Tarian Y Gweithiwr

MR. GLADSTONE YN BIRMING- HAM. Y mae ffeithiau yn profi had yw llywodraeth y byd yn Haw y mwyafrif, mewn senedd-dai nac allan o honynt. Sicrheir buddugoliaethau yn hytrach trwy fedr, gwyliadwriaeth, penderfyn- iad, a dyfal barbad ychydig o bersonan yn hytrach na thrwy fwyafrif rhifydd- ol materol. Teimla trigolion y wlad hon fod Mr. Gladstone, trwy ei athrylith, hyawdledd, ei wyliadwriaeth fanwl, a'i ymroad diflino, wedi cadw Prydain Fawr allan o gysylltiad gwartbus a'r Twrc barbaraidd yn y rhyfel presenol. Yr oedd bobl dinas fawr Birmingham wedi penderfynu rhoddi cyfle i Mr. Gladstone brofi mai efe yw dyn yr eithafhod presenol yn y wlad hon. Dydd:lau, Mai 31, oedd dydd mawr ei fynediad tywysogaidd efi Birmingham. Yr oedd aysgwyliadau mawrion wedi bod am ei ddyfodiad, a pharotoadan mawrion wedi bod ar ei gyfer. Yr oedd holl drigolion y dref fawr wedi cael eu meddianu gan frwdfrydedd i weled a chlywed Mr. Gladstone. Wedi ciniaw dydd lau, yr oedd y tyrfaoedd yn ystrydoedd y dref, wrth y miloedd ar filoedd yn dyBgwyl am dano. Yr oedd banerau yn chwifio, ac offer- ynau cerdd yn seinio, fel pe buasai buddugoliaethwr mawr Rhufeiaig yn dytod. Yr oedd boneddigion a bon- eddigesau, yn dyrfaoedd, i'w gweled yn y ffenestri, yn gwynebu ar yr ystryd- oedd trwy ba rai yr oedd Mr. Glad- stone a'i osgordd i basio. Cymerodd y tyrfaoedd en safle yn yr ystrydoedd dair awr cyn yr amser y dysgwylid i Mr. Gladstone ddyfod i'r dref. Yr oedd haner diwrnod o wyl wedi cael ei gymeryd bron yn mhob gweithfa yn y dref. Awr cyn amser ei ddyfodiad ef, yr oedd y torfeydd wedi myned mot fawr fel yr oedd masnach wedi cael ei hatal yn hollol. Caniatawyd i oddeutn 500 o edmyg- wyr Mr. Gladstone fod i mewn yn yr orsaf i'w ddysgwyl i mewn. Daeth i mewn o Dudley Port, mewn special train,' oddeutu ugain mynyd wedi tri y prydnawn. Fel yr oedd yn dyfod i'r orsaf, cjfododd taranau o fanllefau molianus oddiwrth y tyrfaoedd. Yr oedd y croesaw a gafodd efe a Mrs. Gladstone, pan osodasant eu traed ar y platform yn gynhyrfus dros ben. Ymddangosai efe mewn iechyd a byw- iogrwydd ysbryd rhagorol. Gwenai ac ymostyngai yn ddiolchgar i'r doof am y croesaw fllachiedig a roddent iddo. Fel yr oedd y cerbyd yn mbu un yr oedd efe a Mrs. Gladstone yn symud trwy yr heol, yn nghanol y torfeydd, eicteddai Mr. Gladstone heb het. Yr oedd yr haul yn llewyrchu mewn gwenau cymeradwyol amo. Ymgyn- hyrfau y ceffylau yn anarferol yn y cerbydau o achos y bloeddiadau a'r curo dwylaw croesawus a roddai y tor- feydd i Mr. Gladstone. Fel hyn y bu petbau tra y bu y cerbyd yn myned ddwy filldir o ffordd. Elai y cerbyd yn mlaen ar hyd gulffordd rhwng tor- feydd o cbwarter miliwn o bobl, o dan amddiffyn haner can mil o wyliedydd- ion swyddogol. Yn Bingley Hall yr oedd Mr. Glad- stone yn myned i areithio. Yr oedd y y tyrfaoedd a feddent dooynau ar yr heol, yn agos i'r lie, oiiau cyn i'r neu- add garfl ei hagor. Pan agorwyd y drysau, aeth y dorf i mewn fel hald o wenyn i gwch. Tybir fod yno yn bre- senol yn y neuadd o 25,000 i 30,000. Dywedir na bu y fath dorf rhwng ped- war mur, er pan yr adeiladwyd y ty cyntaf yn y byd. Torf o orenon cym- deithas oedd yno. Yr oedd llawer o aelodau y senedd yno. Aeth Mr. a Mrs. Gladstone i mewn am saith o'r gloch. Gyda hyny cyfododd y dorf fawr ar eu traed, a ohwiflasant eu het- iau a'u napcynan. Ac yr oedd eu banllefau yn swnio fel rhuadau y mor. Parhaodd hyn am rai mynydau. Cyfododd Mr. Dale, olynydd yr enwog Mr. Janres, Birmingham, i gynyg y penderfyniad cyntat Dangos- odd y dorf eu bod am iddo fod yn fyr. Wedi i'r cynyg gael ei eilio, cyfododd Mr. Gladstone i'w gefnogi, oddeuta chwarter i wyth o'r gloch. Ar hyny, cyfododd y dorf dracbefn ar eu traed, chwifiasant eu hatiaua'n nap- cyniau, gan roddi banllefau uchel am rai mynudau. Yr oedd Mr. Gladstone yn teimlo y cwbl o hyn yn ddirfawr, tra yr oedd efe yn sefyll yn dysgwyl i'r dorf ddibenu ar ddangos eu parch iddo mewn banllefau, &c. Yr oedd ei lais wedi crygu ychydig o dan effaith yr awelon wrth fyned yn benoeth yn y cerbyd ar hyd yr heol. Er hyny, cynyddodd nerth ei lais fel yr aeth yn mlaen. Areithiodd awr a chwarter. Fel y dibenodd, dangosodd y dorf barch iddo gyda brwdfrydedd mawr, fel y gwnaethant cyn iddo ddechreu. Beth oedd ystyr yr oil o hyn ? oedd, ac yw y cwestiwn. Diau am fod Mr. Gladstone wedi gosod ei