Tarian Y Gweithiwr

DAROGANAU. RHYFELGAR. Y MAE swn rhyfel yn yr awyr Ewrop- aidd. Y mae amgylchiadau, buddian- au, ac amcanion llawer dosbarth, yn eu golwg hwy, yn gwneud amser rhyfel yn amser gobeithiol. Nid yw Rwsia byth yn teimlo y gall eistedd i lawr mewn heddwch tra y bo ei hamcanion etifeddol yn cynwys cymeryd meddiant o Gaercystenyn. Nis gellir boddloni Prwsia yn llwyr nes cael holl German- iaid Ewrop yn ddeiliaid i ymherawdwr presenol Germani. Ni foddlonir yr Hungariaid nes iddynt fod- yn nwchaf mewn awdurdod yn Awstria. Ni fbdd- lonir Ffrainc nes y byddo yn ddigon cryf i siarad yn, lied awdurdodol am gael yn ol y rhandiroedd a gollodd yn y rhyfel diweddaf. Ac ni foddlonir y Pab nes iddo gael Rhufain yn ol o dan ei lywodraeth ormesol a hunanddi-. nystriol. Ac y mae llawer o aristo- cratiaid yn y wlad hon wedi cael llawer o'u meddianau fel bendithion a ddis- gynodd iddynt mewn canlyniad i'r rhyfeloedd sydd wedi bod. Da gan y rhai hyn ganu. larwm am ryfel, er mwyn cynhyrfu John Bull i'w gosod mewn sefyllfaoedd enillfawr yny fyddin a'r llynges. Dywed cyhoeddiadau Cymdeithas Heddwch," y rhai 'sydd, yn ol pob tebyg, o dan olygiaeth Henry Richard,, Ysw., A.S., cynrychiolwr Merthyr ac Aberdar yn y Senedd, fod Due Cam- bridge, wedi. bod arhyd y wlad yn areithio o blaid cael rhagor o arian at wasanaeth y fyddin, er fod trethdalwyr Prydain yn awr yn tala £ 15,000,000— un rhan o bump o'r holl gyllid-at fyddin fechan, pan nad yw ymherodr- aeth Germani yn gwario mwy na hyny ar ei byddin anferth hi. Nid yw traul byddin fawr Ffrainc ddim ond £ 5,000, 000 yn rhagor. Ond, yn Germani a Ffrainc, nid yw yr arian yn cael eu rhoddi at gynal Cadfridogion segur, a miloedd o swyddogion nad oes dim angen am danynt, fel yn y wlad hon. Y mae y tai a ryddy wlad hon ar average yn £ 100 tuag at bob milwr. Ond dywedir fod llywodraethiad y milwyr, y gofal am danynt, mor ganolig, fel y mae 63,780 o'r fydddin a'r rnilitia, wedi troi alldn fel 'desefUrs yn ystod y pedair blynedd diweddaf. Dywedir fod y, nifer a ddygir 0 flaeri yr ynafioii yn Woolwich am redeg :ymaith,.gymaint a nifer y .^hai, newydd. a ymrwymant -) fod yn filwyr. ,< Tybir na bu un amser yn arwydd- ■ ocau heddwch i Brydain yn fwy sief na'r amser presenol. Y mae y weis*. chwerW a ga'fodd Ffrainc ya j rhyftl diweddaf yn ddigon i'w chadw hi yn' esmwyth am flynyddau. A phe bae hi yn ymgynhyrfu, a Germani y byddai hi yn brwydro, er mwyn adfeddi^nu f rhandiroedd a gallodd. Y mae gan Germani ddigon o waith. i fod yp barod i gyfarfod a Ffrainc. Ymae Hollandy Belgium, Spain, a Portugal, (naillaiyn. rhy wan, neu yn rhy gyfeillgar, neu yn meddu digon o waith i edrych at eu busnes eu hunaiu i wneud unrhyw ym- osodiad arnom ni. Y perygl mwyaf fyddai oddiwrth .waith .Ewsia yn cy- meryd Twrci. Ond, yn-ol pob toJvyg; dichon i'r byd roddi llawer tro yi-i ei gylch cyn i hyny gyireryd lie. A pbel cymerai le mewn ychydig amser, y mae llawer o debygolrwydd na byddai raid i ni fyned i ryfel a Rwsia yn nghylch hen wlad Fahometanaidd sydd eisioes yn waeth na bod wedi boddi mewn dyled nas gall ei thalu byth-hen wlad lie y mae miloedd o orthrymedigion wedi dyoddef creulonderau anhygoel oddiwrth ganlynwyr y.gau broffwyd. Pe bae Rwsia yn cymeryd Gaercys- tenyn yfory, byddai ganddi ddigon o waith am ugeiniau o flynyddau i osod ymherodraeth anniben y Twrc yn ei lie Y byddai Palestina ei hun yn sicr 6 achlysuro llawer o benbleth. Pe difethid temlau Mahomet, byddai yn • anhawdd gorchfygu y Mahometaniaid. ? Os na wneid hyny anfoddlonid Eglwys Sefydledig Rwsia, sef Eglwys Groeg. Pe gorchtygid y Mahometaniaid, byddai meddianiad Jerusalem gan ben Eglwys Groeg yn achos cynen a'r Eglwys Rufeinig, a'r galluoedd a'i cefnogant, yn nghylch y lie sanctaidd, fel eu gel wir. Y mae ymladdfeydd gwaedlyd wedi bod lawer gwaith rhwng disgybl- ion y ddwy Eglwys, Groeg a Rhufain, yn Bethlehem o Jerusalem. Gan hyny, y mae pob tebygolrwydd na byddai perygl am ganrifoedd i Rwsia geisio myned yn mhellach i ymyraeth a ni yn India. Hyderwn y bydd cleddyfau yr holl fyd wedi myned yn sychau a'r gwaewffyn yn bladuriau cyn hyny.

