Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
Y JESUITIAID.!
Y JESUITIAID. Y MAE y llyfr, yn cynwys golygiadau y Jesuitiaid ar ddeddfau moesoldeb, ac a ddysgir yn ysgolion dyddiol y Pabyddion, wedi cael ei ysgriienu gan offeiriad Pabaidd o'r enw Gury. Edrychwn ar yr hyn a ddywed efe ar y rhan gyntaf o gyfundrefn foesol y Jesuitiaid, sef Tebygoliant (proba- bilism). Fel y canlyn y mae golygiadau y Jesuitiaid ar y mater hwn, fel eu gosodir allan gan Gury, ac fel y cymer- adwyir hwy gan y Pab, ac yr addysgir hwy mewn ysgolion dyddiol Pabyddol, yn ol fel y tystia y Quarterly Review, a Pascal ddau can mlynedd yn ol, heb fod neb wedi gallu troi y dystiolaeth yn ol. Yn ol athrawiaeth Tebygoliant y Jesuitiaid, y mae dyn yn gwneud yn iawn i gredu opiniwn dyn parchus dysgedig, ar fater o foesoldeb, er fod ei gydwybod ei hun yn llefaru yn groes i'r opiniwn hono, ac er fod yr opiniwn yn groes i'r hyn .a fernir yn iawn gan gydwybod gyffredinol y wlad. Digon i ddysgybl y Jesuit, y Pabydd, yr ysg^lhaig mewn ysgol, fod yr opin- iwn ar fater o foesoldeb, yr hon sydd yn rhoddi rhaff i dueddiadau drwg, wedi cael ei rboddi gan ddyn dysgedig, uchel ei sefyllfa eglwysig. Gall ei gydwybod ildio i'r fath opiniwn, a'r dyn i weithredu wrthi heb "betrus- der! Ond ymddengys fod yn rhaid i'r opiniwn a (^dewjsir i arwam vr. yn- golhaig, fod yn un o fewn Eglwys Rhufain, oblegyd rhydd Gury enw Ligouri, ysgrifenydd Pabyddol, fel un y gall dyn weithredu yn ol ei opiniwn ef, ar draws awgrymiadau cydwybod y dyn ei hun. Yn ol rheolau y Jesuit- iaid, a'r Pabyddion yn gyffredinol yn awr, nid yw yr offeiriad, wrth ba un y bydd dysgybl yn agor ei fynwes mewn eyffesiad, i oruwchreoli dilyniad opin- iwn dyn fel Ligouri, gan y dysgybl hwnw. Dyma un ffurf o Oddefiant (Dispen- iation) Pabyddol; gair sydd yn sefyll Si ami ar flaenau tafodan dynion yn ghymru a Lloegr y dyddiau hyn, mewn cynulliadau dirgelaidd, deddfau pa rai sydd yn ol y cynllun Jesuitaidd. T mae yn rhaid ir ffregodiaeth, y lingo, i fod, bid sicr, yn gydymaith i'r flgwyddoiion a'r rheolau Jesuitaidd. Ystyr y gair dispensation, yn eu geir- iadur hwy, yw caniatad y Pab i wneu- tfrar rhywbeth gwaharddedig. Y Pab Innocent III., yn y flwyddyn 1200 O.C., a ddechreuodd y gwaith hwn. Ar- weiniodd y Pabau i werthu pardynau, yr hyn yn y diwedd a achlysurodd doriad allan y Diwygiad Protestanaidd. Amcan y Goddefiantau Pabyddol oedd gwneud Pabyddiaeth yn boblogaidd, trwy ganiatau i ddynion wneud fel y mynont, ond bod yn aelodau o Eglwys Rhufain. Hyn hefyd yw amcan y Dispensations yn y cymdeitbasau di- weddar, y rhai sydd wedi cael eu ffurfio yn ol model Jesuitiaeth. Yn llyfr Gury gofynir, Pa un a all y Pab roddi caniatad i dori gorchymyn- ion Duw ? Yr ateb yw, Gall y Pab ganiatau hyny oherwydd achos cyfiawn (!), pan y bydd y gyfraith ddwyfol yn dyfod i weithrediad yn yr ewyllys dynol, megys mewn addunedau a llwon (! !) Mewn materion ereill y mae yn amheu's pa un ai awdurdod i ganiatau troseddu gorchymynion Duw sydd gan y Pab, ai awdurdod i'w gosod o'r neilldu, neu i oedi eu rhwymedig- aeth am dymor. Ond nid yw y gwa- haniaeth yn hyn fawr o beth." Dyma yr egwyddorion a ddysgir yn ysgolion dyddiol y PabyddioD yn y wlad hon o dan yr enw creiydd