hun yn ch,impion achos y n'itur ddyniol, yn friwedig, gwaedlyd, ac yn drancedior, o dan garnau y Twrc barbaraidd. Y mae 7 natur ddynol yn un yn ei theim ladau trwy yr holl fyd. Y mae hi oddiar reddf yn barod i goroni trugar- edd tuag at y gorthrymedig. Gall Tor- iaid ddiystyru teimlad y reddf hon, a'i galw yn ffauaticiaeth. Gallant ei duo a llysenwau o bob math, ond erys ei nerth a'i dylanwad anwrthwynebol o dan bob gwawd a dirmyg. Pan yr ymddangosodd Mr. Disraeli flynyddau yn ol yn nghanol torf o fol- ianwyryn Manchester, ysbryd parti- aeth Doriaidd a devrnasai yno. Rhew oedd yn ei waelod ef. Prin y cafodd Mr. Disraeli, y pryd hwnw, un o bob deg o nifer edmygwyr Mr. Gladstone yn Birmingham. Gorthrwm anrhu- garog sydd yn hanfodol i Doriaeth. Fel y dywedodd Mr. Gladstone am gelfyddydwyr yr Aifft, mai eu hamcan hwy oedd gosod y delwau a wnaent mewn ag;wedi o orphwysdra marw- aidd. Felly, meddai efe, y mae Tori- aith. Nid rhyfedd ei rod yn medru cadw ei ddelwau mewn trefn, ac o dan ei lywodraeth, am mai marw ydynt. Nid ydynt yn meddu digon o fywyd i wahaniaethu mewn dim oddiwrth eu gilydd. 0 Babyddiaeth y mae Tori- aeth wedi tarddu ac ni chaniata Pab- yddiaeth i ddyn feddu barn bersonol ar fat rion o'r pwys mwyaf iddo ef ei hun. Ond, fel y dywedodd Mr. Glad- stone, Y mae Rhyddfrydiaeth, yn ol ei natur hanfodol, yn fwy tebyg i ddelw- au y Groegwyr cyntefig, yn gwisgo agweddau o fywyd a gweithgarwch. Y mae y bywyd sydd mewn Rhyddfryd- iaeth yn tarddu oddiar y ffaith fod pob dyn yn barnu drosto ei hun. Y canlyniad o hyny yw, fod Rhyddfryd- wyr yn gwahaniaethu oddiwrth eu gilydd. Nid darnau o beiriant fel y Toriaid yw y Rhyddfrydwyr. Dangosodd Mr. Gladstone yn ei ar- aeth fod Ilawer o'r Toriaid yn bresenol yr un farn ag efe yn nghylcb gorth- rwm barbaraidd anwelladwy Twrci. Dywedodd rhai o honynt hyny yn Nhy y Cyffredin; ond pan ddaeth awr y pleidleisio gweithredasant yn groes i'w barn. Darnau o beiriant dienaid oedd- ynt yn eu pleidleisiau. Yr o.edd Mr. Gladstone ar y cwest- iwn yn ngliylch Twrci yn anwrthwyn- ebol, fel arferol. Dangosodd mai nid cwestiwn un blaid boliticaidd ydyw. Dangosodd nad oedd gweithrediadau na golygiadau y blaid Doriaidd yo sefydlog, on 1 yn "zig-zag, see-saw." 0 dan ddylanwad pobl y wlad hon y mae y Llywodraeth Doriaidd yn dangos parodrwydd i ildio, a rhoddi Twrci i fyny. Ond mor gynted ag y caiff hamdden, pan y dystawa swn Ilid y bobl at ysgelerderau y Twrc, dywed y Toriaid ar unwaith nad yw yn iawn amheu y gall Twrci wella ei hun. Aiff y Toriaid yn ol fel ci at ei chwydfa, a'r hwch i'w hymdreiglfa yn y dom. Gosododd Mr. Gladstone ger bron ei wrandawyr y perygl i Brydain ym- adael a'i sefyllfa ganolog a rhoddi help i Twrci, o dan yr esgus o edrych ar ol buddianau Lloegr. Eglurodd mai rhyw esgus o'r fath a ddygid bob amser ger bron gan y Toriaid wrth ddadlen o blaid gormes. Interest, y ffermwyr ac ereill oedd mater eu dadl hwy pan yr oeddyut yn gwrthwynebu sefydliad masnach rydd. Siaradant yn awr am greulonderan Rwsia tuag at Poland er mwyn esgus- odi creulonderau Twroi. Ond pan yr oedd y creulonderau hyny yn myned yn mlaen yn Poland yr oeddynt yn ddystaw fel y maent yn awr am fod tuag at greulonderau Twrci. Er nas gallant wadu eu bodolaeth, canmolant rinweddau y Tyroiaid i'r cymylau, ac mai effeithiau llygredigaethau Crist- ionogion ydyw y pethan drwg sydd yn ymddangos yn nodwedd y Tyrciaid Nid ydynt yn ystyried mai effeithiau naturiol y grefydd Fahometanaidd ydynt. Llawer tebycach i'r gwirion- edd fyddai dweyd mai effaith gormes creulon y Tyrciaid am bedwar can' mlynedd ar y Cristionogion yw y llygr- edigaethau sydd i'w gweled yn mhlith y miliynau aelodau Eglwys Groeg, a Christionogion ereill mewn enw, yn Twrei. Y mae Twrci wedi methu tala ei dyled. Cynygia un yn y cant a log yn cynwys y cyfalaf i'w gofynwyi. Y mae y Toriaid yn ddystaw ar sefyllfa feth-daliadol y Tyrciaid. Y mae caethwasiaeth yn Twrci. Ni ddywed y Toriaid air yn erbyn hwnw. Y mae yn dra eglur y bydd myned- iad Mr. Gladstone i Birmingham, a'i araeth odidog ef yno, yn siar o ddwyn oddiamgylch gyfnod newydd yn hanes Rhyddfrydiaeth y wlad hon. Bydd hefyd yn foddion effeithiol i argyhoeddi Ewrop nad yw pobl Prydnawn Fawr yn bleidiol i'r Tyrciaid gwaedlyd, bar- baraidd. Ac ond odid na bydd yn foddion effeithiol i rwystro y Toriaid i wneud dim i helpu Twrci.