— ♦ Y GWYDDELOD A'R SENEDD. Ni bu neb yn ffyddlonach i'r Fatican na'r Gwyddelod. Y maent bob blwydd- yn yn cadw stwr am ryw beth-rhyw fraint-nad yw yn en meddiant, yn ol eu tystiolaeth hwy. Pan y deuant dros y sianel i'r wlad hon, er cael yr un chwarae teg a'r Cymru a'r Saeson, nis boddlonir hwynt. A thrwy dori y cyf- reithiau yn liawer mwy na neb arall, taflant y wlad hon i draul aanirnadwy fwy na phe byddent yn absenol, at gaicharau, ynadon, cyfreithwyr, a barn- r wyr. Y mae y Senedd i eistedd yn nechreu y mis nesaf, ac ymae y Gwyddelod fel arferol wedi penderfvnu tynu sylw 'Y Parliament oddiwrth ystyriaeth yn nghylch pasio deddfau buddiol, at eu breuddwydion disynwyr hwynt. Yr Home Rule yw eu harwyddeiriau, er nad oes neb yn yr holl fyd yn fwy anghymwys i gael Home Rule na hwy. Pe caent ef ni bu Pandemonium per- ffeithiach ar y ddaear na'r Iwerddon. Dywedir fod y cynhyrfwyr Gwyddel- ig wedi cyfarfod yn ddirgelpidd yir Dublin, a'u bod wedi penderfynu ar Brogram Boliticaidd. Un o'r pethau blaenaf yn hwnw yw, "Addysg enw- adol." Hyny yw, fod cais yn cael ei wneud i roddi holl aidysg elfenol yr Iwerddon, yn 1 awyr off-iriaid Pabaidd, fel y gallont hwy gael cyfle i bagan- eiddio y werin, yn fwy llwyr nag-y maent, pe bae hyny yn bosibl. Ac os na aliant' gael hwu, fod yr aelodau Pabyddol yn y senedd, i grochlefain yn erbyn y gormes a ddeillia oddiwrth undeb Prydain a'r Iwerddon. Y mae yn wir ei fod yn achos o ormes, ond nid yn eu bystyr hwy. Gorme's ofnadwy ar drethdalwyr y wlad hon yw fod mil- iwnau o Wyddelod, o ba rai y mae yr offeiriaid Pabaidd wedi lladrata gwr.ol- deb hunanddibynol dynoliaeth, yn pwyso am fywiolaeth. fel tlodion,'a'r drigolion Protestanaidd a wlad hon. Gormes ofnadwy hefyd yw, fod y wlad hon wedi gorfod rhoddi,yn.arian sychion, werth oddeutu deng mil, ar hugain yn y flwyddyn, at Goleg Pab- yddol Maynooth, i gynyrchu torfeydd o gydwybod-ysbeilwyr offeiriadoM godi y Gwyddelod mewn sefyllfa farbaraidd.- FelydywedoddMrDisraeIiunwaith, "Pe suddid Yriys yr Iwerddon 6 dan For yWerydd ani un awr, byddai yn fendith i Brydain ac i'r.byd, oblegyd distryw ac atlwydcl sydd yn ftyrdd y Gwyddelod^ ^a ii'ordd tangnefedd nid adnabuant.. Eu genau sydd yn' llawn melldith a chwerwedd. Buan yw en traed i dywallt g??aed." Yriy Senedd y maent fel rnerclied'y gele, yn gwaeddi "Moes, moes, ond ni ddywedant byth Digoh." dywedir eu bod yn bwriadu dwyn ugain o fesurau o ilaen y Senedd. Y maent yn ddigon paganaidd, anwybod- UB, hyf, beiddgar, a gwyneb 'galed i ofyn am ryddid i dywallt gwaed hoK Brotestaniaid v deyrnas.; Dywed y Pall Mail Gazette/gyda ,golwg ar y mater hwn" fod yn dda na bydd y cyfrifoldeb ogwrdd a" cheisi^d- au ynfyd y Gwyddelod, yn ymddibynu ar Mr. Gladstone, am y buasai efe^n debyg, yn ei ddull cylchyno] ef, o ildio rhyw bethau i screchfeydd ynfyd, y rhai y buasai cyfiawnder yn eu nacau. Y mae Arglwydd Hartington yn fwy tebyg o sefyll at uniawnder. Y'mae Mr Disraeli yn fwy tebyg o fod wrth y gwaith o gaboli ymadroddion nac o goethi rhesymau. Yn y mater 'nwn yr ymadrodd symlaf a'rmeddwl cliriaf yw yr arfati gorau. Dywed y Standard,' 'papyr y Torir aid, fod program gwaith y Senedd y- flwyddyn hon, yn cynwys Ilawer o faterion pwysig, ac: nas gall y Llywr odraeth ddwyn pethau i derfyniad os bydd cwestiynau Gwyddelig yn -cael eu gosod ar y ffordd. • 1.+ Y mae anniolchgarwch y Gwyddel- od a'r Pabyddion tuag at y blaid Rydd- frydig, wedi dylanwadu ar arwein-wyr y blaid i beidio rhoddi clust i'r Gwydd- elod. A chan fod y Toriaid yn meddu mwyafrif digon cryf heb ofyn iddynt am eu pleidleisiau, digon tebyg y bydd siomedigaeth y Gwyddelod haerllug, afresymol, yn fwy eleni nag y bu er ys blynyddau. Rhaid i wirionedd lwyddo, a thwyll ddyfod i warth.

