Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
"---- Gohebiaethau.
Gohebiaethau. Gol.o'r Poith, os ydych yn ysgrifonaiB ddiwedd*f, tra yr 5* cwn yn ymyl; ac or goohel darfa I mi ymddwyn yn arfor. Ya hytrach na S **wr tua'r Boat fel ereill, aeth- gM ^^7 trwy y Cwm, a'tn trwyn yn i ffrydiau y Hhondda Fadh. N^.yohydig wrth Bant y Gwiith; a ju vP »oedd modd cael job °°dd fl ya lied ddynol yn sicr, ^Iflj^fyd,—"Nagoawir, does genym ."e i ddodi neb i mown ynawr, fJLfr-ft1 hob gaol pethe i drefn yma." to, ffwrdd yr aethum i fyny i'r Blaonlleohau, ac i'r Maerdy. S w y110 ond BOB Dar,. feloeiliog Nth^bren. Gofyn yno am dipyn o k? y* oedd, Na, 2^^ rhoi gwaith i neb yma— ni wedi cael oi ddirwyo dJ&toth i ormod o ddynion, nes w^«r bwll yn barod." Nid oedd *»eud bellach ond oymeryd y guix nad oeddgobaifih am waith Wedi dringo i'w ben, eis- W^w^y^ iorphwys, er penderfynn gymerwn nesaf. Yr oeddwn allan o swn cwn y Cap, a ganlyn fy nhrwyn i Owm w °eddwn yn mediwl gofyn am Bwllfa nou Nantmelyo; ond VT* ^°d i'r trap wrth fyned taag ) we<a clywed fod Elio »H iSwsia, atei frodyr, ^kJJ5Cu» 2nd erbyn dod i lawr i'r jdan odd oraig y Bwllfa. oef- a?*a» yn faan iod Blic yno as o*j/x' a darfu i minan wnoad y blaen igroesi y cwm, a a'r llaid, heibio y Tonglwyd, Ue^u yn j patch#» ar uomin IUto Yn sicr I chwi, mae yma lo tfM R«»_leohu, ac feallai fod yma le k! hefvd. Aethnm yn irynt- ^Lw ^dWi Patches i chwilio am waith, huasai lofol yn lie ffimws Tta* °a? y* oedd yn rhy lawn yn W honynt. Wediffaelayny Un yn y drift, ac yno cwrdd- #W§*6lS**m,ra °'r Werfa» a °hyQ ? y gaffers, aothom gyda'n Tased ihen dy Moore, ac i mi hanesion rhyfoda am a'u cynffonwyr—hanes- ^li ^^lonv.1 waod Llwynog rewi tr^v o fll yd yn nod ban fyddj ar CWD- Ra»d 08 yn meddwl y u%Wn 0 waith yn yrun -Nid yw yn debyg," medd- y 3ttlk0 y drift wedi cael oi 7»° achos twyll y goffers. yn ff trefn hwy, yr oedd ? ta^u *'r cwmni, a beth rhiv?1 y cadwtaa chant punt ^d d^Kyr 1 wnoud y ^^yg11 ch&waa!^ 8wyr y ewile ar eu ««„f 0a tjdu bob dime." *wr /n 7 drift wytti yn gijjy Ufol WL Na«f. uago," ebe i? »aob „ y ugweithio, ac yr wy n I Trth S«rio ambell' *°<* heb newid ei groen— J dyoa y gair y mao yn g&el erioed/ oad rnoddodd ar ddeall I mi rod atal cyflog y gweithwyr, arfer crenlondeb, sathru a gormesa, yn bethiau lied cyffredin ar Hirwaun, ac os llwyddaf i gael gwaith yno am ychydig amser, trwy arfer oyf- rwvsdra, §pda £ y gweithredoedd gaffer- yddol hyn i'r gwyot yn ddigon uchel i Eryr y Graig eu gweled. Yr wyf yn barna, wrth yr hyn sydd wedi ei ddweyd wrthyf eisioes fod ymadrigle bleiddiaid LLWYNOG O'R GRAIG.
