Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
V NOFEL: EINION HYWEL, BRYtfARSWYD.
V NOFEL: EINION HYWEL, BRYtfARSWYD. '{Bsddugol yn Einteddfod dÂiwediar Akeriar.) PEKTOD VI. DILARLLENTDD, beth am Einioit yn awr ? Y mae wedi dysgwyl yR hir; ond o'r diwedd,dynayr hen foneddwr yn dyfod, a'i olwg yn ddarlun o sarugrwydd. Gofynodd iddo mewn llais craslyd, Beth yw dy neges ? Mewn dull bon- eddigaidd, dywedodd yntau ei hanes. Ond braidd cyn iddo derfynu, dyna yr hen foneddwr yn gorchymyn am iddo fyned allan o'i dy ef mewn eiliad, onite y byddai yn ei roddi yn ngafael yr heddgeidwad. "Rhoi gwaithi ti! rhoi gwaith i ti, y creadur drwg Xa, na, byddai yn well genyf fod heb arddwr yn fy myw na rhoi gwaith i ti. Cefaist ,-Fyned o'r Castell oherwydd dy felldith, a pha fodd, atolwg, yr wyt wedi meddwl y gallaf fi dy gymeryd; mewn gair, yn ngafael y gyfraith y dylet ti a Wily Bwch fod! Y ddau ddyhiryn anonest." Erbyn hyn, yr oedd Einion drnan yn fwy gofidus nag erioed. Trodd ymaith a'i fynwes fel y mor mewn terfysg. Yr oedd sarugrwydd y bon- eddwr wedi Iladd ei ysbryd, a methai ddirnad pabam yr oedd yn ei gyfuno ef a Wil y Bwch; ac yr oedd y geiriau, "mai o achos ei felldith yr oedd wedi gorfod ymadael o'r Castell," felpicellau tanllyd yn gwaedu ei galon. Cerdd- odd yn araf oddiwrth y palas, ac yn ei gyfyngder aeth i I wyn o goed a dyfai gerllaw, ac ymgrymodd ar ei li niau, a dyna ef yn deehreu gweddio. Ie, y mae ei holl enaid yn tynu wrth raffau addewidion y nefoedd. Ust! daew eneth ieuanc yn dynesu at y llwyn, ac wrth glywed y siarad, 0 fel y mae yn gwrandaw. Mewn ychydig, trodd yn ei hoi, a chyfeiriodd i'r palas. Y mae ei hymdaith fel Rhagluniaeth yn ddrych o dlysineb neillduol. Agora y drws fel un ag awdurdod ganddi, ac mewn llais crynedig dyna hi yn gofyn, A oedd ei thad yn y ty ?" Mewn am- rantiad dyna yr hen foneddwr yn ei hateb, ac yn gofyn, Pa beth oedd yn bod ?" prydydywedoddyfun wrtho" am ddyfod allan ar frys." Yna cydiodd yn ei het, a dacw ef o flaen y palas, a hithau fel angyles yn cyfeirio ei bys at y llwyn, ac mewn enyd yn sibrwd fod rhyw aderyn hynodrhwngei ganghenau yn rhywle. Aethpwydyn agosach ato, a'r brawddegau cyntaf a ddisgynodd ar eu clustiau oeddynt a ganlyn:—" 0 Dduw, cymer drugaredd arnaf, o her- wydd yr wyt wedi addaw bod yn Dad i'r amddifad. Cofia hefyd am yr hen foneddwr sydd yn byw yn y palas yma 0 Arglwydd, maddeu iddo, yn haeddiant Iesu Grist; ac os yw ei galon heddyw fel yr adament, y mae yn dy allu di i'w throi yn ffynon lawn o bob rhinweddau." Wrth wrandaw y fath daerineb, yr oedd dagrau yr eneth fel perlau gloewon yn treiglo dros ei gruddiau, a'r hen foneddwr wedi ei lyncu mewn syndod; ac yn ei ddwys fyfyrdod, canfyddai y nefoedd a'r ddaear yn duo o'i amgylch, a mellt Sinai yn fflachio o gwmpas ei ben, a'r geiriau Gan farw ti a fyddi farw fel taranau