I ABERDAR. YN llys heddgeidwaid Aberdar dydd Mawrth diweddaf, cafodd 9 o ddynion ieuainc eu dwyn o flaen yr ynadon dan y cyhuddiad o fod wedi ymosod ar a niweidio yr beddgeidwad Gross, ddydd Sul diweddaf, yn Llwydcoed. Profwyd fod y carcharorion wedi cael eu troi allan o dafarn trwy offerÿnoliaeth yr heddgeidwaid, y rhai wedi hyny a'i canlynasant ef gan wneud pob math o swn. Ceisiodd yntau gymeryd vr ar- weinydd i fyny, pryd yr ymosodasant arno yn y dull creulonaf. Carcharwyd yr oil i wahanoldermau oun i chwemis.

GARNFACH A'R GYMYDOG- AETH. Bu'B DARIAN yn mron cyrhaedd blwydd oed cyn gwneud ei hymddangosiad yn y lie hwn; er hyny, cafodd dderbyniad croesawgar pan y daeth', a pharheir i'w chanmol gan bawb o'i derbynwyr. Os parheir i arliwio ei bwrdd ag ymborth llenyddol, iachus, ac amrywiol, bydd yn .sicr o gyfarfod ag archwàeth ein cenedl, ac enill cylchrediad mor helaeth ag unrhyw newyddiadur Cymrei g yn y Dywysogaeth. Mae'n debyg o 'wneud' hyny yin a ar, fyr. TEMLYDDIAETH. Mae'r achos hwn yn fyw yma, er rrad yw yn llewyrchus iawn ar hyn o bryd. Bu Teml .Ymdrecbfa Tredegar ar .ym- waliad a ni yn ddiweddar, a'r Parch. A. J. E-vails, Dosbarth Ddirprwywr, •gyda hwy, a chawsom1 gyfarfod rha- gorol y noson hono, dan lywyddiaeth y brawd gweithgar Henry Bowen, Trede- gar. Bu ychydig ohonom ninaij ar J$n- weliad a'r deml uchod, a chafwyd cyfar- fod tebyg yno. DAMWAIK, Dydd Mawrth, y 18fedcyfisoJ, yn mhjt-ll, y Sun, Blaenau, cyfarfyddo'dd mab John Dalies,^ goruchwyliwr^y pwl-1. i^ch(?d^ a damWain, trwy yr hbn y bfc farw tran- oeth. C]addwyd ef y dydS■ lilun' can- lynol.—BalM'Mws. > i >