PARSON PRICE FEL BEIRNIAD…
PARSON PRICE FEL BEIRNIAD CERDDOROL. MM GOI.,—Y mae chwaeth bur yn ein cyfarwyddo i beidio gwneud adolyg- iad maith iawn ar lythyr yr 'Hen Deithiwr' yn eich colofnau am yr 20fed cynfisol; erhyny, nis gall WS adael ymgais mor isel a ffiaidd i b^sio heb wneud sylw anghymeradwyol o hono. Amlwg i bob cerddor caff us fod yr Hen Deith. iwr hwn wedi bod yn aflwyddianns dan feirniadaeth Mr. Price, ao felly, mewn trofn i'w ddrwgliwio, pentyra nifer o frawddegan croes-olwynog, a medda ddigon o haerllugrwydd i ddweyd mai beirniadaebh Mr. Price ydyw. Nen fe allai mai rhyw Balaam cyflogedig ydyw yr Hen Deithiwr, a'i fod yn barod i regi unrhyw bet son am bryd o'r bara a dder- fydd. Boed a fyno, nid oes rith o de- bygolr^dd rhwng yr hyn a ysgrifen- wyd gan yr awdwr uchod a'r hyn a ddy- wedodd Mr. Pace. Wedi gwneud ychydig sylwadau ar y cor cyntaf, sef cor Saron, Maesteg. a rhagddo, yn hirwyctog iawn, gan dabio ei wrichell yn y modd mwyaf anghelf- ydd ar ddadgaciad yr ail gor sef cor Siloh, ao yna dywed mai beirniadaeth Mr. Price ydyw. Yn awr deuwch i ni gael gweled beth sydd ganddo. Dywed Hen Deithiwr, oofier, fod yr ail gor wedi 4 canu yn dda hya page 4, pan ddarfa i'r soprano gann triplets mewn dan fan.' Nid oes un ban dfWY yr holl ddafrn sydd yn meddu te- bygolrwydd i triplets; feily, pa fodd yr oedd yn bosibl i'r soprano ganu triplets mown dau fan ? Y mae ei esboniad o'r modd i ganu tripletsyn dlws dros ben. Dywed, I yn lie canu yn ol yr amser sydd ar y copy, hyny yw, caau nodyn ar un ergyd yn lie ergyd a haner.' A fydd yr Hen Deithiwr mor garedig a dyfod allan a beirniadaeth arail eto, a dweyd wrthyf pa fodd y mae gwneud triplets mewn amser f, trwy gana nodyn ar ergyd a haner.' Byddaf yn ddigon boddlon iddo briodoli y reirniadaetii hono i Mr. Price hefyd. Nis gwn fawr am alln cerddorol Mr. Prioe, ond y mae'n ddigon eglur i bob cerddor nas gallasai beirniadaeth yn cynwys gwallau mor anfaddeuol gael ei rhoddi gan un oedd yn deall rhywbeth am elfenau cerddoriaeth. Na, gallaf eich sicrnau nad oes tebygolrwydd o gwbl rhwng yr hyn a ddywed yr Hen Deithiwr a'r hyn a ddywedodd Mr. Price am y coran. Gwir, yr oedd gwallau yn cael eu nodi allan yn y ddau gor; ond dywedaiMr. Price am y cor cyntaf, ei fod yn oans fel pe wedi ynfydu, ao nad oedd yr ysbryd a r ofn aanetatdd' hwaw ddylaaai ein meddianu pan yn canu Arglwydd ein lor m' i'w deimlo b gwbl yn y canu. Yr oeddyct fel pe yn oeisio dangos eu bod hwy a'r Arglwydd lor' I c'uwoh owd a fiat P Yr oedd yn boliawn a'r ysbryd a weithiwyd allan gan yr ail gor; ac wedi symio i fyny rhagoriaethau y naill a'r llall, dywedai naa gallasai wneud gwell na rhanu y wobr. iDyatk, yn fyr, fel yroedd materionyn paisio, a thrueni mawr fod pobl a day* laftent wybud a dysgu gwell pethau i'r byd,—trueni fod y rhat hyn yn oeisio chwythu tAG rhwng corau &'U gilydd Gadawn y pwnc yn y fan hon yn awr, gan mai gwell yw peidio tynn y lien yn ol yn llawa oddiar wyneb pioneers y fftwgwd eisteddfodol hyn. HEN DEITHIWB HYNACH.
