Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
13 articles on this Page
LLUEST Y MYHYDD.
LLUEST Y MYHYDD. CHWEFROR 11, 1876. IEUAN Goch a ofynodd i Owain i egluro pa fodd yr oedd efe yn gallu profi fod honiadau, ffurfiau, a defod- au Cymdeithas Hen Sgidie yn rhai Pabyddol. Owain a ddywedodd. Cymerwch ffurf cysegriad neuadd, fel ei ceir yn nhudalen 288 y llyfr Americanaidd, a gyhoeddwyd gan un o brif swyddogion yr nrdd, ac a ledir dros y wlad i gyfarwyddo ei haelodau. Dywedir yno7 Gosodir yr allor yn nghanol y neuadd, amgylchyna y swyddogion yr allor, a'r aelodau tu allan idd- ynt! DarUenir rhaucm o'r ysgry- thyr (!) gan y Sabbi. Hyn fydd dechreuad y gwascmmth (!) Dywed y Swyddog uchaf:- Y mae y seremoniau a gyflawnir genym yn cael eu eefuogi- gan arferion cysegredig hen amseroedd an- rhytfedd'iis Y mae cysegroedd crefydd wedi cael eu neillduo trwy ddefodau dylanwadol. Yr ydym yma yn yumno mewn rhwymau brawdol dirgel. Yma yr ydym yn cyfodi ein liallor gysegredig. Gan ddal cwpanaid o ddwfr yn ei law, dywsd efeYma, yn enw Cymdeithas Hen Sgidie, yr wyf yn cysegru y lie hwn, at ddibenion cysegred g ein sefvd- liad. Yna taenella y dwfr ar y llawr !r' Sylwer, fel y dengys y dyfyniadau uchod, yr oedd y swyddogion ereill a'r aelodau i fod o amgylch yr allor. Ond yn nghysegriad gweithredol yr allor a'r neuadd, nid oes dim llaw gan neb ond v swyddog uchaf. Yr wyf yn eysegru" yw ei iaith. Y mae hwnw yn cael ei osod i fyny wrth reol argratfedig, yn fath o Bab, neu esgob, i gysegru yr allor a'r neuadd, heb fod rhan na chyfran gan neb o'r swyddogion na'r aelodau sydd yn bresenol, yn y gwaith. Gwna efe hyny yn enw yr urdd, fel y gwna y Pab yn enw Eglwys Rufain. Efe yw'rurdd aryr ach- lysur, fel mai y Pab yw'r Eglwys yn ngol- aelodau cySi edic. Y mawredd eithriadol- wgy Pabyddion. Slafiaid ffeudalaidd yw'r unbenaethol hwn, a berthyn i swydd, fel yn Eglwys_ Eufain, yw y maen tynu sydd yn peri i luaws fod yn selog dros y gymdeithas. Gan fod cynifer o swydd- ogaethau, a'r ffordd yn fer i'w cyrhaedd -dim ond ychydig o gyfrwy^lra gyda'r pleidleisiau yn y salon dyna'r dyn uchelgeisiol yn D.D. double dunce, heb astudio un gramadeg yn ei oes, na bod yn gymaint a gwenynen sillebol erioed. Tra y mae teitl colegaidd o M.A. neu D.D. yn costio arian, amser, a llafur mawr, y mae y corach pen mynydd, anllytbyrenog, yn cael y teitl o D.D. heb drwbwl gan salon ymhongar o greadur- iaid anwybodus fel ef ei hun. Derbynia lythyrau gyda'r post wedi eu cyfar- wyddo to the Rev. Esau Arfonwyson Powell, D.D. Ac os bydd dyeithriaid yn camsynied y D.D. am Doctor Divinity, yn lie Double Dunce, goreu i gyd, gan mai rhwysg dirgelwch yw holl werth y cwbl a fedd yr urdd, fel dirgel bethau