Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
MARWOLAETHAU.
MARWOLAETHAU. Chwtfror 15,1877, yn Columbia, Penn- sylvania, Mrs. Rachel Lewis, yn yr oed- ran teg o 64 mlwydd, ar ol cystudd t wm o chwech wythnos. Gadawodd briod a Phedwar o plant i alaru eu colled am ciani, sof hir merch ac un mab, yr hwn yn California. Yr oedd yn ferch i Dafydd Lewis, o'r Cwmin, ger Llanbedr, Pont Step hat), sir Abe teifi, Deheuiir Qymru, ac yno y mae dwy chwaer iddi yn bresenol, sef Ann a Mary. Ymfud- odd hi a'i phriod a phump o blant i'r Wiad bon yn 1859 Buort yn D nvilie *0* flwyddyn, ac oddi yno daeth .nt i .Columbia, lie y maevt hyd yn bresanol. §add vyd hi dydd Sal y 18fod, yn Monnt Pethe. Cemetery, p yd y gweioyddwyd Jc eSeitbiol gaol Mr. Clever. Ebrill25,1877, yn La sfo d. Pennsyl- vania, Rets Watki? s yn 46 mlwydd oed. **Uddwyd ef ar y 28 ah yn y gladdfa ar "timmit Hill, Pennsylvania, pryd y BWeinyddwyd ar yr achlysur gan y ftrchn. D. A. Evans, D. S. Thomas, L. Ij&ka, Mahanoy, a David Williams, ?<Htaville. Brodor ydoedd o Dowlais, Peheudir Cymru. Daeth yma yn 1849. Ju 1854 ymunodd mwn -priodas a 5?sannah, merch John a Margaret Williams. tbrill 27,1877, yn Honey Brook, tuag Jjth milldi • o Spring Green, Wisconsin, *ichard W. Davies, yn 57 mlwydd oed. r*nwyd ef yn Llwydcoed, plwyf Aber- I Deheudir Cynira. Mab hynaf oedd *I)avid a Mary Davies. Ymunodd a tef ^Jefydd pan yn ieuanc gyda'r Methoi- J^iaid, a ba yn hynod ffyddlon. Priod- jjd a Margaret, merch Mr. Howell ^Organs, o Dai Penywaun, Hirwaun, a ^WaerT. J. Morgan, Ysw prifgerddor tryd hwnw) yn Aberdar a Hirwaun, hwn a ymfudodl i'r wlad hon yn 2^1. Priodwyd hwynt gan y Patch. ■&ees, yn awr Dr. Rees, Abertawe, ac ^^udaaant i'r wlad hon yn 1852 Gohebiaethau.
LLYTHYR 0 PATAGONIA.
LLYTHYR 0 PATAGONIA. Trerawson, Chupit Colony, via Buenos Ayres, Chwef. 19, 1876. IoiwYL Gefndeb,—Wele fi o'r diwedd {? cyflawni fy addewid trwy ysgrifenu 0 linellau atat, gan obeithio dy fod 4% deulu yn iaoh, fel ag yr ydwyf fi 'resenol. tj owa s cyn cychwyn i ysgrifenu daith yn ol atat; ond gan ei bod th, a aim yn ddyddorol ynddi, ni r ond gwastraff ar amser i mi ys. ^I;l "ac i ohwithau iw ddwuen; gan ni wnaf ond nodi rhai o r ptif ,au. ychwynasom o L'erpwl ar y 10fed o 1875, yn yr agerlong Olbeio, 4ynol i Linell jDamport a -Holt., dan ^ddiaeth Cadben Yerill, a chawsom V swyddogion yn bob petb a ellid ei ^>uno. Cawsom bob chwareuteg hyd <rithaf eu gallu, a digon- fwyd, yr hyn nid i'w gasl yn gyff- Jy1. pan ar y mor. Yr oeddem i alw It ar taith i Buenos Ayres, ^<1 m & a gyrhaeddssom ar y 23ain o Aethom i fyny i'r dref i gael ptif ddinfls Portugal. Y mae yn Vjja ci gweled. Tref lan odið yw. O*0'* heolydd braidd yn gulion, a tZ*?