OWYN Y GLOWR.
OWYN Y GLOWR. Gwyr eich darllo w/r i'r 'Caathwas nu,' or's ychydig fisjedd yn ol, roddi ffarWel i'r beien udaearol, a chymeryd gwibdaith awyrol yn uno ge bydau y gwynt, tua chymydogaeth byd yr hen 'ddyn a'r baich drain.' Diau fod 11awer yn gobeithio y buasai y wibdaith hono yn gosod Amen ar fy einioes-y bu- asai plant y dymestl yn ym^sod arnaf, ao y Ciwsra fy hyrddio, gorff a dillad, ar draws oohr&u thai o blanedau ym- wylltawg Caergwydion ond rhaid cy- faddef y gwir, derbyniais fwy o garedig- rwydd ocictiweth y dyeithriaid dyeithr hyn, ntC a dderbyniais erioad oddiar dawylaw Legree, fy nghaethfelstr. Cyrhaeadais oraff y lioer tuo. diwedd y 4mis bach;' ac ts oeddech, ddayllin- wyr anwyl, ya dygwydd edrych i fyny ar y pryd, gallasech ganfod fy arrival sign, oblegyd tynodd yr hen ddyn y gor- ohudd am e..yd dros wyneb y lleuad fel arwydd fy mod wedi glanio yn adiai gol. Aettiom yn nghwmni ein gilydd i un o Hotels y wlad, ac adroddais yn ei glyw fy boll hwlynt. Bhyfead fel y teimlai yr 4 hen ddyn' pan ddywedwn wrtho am y creulondeb a'r drniaeth arw oeddwn i ao ereill wedi ddefbya oddiar ddwylaw gormesol y gaffer mawr' a'i etholedig- ■ (J^tunais yn rha kgref-aift. wtJio ysgogiadau plant y fall, pa rai a or sgyr- asact yr ardal fa anwaith mor gysegr- edig, yr ardel sy'n cael ei gwarohae er's canrifoedd gan y Mynydd Da: ie, a'r ardal sy'n mwynhcu alawon perorol hen afon Llynfeil. Wedi gweithio dan fis yn y pwll newydd' y soniais am dano, hytbyaais y gorachwyliwr fy mod yn ymidael, er talu ymweliad ar ddaear; ac o'r fath hiraeth oedd arno yn herwydd fy ymadawiad ond er cysuro yohydig arno, addewais ddychwelyJ heb fod ya hir os na chawswn fy moddloni mewn gwaith tuag araal y trais. Uyn canu n iach i'r blaned fry, rhaid oedd cael ysg- wyd llaw ag ymerawdwr y wlad. Cooc- iais wrth ddrwb ei balas, a daeth ataf ar amrartiad. Traothais fy meddwl iddo, ao wedi yohydig ymgomio a'n gilydd, estynodd i mi ei ddyddlyfr, yr hwn sydd yn cynwys pethau rhyfedd am y 4 Gaffer Mawr,' yr ttholedigion, a'r cynffonwyr, a chant weled gwyneb haul a llygad goleuni ar f yrder. Uychwynais ar fy Bhaitb trwy yr an- fesurawl wagle yn un o gsrbydau Mr Wind, gan gefnu ar swn byddarol y trains nefol, a ohwyrnellaot dros gledr- ffyrdd mawrion yr eangderau gyda'r fath gyflymder nes y gorfuwyd gosod deddgylohau am eu holwynion rhag iddynt fyned yn ddrylliau, ao esgor ar ddamwain a aohoBtlli anrhefn yn yr holl fydysawd. Mi warantaf, ddarUenwyr bach, y rbyfeddwch yn fawr pan ddywed- af wrthych fy mod yn pasio heibio i ddarllawdy y gwlaw, i mi weled oryd yr ystorm, swyddfa'r mellt, ao arfdy y ddrychin. Gwelaie hefyd drysol- au yr eira, tawdd-dy y cenllysg, a'r manufactory eaig, lie gweithiwyd sidan amrywliw yr enfys. Wedi diagyn tfwy'rgororan, nas gwn pa. faint, daethum