Pabyddiaeth. Rhoddodd offeiriad Pab- aidd flwch bychan i ferch, fel swyn i'w garib oddeutu ei pherson i gadw y diafol a phob drwg oddiwrthi. Ond nid oedd hi i agor y blwch ar ei bywyd, oblegyd os gwnai, meddai efe, byddai yn agored i gael ei difetha gan holl ellyllon anwn. Ond cafodd rhyw wag afael yn y blwch ac agorodd ef. A beth oedd ynddo, wedi'r cwbl, ond blawd llif! Yr hyn sydd yn cynhyrfu swyddogion Cym- deithas Hen Sgidie yn fy erbyn i, yw, fy mod i yn agor hen flyehau gwael eu jswyngyfaredd hwy, ac yn cael ynddynt bethau gwaelach o lawer na blawd llif, a fy mod i yn hysbysu y gwirionedd wrth y bobl a geisiant hwy eu twyllo a swyn- ion eu dirgeledigaethau Pabyddol. Ond dyna beth Pabyddol arall:—Yn nghysegriad yr allor fel y gwelir uchod, taenella y prif swyddog ddwfr ar y llawr yn ol deddf yr urdd. Gwneir yr un peth bron yn gwbl gan y Pab, wrth gysegru allor. Dywed awdwr Faiths af the World o dan y gair Altar gyda golwg ar dde- fodau Eglwys Rufain, yn nghysegriad allor, The Pontiff, in mitre, dips the thumb of his right hand in the water he has blessed, and with that thumb and the said water makes a cross on the centre of the altar-slab," &c. Rhoddir lie mawr i holy water gan y Pab ac yn y salons. Cyn cyflawni y ddefod uchod darllenir rhan o'r Ysgrythyr fel y gwneir yn nefod Cymdeithas Hen Sgidie. A chan fod y prif swyddog yn y gwaith o gysegru yn cyfeirio at "arferion cysegre- dig hen amseroedd anrhydeddus," diau ei fod yn cyfeirio at arfer" y Pab wrth gysegru allor, yn ol deddf y Pontificate Romanum, oblegyd y mae y defodau mor debyg i'w gilydd a dau chignon, y tyrau sydd wedi bod ar benau y merched, i ateb chwaeth oddities defodol rhamantus yr oes. Os dywedir fod Father Bristol wedi cael y defodau yn ffurfiau y Free Masons, ni fydd hyny yn gwella dim ar y mater, oblegyd yr oedd y Free Mason, yn bodoli, yn ol eu tystiolaeth eu hunains mewn amser paganaidd cyn gwawr j Cristionogaeth. Yr oedd ypaganiaid yn J myned trwy la-wer o seremoniau wrth gysegru eu hallorau, fel y dengys Faiths J of the World. 0 ffurfiau y Paganiaid yn i Groeg a Rhufain y cafodd Eglwys Ruf- ain ei defodau hi. A hyn y cytuna holl haneswyr y byd. Gan hyny o'r unffyn- onell baganaidd y mae y tair ffrwd yn tarddu, y Masonic order yn ei seremoniau, os ydynt fel rhai Cymdeithas Hen Sgidie, a [defodau Pabyddiaeth, a'r def- odau a berthyn i'r urdd dan sylw. Dylid cofio hefyd fod y Pab presenol wedi bod yn Free Mason am iiynyddau, pan yr oedd mewn sefyllfa uchel yn Eglwys Rufain. Hynod ei fod wedi cweryla a'r urdd hono. Eto y mae hyny yn ol arfer y Pabau. Cwerylodd amryw Babau a'r urdd Jesuitaidd. Ond y mae hono mewn bri mawr gan y Pab presenol. Y mae Cymdeithas Hen Sgidie wedi anfon cen- adwri