* afiaoh lawn yn dyfod allan i'r Imo'r siopau. Mae yno olygfeydd J^*HOrehog. Y mae ynb y farchnad a w^ais erioed. %io° -7na8°m oddiyno am Bio de Jan- ^tK ddinas Brezil, a chawsom for- dda iawn o Lisbon i Rio, yr hwn iLjSyrhaeddwyd boreu yr lleg o fis 1876 Dyma yr olygfa hardd^f Wrth ddyfod i fyny i'r ^Uji^ai mynyddau o granite stone fel o rngarloaf mor naturiol y taill Uall, yn harddech o lawer nag dwy law celfyddyd eu gwneud. ,4.g>lwg tlws ar y dref yn y not. goleuo, oddiar yr afon. Buom i y dref hon eto. Tref lan ydyw yr heolydd yn uliou iawn. Y ^Oh a chnadweddol dda, digonedd ^Cyr,?^'1 ° ffrwythau, adat a physg. fv^io m o^diyma oto am Monte P»n ar y mor gwnaeth fellt a onbyd iawn. Clywsom o'r KL^or S°lwg grand ar y mellt pan ar «?hy » ac y mae yn wir. Yr oeddent yn ^°beledd i'w darluaio. Ni f aom J11 Monte am fod gwrthryfel yn y v.Oy^yp^yd. oddiyma ar y l8fed o •' °byrhaeddasom Buenos Ayres ar el tiith ddymunol. Yn amser daeth rh-io swydd- 'y^odraeth Buenos Ayres i'r ^Uk' ,ac yea ymadawsom a'r llestr, ^»lon:raddi 31 ° ddyddiau. Daeth ?kan bwrpasol sydd gan ein Vn e oc^r ein llong, yr ^on 12 Yn;^rwe^<i allan aryr afonoddeu- vt, o'rdraf, ec aeth ani i fyny y swyddogion a ni i'r ty ei w»eud i dderbyn u a eLfir ganddynt B chawsom le da to^^asij Bm saith a darn o fara ddeg yr oeddem i gael bedwar a'r un fath i giniaw JJJa ddim amrywWdD&WI1- Nid oedd a yn Buencs am yQ aros ■i^mod eya cyohwyn i lawr, i'r Wladfa. Teg yw hysbysa nad oedd ein He yn costio dim i ni, ao ni chawsom draffe th gvda'r lug- gage ychwaith with fyned o un agerlong i'r lla'l. ■ Cychwynasom o Buenos A vrel am y Wladfa Gymreig ar y 25Ain o Hydref, yn Jr agerlong Santa Rosa. Y mae hon yn en ac yn un dylawd iawn i deithio yu- ldi. Cawsom ystorm arw iawn wedi cychwyn, a pharbaodd am ddau ddi- wrnod a dwy nosrn. Yr oedd y tonau yn arswydus, ond ymdawelesant. Cyrhaeddasom ben ein taith yn iacb a chalonog ar y 31ain o Hydref. Yr oedd yr agerlong yn rhy fawr i fyred i afon y Gamwy. Yr oedd yn bwrw angor allan yn y mo-, a ninau i fyDed i'r lan yn y cychod. Y mae yma far enbyd iawn llawer o fywydau wedi eu oolli wrth grotsi'r afon. Yr oeddem yn gorfod noidio i'r dwfr hyd ein haner am nad tliid dyfod a'r cychod i'r lan. Wedi glanio yr oedd genym saith milldir i gerdded i fycy i'r dref. Method i yr agerlong a dadlwytho ein luggage yma, am ei bod yn rhy arw, so aeth a hwynt i Borth Madryn, yr hwn sydd eddeotu 50 milldir oddiyma. Bnm tua chwech wythnos cyn cael f y nillad yma, aole goatiodd gryn dipyn i'w cael. Golwg dylawd i wn oedd ar y wlad pan ddaeth- om ni yma—yr afon ddim yn codi fel arferol, llawer o erw&u o dir wadi eu hay, a hwnw wedi myned yn ofer o eisian dwfr. Yr oeddent hefyd wedi gwerthu y gwenith ymaith yn llwyr ond yr hyn oedd yn wir angen arnyrt hwy eu hunain, fel rhwng pob peth mae y He yn dylawd iawn; dim lie i ddyn i gael diwrnOd o waith yn un man, a