i ddeall fy mod yn ftgoshau tua'r ddaear, oblegyd oy- farfyddais ag un o dely: orion yr hen wlad, a adnabyddir wrth yrenw 4 Ehed- ydd bach,' yn eagyn a'i delyn i'w oriel wybret.ol, er cyflwyno cerdd fo euol o ddiolchgarwch i'r Hwn sy'n gof^lu am dano. Yn fuan wedi hya, disgyhais yn esmwyth ar y ddaear, ac wedi edryeh yn syn o'm cwmpas, er fy llawenydd, deall- ais mai ar gopa Graig y Fran y dodais fy nhroed i lawr. Teimlwn fy hun mor hoew a'r ewig, a chyfeiriais fy ngherdd. iad, gan deithio mor ysgafndroed a'r wawrddydd, tua'm bwthyn llwyd ar lan y gornant farmurol yn y glyn rhedynog islaw. Y bod dynol cyntaf a gyfarfydd- ais ydoedd yr hen Gymro gwreiddiol hwnw, sef I Bronin y Cyllie.' Cyfarohodd fi a boreu do gyde Ilais tebyg iraiadr, dychwelais yr unrhyw iddo yctau, a ffwrdd a mi mor lladradaidd a llwynog, y creadttr cyfrwys yna sydd yn chwaren cymaint o'i gampau ar Les y DAMAW, pan ar y cwrs o flaen oynydd y 4dyn byr tew: a'i laosog fytheuaid. Yn gymaint a fy mod wedi bod yn ddystaw ychydig yn hwy na meddwl rhai, bu hyny yn achlysur i godi lluaws o auDroffwydi; aonid rhyfedd chwaich, oblegyd yr oeddwn dipyn yn od fy mod yn medra aros cyhyd, tra minau yn gwybod fod Legree a'i giwaid yn ea porffeithrwydd tua gwlaa y ddaear yn gorthrymu y diniwed; ond mi wnaf yr oediad i fyny, dyblaf fy niwydrwydd i ddynoethu en gfweithredoedd anfad, as dm ddiwygiant, mi a barhaf yn gwnenth- nrhyny hyd bayed amser a phyrth y bedd. r. Udganai ah o'r coed kidney faon*, pan mews fit o broffwydoliaeth, Fod yr hen Gaothwaa Du wedi ei ddyohrynn yn or- modol i flino arnynt yn hwy,'ond nid yw hynyna ond simple mistake o eiddo y whipcord berson; peidied a phprthi ei hun a'r goeg-dybiaeth o fod ei regfeydd a'i fygythiadau ef yn ddigon effeithiol i roddi atalfa ar yr offeryn bychan hwn sydd yn fy Uaw; ha, na, cyn y cymer hyny le, fe fydd ef wedi ei neillduo yn line sanau yn un o synagogaa Baaohas. Os am osgoi dyrnodion y Gaethwas,4 wr main,' tafl dy fygythion i'r wadd a'r ystlamod, a cheisia fyw lygad yp. llygad a'r ddeddf. ac o hyny y daw daioni 1 hi. Nid wyf yn ysgrifenu i foddloni fy mympwy ty hnn, na neo arau. Wid saruu oymeriadan yw fy amcan, ao nid wyf am ollwng saethan personol, ond mor bell ag y byddo hyny YL t futeisiol i roddi adnabyddiaeth o'r giweJ. ystryw- gar,—fy motto yw, gogrynu gweithred. oedd, ac nid personau. Tebygol fod dyla'iwad y gaffer mawr' yn cynyddu yn gyfiym. Cyn hir hwyr- aoh mai efe fyidyn estyn ei deyrnwialen dros yr holl fro. Edrycher ar ei balasys- blenydd, rhifer ei ddorau a'i ffenelit, i godidog; onid y'nt ya a'dderchog ? Dyma'r fan y bwriada ei fawrhydi Le- geeaidd dreulio gweddill ei oes, mewn byd da ac helaethwych beunydd. Mae y lie mor gysegredig, fel nad yw traed nE bond yr etboledigion S'f CyLflonwyr ya daigon santiidd