ostyngedig at y Pab gan ofyn iddo ddadgan ei gymeradwyaeth o honi. Felly y tystia ei haelodau. Rhoid gan hyny nad yw defodau yr urdd yn rhai Protestanaidd am y gwyr ei swyddogion fod y Pab yn melldithio Protestaniaeth. Pe buasai y Pab yn cydnabod yr urdd, efe fuasaiyn ben ar ei gweithrediadau hi, mewn canoedd o salons. Nid oes diolch i swyddogion uchaf yr urdd nad yw hyn yn bod. Ond os gwel Cardinal Manning fod pethau Pabyddol yn add- fedu yn yr urdd, ac y byddai ei gweith- rediadau hi yn fanteisiol i ledu Pabydd- iaeth, gallai efe yn hawdd ddylanwadu ar y Pab i ganiatau rhyw fath o gydna- byddiaeth o honi. Ofer yw dweyd ei fod ef yn erbyn cymdeithasau ddirgelaidd am ei bod yn ddirgel, oblegyd urdd ddirgel yw urdd y Jesuitiaid yr hon a fawrha efe, a chefnoga ddirgelwch uffernol y Gyffes-geil. Cofied y Cymry fod ffurf cysegriad yr allor a'r neuadd gan Gymdeithas Hen Sgidie, yn ol y ffurf uchod yn cau Crist allan yn hollol. Y mae yn v ffurf emyn, (Air, Bonnie Doon)" heb un gair am Grist mewn pedwar penill. Hwn yw yr emyn agoriadol. A gofynir i Dduw, fel Duw y cariad," am fendith ar gysegriad yr'' allor!" Ac yn ol ystyr y gair,nid oes allor heb aberth. Ond cedwir aberth Crist yn gwbl o'r golwg. Gan hyny allor baganaidd Babyddol raid iddi fod. Hefyd yn ngweddi y Rabbi ar ddiwedd y seremoni, nid oes sillaf am Grist na'i aberth, ond mawrygir y gymdeithas yn y geiriau mwyaf chwyddedig, gerbron Duw. Cenir emyn yn y diwedd (Air, Auld Lang Syne), heb fod sillaf yn hwnw, mewn pedwar penill, am Grist na'i aberth, er y sonir am Ffydd, Gobaith a Chariad, yn ystyr dymhorol y prif swyddog yn ei araeth. Cyfeirir at rwymau cariad" allan o Grist. Yr oeddwn wedi bwriadu gwneud sylw ar lawer o bethau ereill, ond yr wyf yn rhwym o'u gadael hyd y tro nesaf. LLUESTWK.
LLYTHYREHEDYDD PENPYCII- i
LLYTHYREHEDYDD PENPYCII- i YR wyf wedi meddwl amryw droion am anfon ambell IIythyr i'r DARIAN. Dar- llenir y DARIAN gan lu mawr o'r trigol- ion sydd oddeutu godreu yr hen fynydd enwog "Penpych" yma; ac nid gormod fyddai dweyd mai y DARIA.N yw prif newyddiadur y gymydogaeth hon. Mae llawer o bethau yn hanes y llefydd wyf fi yn weled oddiar Penpych" ag sydd yn fWerth eu cofnodi, ondnid oes neb hyd yn hyn wedi ymgymeryd a gwneud hyny. Felly, os byddwch chwi Mr. Gol. yn foddlon, a'r Ehedydd i gael byw, a myned oddiamgylch, bydd i chwi gael llythyr yn awr ac eilwaith o'r lie poblog hwn. Yr hyn sydd yn cael mwyaf osylw yma y dyddiau hyn yw MARWEIDD-DRA Y GWEITHFEYDD. Nid yw glofeydd y fangre hon, ar yrhai y mae miloedd yn ymddibynu am eu cynaliaeth, yn gweithio ond prin pedwar diwrnod yr wythnos, yr hyn, yn nghyd a bychander yr enillion, sydd yn peri fod llawer o'r teuluoedd mawrion hyny sydd heb