oher- ,^rdd damwain ddi!fito^ a gymerodd Je yma ar yr 1 leg cyfisol, drwy yr hon Iy collodd -saith o lowyr eu bywydau, ac y niweidiwyd ereill. Y ffeithiau sydd fel y oanlyn :—Yr oedd y Brook field Coal Co. wedi agor twnel tua milldir o hyd, o dan y mynydd, i ddy- fod a'r glo allan o'u gwaith, yr hwn hefyd a orphenesid yn ddi-anffawd. Bu mnlod ^n llu&go y cars ar hyd-ddo am beth amser, ond gall ^fbd tyntt y cars gwelgion i mewn yn waith rhy drwm iddynt, defnyddiwyd locomotive bychan i'r perwyl. Dechreuwyd gweithio hwn gyda glo meddal y gwaith; ond achosid gormod o fwg, ac felly rhoddwyd prawf ar charcoal, yr hwn drachefn a brofodd yn rhy wan i godi ager. Yna defnyddiwyd glo careg, gyda llwyddisnt, fel y tybid; ond ni chafwyd prawf teg hyd y dydd anffodus a enwyd. Wedi gwneud tri thrip, a phan yn myned i fewn y pedwerydd tro, tua chanol dydd, gorchfygwyd y rhai a reolent y peiriant gan y mwg o'r glo caled, nes peri iddynt syrthio i'r llawr yn ddideimlad; ond llwyddodd y peir- ianydd i fyned i enau y pwll a gwaeddi am gymorth, Yr oedd drws y twnel tua dwy ran o dair o'r pellder o'r fy- nedfa, a chan fod y dryswr wedi myned adref, aeth John Jones, y boss, at y drws, ond cwympodd yn ebrwydd trwy effaith yr awyr anmhur. Yr oedd yn hollol farw pan y cafwyd ef. Felly y goruchwyliwr oedd y cyntaf a aeth yn aberth i'r elfen ddinystrio], gan adael gwraig a naw o blant i alara ar ei ol. Wedi elywed am y newydd, rhuthrodd llawer i mewn oddi allan i geisio schub eu cyd ddynion, ond yn yr ymirech mygodd bachgen ieuauc 17eg oe J, o'r enw Miles Davies, a Robert Williams, gwr priod a saith o blant. Yr oedd y tri uchod o Brookfield. Yr oedd y gwaith yn rhydd oddiwrth sulphur, a thrwy fod lie i fyned allan drwy yr hen slope, er i amryw o ddynion y gwaith gwympo wrth fyned i edrych am y naill a'r Hall, diangasant oil ond y tri a nodwyd. Aeth y newydd fel mellten i'I gweith- feydd amgylchynol, a rhnthr$di saith i mewn o'r Cleveland Shafft, o'r rhai ni ddatth ond pump allan )n fyw. Mygodd David Jenkius (Dai'r Blocks) a Richard Jones i farwolaeth, gan adael gwragedd mewn gofid ar eu hoi. Wedi hyny, aeth pedwar o waith Woods i fewn, o'r rhai y bu dan farw, sef John Bater a John Young, Saeson o genedl, yn gwneud infer y lladded- igion yn saith, Ar lawer o gyfrifon, y mae yn syndod fcd llawer mwy heb gael eu Uadd. Y mae y rhai & achub- wyd, megys o sain angau, yn gwella yn foddhaol; ond Duw yn unig a wyr beth a ddaw o'r gweddwon o'r amddif- aid tlodion. Nid oes neb a all ddychy- mygu v teimladau brwdfrydig sydd yn Brookfield a'r cylchoedd mewn canlyn- iad i'r ddamwain.
MAS5ACH0L.
MAS5ACH0L. Rhyw haner gweithio yw hi yn Oii- phant, Pennsylvania, er's misoedd bell- ach, ac y mae yn gyfyng iawn ar lawer o'r gweithwyr ydynt yn ymddibynu ar en diwrnod gwaith-llawer yn methu cael digonedd o fara, yn enwedig lie y mae tenluoedd mawrion, a dim ond un yn enill. Y mae'r strike yn Mahanoy, Penn- sylvania, wedi terfynu yn ffafry meistri, a phawb o'r rhai a safasant wedi ail ddechreu gweithio ond yn Elm^^d Coiliery, perthynol i'r P. & R. Oca. Iron Co., yr hwn sydd dan „jr- yddol y Cwmni, am mai hw* ddaetb vddol y Cwmni, am mai hw* ddaeth allan gyntaf. Cydnabyddir yn gyff- redin gan y gweithwyr mai sy«nudiad byrbwyll oedd ar y cyntaf, ac y maent yn awr yn gorfoddyoddefygosp. Nid oes yma ond tri gwaith yn gweithio o ryw 14 neu 15 o honynt yn y gymyd- ogaeth; felly gwelir mai sefyllfa hynod dlawd y mae'r gweithwyr ynddi.
MARWOLIAETHAU.