i'w sanga. Er bodd- loni oywreim wydd, beiddiodd un painter diteudus antario tu fawn i'r muriau i weled yr adeilad pardd, ac yn ei awydd i wxieathur rbywbetl:1 mown adeilad mor bwysig, cymerodd y brush, a chymwys- odd yohydig o'r paont oedd yn ei lestr at uu o ffenestri y ffront Trwy offeryn- oiiaeth ei drwyn, daeth Leg ee i wybod am y trick, ao aeth yn gynddeiriog gwyilt. Yn ei lid a'i awydd am ddal y troaeddwr, cyflogodd ddau o gwn y straps i fod yn wyliedyddion ar y.palasam cos- wpithiau meithion, gan hydoray buas?i. drwy hyny, yn dyfed o hyd i'r dyn a brush, o' d hyd eh, ni chlybuwyd gair am y painter coniol. Yn ein nesaf bydd genym sylwadau miniog er yr arferiad greulawn o 4 w >hardd y ffyrdd' i weith- wyr tlodion. Cofion isloerawl at bawb mewn hwyl ac archw^eth ysgr blo. But mae Socy a'r Gwr moel,' wys? Galw^f he;bio i chwi yn fuan. Y CA.ETHWAS Du.
• GWERSI I'R ALCANWYR. GWERS…
• GWERSI I'R ALCANWYR. GWERS IX. Dafydd: Nos da i bob ua o honoch. Mae yn llawen genyf eich gweled yn nghyd am ncwaith yn rhvgor. A ydych chwi oil wedi dyagn eich g wer si ? Caleb: Y m-.e ein bechgyn ni acw wedi eu boddhau yn y wers ddiweddJif yn fwy na'r un o honynt, a hyny am fod y forgemen wedi cael eu dwyn i sylw y dosbarth. Rhydderch: Gan ein boa wedi bid yn dysga rheol dychweliad, mae yn natur- iol i ni gofi) a gofyn, a oes hanes gttn un 0 honoch am ddychweliad ein prisoedd yn ol. Y mae'r bwydydd wedi myned i'r lan yn rhyfedd, beth bynag. Morgan:. Mae dynion call aphrofedig yn dweyd fod gwastraff ac oageulasdra y gweithwyr wedi dwyn arnom ddigof- aint yr Hwn sydd yn llywodraethu y bydoedd, ac yn rhoddi ei enw yn Jah. D .fydd: Y mae'n dda genym glywed cytarchiad Caleb: caiff y forge ei lie yn sylw y doaba- th, ni raid iddo ofui. Ni ohlywsom ddim am ddychweliad y pris- cedd, ao y mae lIe i ofni fod gormod o wirionedd yn yr hyn a ddywedir gan Morgan. Galarus iawn yw clywed a darllea ffeithiaa yn cadarnhau y dywed- iad yna. Mae yn mhlith yr aloanwyr rai dynion 800 y dylai y meistr a'r gweith- iwr eu gwylio, yn lie gadael rhaff rydd iddynt i lygru ieuenatyd. Gallai yr al- oanwyr, yn w, ad un dosbarth o weithwyr, reole;ddio p-isoadd a macteision per- thynol i'w crefft, a hyny am fod y fas- nach wedi ei chyfynga gymaint i'r wlad hon, so yn fwyaf neil dnol i siroedd Mynwy, Morganwg, a Chaerfyrddin. Y mae hyd yaia megys mewn plisgyn cnenen wedi ei chloi, ond bydd iddi, fel pob crefft arall ag sydd yn dwyn elw, ledu hyd y gwledydd, a hyny cyn pen amser maith iawn. Doeth fyddai ynoch, gan hyny, wneathur yr hyn a alloch er adfera trefn, g%n gofio na fyddwch ond yn cyflawni eich dyledswydd tuag atoch eich hun a thuag at eich plant, oblegyd rhaid yw i ni ymdrechu cyn byth y bydd i ni allu disgwyl i Dduw weithredu dresom. Shon Dafydd: Yr wyf finau wedi dal ar