FFOREST FAeH, GER •■ABERTAWE." l BOREu dydd Mercner, yr wythnos d'fii- Aveddaf, tua 9 o'r' gloch, g^rllawCocket Station, cyfarfyddoddbachgenyn 16 oed. a'i ddiwedd» mewn modd sydyn.. Pel yr oedd y, trancedig yj\ teithio ,Gc«wer Road i'w le ilewydd fel gwas i fferm gpr- llaw Haven's Hill, er g'alar x'w rieni a'i bert'hynas^u, cyh'idd'd gyrbaedd yno, rhywfodd neu gilydd'feyrtiiiodd owdan y wageni oesdd yn rhsdeg i'r,Weigt; Each, &c., o lofeydd Worcester. Dywedir;id^.o." gael ei lusgo am tua chan' Hath, gan, ei dori yn daarnan. Mab ydoedd i fiyw Gornishman, yr bwnf oeddyn preswylio i"-yn Gow6rRoaSd.' ° Ond er ein gular1, 'fad: y newydd yma wedi gadaiel ein rci\]stiau, *dvB.ia tin fwy galaiiua- ynifein cyrbaead/ d^a*- cbefn, os. prio^lql dw^yd -felly, Pel, yr oedd ein cyfaill a'n. cydtyeithmvr, Wm., Lewis, ^ycia ei orcb]yyl'yn KglOfa Y/or- cester, 'ger Abertawe^ rhwng "2 a 3 o'r glbcb'boreV'i dydd Isin diweddaf, cyfa.r- fyddodd a damNyaiu, bu fahv*'tua'r un amser borei> dydd Gwene?,' gan adael gweddw &;chw?efch; owblant i aiaru ar ei. b' ol. ,01 li GWJJITHITU. i.

GWAUiNCAEGFRWEN A'R AMGYLCHOE.DD. ;• Nos Fawrtb, ISfedio^ mis prebend; tra- ddodwyd ,darlith tgan y "byd-enwog &'r 11 P^rcb. Thomas (Ap J(1ycha,uf, J^mgor,. ar "Y can' mlynQd.di-Fed-daf. Y cadeirydd ydoecid meddyg parchus vrlle. Yr oedd y ddarlith Ron 'yn wir werth ei calywed. Yr oedd y cape! ar yr achlysur ynorlawn b wrandaWyf? 'y rhai a ym- ddangoseiit wrth-eu bodd. Yr elw tuag at gynal dau facbgenyn gobeifchiol yn yr ysgol.. Pob llwydd i'r cyfeillion i gyr- haedd eu hamcanion. Nos Wener diweddaf, bu farw priod Mr. W. Morris, o'r lie uchod, yn 3d oed, ar enedigaeth plentyn. Gadawodd briod boff a chwech o blant anwyl i alaru ar ei hoi. Y Dydd Sul canlynol ymgasglodd tyrfa luosog yn nghyd i hebrwng ei gweddillion ma,rwol i fynwent Carmel. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parch. J. Jones, gweinidog y lie. Hon ydoedd'un o'r fegladdau mwyat' a fu yn yr ardal hon. GKITO.T

ESGORODD. r Ionawr 19, priod Mr. D. Scourfield, darllawydd, Trecynon, arferch. Enwir ,.hji Esther. • UZ M-HVC. •. ,101:11"11)

TABOR, CEFNCOEDCYMER. Nos Lun, yr wythnos ddiweddaf, cynal- iwyd cyngherdd yn y lie ucbod, er cy- northwyo Mr. D. T. Jones, yr hwn sydd yn glaf er ys hir amser. Llywyddwyd gan. y Parch. R. Griffiths, Tabor. Gwas- anaethwyd ar yr achlysur gan gor Eben- ezer, Oefn; cor Betbania, Cwmbach, i'dan arweiniad Mr. John Parry); Mr Hammonds, ac amryw ereill. Adrodd-* odd y Dramatic Party Y Boreu cyn y Diluw/ nes synu. y gynulleidfa. Canodd pedwar bachgenyn Milwyr bach y Groes,' y rhai hefyd oeddynt yn rha- gorol iawn. J. D.

PRIF YSGOL CYMRU. DA oedd geuyf weled enw Mr. D. Jeu- .e kins, Trecastell, (yn awr o'r lie uchod), yn mhlith buddugwyr Eisteddfod Mil- "waukee, America. Y wobr a enillodd y ti o hwn ydoedd chwe'gini am anthem. Yr oedd 11 yn cystadlu. Credwn erbyn byn y gallwn restri Mr. Jenkins yn y radd flaenaf o gyfansoddwyr cerddorol Cymru.