llawer wedi myned i weithio am damaido fwyd at yr hen Wladfawyr. Yr athrawiaeth oedd yn cael ei pbregethu yna y byddem yn sior o ddyoddof eisiau. Y maent wedi dweyd llawer iawn o anwi' eddau am y lle hwio. Dywedasent fod yma ddigon o wyau estrysod. Nid wyf wedi gweled yr un eto, ac yr wyf wedi tra- faelu rhai ugeiniau o filldiroedd yn y camp hwn. Yr oeddent yn dweyd fod digon o estrysod yn dyfod i'r dyffryn hwn bob haf. Nid ydynt wedi dyfod yr haf hwn, ac ni ddeuant chwaitb. Dy- wedent fad yma ddigon o game dim ond eu saethn. Nid oes yma ond ambell i hwyaden ac alarch wyllt, ac ar ol eu saethu, nid ydynt ond swp o esgyrn. Golwg Jlymaidd sydd ar y dyfEryn eleni -dim porfa i'r anifeiliaid, a hyny o herwydd methiact yr afon; ond mae y gwartheg yn edrych yn lled dda er hyny. Nis gwn pa la bydd fy fferm i eto gan y mesurwyr tir, ond y mae genyf fi a'm cyfaill Ie i ban llaaws o erwan y flwydd- yn hon. Yr ydym wedi adeiladu ty ein hunain er ys cryn dipyn yn awr. Ni ein hunain wnaeth y gwaith saer i gyd. Ysgrifenodd r hywun yna, fel y gwydd- och, fod tai y Wladfa i'w eydmaru a thai Morlais-street, Dowlais. Anwiredd yw hynyna. Tai mwd sydd fwyaf yma, ac ambell i dy bricks, ond nid yr un a hon- ynt i'w eydmaru a thai tylotaf Morlais- street. Ty mwd sydd genym ni ein hunain, ac nid oes genym ond gobeithio y cawn well cynyroh nag y mae yn ar- goeli yn awr, onite lie tylawd iawn fydd yma.. Gan fod fy Uythyr yn faith y tro hwn, gwell imi derfynu, gan anfon fynghof- iongwresocaf atoohoil. Hyn yn anhrefnns oddiwrth dy gefn- der yn y gorllewin poll, ^-Gelli, Trerawson. J. H. Jgnbs- [Beth yr ydych yn feddwl am yr uchod, Mr. PioP Y mae genyf erbyn hyn luaws o lythyron oddiwrth wahanol ber- sonan yn dwyn yr un dystiolaeth, mai lie tylawd yw y Wladfa i ddyn ymfudo heb- law fod ganddo ddigon o arian er cyfar- fod ag amgylchiadau.—Menevius.]
CWMAMAN, ABERDAR.
CWMAMAN, ABERDAR. Ni charwn i 'Gyfaill y Gweithiwr,' na neb o walchod Cwmaman, gredu am fynyd y bydd i'r Boss deimlo yn nervous na phl^.gu ei ben fel brwynen o flaen yr aw el a ddichon godi mewn canlyniad i'r gwahoddhd a roddodd i'r Llwynog i ymweled a'r lie hwn gan arogli genau y pwll,' er ceisio deall os gall efe ddyfod o i yd i rywbeth yn ddefnydd cynaliaeth iddo. Pan ddaw, gwnawn bob ymdrech gyfreithlon er diwallu ei anghenion a sylweddau a gwirionedd, fel yr arferir gwneud a phob dyeithr, yn gyatal a chy. nefin. Gan y bwriadwyf ddwyn allan gyfres o ffeithiau am y lIe hwn, dichon mai gwell fyddai i mi ddechreu, a pheidio ymrwystro gyda phethau dibwys a di- wertb. Byddai yn onestrwydd ynwyf wrth gychwyn i gyfaddef fod llawer o wirion- edd yn yr awgrym a roddodd Cyfaill y Gweithiwr,' fod llawer o'r hen weithwyr wedi gorfod ymadael a'r lie hwn. Ond nid y gwirionedd y tnyn efe i'r cyhoedd ei gredu oedd