siarad y rhai hyny a ystyrir genym yn ddywgawdwyr, ao yn oael fod Ilawer o honynt yn dweyd nad yw dynion, wrth uno a'u gilydd i reoleiddio mas- nach, ond yn peohn yn erbyn Duw., dynion. Dafydd: Y mae plaid o gyfoethogion yn ceisio dywedyd hyny, ao ymaoyrhai a alweh yn ddyegawdwyr yn cymeryd golwg unochrog ar y pwno. Elw bydol a achosa i'r 4Jyntaf, ddweyd felly, ac awydd am wella dynoliaeth yn gyffred- inol, yn ddiamheu, sydd yn pen i'r ail ddofibarth; a drwg y rhai hyn ydyw eu bod yn ysgrifenn oadiaren safle en hnn- ain; nid ydynt erioed wedi gwnenthur an ymdreoh i geisio astudio safle y gwoithiwr, ond dywedant wrth6 few deddfaa oyBOgredig yn cael eu croeei ganddo, a'i fod yn gosod ei wyneb yn erbyn Masnach Bydd. Ni fu erioed dybiaeth mwy ddisail: nidcyfyngn M* diriogaeth Masnach Rydd yw amoan Undebau y gweithwyr, ond dyogelu rhyddid y gweithwyr. Addefwn fod llawer wedr gwyro o'u He gyda'r Un- debau, fel pob sefydliadau ereill; ond oredwn na fydd yn bosibl i weithwyr ddiano oddiar Norad garthrymder a thrais en meistri ond trwy uno a'u gi- lydd, hyd nes y dygir calonau y tiawd a'r'oyfoethog-yineistt" a'r gweithiwr— dan lywod aeth ctefydd MabDuw. ODd y dosbarth mwyaf peryglus ydyw y dos- bartbhwnwsyddun dyddyn pJeidio achos y gweithiwr, a'r dydd arall achos y meistri, a'r trydydd dydd yn ysgrifenu dan ffugenwau yn wrthwynebol i'r ddau ddosbarth. Dyma y rhai sydd yn hau hadau gwenwy»iig rhwng y dosbarthiad- aa a ddylent fod y cyfeillion panaf. Ysgrifenu er elw personol, neu er bodd- io'r boneddig, mae y rhai yna. Carwn i chwi, feohgyn, fod yn hyf i ofyn go. fyniadau wrth ddysgu eich gwersi, gan nad pa ochr y byddant. J. Jones: Yn gymaint a'ch bod yn rhoddi i ni anogaeth i ofyn yn ffoidd ein hunftin, mae un peth wedl taro fy medd- wl i er y eyfarf,id diweddaf, a hyny yw, beth aU fod rhesymau y meistri alcan- aidd drod ctalu eu gweithwyr yn ol saith ugain o bwys. yn y cant ? Morgan: Ie, yn wir, dyna gwestiwn priodol ddigon, ond credaf fod yr ateb yn barod gan Dafydd, mai grym yn erbyn gwendid yw. Dafydd: Dyna yw yr achos o lawer o'r cam a ddyoddefwch; ond gadewch i ni rodio tir canol, a cheisio dangos i ohwi y pro and con, dros ac yn erbyn y pwnc. Er cael allan y pris a gostia yn ychwanegol, bydd yn ofynol i chwi gael allan bris yr haiarn yn y lie cyntaf fel yma; dyweder fod bar irNn yn cwerthu am 96 15s. y dynell, yra bydd y csut yn 6s 9o., a bydd y I!Iwm gr:fyr;Jl o haiarn i wneuthnr un. blwch yn 8s 5c., a bydd blwcb IX ya 21 o hwysi ya ychwan«<e', er na fydd yr haiarn yo c atio ond 9i. 11e. GwnewOh sylwi, er fod blwcb IX yn 28 o bwysi ym dfjmach na'r IC, eto 24 o bw^si o haiar^ fydd yn angen i'w wi, eutbut. Pan inao 10 yr. cael eu dyblu bedai71 j?waith, zii fydd IX yn cael eu dybl-iond dwywaith; felly bydd podwar hyd a lied pob llafn