cryfion yn dychrynu ei holl enaid. Syrthiodd yn farw ar y ddaear; ond mewn enyd dyna ef yn gwaeddi, Pa beth a wnaf ? pa beth a wnaf ? Darfu am danaf! darfu am danaf!" O fel yr oedd yr eneth yn gwaeddi am help oblegyd yr oedd yn credu fod ei tbad yn marw. Yn y cyfwng, dyna y bachgen yn dyfod allan o'r I llwyn, a'i ruddiau yn wlybyrog, ac yn cydio yn yr hen foneddwr, gan ei gy- -fodi oddiar y ddaear; ac O mor dda ganyfoneddiges ei weled, er nad ydoedd yn ei adwaen. Gwaeddodd y bonedd- -wr eilwaitb, Pa beth a wnaf?" Yna atebodd Einion ef, gan ddywedyd, Cred yn yr Arglwydd Iesu Grist, a chadwedig a fyddi," yr hyn a barodd i'r dagrau darddu yn ffrydiau o'i lygaid, a dyna ef yn dechreu gweddio. Wedi ei dywys i'r palas, cychwynodd Einion i ffwrdd, ond gyda ei fod yn gadael y drws, dyna Bronwen yn ei alw yn ol, ac yn ei hysbysu fod ei thad am ei weled. Felly trodd yn ol, ac aeth i'r ty drachefn; ac O! fel yr oedd yr hen foneddwr yn wylo. Ie, a'i holl sarugrwydd y boreu hwnw wedi ffoi, neu wedi ei gladdu yn hytrach yn mynwent edifeirweh. Dywedodd wrth Einion am eistedd i lawr, a bod lIe yn Plas yr Afon iddo cyhyd ag y mynai. "O,'fachgen anwyl," meddai, "ymae dy ymddygiadau a'tb weddi daer wedi fy llwyr-orddiwes. Maddeu i mi am fod mor gas wrthyt y boreu heddyw." Pryd hyn, dywedodd Einion, 11 0, Syr Watkia, nid ottsgenyf w&ith madden i chwi, ahyay oherwyddnadwyfya rhoi He i ddigter byth yn fy mynwes ond bydd yn dda genyf. oe csf ares yn deb gwasanacth." Felly, trwy ei rinweddau, caf- odd fyned yn arddwr, a buan y dangosodd ei fod yn gampwr yn ei orchwyl; ac heblaw hyny, yr oedd pawb o amgylch y Castell yn ei hoffi, ond y goruchwyliwr, yr hwn, o herwydd ei fod yn enill cymaint o serch y bonedd- wr, a deimlai yn hynod ddigofus wrtho. Un boreu dyna lythyr yn cael ei estyn i kinion, a'i amlen ddu yn profi fod rhyw berthynas wedi marw. 0 newydd drist! Y mae bron llewygu: Pan welodd fod ei unig chwaer wedi huno yn yr angeu, dechreuodd wylo ac ocheneidio yn ddwys. Yn yr adeg, dyna Bronwen yn dyfod yn mlaen, ac yn gofyn, paham yr oedd yn wylo, ac yntau, yn lie ei hateb a estynodd y llythyr iddi; ac yr oedd ei hagwedd wrth ei ddarllen yn tystio ei bod yn medru cydymdeimlo a'r galarus i'r pendraw. Cyn ymadael, dywedodd y byddai iddi ddyfod gydag ef i'r angladd dranoeth, ac y byddai yn gofyn i'w thad am y cerbyd. Yn y boreu, dacw hwy yn cychwyn, ac yn ngwaelod y cae islaw y palas, yn pasio yr hen oruchwyliwr, a hyny heb dalu yr un sylw iddo, yr hyn a'i cynhyrfodd yn anghyffredin, a thystiodd ynddo ei hutian y mynai ddarostwng y gwalch Einion heb fod yn hir. Cyrhaeddasant Lletyrbuarth yn y man. Ac O! yr oedd difrifwch yn argraffedig ar bob grudd, a Myfanwy yn gorwedd yn yr ystafell yn hollol fud. 0 fel y mae Einion yn wylo, a Bronwen fel pe byddai yn ei gysuro, trwy sychu ei ddagrau yn awr ac eilwaith! lIeb