I Er mwyn i'r egwyddorion hyn gael eu dysgu fel "crefydd" (!) y mae Cadinal Cullen ac ereill yn melldithio yr ys- golion sydd hebddynt, fel rhai yn cy- nwys "godlass education! A fu rhaib twyll erioed yn fwy dylanwadol nag yn awr, pan y cawn wleidiad- wyr o'r graddau uchelaf, dysgedigion ymchwilgar, y rhai mwyaf dylanwadol, yn barod i roddi clust i'r lief gy threulig yn erbyn addysg dda, fel un "didduw," er mwyn dyrchafu addysg sydd yn cyfreithloni tori gorchymynion moesol Duw wrth reol, gan alw y fath wrth- ryfel yn erbyn Duw yn grefydd ? A fu dallineb mwy llwyr, tywyllwch mwy perffaith, yn gorwedd erioed ar drigolion Galilaa y Cenedloedd," nac ar Ymneillduwyr Cymru, y rhai a an- fonant eu plant i ysgolion y Pabyddion i ddysgu ei fod yn- iawn iddynt dros- eddu gorchymynion Duw, os bydd y Pab yn caniatau, a chredu mai." cref- ydd yw y fath annuwioldeb ? A rhag i neb gredu ein bod yn def- nyddio iaith gryfach na'r ffaith, edryched y darllenydd i'r Quarterly Review am Ionawr diweddaf, tudalen 61. Ac yn tudalenau 58 a 59, caiff fod y llyfr dan sylw yn cael ei osod allan fel y canlyn:—" The spirit of casuistry still flourishes with unim- paired vigour, and the same maxims, which it might have been deemed that the shafts of Pascal's piercirg wit, must have banished for ever, are being inculcated at the present day, in every Roman Catholic School, college, and seminary, where Jesuit doctrine pre- vails. and this comprises vast majority. Gury's Compendium on Moral' ineo- logy' has been appointed in Roman Catholic seminaries in all lands, as the standard manual of Moral Theo- logy. It has been printed in every country, and translated into every tongue." Yn y llyfr hwn, yr hwn sydd wedi cael ei gyfieithu i bob iaith," y mae yr egwyddorion annuwiol uchod yn nghylch awdurdod y Pab i ddirymu gorchymynion Duw, yn cael eu gosod ger bron, i'w dysgu yn ysgolion y Pab- yddion fel standard moesoldeb Copio y Phariseaid y mae y Pab. Cyhudd- odd Crist hwynt o ddirymu gorchy- mynion Duw a'u traddodiadan." Dy- wedodd wrthynt, O'oh tad diafbl yr ydych ebwi," oblegyd hanfod geirism cyntaf y diafol wrth Efa, yn ngardd Eden, oedd bwrw i lawr orchymyn Duw i wneud ffordd i ewyllya dyn, i fod mewn awdurdod uwchlaw y gor- chymyn hwnw. Chwi a fyddwch megys duwiau," oedd yr abwyd swynol a osododd y diafol ger bron Adda Efa, fel gwobr am osod eu traed ar orchymyn Duw. Dyrchafu ei hun uwchlaw pob peth a elwir yn Dduw y mae y dyn pechod," y Pat, fel y profa llyfr Gury. Ceisio gwtbio uwchafiaeth y Pab uwchlaw awdurdod Brenin y Brenhinoedd ar blant y byd, mewn ysgolion, yw gwaith y Pabydd- ion Jesuitaidd. Yr un elfen i ddyrch- I afu dyn uwchlaw Duw sydd mewn llawer o gymdeithasan diweddar. Fel y Pab a Gury, yn y dyfyniad uchod, gosodant ymrwymiad dyn i wneud eu gwaith hwy uwchlaw ymrwymiad cyd- wybod i "ufuddhau i Dduw yn fwy nac i ddynion." Condemnir y fath wrthryfel uffernol yn erbyn gorsedd Duw-er ei fod mewn gwisg angel y goleuni "—gan yr holl Feibl, holl eirJ iau y Tad, y Mab, a'r Ysbryd Glan holl angylion a saint y nefoedd a'r ddaear, yn mhob oes, ac i dragwyddol- deb, gan gyd-ddweyd, Yr Arglwydd dy Dduw a addoli, ac ef yn unig a wasanaethi." Rhagor eto ar Jesuit- iaeth. 4
MAESTEG.