o'r ymylau shearing) yn llai i'w droi ymaitb. Y mae deucaw ceiniog yn mvred yn fwy mewa haiarn. Bydd yr IX hefyd yn cymeryd mwy o le yn yr holl ranau o'r gwaith, o'r felin ya ml von B dd eis-eu mwy o anealvng pots stands, &c. Mwy o lo yn cael ei 1< Bgi er eu tynem, a mwy o'r metal gloyvr, djs^luer yoa yn cael ei roddi ar bJb llafn. nes y gellwch ya &g^s ddybla gwe th yr haiarn sydd yacael ei voddi yn ychwanegol. Y m ie yQ wi" c a fyddai yr item of labour wage, a thala yn ol 112 o bwysi, yn llawer iawn, ond y mae yna arferiad newydd llawer mwy niweidiol na dim a wyddom am dano i'r fasnach alcan. Os edrycbwoh i'r I Tinman's Com- panion,' tadal. 330, ceir gweled fod y gwahaniaeth rhwng pob X yn y brohnad yn6s ondmaeymeistri ieu?iLcymayn mhlith llofruddwyr y fasnacb. Clywsom fod :rhai o honynt wedi gwerthu IX am 3s. yn ychwaneg na IC, neu dyweder fod u o'r masnaohwyr yn anfon oynyg i un o'r meistri i roddi ei bus am 3,000 o flychau, a bod un rhan o dair o hoaynt i fod yn IX, maent hwythau yn ateb, dy- weder 18s. y blwch am 10, a 21s. am IX, yn unig er mwyn cael yr archeb. Wedi hyny, byddis nid yn unig yn sc iwio y cold roll, ond soriwir hefyd fer esgyrn y gweithiwr allan or cuel cyDildeb dsgonol i beri yr arobeb yna i dala ei ffordd; ac hyd nes byddo dwy gymdeithas gref wpdi eu sefydla, un ga.1* y meiistri ac un gan y gweithwy", a chydweith, edu yn heddychol a'u gilydd mewn bwrdd cy- modol, i lawr byddyn rhaid i fasnachyr slc;kn fyned, oblegyd gofala y masnaon- wyr am gael y rhan oreu. Mae rheswm mewn gwneuthur ymdrech i gaellLfnau wedi eu gweithio yn rhad, ond tiuis a gormes ydyw gwasgn y gwan, lUbyddio oydf, a damnio eneidiau gweithwyr er oyrhaedd yr amcari hwnw. Dyna i chwi, fechgyn, rhai o brif bwyntiau y meistri dros gael 140 o bwýsi y;, safon. A chan- iatau fod ganddynt rith o tym yn yr ym- resymiad, paham na bhent yn talu y 1XX yn ol 112? Yn sicr, mae yr enillion yn dyfod yn well wrth fyned i'r lan. Hy- derwn y bydd i chwi gael budd o'r ym- gom heno, er mor wasgaredig ydyw. Jonathan: Yr wyf yn of hi nad • if 11 fod m r ffyddlqn o hyn allan, am > bydd yn rhaid i mi atendio y drills. Mae gor- fodaeth ar bawbyn mi on yn ein gwaith ni i' berthyn i'r fMefMe. il Djafydd: Qrobeithiaf nad oes yr un o aelodau ein dosbwthmor ffoled a myned i wastraffu ei amser gwe' thf *wr er dysga cj rbyfala. Bydd plant y mil blynyddoedd en gn eich gwawdio yn y man am y fath
GOR] JFIAD Y TYNEWYDD.-r-…