DAMWEINIAU ANGEUOL. Dydd Llun diweddaf, yn mhwll Cwm- dar, (Rhondda), perthynol i Gwmni yr Ocean, lladdwyd halier o'r enw Thomas Simon. Yr oedd y trancedig yn eistedd ar y tram flaeaaf o bedair, yn dyfod i fyny. yr incline o dan y ddaear. Syrthiodd oddiar y ddram, ac aeth tair o'r pedair dros ei gorff, gan ei ddryllio yn fawr. Yr oedd yn byw yn Treorci. Boreu dydd Llun diweddaf, ar Hir- wain, eyfarfyddodd dyn ieuanc o'r enw Thomas Gully, perthynol i Gwmni y Great Western, a damwain druenus, a dertynodd yn angeuol. Fel yr oedd y gerbydres yn rhedeg i'r orsaf, rhedai Gulley yn ei horhr, a Ilithrodd rhwng y platform ae olwynion y gerbydres. Drylliwyd ei ddwy goes gan nifer o'r cerbydau yn myned trostynt, ac hefyd ei fraich aswy. Anfonwyd ar unwaith am rai o feddygon Aberdar, y rhai a weiniasant arno ond barnwyd mai gwell oedd ei anfon i glafdy Abertawe, i'r hwn le y cyrhaeddodd am un o'r gloch, ond bu farw mewn awr wedi cyrhaedd. Cvmerodd damwain ddychrynllyd le ddydd Llun diweddaf yn nglofa Deep Dyffryu, Mountain Ash, trwy yr hon y collodd gof o'r enw John Phil- lips ei fywyd. Yr oedd Phillips ac ereill wedi bod yn newid rhaff, yr hon oedd yn dynell o bwysau, ac a geiid i'w lie ar droli yn cael ei llusgo gan geffyl. Rhywfodd neu gilydd, syrth- iodd y rhaff oddiar y troli ac ar Phil- lips, gan ei ladd yn y man.