MAESTEG. TRA yr oedd dyn yn agor hen drain yn agos i'r Clarence Inn, Commercial- street, yn y lie hwn, syrthiodd darn o fur arno, gan ei ladd. Y mae y dyn yn ddyeithr yny lie, heb neb yn arddel perthynas ag ef. Gweithiai yn ddi- weddar yn y Cymer, lie yr elai dan yr enw Punch, gan ei tod yn hynod fyr o gorffolaeth.
YR UNDEB CENEDLAETHOL.
YR UNDEB CENEDLAETHOL. DA genym ganfod fod blaenoriaid yr Undeb yn gweithio yn egniol er cael eu cydweithwyr yn ol i'r gymdeithas. Gellir canfod yn eglur bellach fod y tan undebol yn mron fflamio. Y mae rhes o gyfarfodydd brwdfrydig wedi eu cynal yr wythnos ddiweddaf, a chan- oedd o enwau wedi eu rhestru o'r new- ydd, a phendeifyniadau campus wedi eu pasio. Cawn fod y tan wedi de- chreu yn Resolven dydd Llun. Wedi hyny cawn ei hanes wedi hyny yn cracio'r coed yn Risca, lie y pasiwyd penderfyniad i wahodd pob glowr yn y lie i'r Undeb Cenedlaethol (deallwn fod rhwyg yno o'r blaen); ond erbyn boreu dydd Gwener yn Abertileri, yr oedd wedi tori allan yn wenfflam wyllt. Cawn fod yno fil o feibion llafur wedi dyfod at eu gilydd, ac yn cydarwyddo yn ddieithriad eu bod yn credu mai undeb yw yr unig foddion drwy ba un y gall gweithwyr gyrhaeddid eu hawl- iau, a'u bod oblegyd hyny yn pender- fynu gwneud yr hyn oil a allant drwy bob ffordd deg a chyfreithlawn i geisio adenill pob gweithiwr yn y dosbarth yn aelodau o'r Undeb Cenedlaethol, gan eu bod yn credu fod yn well i IQYVyi J j iiwu yn nn Undeb a'u gilydd na bod ar wahan mewn gwahanol gymdeithasau fel o'r blaen. Mown eyfarfod brwdfrydig arall, pasiwyd y tyffelybbenderfyDiad yn Abercarn. Uredw* hefyd fod y tan wedi dechreu fA Nghymoedd Aberdar aRhondda; y maoymddynt gyfarfodydd da wedi eu cynal yr vythnoa ddiweddaf, a galwad am ychwaneg. Cof genym glywed an .'y blaenoriaid yn noii, fed tynyed y Deheudir yn gorphwya ar y rhaft a gymwr y eymeedd uchod yn y maUr fod y dwyrain a'r gorllewin yn edryok i trnl atynt, fol yr oedd yr luddeven ya troi eu gwynebau tma Jermmlem JYlatj os gwir hyn, fel y mae yn debyg o fbd, gwelant fod eu sefyilfo y* M pwjsig, »'» cyfrifoldeb jm faWT. Am hyry, bydded iddynl fod i fl-y a's atfyilfc, a ehodi fel in gwr at waith, gan gynal cyfarfodydd, a tilams y tea madebol eddiamgylch megya wrth gyiftwMi Qwyiofod Sam- son, nes y byddw y ywersyll aniadebol wedi ei lwyr ddifa, a meillion hyfryd