GOR] JFIAD Y TYNEWYDD.-r- y i Y TRENGHOLIAD, DTDD MerchOr, y 9y^A cyhsol, agorwyd y t^etug;hol2ad yn y fiheola; lan, Porth, am la o'r gloch, o fl^on Mr. Gboii^e Overton, crwper. Yr oedd yn breaenol Mr. Wales, arolygwr; Mr. G Hill, oytreHthiwr, Oaerdydd, M ran Cwidwi Troedyrhiw; Mr. Simons, Merthyf, ar i ran Mr. James Thomas, y manageri ar. W. Picard, Wigan, ar ran IU deb Oonedl. aetholy Mwnwyr; a Mr. W. Abraham, ar ran Dosbarth Rhondda. Darbyniwyd telegram oddiwrth Mr. Leresohe, barns- (}1 ter, Manchester, y boneddwr a anfonid i gynrychioli y llywodraotq, yn gofyn i Mr. Mr. Wales pa bryd yr oedd yr ym- chwiliad i gy^pieryd lie. Wedi ymgomio yohydig, penderfynwyd anfoa at y bon- oddwr a cheisio ganddo fod yn bresenol draaoeth. Wedi tynguy rheithwyr, a chael an- erchiad asoriadol cran y orwner. deohreu- wyd holi'r tysfcion. Y tyst cyntaf oedd James Thomns, y managing director, a rhan-berchenog. Dechreuwyd y lofa tua dwy fl/nedd ar hugain yn ol, yn balance pit, 800 yn codi rhyw 160 o dynelli y aydd. Gosodwyd yn y fan hon gynllan y gwaith gee bron y rheithwyr, yn nghyd a'r rheolau, y rhai oeddynt wedi eu tynu yn unol a Sharot^adau Cyfraith Rheoleiddiad twng >ddiau. Y pwll yn gweithio y wythifcu No. 3, ac yn 88 o latheni o b ddyfnder. Arf rid cyflogi tua 150 o ddynion, al5ceffyl; ond yn ffodns air b ydnawn y gorlifiad, yr oedd y mwyaf- rif wedi myned allan o'r gwaith. Yr ail dyst oedd E. Thomas gyrwr yn oohr Llethr Ddu: Taa phedwar o'r glooh prydnawn dydd y gorlifiad, yr oeddwn ar y lefel yn agos i ben y drift; deallais wrth yr awy. fad rhywbeth allan o le yn y gwaith. Aethutn i lawr y drift, a chyfarfyddais a'r dwfr yn dod i ,¡ fyny yn gyflym, a'r pryd hwnw ryw 80 o latheni o onu y drift. Aethum ynol" at y pwll. Ar ben y pwll gwelais Mr. Thomas, y manager, a'r overman. Hys- bysais hwynt, a dychwelais gyda hwynt. Yr oeddwn yn un o'r rhai hyny a weith- iodd i ryddnau y pump cyntaf.
j yfl t'i fT H E R. vd i'…
hwy jno. Acsth torfeydd i'w CanmoTwycT Gair Daw P?. ddynion uchel ac isel. Yr oedd ^.ganlynwyr y tywysogion Protest- j^dd, wedi gosod y llythyrenan can- lewis eu cotiau, U.D.M.I.iE., mae Gair Duw yn parhau yn ^Sywydd.' Yr oedd yr un Uythyren- j **arf-beisiau, ac uwchben gwestai Profcestanaidd. Plat- y Diwygi&d oedd Gair Duw. Penderfynasant ddangos pob an- i'r Babaeth. Ymddangosent w*11 rirwysg mawr a thyrfaoedd o fil- \P eu byddin. Gwelodd eu gelyn- gallent eu gorfodi a'r cleddyf. penderfyniad i adael i bawb ^J°|i fel y gwelent yn dda, hyd nes y yr Ymherawdwr i Germani yn blwyddyn. Yn y cyfamser, yr y Pab a'r Ymherawdwr wedi » ac er mwyn dial ar y Pab, |L aeth Siarls heddwch a'r tywysogion i fj^anaidd! Cafodd help ganddynt MHI a'r Aethant i Rufain yn O'S^aethus. Ysbeiliasant y Pab gjJ^sorau. Gwnaethant wawd o'i ef. Difrodasant ei bethau ef. Cadwasant ef yno yn or* Cynygiodd yntau roddi ei fel Pab i fyny. Gyda hyny, dodd y Germaniaid buddugol- allan,4 Bydded Lnther ynBab! liuther yn Bab!' y Pab i'r galluoedd milwrol i'j ei erbyn ef. Aeth j Babaeth o dan farn Daw, fel y djwed- K^uther. A chafodd y tfiwygiad W^jstanaidd seibiant i lwyddo, i fc^ddio, tyfu, a blaguro, o 1526 ij.529. wedi hyny ?