yr achos o hyny, yr hyn a gawn ei egluro cyn go- phen hanes Cwm- aman a'r new Boss. Y mae gwirionedd srall i'w ddweyd am Gwmaman, yr hwn sydd yn wnion- edd cuddiedig oddiwrth g&noedd o ddar- llenwyr TARIAN Y GWEITHIWR. Dichon nad anfuddiol fyddai i mi eich hyBbyBu fod y t ydydd head Boss yn llywodraethu yn y lie hwn yn ystod y pedair blynedd diweddaf. Chwi wyddcoh chwi y glowyr yma fod genym ni y Bosses ryw nifer o'r partiwlvr friends, pa rai sydd yn rhaid iddynt wrth rjw ddinteithion gwahanol i'r teulu yn gyffredin. Y mae I yn arferiado wneud gwahaniaeth rhwng dyn a dyn yn y gwaith yn cael yr un dylanwad ar y meddwl ag y mae si fer ion Uygredig ereill, nes y mae lluaws o'r rhai hyn yn methu a byw hebddytt. Mewn gwirionedd, eawsom rai wedi myned mor bell a chredu eu bod wedi enill hawl iddytt. Y mae hanes Cwm- aman yn cynwys gwybodaeth am ber- sonau oedd wedi myned mor bell i afael y grediniaeth hon, nes iddyi t yn ddi- weddar geisio defnyddio galluygyfraith i recovero double the amount am yr un swm o waith ag a fyddai eu brawd yn gallu eciIl-IOs. 8c. y dydd, ac heb droseddu dim ar reolau y mm hours system. Ond er garwedoedd ei arwyneb, daeth i ddeall a theimlo, er ei fawr ofid, fod y new Boss wedi deall digon o logih a rhoolau gwaith cyn dyfod i Gwmaman, nes peti iddo ef a'i gyfeillion fynod yn fud yn LIys y Manddyleoion yn Aberdar. Gwel- wyd hwynt yn dychwelyd adref ar hyd y back lanes, gan gywilyddio dargos eu gwyneban, hyd yn nod i'w great sup- porters. Blin oedd genym weled eu pertbynasau diniwed yn cael eu defn- yddio yn oSerynau i dderbyn ceinioga u o ddwylaw eu brodyr er eu cynorthwyo i dalu am ffrwyth eu fiolineb. Mewn canlyniad i hyn, deallwyd fod rhyw bryf wrth eu gwraidd yn difa eu nerth, a hwythau yn sychu fwy-fwy bob dydd, a pha fwyar oeddent yn aychu, mwyaf an. hawdd fyth oodd ceisio byw gydahwynt, fel y bu yn rhaid eu chwyt u. Diolch yo bnchus i 'Gyfaill y Gweithiwr' am y term Chwynu;' ni feddyliais erioed o'r blaen fod cymiint priodoldeb ynddo. Dyma i ti, ddarllenydd, engraifft o rywogaeth yr ysgall' a arfarect dyfu yn mhwll Shepherd, Aberdar. Yr oedd y rhai hyn mor breff a phigog, fel yr oeddynt wedi meddwl nad oedd yn debyg y gallesid cael un Boss yn be cben ar fenyg a ohTyman yn ddigoa qualified i allu eu trin. Dyma brawf o hynyna. Gwaethant strico yn erbyn telerau y BOBS, ac ni fynent ddim ond eu mympwy eu hunain. Pan welodd resymolion y lie fod eu cais mor anghydweddol a synwyr cyffredin, pasiwyd arwydd o a 'ghyme: adwyaeth. yn eu herbyn, a gwnaeth un o'r brodyr rhesymol hyn gymeryd at y job ar yr un pris ag a wrthodwyd ganddynt hwy y bu yn rhaid i'r Boss eu enwynu. Enillion y brawd a gymerodd at y job ar y pris a wrthod- wyd ganddynt hwy oedd 10s. 80. y dydd. Facts are stubborn things,' Boss CWMAMAN.
GLYN-NEDD.