mndebiaeth i'w gweled yn tyfn lie y bu drain a mieri M^hydfod ac anneall- dwriaeth yn neddiwiv y tiy. Gob«ithiwa y bydd i Mri. Maodon- ald a Halliday yn y cyfarfodydd sydd i'w cynal gaaddjnt, gyneti tan yn y ddau gwm, fel y byddo i'r holl Dde- hendirdeimlooddiwrtho. Gydweithwyr y Dar a'r Rhandda, cadwch ati, a chy- northwywch y blaenoriaid i gael y llu at eu gilydd. Na adawer dweyd yn ol llaw fod yr Undeb yn farw o'ch plegid chwi. YN y pwyllgor a gynaliwyd boreu dydd Mawrth diwedd, pryd yr oedd yn bresenol oruchwyliwr Aberdar, Rhondda, Merthyr, Llwchwr, ac Abe- tilleri, penderfynwyd fod y cyfarfodydd mawrion, yn y rhai y mae Mri. Mac- donald a Halliday i fod yn bresfenol, i'w cynal ar yr 8fed, y 9fed a'r lleg o'r mis presenol, sef dydd Gwener yr 8fed yn PontypooS, am 3 o'r gloch dydd Sadwrn yn y Music Hall, Aber- tawe, am 3 o'r gloch; a dydd Llun yn Aberdar, am 10 yn y boreu, ac yn Merthyr am 5 y prydnawn. Bydd goruchwylwyr lleol y Deheudir yn eu cynorthwyo ynygwahanol gyfarfodydd. Nos Fawrth cynaliwyd eyfarfod o gyn- rychiolwyr Dosbarth Aberdar, yn y Bute Inn, pryd y sylwyd ychydig ar bwnc y pylor, a gofyniadau Mr. Mac- donald. Y mae pwnc y pylor wedi bpd yn bwnc cryn lawer o ddadleu seneddol, ac yn awr y mae Mr. Mac- donald am gael y gofynion canlynol wedi eu hateb gan y gweithwyr eu hunain o barthed iddo: 1. A ydyeh chwi o'r farn y dylai pylor, neu ddefnydd fifrwydrol arall, gael ei ddefnyddio mewn mwngloddiau lie y mae lampau diogelwch yn cael eu defnyddio. 2. Os felly, nodwch pa ofal ychwan- egol y meddyliwch chwi a ddylai gael ei arferyd er ychwanegu diogelwch y rhai a weithiant mewn mwngloddiau tanawl. 3. A ydych chwi yn barnu y dylid ymatal yn hollol rhag defnyddio pylor neu ddefnyddiau ffrwydrol ereill mewn mwngloddiau tanawl ? 4. Os dylid ymatal yn hollol rhag eu defnyddio, hysbyswch beth a gy- meradwyech er gweithio glo cryf, neu haiarn mewn glo, neu fwn haiarn, a h yny yn llwyddianus, gyda'r perygl.lleiaf i fywyd y gweithiwr. Dywed Mr. Macdonald ei fod eisiau jitebion geirwir, y rhai hyny yn fuan, a'r cwbl yn yr ystyriaeth o ddiogelwch i'r gweithiwr, yn gymaint a bod rhyw 150 neu 170 o fywydau yn cael eu colli yn flynyddol trwy ddefnyddiad defnyddiau ffrwydrol. .t j a. j i— hefyd i bob un o'r cynrychiolwyr, gan ddymuno ar i bob glofa wneud sylw o honynt mor fuan ag ybyddo modd.