fod yn hir, daeth Ellen Troedyraur yno, a phan welodd Bronwen, Plas yr Afon, yn sefyll ynymyl Einion, aeth i syndod eto, teimlodd ddigon o gyfemgarwch yn ei mynwes i fyned i ysgwyd Raw ag ef. Yn wir, yr oedd hiraeth y bachgen yn fawr o'r blaen, ond wedi canfod Elen yno, dyna ddigon o adgofion, fel ysbrydion byw, yn cyfodi drachefn yn ei feddwl, nes oedd bron syrthio i lewyg; ac oni bai fod Bronwen yn cydio ynddo, digon tebyg y buasai wedi ymollwng; oblegyd yr oedd ei deimlad OY wedi dryllio yn ddarnau. Mewn enyd, daeth ato ei hunan eilwaith; ac wrth wel'd bachgen ieuanc, o ymddangosiad boneddigaidd, bron o hyd yn sefyll yn syn uwchben y drancedig, gofynodd i Elen pwy ydoedd, pryd yr atebodd hono, "Dyna Caradog Lewis, Bwlch- crwys, a chariad Myfanwy." Aeth Einion ato, a chyfarchodd ef. O fel y mae yn wylo ar ol ei anwylyd; ac mewn modd bloesg yn dweyd, Ni feddyliais erioed y buasem yn cyfarfod ar y fath amgylchiad chwerw Ie, wedi iddi gael gwella o'r Frech Wen, dyna fi yn gorfod ffanvelio a hi am byth, O ffarwel." Do, claddwyd un o'r merched duwiolaf yn Nyffryn Eifion; ac yr oedd yn àmJ wg yn yr ardal fod un o'r anwyliaid wedi marw. 0! ddarllenydd, edrych ar Einion uwchben bedd ei rieni! Clyw ei och'rieidiau trwm- lwythog Dacw bawb yn ymadael, ac amryw o'r perthynasau yn ysgwyd dwylaw. Yn eu plith dacw Einion a Bronwen yn myned i'r cerbyd, ac yn cychwyn yn ol, ac erbyn chwech o'r gloch cyrhaeddasant y palas; eto mewn galar dwys Boreu dranoeth dyna Syr Watkin yn dyfod i'r gegin, ac yn gofyn mewn llais pur awdurdodol, "A welodd un o honOch fy oriawr i?" Mewn mynyd dyna y morwynion yn ateb, "Naddo." "VV eI, y mae rhywun yn sicr o fod wedi ei ladrata," ebai yntau drachefn, ac yn 01 ag ef i'w ystafell. Bron yn yr adeg. dyna y goruchwyliwr yn dyfod i'r ty, ac erbyn ei fod yn eistedd, gwaeddodd Syr Watkin, Y mae yn rhaid fod lladron yn fy nby, ac y maent wedi dwyn fy oriawr." Dwyn eich oriawr," ebai Arthur. "Yr oedd yn eich hystafell neithiwr." Wei. oedd, oedd," meddai yntau, end y mae wedi myned erbyn hyn." Parodd y dygwyddiad gyffro gwyllt yn yr holl breswylfa, ac yr oedd pawb yn gwadu na wyddent ddim am dani. Cynghorodd Arthur yr hen foneddwr i yru am yr heddgeidwad; oblegyd, meddai, gallwch fod" yn sier nad ydyw yn mhell. Felly y bu, a dacw y swyddog yn dyfod, ac yn chwilio yr holl ystafellodd, a blychau y gweision a'r morwynion, gyda'r eithriad o flwch Einion. Gadawodd hwn ar gais Bronwen. Ar ol terfynu, aeth at Arthur, a dywedodd, Yr wyf wedi methuei cbael." A chwylias- och chwi bob mas ?M meddai yntaH. eilwaith. Yr heddgeidwad gan ateby a ddywedodd, "Do, Mwch Kinion, blwch Einion, blwcb Einion!" Yn ol a chwi drachefn. Paham: yr ydych yn ga,dael hwnw ? Aethpwvd yn ol yn union, ac er mawr syndod i bawb, dyna lie yr oedd oriawr wedi ei Japio mewn hen gadach poced
LLUEST Y MYNYDD.