GLYN-NEDD. Mri. Col.,—Wrth ddarllen eich new. yddiadur am yr wythnosau diweddaf, canfyddais ysgrif gan nn a eilw ei hun yn I Gohebydd o Glyn-nedd.' Ao mewn j hifyn arall o'r un papyr, gwelais ysgrif arall yn amheu yr un blaenorol, a dau o ddiaconiaicl Glyn-nedd wedi rhoddi eu heowau wrtbl: yr oodd un o'r ddau frawd yn abBenol yn y cyfarfod y pender- fynwyd yr hyn a ganlyn. Bob amser pan fyddo anghydfod yn oyfodi, ceir gweled pleldwyr o bob ochr, ac felly yn Sr anghydfod hwn. A chan fy mod yn ygaa-dy«t o'r hyn a gymerodd le yn yr amgylchiad hwn, a chan ei fod wedi dyfod allan i'r cyhoedd, meddyliais mai y ffordd oreu er rhoddi terfyn ar y mater hwn fyddai rhoddi y gwirionedd fel y bu o fiaen y cyhoedd; ac yna barced pawb drostynt eu hunain. Gwir yw fod un o'r gweinidogion blaenorol wedi bod yn bedyddio plant i Mr. Evans. Gan ei fod yn anghrefyddol, cr eel wyf ei fod at ei ewyllys i ymofyn y neb a fynai. Credwyf na ddylasai y ddau frawd gelu yr achos, gan adael y cyhoedd yny tywyllwch. Er ihoddi eglurhad ar' yr hyn a gymerodd le, iboddaf y geiriau a fu rhyngof a Mr. Evans, y gweinidog. Fel yr oeddwn yn cyhoeddi angladd plenty a Mr. Evans ar ddiwedd y cyfar- fod nos Sul, daeth y gweinidcg ataf, a gofynodd i mi pwy oedd i fod yn pregethu yn yr angladd. Atebais nas gwyddwn. Dywedodd y dyljvsai gae1 gwybod, fel y gallai alw yr eglwj s yn ol y pryd hwnw, ac hefyd nad oedd am roddi siom iddo arddydd yr angladd, ac am i mi roddi gwybr d iddo nad oedd yn caiiiatau i ntb arall i bregetbu yn ei bwlpud ef, gan ei fod ef yn foddlon gwasanaethu ar yrachlysar, a dyfod a gwybodaeth yn ol erbyn y nos Lun ga.n- lynol pwy oedd i bregetbu. Gan cad efe oedd i bregethu, goeoiodd y poth o flaen yr ychydig oedd yn y cwrdd, a gofynodd iodynt a ceddyrJt yn foddlon i'w gweinidog gael ei sarheu trwy gan. iatau i un arall, oger figen, i bregethu yn ei bwlpud ef, a phesiwyd pende fyn- iad gan y mwyafrif hyny, trwy godi dwy- law, nad oeddyr t, felly ar ddydd yr angladd methodd neb a bod yn ddigon gwrol i ymof m yr allwedcl i f.gory drws, rhag iddynt drosedduyoerbya y gweic- idog a'r ychydig hyny oeddynt yn cael eu cyfrif yn eglwys, er fed yr allwedd yn rbydd i bawb. Y mae Mr. Owen JODes, o Hirwaun, wedi arfer cael ei barchn yn fawr yn Glyn-nedd, a buasai yn dda genym agor drws y capel i'r hen G istion i fyned i mewn heb ofni t-cseddu yn erbyn teb. Y mae Mr. Owen Jones yn rheolaidd yn ein henwad fel p'egethw. Credwyf mai yr achos o'r peth hwn yw, fod y Cristion yn troi oddiwrth gyf raith Crist Cristion yn troi oddiwrth gyfraith Crist at gyfraith Mosss; ac felly, os moddyl- iwn f d rhywnn yn taflu sarhad arnom, gwnawn yr un peth iddo ynteu. Ond darlle&wn y bumed o Efengyl Matthew, ac yno gwe-wn rheol ein Hathraw mawr. Y gwirionedd sydd wedi fy vgOlfoii i ddyf 'd allan y t-o hwn, ac yr w)f yn herio nab iw wrthbrcfi. Gobeithio y bydd hyn o eglurhad yn rhoddi terfyn ar y peth hwn o hyn allan. D. M. Williams, Cyhoeddwr, Glyn-nedd.
LLLTH SHON CWMTAWE.