ond un yn enill, yn cael mwy na gwaith i ddod a'r ddau ben yn nghyd, a'r canlyniad yw fod llu o'r dynion wyf fi yn weled ar fy nheithiau awyrol, yn teimlo yn isel a digalon ac yn wir, pa ryfedd eu bod felly. Dyna'r gyflog wedi dyfod i lawr bron yn afresymol, tra y mae yr oil o'r pethau angenrheidiol er cynal- iaeth dyn yn dal mor ddrud ag oeddynt tua dwy neu dair blynedd yn ol. Ceir y tai, tan, bwyd a dilladyn dal eu henbris, mewn gair nid oes dim braidd yn dyfod i lawr ond cyfiogau y gweithwyr; o ganlyniad, pa ryfedd fod llawer yn isel a digalon ? Ond yr wyf fi wedi treulio llawer blwyddyn ar Penpych" yma, fel yr wyf erbyn hyn yn deall mai'r awr cyn dydd yw'r awr dywyllaf." Felly cymerwch galon fechgyn, nid yw'r cym- ylau duon sydd yii grogedig uwch ben Mynwy a Morganwg, ond pethau enyd awr, fe dyr gwawr yn y man. Mae sef- yllfa pethau yn y dyddiau hyn, i'm tyb h yn gyfryw a fydd yn sicr o esgor ar gyfnewidiad buan i ryw gyfeiriad. Gwir fod math o FWRDD CYMODOL wedi ei ffurfio, a'r gweithwyr dan ryw fathoymrwymiad ifoddloni i'w drefniad- au; eto, os na fydd ei weithrediadau yn gyson, ac yn ail i reswm, .ac hefyd yn gyfryw a geidw y gweithiwr diwyd o afael angen a thylodi,o angenrheidrwydd ni bydd ef na'i weithrediadau yn ddim amgen i flewyn llesg o flaea iiI." Dydd Sadwrn y 29ain o Ionawr, llan- wyd y gymydogaeth hon a syndod ac a phrudd-der dwys, gan y newydd galarus am FARWOLAETH MRS. T. C. ARMSTRONG. Er's mis neu bump wythnos yn ol, ymadawodd Mr. T. G. Davies, Goruch- wyliwr y South and North Dunraven Colliery, pryd y daeth Mr. Armstrong yn ei Ie. Dygodd Mr. Armstrong ei anwyl briod yma gyda ef,abuontyn byw yn Treherbert am tua tair wythnos ond boreu'r dydd a nodwyd uchod, clafych- odd Mrs. Armstrong, £ a roddodd enedig- gaeth i faban, ac erbyn pedwar o'r gloch yr un dydd, yr oedd hi a'r un bach wedi huno yn yr angeu. Ei hoed oedd 24, yr hyn a brawf iddi orfod ymadael a'r byd hwn pan yn mlodau ei dyddiau. Y dydd Llun canlynol, cludwyd yr hyn oedd farwol o honynt gan dyrfa tra lluosog i'r orsaf, o'r fan yr oedd i fyned adref gyda'r tren, sef i Durham, ac yno i gael eu claddu gyda'u tadau. Y mae pawb yma yn cycfymdeimlo i'r byw a Mr. Armstrong yn ei drallod dwys mewn gwlad estronol. Rhag i mi eich gorflino, terfynaf gyda nodi PRIODAS Mr. W. Davies, Cigydd, Blaenrhondda a Miss M. Davies, o gymydogaeth Caer- fyrddin, yr hyn agymeroddledyddLlun wythnos i'r diweddaf, yn yr Ystrad, o flaen y Parch. R. Williams,achofrestrydd y District. Wrth eu gweled mor llawen, ceisiodd yr Ehedydd wneud englyn iddynt, a thyma fo:- O'r nef doed benditb arnoch,-a dyddiau Dedwyddion a gaffoch; Rhengau o blant fo rhyngoch, A byw'n gariadus y b'och. EHEDYDD PENPYCH.
CWMLLYNFELL.