CYFARFOD Y MEISTRI-YN NGHERDYDD.…
CYFARFOD Y MEISTRI-YN NGHERDYDD. CTKALIWYD cyfarfod gan gyngor y meistri yn Nghaerdydd ddydd Mawrth diweddaf, er cymeryd dan ystyriaeth yr annealldwriseth rhwng Mri. ViTian a Macdonald ao wedi eisteddiad o ddwy awr, daethant i'r penderfyniad canlynot o barthed id do:— Fod y cynghor o'r farn na fyddai ymddadlen pellach ar bwnc yr anneall- dwriaeth yn arwain i unrhyw ganlyn- iad daionns; ac, er mai gydag anfodd- lonrwydd mawr y maent yn gallu ym- gymodi a'r meddylddrych o fod Mr. Vivian yn rhoddi ei sedd i fyny ar y Bwrdd Cymodol, en bod yn analluog i ganfod unrhyw lwybr arall allan o hono, ond trwy dyniad jn ol Mri. Vivian a Macdonald o Bwyllgor y Sliding Scale, a chaniatau i'r pwyllgor eistedd a phump aelod o bob ochr. Dymnna y pwyllgor hefyd ar i Mr. Macdonald ddilyn esiampl Mr. Yivian, a gesod ei resignation yn nwylaw y gweithwyr, ae ar fod i'r gweithwyr yn yr ysbryd oymodlawn a awgrymoda y cynllun hwn, dderbyn ei roddiad i fyny o'i sedd. Gobeithia y Cynghor y bydd i'r gweithwyr ddadleu y pwnc mewn ysbryd heddychoi, a syrthio i mewn i awgrymiadau y pendertyniad uchod.
[No title]
♦ CAFODD dyn o'r enw Gideon Coxon ei drosglwyddo i garchar gan Ynadon Aberdar, ar y cyhuddiad o fod wedi tori asgwrn gen un Mrs. Watkins gyda ei ddwrn. YN yr annealldwriaeth glofaol Gogiedd Cymru, ynyr hwn y dewiswyd Serjeant Wheeler fel cyflafareddwr, y mae y boneddwr hwnw yn awr wedi rhoddi ei ddedfryd, ac wedi barnu fod y 15 y cant gostyngiad a gynygiai y meistri yn ddyledus. Credir hefyd y bydd i'r gweithwyr dderbyn y cyfryw ostyngiad yn ol barn Mr. Wheeler. BYDD i Tywysog Cymru adael Marl- borough House ychydig cyn wyth o'r gloch nos Lun nesaf am India.
GADLYS, ABERDAR.
GADLYS, ABERDAR. DYDD Llun diweddaf, Hydref 4, anrheg- wyd plant a deiliaid perthynol i Ysgol Sabbothol y capel hwn a'u gwyl de flyn- yddol. Yr oedd y capel wedi ei addurno yn hardd a destlus gan y merched ieu- ainc, pa rai hefyd oeddyut yn gweini ar:y byrddau i'r plant, Wedi i bawb gael eu diwallu o'r te a'r deisen, cafwyd gwledd i'r meddwl. Am haner awr wedi saith dechreuwyd y cyfarfod trwy ethol y Parch. J. T. Howells (B.), Llwynypia, i'r gadair. Cafwyd anerchiad rhagorol ganddo ar y dechreu. Dywedai ei fod yn.ei theimlo yn anrhydedd cael eistedd mewn cadair mor hardd, yr hon oedd wedi ei haddurno a blodau o amryw liw- iau, a gobeithiai y ibyddai y plant a deiliaid yr Ysgol Sabbothol yn debyg i'r blodau—yn ystwyth ac iraidd i'w gilydd. Yna awd yn mlaen a perfformio Mes- siah y Plant," dan arweiniad y cyfaill ieuanc, Mr. William P. Jenkins. Cy- northwywyd y plant gan gyfran o string band Aberdar, a Mr. Thomas Rees yn chwareu yr harmonium, a bachgen ieu- anc arall ar y flute. Aethant oil trwy eu gwahanol oruchwylion yn rhagorol, a'r cwbl yn arddangos llafur a gofal mawr i'w dysgu. Wedi talu diolchgarwch i'r Ilywydd, a phawb fu yn cymeryd rhan gyda'r te, terfynwyd trwy i ferch fach ganu unawd, a'r dorf yn uno yn y cyd- gan, ac ymadawodd pawb wedi eu llwyr foddloni—CLUDYDD. [Arall wedi dod i law, ond hwn wedi ei osod.]