LLLTH SHON CWMTAWE. MRI. Gol.—B^rchus foneddigion, yr wyf yn ostyngedig ofyn eich caniatad i aofon gair bach nawr ac yn y man i'ch newyddiadur clodwiw. Yr wyf wedi bygwth a bygwtb, gant a mil a mwy o weithiau i dreio fy Haw a'm dawn i an. ton ambell i lith bach nawr ac eilwaith ar y gwahanol betbau sydd yn dygwydd o'm deutu, t r hyd ochreu y cwm yma Ond rhywfodd, mae'r cwbl wedi diffodd yn y bygwth, a hyny yn unig hyd yn hyn, ac mae'r dyfodul yn ymddibynu yn gyfangwbl ar lwyddiant yr ysgrif hon. Os yn abr rth tâa yr a hop,bydd- af yn sicr o'i thaflu yn bad job am fy oes. Ond gobtifchio y goreu. Y mao Bet-) yma wedi fy mherswadio i daflu llawer ysgrif ddonicl, yn ol fy marn ?, i'r lan, drwy fy nghyuddo o wnead moddion chwerthin i'r gohebyddion. Cad gan ei bod hi wedi myned tu&'r firchnad, caiff yr ysgrif hon ddianc ei barn hi a gwanc y tan, canys blth fydd y canlyniad. Yn flaenaf, bydd ya rhaid i mi giol t'eio fy nawn ar n&tur a'u phrydfeithkn, obL g- yd y mae y beirdd yn arfer dweyd mai yno y mae gwreiddioldeb a mawredd idd ei gael. Wel, wrth daflu fy ngolyg- on o'm deutu, yr wyf yn canfod ar- dderchawgrwydd uwohlaw fy ngaliu des- grifiadol i. 0 1 mor brydferth a gogon- eddus yr ymddeugys holl wrthddrychau natur y tymor hwn o'r flwyddyn Y fath fendithion anrhaethol o berarogl hyfryd a swynol sydd yn cyniwair y bro- ydd, y dolydd, a'r dyffrynoedd, gyda su yr awelon iachusol a bywiog Y mae y coedydd a holl lysiau blodeulawn a gogoneddus y maes, y rhai Bydd yn tynu eu prydferthwch o'r ddaear, yn bywiogi meddyliau a theimladau pob dyn ystyriol a llygaid-agored, ac yn creu awyddfryd yn ei galcn i godi lief o ddi- olchgarwch i'r Awdwr am ei haelioni llawn-gnydiog yn coroni y flwyddyn a'i drugareddau. Nis gall y dyn sydd a'i galon yn eiddo ei hun, fel ag y gall ei harddel a't mwynhau fel y dylen, lai na llawenhau, a chyfodi ei lef mewn di- olchgarwch a moliant pan yn syllu ar ogoniant natur yn ei wisgoedd goreu. Gresyn mefddwl fed dynion i'w cael nad ydyw eu calonau yn eiddo idcynt eu hunain, eithr wedi eu gwerthu yn gyfangwblilygredd ac aflendid, i halogr- wydd a'r gweithredoedd mwyaf cethin ac ynfyd ag y gall y creadur grymusaf eu dal mewn croen. Ond dyna, rhaid troi dalen, fel y dywedir, rhag ofn i'r bobl gredu mai pregethwr ydwyf, a fy nghyfeirio tua'r pwlpud. Yr wyf yn gweled fod eglwyswr galluog wedi ymgymeryd a'r gorchwyl o gofnodi dygwyddiadan y dyfEryn yma; hai ati, frawd. Eglwyswr ldwyf finau, gan hyny, gwae a ymyro a r naill nou y Hall o hotom. Ond yn awr, gad i ni gael deall ein gilydd, rhagofn i ereill i wneud gwawd o honom. Bt.th pe baet yn gweled yn dda i roddi ychydig o ex- planation ar dy lith ddoniol am Mai 25ain. Yr wyf fi wedi methu a gweled dim ynddo nes dyfod &ty dodrefn' a welaist yn cael eu cipio; ond feallai y caf addysg eto pan ddelwyf i ddeall pethau yn well. Yn neillduol, yr wyf am i ti eglu,o I t%ir dichell satan' a 'phedwar testyn go foladd yr eglwyswyr.' Bhaid i mi gyfaddef fy nallineb y fan hon, beth bynag, gall fod llawer i'w ddeall mewn ychydig y fan hona gan hyny, esbonia frawd, can gynted ag y gailot. Yr oedd etholisd Bwrdd ysgol yn cymeryd lie ar ochr un o fryniau y cwm yma yn ddiweddar; ac, fel arfer, trefn ddirgelaidd y bolot oedd i bleidleisio, a gwyddai pawb a wyddai rywbeth am y drefn, ei bod yn berffaith ddirgelaidd. Ond, yn ffodus iddo ei han, bu un mor gyfrwysgall a dweyd wrtll y pltidleiswyr fod aalewyrchiad yn parthyn i'r ballot sheets a fuasai yn taflu goleu trwyddynt hwy %»'u dillad i ochr arall yr adeilad. Os ydych yn y fan, darfu iddynt ei lwyr g-edu. Oai raid fod y bobl yma yn resynus o gulion eu cyrff, eu dillad, a'u meddyliau, dtuaiu ? Bydd geaym ychydig drafodaeth a Teior Tawe,' gohebydd eydwytbnos- olyr, y tro nesaf. SHON o'r CWM. O.Y.—Y mae argoelion y bydd rhagor o alw am Dabianau yn fuan yn Yn—s— m-d a Chr—g—tr—b—s —Shon o'r Cwm.