CWMLLYNFELL. YN y DARIAN am yr wythnos cyn y diw- eddaf, tynwyd fy sylw yn gyntaf oil at lith anghywir Erasmus ar y penawd uchod. Yr oeddwn yr wythnos flaen- orol i hyny wedi cael profedigaeth i fy meddwl wrth ddarllen ei ormodiaith chwyddwyntog ef am Gwmtwrch a'i helyntion," ond pan ddaeth yr ail swmbwl i'm cnawd, sef y llith am Gyfarfod Llenyddol Cwmllynfell," cefais frathiad rhy ddolurus i'm teimlad, fel nas gallaf ymatal yn hwy rhag bod yn gydgynorthwywr i'r gwirionedd. Blin genyf i chwi, Mr. Gol., yn eich anwybodaeth gael eich hud-dwyllo i gy- hoeddi y fath druth dychymygol yn eich newyddiadur tarianol, a dymunaf, trwy yr awgrymiad hwn, i chwi fod ar eich gocheliad o hyn allan yn nghylch y sicrwydd o wirionedd y gohebiaethau a anfonir i chwi o'r cymydogaethau hyn, rhag dygwydd peth a fo gwaeth eto, gan mai gwaethygu y mae hi, ac i'r amryfusedd diweddaf fod yn waeth na'r cyntaf. Gwir yw i ryw ffug o gyfarfod cellweirus gael ei gynal mewn tafarndy o'r enw New Mount- ain Horse," ar y dydd a nodwyd, pan oedd y gwres a'r ager ymenyddiol, effeithiau chwyrn-weithiol anianydd- ol yr awohol wedi codii fyny i'r meridian eithafol, gan ychydig o lowyr y lie wrth yfed cwrw,a setlo, fel ei gelwir, a Barcud neu yn fwy priodol oedd Barcutan,fe ddi- chon, yno yn eu plith mewn rhith colomen fwyn i draws-sylweddoli y materion i ateb ei chwaeth a'i amcanion maleisddrwg a chyfweddol ef ei hun. Nis gwn beth a gynhyrfodd y Barcud hwn, yr hwn, pwy bynag ydyw, nad yw o ran ei weithredoedd yn ddim amgen nag un o gywion y fall felen, i wneuthur mor hyf ar gynifer o bersonau adna- byddus wrth eu henwau a'u cyfenwau priodol, trwy osod eu henwau i lawr fel buddugwyr ar y gwahanol destynau a nodwyd yn ddychymygol ganddo, a'r rhan fwyaf o honynt heb fod yn gwybod ond y peth nesaf i ddim am reolau traethodi, barddas, a cherdd, gan nad ydynt yn ymarfer a phetbau o'r natur; ac nid yn unig y mae Barcutan yn treio pardduo a diystyru y' perso-nau a enwodd, y rhai sydd o gystal cig a gwaed ag yn- tau, ond y mae hefyd yn taflu diystyr- uwchiar y Crewr holl ddoeth, yr hwn a'u lluniodd yn y groth, ac a barodd iddynt gael y tyfiant a gawsant. Os mai byr o gorffolaeth yw y cyf- eillion David Morgan a Thomas Edwards, atolwg, a fedr Barcud ychwanegu un cufydd at eu maintioli; ac os yw yr ieu- anc, y diniwed, a'r gwirion William Evans, ychydig yn dal, pa anfri ydyw iddo? Pwy a tedr dynu dim oddiwrtho ? Os medr Barcud wneuthur gwelliantau ar waith ei* Creawdwr, dechreued gartref trwy ychwanegu ei allu meddyliol ei hun, thrwytho y cyfryw mewn pob rhinwedd cymdeithasol. Bwrw allan y trawstiau o'i lygaid ei hun, fel na byddo iddo gamsylweddoli yr hyn a ddichon ddyfod yn awr ac eilwaith o flaen ei lygaid. Priodol a doeth hefyd fyddai i'r Barcud hwn i ystyried yn bwyllog dynged anffodus yr anwireddwyr a'r dy- feiswyr chwedleuon cellweirus, a'r tal a dderbyniant gan ymherawdwr a cheid- wad yr ystafelloedd tanllyd, trwy gael eu llusgo adref trwy dewfrig tagawl an- nwn at ereill o'u cydryw i'w cartrefi tophetaidd. Wrth derfynu, credaf mai cyfiawn fyddai i chwi, Mr. Gol., ddatguddio enw y Barcud hwn er ei orfodi i ymddxheuro am y weithred ddichellgar hon o'i eiddo, ac fel y celo y eyhoedd o hyn allan ei adnabod wrth ei big. GWYNTYLLWR. [Ysgrif arall wedi ei derbyn ar yr un pwnc, am yr hon yr ydym yr un mor ddlolchgar. Credwn y deuwn o hyd i'r gwalch diegwyddor. Pa le y mae dyn- oliaeth y fath fodyn P-GOL.)