MAESTEG. YCHYDIG ddyddiau yn ol, cafodd dyn "ienanc yn ynehwn ei fraich wedi ei hanafn yn fawr yn brickyard y Llynvi. .Bu raid. tori y fraich ymaith, a thrwy ei fod yntau yn berson gwan, bu farw •lydd i S^il diweddaf. Ei enw oedd Richard Jones. • • • •"

CWYMPO DROS GLOGWYN YN NGOGLEDD CYMRU. BoiiiiJ dydd Mawrth diweddaf, cafwyd corff un John Owen, ail swyddog y IhngNanhorn, yr hon sydd ynawr yn Pothmadog, ar waelod glogwyn deg ilath ar hugain o uchder. Yr oedd yn 'aml<tg ei fod wedi disgyn dros y clog- wyn at ei ben.

TANCHWA PENTYRCH. Y MAE marwolaeth yr ail-ar-bymtheg, mewn canlyniad i danchwa Pentyrch, wedi.cymeryd lie boreu dydd Mawrth diweddaf. Enw y trancedig oedd Shadrach Davies.

QYFLAFAREDDIAD YN NGOG- LEDD CYMRU. Y MAE glowyr Rhuabon wedi cael ceiniog y dynell o godiad.mewn can- lyniad i' benderfyniad Sergeant Wheel- er yr hyn sydd yn gyfartal i 4s. yr wythnos.

MAEWOLAETHAU. Ionawr yr 20fed, wedi byr gystudd, o'r dyptheria, Lizzie Ellen, merch ieu- angaf Mr. a Mrs. David Williams, contractor, Hirwain, yn wyth mlwydd oed. Yr oecld y fechan yn aelod gyda'r Juvenile Templars," ymgynulledig yn nghapel y Methodistiaid, ac yn swydd- oges hefyd. Llun canlynol, daeth ei qhwiorydd a'i brodyr Temlyddol ac ereill i'w hebrwng i fynwent Penderyn. Gweinyddwyd yn y ty gan y Parchedig Mr. Williams, ac yn yr Eglwys gan. y ficer, sef Mr. Winstone. Canoed y Juveniles y ddwy donganlynol o Swn y Jiwbili,' sef Y WIad sydd Well" a ry ai-trefsy'il y Nef, yn hynod deimladwy. ( Nawdd Duw fyddo ar y Y. galarwyr oil". Mawr alar o'i myned fydd, O'r byd mor gynar i'r bedd Loes a fciom am Lifczie sydd, li' aeth i fry boff f'yth fro hedd. Pabaill, y bu i ti ond troi I mewn, a lfbi i fyny P A ddarfu gwae a pbosn y byd 1 wynfyd dy ddychryrjur, Bydd sainty^n snn amdroionbyd Gan ganu'wrth adgofio Cei dithau ddweyd, a dyna'r oil, "Amonlibum inau yno,CyrA I LL Ar y 3ydd o'r mis hwn, yn 83 mlwydd <?ed, Mrs. Mary Powell, gweddw y diw- eddaf Evan Powell, Cwmaman, sir G-aerfyrddin. Bu am un genedlaeth, o xeiaf, yn un o ffyddloniaid achos y Methodistiaid yn y lie. Uladdwyd hi yn mynwent Eglwys y Bettws, pryd y gweinyddwyd gan y Parch. T. Thomas, Periglor Cwmaman; Marw pwy? Marl Powell,—y vrcdivr Ada«byddus, dnwel; UgeiIJ¡au "Lmnu fd-,hnnbel1f\(;O A wnai yu wjcbach cia lifnw ushel. G. Cyuwen. Ionawr 20, wedi 18aw inlynedd o.gys- tudd, yn 35 mlwydd oed, Miss Cather- ine Thomas, Trymyrych, Cwmaman, Sirgaer. Dydd Sadwrn canlynol, daeth 0 torf luosog i hebrwng ei rhan farwol i dy ei hir gartref yn mynwent Bethel, pryd y gweinyddwyd gan Mr. J. Wil- liams a'r Parch. J. Davies. Yr oedd yr ymadawedig yn aelod gyda'r Anni- bynwyr er yn ieuanc, a bucheddodd yn deilwng o'i phroffes. Yr oedd vn un hynod am ei chyfeillgarwch, a pherchid hi yn fawr gan bawb o'i chydnabod. Heddwch i'w llwch hyd y boreu y "Eydd dorau beddauybyd' Ar \m gair yn agoryd."