ABERDAR.—CYFLWYNIAD TYSTEB.
ABERDAR.—CYFLWYNIAD TYSTEB. Yn y Railway Inn, Trecynon, dydd Sa., dwrn, Hydref 2il, cafwyd eyfarfod gwir anr$e$i0AuB. a^hlysur^c_gyflwyniad a* y diweddar frawd diwyd a gweithgar^ David Davies, gan Gyfrinfa. Morgrugyn Panfc Glas, o Urdd yr Hen Frytaniaid. Yr anrheg ydoedd darlun yr Urdd. Llywyddwyd y eyfarfod gan y brodyr Mr. David Evans (yn yr uwch-gadair) a Mr. Thomaa Thomas (yn yr ia-gadair). Cyflwynwyd y rhodd gan Mr. D. Davies, y oyn-lywydd, pryd y dywedodd ychydig eirian i'r pwrpas. Diolchodd Mrs. Davies yn wreaog. Wedi hyny aiaradwyd gaa amryw frodyr ereill, sef y Mri. W. Jamea, W. Barkley, a J. Morgan. Yna eafwyd anerchiadau gan y beirdd. Cafwyd eyfarfod da, a mawr ydyw llwydd ant T gyfrinfa.—DAU O'Ji URDD.
OYLCHWYL LHNYDDOL GILFACH…
OYLCHWYL LHNYDDOL GILFACH GOeR. CxiriATFTCii i mi ofyn i'r pwyllgor uchod am fod aor garedig a ohyhoeddi beirn- iadaafek Tydfylyn ar y DAEIAK. Cawaom feirniadaeth y darn cerddorol, gadewch i ni gael y llall &to. Nid yw beirniad. ao). o un gwerth i'r lluairi heb ei chy- hosidi. Gan hyny, allan a hi. Aseaa Lax. #
GBKEDIGABTHAU.
GBKEDIGABTHAU. Medi lOfgd, priod Mr. J. Thomas. Prederiok-alreet, Trecynon, ar fab, a gelwir ei enw yn Henry Lewis Griffiths Burddal oes fel y wawrddydd-Henry baoh Arab b'o lIaw. crefydd; Hi wir ffawd a'i erfawr ffydd Gludo i hwn ftwr glodydd.
MARWOLAETHAU.
MARWOLAETHAU. Hydref 3ydd, yn 60 mlwydd oed, Mr Thomas Evans, Glyn Nedd, tad Mr. John Evans, Aberdar, ysgrifenydd Eis- teddfod Alban El fed gynt. Hydref 5ed, 1875, yn 55 mlwydd oed, yn rhy ei frawd-yn-nghyfraith, y Parch- William Edwards, Ebenezer, Aberdar. David Jones, Ysw., gynt o Towyn, Meir. ionydd. Ei ddolur oedd y Dyfrglwyf. Nid oedd ond tair wythnos er pan y daeth i aros gyda'i chwaer. Cleddir ef dydd Iau nesaf, bydd yr angladd yn cychwyn o Meirion Cottage o 3 i 4 o'r gloch. Cofier mai angladd cyhoeddus fydd, a chleddir ef yn y Cemetery. Hydref 3ydd, 1875, yn 20 mlwydd oed, wedi cystudd trwm am dair wythnos, John, mab Mr. Richard Wigley, 25, Meirion-street, Treoynon. Yr oedd yn (I' fachgen ieuanc lion, ac o rodiad dichlyn- aidd, ac yn aelod yn eglwys Ebenezer er pan yn blentyn. Y mae hwn yn ail i Mr. Wigley ei gladdu o fewn chwe' mig o amser. Yr Arglwydd a nertho y teula i ymdawelu dan yr ergyd chwerw.