LLUEST Y MYNYDD. GOEPHEMF 16, 1875. YR wyf fi yma yn gallu meddwl a breuddwydio fel fyna i. Ac 'rwy yn fwy annibynol lawer 3m iieb, yn, ywIttd. Does arna i eisie fawr o bcthe. Ac mae geni ddigon bron at y mhwr- pas i yn ac o amgylch y tipyn cartre mynydd sydd geni. Dy w y nantfach sy'n myn'd heibio byth yn sych. Mae hi yn canu 'run dune trwy'r flwyddyn. Mae geni laeth, broth, tftto, a chabesh at y mhwrpas drwy'r flwyddyn. Myn'd unwaith yn y flwyddyn-1 ffkir R-, a cherdded tair milldir i gapel Gwilgar unwaith ar y Suly dyna fi i chi. R w'i yn cael gwbod helynt y byd gan Deio Evan, Ochor yr Allt. Ma fe yn ddarllenwr mawr. Llatver atyn a dreulia efe yn fy lluest, i hysbysu I mi swt ma'r byd yn myn'd yn mla'n. Pwy ddwrnod 'roedd e'n rhoi hanes i mi am gymdeithas newydd spon, wedi cael ei llanio gan ryw Yancee tu hwnt i Mississipi. Enw y Gyrcdeithas yw Old Shoes Association, Esbtm- iodd ei deddfe a'i hamcan i mi. A dweud y gwir i chi parodd i mi synu yn ddirfawr. Yr oedd enw y gym- deithas yn fy ngolwg i yn creu chwerth- in drwy fy esgyrn i. Meddyliais yn sicr fod y byd yn myn'd yn ol i sefyllfa o blentynrv/ydd, achos rwy'n cofio. o'r gore, pan 'roeddwn i 'ddeutu naw oed, yr awn gyda llawer o blant eraill i 'felychu cadw gwledd—basne, cyllyll, ffyrc, a phob peth, o gerig a choed a gasglem, a'r llawr yn fwrdd. Gwnaem esgus bwyta ac yfed. Yr oedd y rhith yn ein boddloni ni. Chwarddem yn iachus—yn fwy iachus na llawer mewn gwleddoedd sylweddol. 'Roedd y rhith yn ein difyru ni, gan mai plant oeddym, ac ychydig oedd yn ddigon i lanw llestri bychain ein galluoedd. Yr oedd yr enw "Cyilldeithas hen Esgidie" yn swnio yn debyg iawn yn fy nghlustie i i'n rhith wledd ni fel plant. Ond erbyn i Deio egluro y gymdeithas i mi, aethum i lewygfeydd o chwerthin a'r hyn a'm cynhyrfodd fwyaf i chwerthin oedd ei ddifrifwch ef yn ceisio ei phleidio, achos ei fod ef yn aelod selog o'r Gwm rag-and-nail Branch, Old Shoes Association. Ceisiaf roddi i chi ychydig o ymddi- ddan fu rhyngw i a Deio yn nghylch y gymdeithas. Wei, Deio, gad i mi gael gwbod beth yw y gymdeithas o ran ei rheolau, I- y amcan, &c. Deio, yn frwdus iawn, a ddechreu- odd, ac a areithiodd fel y canlyn :— N "Fy anwyl Gymydog Lluestwr, a gwTyddfodolion oil." Stob, stop, Deio, paid a chymeryd arnat siarad a gwrandawyr nad ydynt yn bresenol. v Gadewch lonydd i mi i adrodd fy araeth, achos yr wyf, wedi ei pharotoi gogyfer a Chymanfa fawr Lledr Tapio yr holl fyd, yr hon sydd i gael ei chynal yn Hall ardderchocaf Cym- deithas Hen Esgidiau, yn nhref fawr Difenydd, ac yr w'i am i chi ei chlywed yn gyntaf." Gyda byn yr oedd fy chwerthin wedi myn'd yn berifaith aflywodr- aethus, a gelwais ar Twm y Bugail ac Evan y Dyrnwr i fod yn bresenol i gael rhan- o'r wledd o wrando ar Deio yn pledio dros haeddianau Cymdeithas Hen Esgidiau. Gyda ein bod yn eistedd i lawr i wraudo yr araeth, gwelais yn Tmion fod