LLANGYFELACH. Cynaliodd y Methodistiaid Calfinaidd eu cyfflftfod pregethu blynyddol yn y lie uchod, ar ddyddiau Sul a Llun, Mehefin 3ydd a'r 4ydd, 1877. Yr oedd gwasaii- aeth y gweinidogion canlynol wedi ei sicrhau ar yr achlysur:—y Parchn. T. Edwards, Rhymni; Thomas C. Phillips, Mountain Ash a John Edwards, Bryn- hyfryd. Yr oedd y weinidogaeth yn rhymus, y gweision wedi eu gwisgo a nerth o'r uchelder, ac arwyddion fod y saethau yn cael eu cario oddiar fwa yr Efengyl nes glynu yn nghalonau gelyn- ion y Brenin. Hefyd, daeth y casgliadau yn mhell uwchtaw ein disgwyliad. GOHEBYDD.

CAERDYDD.—Nid ors yr un eyfnewid o bwys wedi cymeryd lie yn masnach Caerdydd yn ystod yr wythnos-mewn allforiad na phris.

DALIER SYLW EVANS1 QUININE BITTERS FOR VEGETABLE TONIC. Y ifAB y Bitters' hyn yn hollol lysieuo ae vn cynwys y canlyn, sef Quinine (feulitm, Lavender, Saffron, Cardamom* Chamomile, Snake Root, Qaassia, &0- Mewn gair, y mae pob Uysienyn a gwrw eiddyn gwertfefawr yn y I Bitters hyn, ac y maent wedi cael en parotoi ol llawer o fyfyriaeth, yn y modd go- in er en perfteitbo i fod yn welliiad cifetn* iant at y dolnriall canlynoi:—Gwendidj a sjmi yn y cylla, nervousness a isel- der ysbryd, gwaelde cyn bwyd. t ym- der anarferol ar ol bwyd,difiyg archwaeth -t fwyd, diffyg treuliad, gwynt, curiady galon, a llewygon. PtAro y gwaed a ehryfhav y cyfansoddiad yw gweithrediad symi y teddyginia th odidog hon, ao y mae ei daioni wedi ei brofi gan gauoodd atboenyn y pen, y bile, gwendid a gwynegon yn y cymalau, a tnuedaiafl atydarfododigaeth. Gan fod cymamt o dystiolaethau ffugiol i'w cael am fedd. yginiaethau diwerth, y mae perchenog y Quinine Bitte-s' wedi penderfynu peidio cyhoeddi dim o'r rhif mawr y mae yn ei derbyn yn barhans am ei effeithiolrwydd, oLd geiiir eu cael trwy y llythyrdy. Y mae bron pcb math o billa yn gwaIJe bau y cyfacsoddiad. RHYBUDD Gofalweh fynn gweled —"Gwilym EvulJ. Ph.C., M.P.S.wedi ei ysgrifeun aT staim y !lywodraHt>h,heb hyn twyll yd^nt. Ar werth gan bob Druggist mewn pctelau 2a. 9o. yn uoig neu ioholesile, gan Gwilym EVANS, Ph.C. M.P.S Stepney Pa-rmacy, Llanelly; Lluadain: Barclay.