CLYDACH, CWM TAWE.
CLYDACH, CWM TAWE. Credwyi ei bod yn golled i gylchred- iad y Dabian na fyddai yma ohebydd, oblegyd nid lie dinod yw Clydach. Gwir iddo fod felly unwaith, ond nid yn bre- senol; na, maey b >bbgaeth weditrebli, ac y mae yma weithfeydd o bob math b-aidd, yn nghyd a sinpan di, i..we. Yr wyf yn credu mai Mr. H. a. Vivian, A.S., ddechrenodd godi y lie yma i ay!w neill- duol, trwy b ynu y gwaith glo a elwir Oythglyd, oddeutu I t nen 15 mlynedd ya ol. Mae y gwaith hwn yn segur ar hyn o bryd, a hyny o herwydd arafwoh mas- nacho Wedi hyny daeth Mr. Naxo" i'r ardal, ao yn ddiwedd&f Mri. C )ry, Yeo, -1 Chyf, y rhai sydd yn cadw ychy ug o fywyd yn yr ardal yn breseccl. Gwir f)d yma waith gan y Mri. H 11, ao yn gweithioyn lied gyson, ond i.id ydynt y." cyflogi on- tua'r dde^fed ran i'r nyn mue y Mri. Co-y, Yeo, a Chyf. )n ei w -end. Er hyny, y mse clod yn ddy- leius idlynt am eu hymdrech yn cyflogi c/nifer. LlwyddUnt a'u dilyno. Pdln ar dro ttwy y pentref nos Sadwin diweddaf, clywais lais yn y pelldardraw, a phan yn dynesu ato, deallai3 mai yr arwo thydd Joseph Davies oedd yn bwr- lymu all an ei hyawdledd with gymhell ei nwyddan i'r dorf luosog oedd o'i flaen, a rhyfeddais yn fawr ei fod yn gallu gwerthu mor rhad. Yn awr, siopwyr a ohigyddion, edrycbwch ati, canys y mae Mr. Davies yn penderfytu cael y can, te, siwgr. a chig yn rhatach nag ydynt yn bresenol. Llwyddiant iddo yu ei an. turiaeth. JEMI'R Gcp.
BWRDD YbGOL ABERDAR A CHEINIOGAU…
BWRDD YbGOL ABERDAR A CHEINIOGAU Y GWEITHWYR. Mbi. GOL.Mewn stobi.d i lythyr Evan Owen yn y Darian am Mai 25aia, a ganlyn yw penderfyniad y Bwrdd:— Yn gymaint a bod y Bwrdd wedi cael ar ddeall fod y glowyr yn barod yn bre- seuol i godi y poundage o geiniog i gein- iog a dimai, fod y Bwrdd ar y deall- dwriaeth hwn yn cytano i bat hau i dder- byn y poundage yn ysgolion y Bwrdd hyd y luf o ITawrth nts »f. R.