HIRWAUN.
HIRWAUN. YN y rhifyn diweddaf o'r DARIAN, gwel- ais lythyr bychan yn dwyn y penawd uchod, gan un a eilw ei hun yn G. Swm ei lythyr yw ceisio diraddio eymeriad William Hughes o'r He hwn, ac y mae tegwch a chyfiawnder yn galw arnaf i'w amddiffyn. Dywed G. eifod weditaraw gwraig barchus yn y lie hwn. Dichon fod G. yn adnabod Mrs. Williams yn y eymeriad hwn yn well na mi. A chan- iatau fod tystiolaeth yr estron hwnw yn llys yr ynadon yn wirionedd, nid wyf yn gweled hyny yn ddigon o reswm i alw William Hughes yn hen lane, ac yn "would-be women champion." Gellid tybied oddiwrth yr ymadroddion sar- haus uchod, mai dyn creulawn ac ym- laddgar ydyw William Hughes wedi bod drwy ei oes; ond ei fod erbyn hyn wedi methu. Nid teg yw batnu a phender- fynu eymeriad un dyn wrth un weithred o'i eiddo, a hono yn cael ei chyflawni mewn profedigaeth danllyd. Fel un ad- nabyddus o William Hughes er ys blyn- yddau lawer, gallaf ddyweyd mai dyn diniwed, heddychlawn, a charedig ydyw, ac yn cael ei barchu gan bawb o'i gymyd- ogion. Un ag sydd wedi gweithio yn galed drwy ei oes ydyw, ond ei fod er ys rhai blynyddau wedi methu gan af- iechyd, ac ni chafodd tafarnwyr na thafarn-wragedd ond ychydig elw oddi- wrtho erioed; ac y mae yn aelod cref- yddol yn Nebo, eglwys barchus a chyf- rifol er ys 27 mlynedd, ac ni chafodd yr eglwys drafferth na gofidgydag ef erioed. Dywedaf fod William Hughes yn wr parchus yn y lie hwn, ac yn mhob man arall y mae yn adnabyddus, ac nid oes achos i mi dynu gorchudd dros fy wyneb wrth ddywedyd hyn. Y mae genyf dri o gynghorion i'w rhoddi i chwi G. Os ydych yn ieuanc, gwnant les i chwi: os henafgwr ydych, ni wnant niwed i chwi. Yn laf. Peid- iwch a bod yn rhy barod i gyhoeddi beiau a phardduo cymeriadau eich cym- ydogion yn gyhoeddus. 2il. Peidiwch taraw eich cyd-ddyn ar lawr, rhag ofn mai chwi fydd ar y llawr nesaf. Sydd. Peidiwch gwneud y naill na'r Hall er mwyn boddhau ereill, oblegyd nis gell- wch gael tal gyfartal am hyny. Nid oes arnaf ofn na chywilydd i osod fy enw priodol wrth y llythyr hwn, ond ymfoddlonaf y waith hon ar SYLWEDYDD.
CYFARFOD LLENYDDOL GWAWR,…
CYFARFOD LLENYDDOL GWAWR, ABERAMAN. DYMTJNIR hyabysu mai awdwr y traeth- awd buddugol ar Oriau Hamddenol y Gweithiwr," &c., yn dwyn y ffugenw Awr Hamddenol" ydoedd Mr. Morgan Thomas, Penrhos, Ystradgynlais, Swan- sea. Yr eiddoch yn gywir,-E. OWEN.
HEN BERSONAU.
HEN BERSONAU. A GANLYST sydd restr o'r personau hynaf ag y mae genym hahes am danynt yn y cyfnod Cristionogol Appollonras o Tyana A.D. 99 yn 130 St. Patrick 491 120 Atilla 500 124 Llywarch Hen 500 150 St. Coeingene 618 120 Plastus, King of Poland a 861 120 Thomas Parr. "1635 "152 Henry Jenkins. "1670 169 Countess of Desmond 1658 154 Thomas Damme 1658 154 Peter Torton 1724 185 Margaret Hutton 1735 135 John Irvin a'i wraig "1741 164 St. Monagho Kentigen "1781 185
AT Y BEIRDD.