TREORCI. Gwelir oddiwrth yr hysbysleni sydd yn britho y muriau yn Nghwm Rhondda fod budd gyngherdd i'w rhoddi yn Ysgol- dy Treorci, heno (nos Iau, y 7fed cyfisol), er cynorthwyo William Evans, ckeck- weigher, Cwmparc, yr hwn sydd wedi ion uniondeb a gonestrwvdd. Y mae dyoddef llawer oddiar ddwylaw gelyn- clod mawr yn ddyledus i lowyr Cwmpare a'r Dar am weithio mor egniol gyda yr achos hwn. Gobeithiwn y bydd i bawb Smddwyn yn frawdol, trwy roddi help aw i'r brawd yn ei adfyd. Yn av r yw yr adeg er dangos maint ein serch, lowyr; tuag at William Evans; ac os na fydd l ni weithredu yn onest ac egwyddorol dros yr achos hwn, erys yn warthrudd arnom. Y mae amryw gerddorion wedi ymrwymo i wasinaethu, megys Caradog, Mabon. Mr. David Davies, Mrs. Davies, Treherbert; Mr. Felix, Llinos Rhondda, Miss Ryan, yn cael eu cynorthwyo r-n Glee Party Eos Cynlais, yn nghyd i • r. J. H. England fel cyfeilydd. Rhwuy y fath gyfuniad o dalentau, sicr ydyw y ceir gwledd ardderchog o gerddoriaeth, llenaid yr ysgoldv o wrandawyr, ac elw campus i'r cyfaill gorthrymedig a fydd yn ddymunol iawn. CYMRO.

FFYNON TAF. Nos Wener, Mehefin laf, traddodwyd darlith yn nghapel Trefnyddion Calfin- aidd y lie uchod, gan Cranogwen, ar Arian ae Amser,' ac nis gellir dweyd dim am dani, oad ei bod fel arfer. A.J.

CWMAMAN, SIR GAERFYRDDIN. BETHEL NEWYDD.—Cynaliodd ysgolion Sabothol y capel uchod eu cyfarfod chwarterol prydnawn Sabboth, Mehefin 3ydd. Trefn y cyfarfod oedd fel y canlyn: adroddwyd Salm gan Rufus Davies, sef mab yr hybarch T. Davies, Cwmaman; yna gweddiwyd gan Mr. W. James, pregethwr parchus yn yr eglwys uchod, yr hwn a alwodd, i gymeryd rhan yn y cyfarfod, ar Daniel Thomas, Rachel Rees, Richard Williams, Jane Owens, Daniel Lloyd, Thomas Williams, John Hopkins, Thomas Michael. Ann Rees, Thomas Rees, William Phillips, a John D. Mor- gan. Canwyd amryw donau gan y cor, a therfynwyd trwy ganu yr anthem ar 'Waredigaeth Glowyr Tynewydd,' (J. Parry.) J. PHILLIPS.

GENEDIGAETHAU. Mehefin laf, priod Mr. Morgans, Cwm- ffynonau, Treforgan, ger Caerdydd, ar fab, a gelwir ei enw Arthur. Mai37ain, priod Mr. John B. Jones, Cardiff Road, Aber^roan, ar ferch, a gelwir ei henw Lizzie. MARWOLAETHAU. Mai 56ain, anwyl briod Mr. William Bowen, Davies-street, Aberaman, yn 38 mlwydd, ,)ed. Y r oedd yn un hynod ddi- wyd a ('.icfyddol drwy ei hoes. Cladd- wyd hi yn Cemetery Aberdar. Gwein- yddwyd ar vr achlysur gan y Parch. Mr. Davies, Gwawr, Aberaman. Gadawodd briod a tliri o blant i alaru ar ei hoi. Mai 30ain, Jane M. Salathiel, merch fechan Mr. a Mrs. Thomas Salathiel, gor- uchwyliwr glofa Ty'nybedw, yn 11 mis oed. Hebryngwyd ei gweddillion i fyn- went yr Annibynwyr Cymreig, Ponty- pridd, y Sadwrn canlynol. Mai 30ain, yn dair blwydd a haner, William, bachgen bychan Mr. John a Mrs. Rees, Bodringallt Terrace Ystrad. Tranoeth eilwaith bu farw Morgan, un bychan arall o'r un teulu, yn flwydd oed, Claddwyd hwy y Sadwrn canlynol yn Cemetery Aberdar, prydy gweinyddwyd gan y Parch. Dr. Price.