CYFARFOD Y GLOWYR YN LLAN.…
CYFARFOD Y GLOWYR YN LLAN. FABON A RHIF 3." Mri. GoI.Erfyuiaf arnoch ganiatau i mi ychydig ofod i wteud ychydig syl- wadau ar gynw) siad y llythyr ymddang- osodd yn eich rhifyn diweddaf mewn perthyna s 'r cyfarfod uchod, gan Rhif 3." Ymddengys i mi fod awdwr y llyth- yr dan sylw—pwy bynag ydyw—yn llafurio gryn dipyn dan ddyUnwadys- bryd maleisddrwg, nwydwyllt, a rhag. farnllyd, cyn bytb y buasii yn ysgriblo llythyr mor sarhaus, a'i fritho a chy- „ maiut o insinuations brwnt a disail. Nis gall eich darllenwyr, feddyliwn i, lai na dyfod i'r o:agUad withddarTlenei lythyr, fod y ddau beraon a gafodd eu hethol gan y oyfarfod, wedi bod yn c/tllunio a chyng'heirio .'u gilydd i geisio dyogelu aeddau iddynt en huvain ar y Bwr. m yr hyn, meddai, y mae- t wedi Ih. ido mor belled ag y mae a wnelo y oyfai fod hwnw a'r mator. Sail ei osodiad yw, na ddarfu i'r cyfarfod bender fy u rhanu y gynrychiolaeth yn gyhrtal deg, ac o herwydd hyny y mae y cyfaill hwn yn ym sod yn iselwael ar y ddau a etholwyd, am iddynt ganiatau cymj vd eu hethol ill dan, gan awgrymu yn beadact mae y rheswm iddynt gariatau oedd, mae dyna oedd en hamaan. Y mae hyn yn myned yn mhell i bron i mi, meddai, mainid lies cylfrediEol y tai-lowyr oedd wrth y gwraidd, ond mae eu dyrchafiai en bnn- ain (sef y ddau a ethclwyc) ydoedd yn eu folwg. Beth mwy anheg, na bod gwr fel wn yn dyfod allan dan gochel ffagenw i ddrwgliwio a phardduo cymeuadau oyhoeddus yn y fath fodd a hyn. Diau fod rheswm a dynoliaeth yn gwridopan yn gorfod cydnabod mie bod dynol ydyw. Ond ni chaiff ei ollwng yn rhydd gan resymolion heb stampio yr enw Coward ar ei dalcen. Dyna deitl urddasol i ti frawd. Gwna y g,)reu o hono. Ni sylwaf ragor, ar hyn o bryd beth bynag, ar y rhan biwc-t o'i lythyr, ond awn at y rhan hono sydd yn cynwys rhywfaint o gommon sense. C- ydunwn, meddoi, I fod angen am gyn- yychiolaeth mwy eyfartal oa'r hyn sydd yn breee :ol.' Da iawn, feddyliwn, cnite P Ond, gyfaill, atjlwgimi, a d iarfu i group rhif 3 afaelid yn y cyfleusdra ac aDforJ c/nrychiolwyr i'r oyfat, fod fel ag yr oedd pwysigrwydd y pwnc yn gofyn, i geisio cyflenwi yr hyn ag yr ydych yn cyduno a mi fod angen ? N>ddo, gyfaill, chwi wyddoch. Wel, yLtp, pwy sydd yn gyf. r fol am y cwrs a a rfu i bethau gy. meryd yn »paenoldeb aigonol o gynrych- iolwyr oddiwrth group rhif 3 ? Ai y cyf rfod, ai y ddau a etholwyd yn rheol. aidd trwy fwynfrif pleidl eisiau yramryw- iolIofeTcd, ou ycte group rhif 3 eu hun dr-, esgeu uso gwteaddefnydd o'r cyfleusui a oedd yn eu dwylaw i anfon eu llaisi'r perwyl hyny igyfarf-d Llan- f abon ? Uwyr holl weithwyr group rhif 3 yn dda y gillas ii un fod wedi ei ethol o'u plith gyda'r ?hwyddit.fch mwyaf pe buasecthwF wedi gweithredu i'r cyfeiriad hyny. Ondyn gyrnaitt ag na ddarfu iddynt gwneuthur felly, wele y cyfaill hwnyndyfod allan, gan obeitho •na fydd i'r cyfarfod cyff adiEol roddi yr hawl o'u llaw i bende; fynu pwy fydd yn eistadd dro4 bawb.' Dyna gystal a dweyd, os na ailwn ni yn group 3 codi ein llais a gweithredu i sicrhau uri o'n plith, gwnaf £ >* ngoreu na chewch chwi yn group No. 2, er eich bod yn ymdrechn ) yn egniol am dano, i gael un mwy na