AT Y BEIRDD. Cyfeiried ein cyfeillion y Beirdd eu holl Gyfansoddiadau Barddonol yn y modd ac i'r cyfeiriad canlynol:— MR. D. W. JONES, (Dafydd Morganvxj), Hirwaun.
Family Notices
Priodas T. T. aM. :Millward.-Dim cyng- hanedd. Arweinydd Cor Tabernacl.-Dim cynghan- edd. Y Glowr.-Dim rhith o gynghanedd. Fy Ngalar ar ol fy Ghwaer.—Rhy faled- aidd. Eliza, geneth Olydach.-Dichon yr ymddengys yr englyn, tra y cedwir y lIeill allan. Marwolaeth Cyvddeku.—Dau a Dwy. Mellt a Thamnau.-Nid oes genym amser i'w hebgor i wnio eich papyrau wrth eu gilydd. Dylasech wneud hyn eich hun. Ni chant ymddangos o herwpdd hyn. Unigedd.-Yr ydych wedi dinystrio eicb penillion wrth eu hysgrifenu, trwy osod dwy linell yn un mewn rhai, ac un yn y lleill. Rhaid cael copi newydd. Y rhai canlynol i'r swyddfa:- Y Lleuad, Y Bywydfad, Yacht M. Talbot, YPys- gotwr, Y Cigydd, H. Rees, Y Weddw Dlawd, J. Rees, Y Gauaf, Pridd, Penny Reading, Y Llawdr, Cadair Fawr fy Nhad, Dyhuddiant y Torwyr Ceryg yn Merthyr.
CASTELL CAREGCENEN.
CASTELL CAREGCENEN. Mae ami hen gastell yn N ghymru yn awr Fu'n noddfa i'r hen Gymry dewrion, Rhai sydd wedi syrtbio'n gydwastad a'r llawr, Tra ereill yn sefyil yn gryfion Yn mysg y rhai safant i fyny yn gryf, Y saif castell mawr Caregcenen, Mae megys yn herio y dymhestl hyf; Hwn goda yn uchel i'r wybren. Pan oedd erch floeddiadau y gad yn eu nerth, A'r saethuu yn gwau trwy yr awyr, Bu'r hen gaerau yma pryd hyny'n fawr werth? Er cadw y cedyrn ryfelwyr; Ond nid oes awn ymlid yn awr ger y fan, Ond seiniau mwyn adar yn canu, A Cenen risialaidd a red odditan, Gan sisial mae hedd yn teyrnasu. Golygfa ardderohog ar fryniau'r hen wlad, Yr hon a fu gynt yn ei noddi, Pan oedd y gelynion dichellgar, Hawn brad, Yn ceisio trwy arfau ei feddu Yn nghyd a'r dyffrynoedd a'r dolydd mwyn, Lie rheda'r dolenog afonydd, pIon, Y rhai sydd yn swvno-ysgafuu pob bron, A welir oddiar yr hen gaerydd. Ger ochrau'r hen gastell, yn hynod ddifraw, Mor llawen chvvaraua y defaid, A llechant rhag stormydd, y gwyntoedd, a'r gwlaw, Yn nghelwaith y cyfrwys Frytaniaid Hir saif yr hen gastell i fyny, er llid Y stormydd erchyllaf, gan haeru, Mi safaf yn gadarn, yn gadarn o hyd, Er olodac enwogrwydd i Gymru. GLAN GWELAIS.
Y BEDD.
Y BEDD. Hyll anedd, lie i huno,-neu garchar I gyrchu marwolion, Agwedd erch yr hen eigion, Briw tost wna i lawer bron. Drefach. D. HARRIS.
PELLEBYR MOR Y WERYDD.
PELLEBYR MOR Y WERYDD. 0 dan for, dyna fawredd,-yn hollti Fel mellten, mae'n rhyfedd; Taflu gwawl trwy'r suddawl sedd, I gael tudraw ei goledd. GLAN GWELAIS.