MARWOLIAETHAU. Mehefin 16eg, 1877, yn Mahanoy, Pennsylvania. Mrs. Gwenllian Bowen, priod Mr. Thomas Bowen. Genedigol oedd o Trelyn, sir Fynwy, a merch i William a Catherine Phillips, o'r lie bwnw. Yn 1861 ymtmodd mewn prii odas a Mr. Thomas Bowen. Tr&j^n Nghymru bnont byw yn Trelyn, ac wedi dyfod i'r wlad hon bnont byw yn Audenried am beth amser, yna symud- as mt i Mahanoy. Mehefin 21ain, 1877, yn Jermyn, Pennsylvania, Jemimah, merch fab* wysedig i Jeremiah a Margaret Wil- liams, yn 13 mlwydd oed ydiwmod claddwyd hi, set, Mehefin 25aia, Merch ydoedd i John a Margaret Wil- liams, Ebbw Vale, Dehendir Cymra Bu farw ei mam pan oedd y lechaa yn ddwy flwydd oed, a phryd y cy- mrewyd hi i'w magu gan ei hewythr (Jeremiah). Mehefin 21siD. 1877,\n Faiimount yn agos i New Bethlehem, Pennsyl- vania, yn 71 mlwydd oed, Mr. Thomas Richards, o'r cholera morbus, *edi cystndd byr o 24 oriau. Yr oead yn y gwaith y 19ng o'r mis. Bu yn tori glo am yr ysbaid maith o 55 o fiwyddi. Ganwyd ef ar Graigyrallt, Pentyrch, Dehendir Cymru. Bu yn byw am dymhor yn Owmbach ac Ilirwain. O'r lie diweddaf ymfudodd ef a'r tenlq. Fr wlad hon yn 1848. Gorjohenaf 3ydd, 1877,. yn Jermyn, Pennsylvania, o'r dariodedigaetht, yn 30 mlwydd oed, Anne, anwyl bliod Mr. Thomas Griffiths. Yr oedd yr ym- adawedig yn ferch 1 Thomas a Mary Bengough, Cjls Arn^ger Llandeilo, De- hen oir Cymr., ond yn byw yn bresenol yn Abertawe. Priododd a Thomas Jenkins, o Mountain Ash, Ebrill, 186^, ac yn union ymadavssant amy lie hwn, lie yr arosodd hyd ei bedd,
. ACHOS JAMES THOMAS, TYr…
ACHOS JAMES THOMAS, TYr NKWYDD.. r Wedi dau dliwrrcd o braw^ yn Sesiwn Abertawe, v mae y rheithwyr wedi tair awr o gyrivstyriaeth,, wedi methu cydolygu, a Mr. Tnomas, mewn canlyniad, wedi Ü rwymo i ymddacgos yn Sesiwn nesaf Caerdydd os bydd galw arno.
.————-t-———— . CYFFREDINOL…
.————-t-———— CYFFREDINOL DlWEDDARAF Dydd Mercher yr wythnos ddiwedd- af, cyinerodd y pleidleisio le yn ethol- iad aelod seneddol dros Grimsby, lie yr oedd dau Ryddfrvdwr fiC un Ceidwad- wv yn sefyll. Y caulyniad oedd i Watkin, y Rhyddfrydwr gael ei ethol a hyny gyda u-iwyatrif o 384. Yn SesiwD Briste, ddydd Mercher yr wythnos ddiweddaf, deifrydwyd Scrip- ture reader, o'r enw Bloomfield, i bum mlynedd o garchariad penydiol, 8.DJ dwyllo pobl tlodion i insurio mewn cymdeithasau darbodol twyllodrns. Dywedir fod amgylchud o Asiatic cholera wedi cymeryd lie yn Byt6'. Green, pentref glotaol yn Durham. Dywed hysbysiad o New York, dyddiedig dydd Llun diweddaf, lod strike y glowyr yn swydd Luz-,rn yn parhau, a bod miiwyr rheclaidd yn cymeryd v gwirfoddolion. MewL u.j rfbysiad o Ottawa, dydd- iedig all 4 Liiun diweddat, dy wedir 0 Wedi fod t1 iS'mcoe, Ontario, wedi d > gan dan, a bod 17 o o' liad wedi colli en byw- ydau. Gwnaeth glowr, yn byw yn Tynow, ydd, liliondda, o'r enw Thomas Jones, tra yn dyoddef o'r pruddglwyf, gais i gyflawni hunanladdiad ddydd Sad-wrn diweddaf, trwy dori ei wddf ag ellyn. Nid oedd y gofyn am haiara yj marchnad Cleveland dydd Mawrth di- weddaf Dnd o'r braidd mor lywiog a'r wythnos ddiweddaf, eto, yr oedd ar- wyddion o adfywiad i'w gweled yn y fascach, a thon masnach os yr un yn codi. Credir y bydd y gwnenthuriad a'r gweithiaLt am y mis presenol yu lied gyfartaL