* LLINELLAXJ
LLINELLAXJ Arfarwolaeth tri o blant bychain John as M. Bowen, Pembroke-street, Aberdar. Anhawdd yw cadw'n nghudd Deimladau mynwes friw, Rhyw ddwfn ochenaid sydd Yn cyrhaedd hyd y byw; Mae mwy yn pwyso ar y fron Nag enfawr bwysau'r ddaear gron. 01 trymder ar bob gwedd Ganfyddir yn y tv; Dystawrwydd fel y bedd Yn Ilywodraethu sy'; Ond dagrau gloewon welaf 'nawr, Fel engyl eglur hiraeth mawr. Pa heth yw'r wylo sydd ? Ai angeu fu'n y ty ? Atebai'r fam yn brudd, O'm plant! mewn bedd mae tri O! ie, ein hanwyliaid ca, 'Does yma heddyw oud lie bu Tom baeb a Dafydd sydd, Ac Hannah gyda hyn, Yn welw iawn eu grudd Yn gorwedd yn y glyn." Wel, wylwch mwy, 'rwy'n caniatau, Fel caffo'ch mynwes esmwythau. Ond peidiwch wylo'n hir, Y mae'eh hanwyliaid bach Ar fryniau Canaan dir Yn awr yn berffaith iach Rhwng hardd rodfeydd paradwyslân Chwareuant hwy yn ber eu cAn. Ni chym'rent fydoedd maith Am ddyfod yma mwy, Na newid byth eu gwaith A'u cân am farwol glwy'; A chwithau a adawyd 'nol, Ymgedwch rhag pleserau ffol. Dilynwch Faban Mair Trwy daith yr anial fyd Myfyriwch yn y Gair I dderbyn maeth o hyd, Fel caffoch gwrdd a'r rhai By n m'aen, I ganmol Crist yn Sulem lan. J. R. JONES. Rhiwfiforest, Castellnewydd Emlyn.
LLONGDDRYLLIAD.
LLONGDDRYLLIAD. Angora Hong lwythog a thra anrhydeddus Yn agos i'r porthladd ar noson dra chlir, A'r canoedd ymfudwyr oedd lawen a hapus Wrth feddwl mor agos yr oeddent i dir; Cydrodient yn llawen yn mreichiau eu gilydd, A'r morwyr a ganent yn ddifyr a lion Ymchwyddai pob mynwes gan gymaint eu hawydd 0 gael rhoddi flfarwel i ymchwydd y don. Neiilduent o'r diwedd bob un idd ei wely, Tra'r cyniyl yn 'hedeg dros wyneb y lloer Yr awyr a lethwyd, a'r ser oedd yn gwelwi, A theimlent yr awel yn flniog ac oer; Yn nyfnder y cyfnos dechreuodd fellteni, Fe wrthgyfarfyddai'r cymylau uwch ben; Elfenau y nefoedd oedd fel yn ffyrnygu, A'r daran a ruai trwy gyrau y nen. Y 'gogledd ddwyreinwynt' arllwysodd eu nertlt oedd, Ymchwyddai y tonau yn llidiog o'r bron- Angorau a rhaffau ddatodwyd, a'r canoedd' Oedd fel ar walltgofi wrth ganfod y llona-; Fe chwythwyd y llestr, daeth rnoryn ar foryn, Pob bad ga'dd eu golchi o'u gafael i flwrdd: Ac wele un arall yn cyrhaedd ei choryn, Ysgubodd y cyfan i'r mor ar ei bwrdd. I'r graig a&th y lleatr, hi dorodd yn ddarnau, Pan ydoedd yrhuan yn codi ei ben; Clywch, clywchyr wylofain, ingfeydd, a'r gwedd- iau, ° Ysgrechain gorphwyllog ddyrchafant i'r oen Y plant yn ymglymu wrth famau am nodded, Owl dyma olygfo, mae'n rhwygo pob bron; Y mor yn ei ddigter yu wyllt gan gynddaredd, 0! euddodd y lleBtr a'i llwyth dan y don! ENYS