fy chwerthin i wedi gwneud Deio yn ddifriiol iawn, a dywedodd,— Chwi oil sydd yma, y dyrfa fawr bon, (chwerthin niawr.) Gellwch chwerthin, ond gwybyddwch nad oes un dyn sydd yn darllen, yr un dyn ystyriol o ganlyniadau, yr un dyn o unrhyw ddysg a meddwl a ddiystyra Gymdeithas Hen Esgidiau (chwerthin mawr). Meddyliwch chwi y peth a fynoch, nid aiff neb i'r nefoedd heb ei fod yn perthyn i Gymdeithas Hen Esgidiau." Stop Deio, ebe fine, yn nghanol y chwerthin, adnod i brofi hyna, os gwel di yn dda. I Beth sydd ar y bobol ? A ydech chi yn meddwl nad yw y Beibl yn son ata esgfdfe IT Deio, ti wyddost JMAi nid dadl pa UR a oee sow am ftgidie ya y Beibl yw y pwnc, ond a *w iadaod yn y Beibl i broti nad aiff neb. i'r nefoedd heb ei fod yn aclod o Gymdeithas Hen Es- gMie? "Os nad 0$1" M ddylai fod yno." Dyna ddang08) Deio, faint wyddost ti am y ne-foedd neu y Beibl. Gadewch Iteydd i mi fyned yn mlaen a fy araeth. Y mae ein Cym- deithas glodwiw ni yn amcanu gwneud dyn yn gynil oblegyd yn ol deddf ein Mawreddog Lywydd yn Shoe and Patch House," Indiana, yr hon a gy- hoeddir a gedwir yn holl salons ein cymdeithas ni firwy'r byd, I Cyiiildeb yw enaid llwydeKant,' a gwneud y diefnydd gorau (j)\ holl hen esgidiau y byd yw hanfod cynildeb. Ar hy. ni, aeiffi, Twm y Bugail ac Evan y Dyrnwr i chwerthin mor ddilywodr- aeth, fel y cytuawyd i ohirio traethiad araeth Deio hyd nes yeaflent amser i edrych i ddeddifim ei gymdeithas.
.. YSTAFE2X Y MYFYRDOD..
YSTAFE2X Y MYFYRDOD.. IiliITH V. DIAU fod; Eaaws o ddarllenwyr- y DARIAN wedJ clywed am y neidr ryfedd sydd yn preswylio yn yr India Ddwy- reiniol, yr 1'ioa sydd trwy ei bratMad yn lladd cfMooedd os nad miloedd o'r preswylwyr yn flynyddol. Gel wir hi "-E'FTRRA DE CAPPELO." Y mae yr banes canlynol am dani i'w weled yn. y gwaith a elwir Fsrber's Oriental Memoirs:"—" Cobra de Cap- pelo,' mera neidr yr hwd (peni&isg,) a elwir gain yr Indiaid "Nagao," sydd fawr a gwych yr olwg arni. Elbrath- iad sydd yn gyffredin yn farwal mewn llai nag awr. Rhoddwyd yr enw hwn arni o lierwydd fod ganddi benwisg hynod, yr hon a gyfvd ac a ostwng wrth ei hewyllys. Bydd yn garchuddio ei phen a hi weithiau -dro arall hi a'i cyfyd i fyny fel hwyl, yn nghanol yr hon y mae dau lygedyn du a gwyn, yn debyg i olwg wydrau. O'r- rhyw yma y mae nadroedd y dawn;) y rhai a gludir drwy Hindostan mewn pasgedau. Y dynion a'u cludant ydyrJ yn chwareu peroriaetli a chwibanogli, yna y nadr- oedd a wnant awgrymau priodol i ddi- lyn y gynghanedd. Pan fydd yr ym- lusgiaid hyn yn heidio i aneddu, byddis yn dwjn peroriaeth a phan glyw- ant, deuant allan o'u lloohesau, pryd y syrtliir arnynt yn ddfjsymwth, ac y lleddir hwynt: ac yn mhellach, hefyd,. y seirff mawrion o rycogaeth y Boa, a hudir o'u llochesau gan beroriaeth, fel ag y bydd yn hawdd e« cymeryd i'r ddat- fa, a'udyfetha. Tyfeia y dysgedigion fod llawer o nadroedid cyffelyb yn Pales- tina, oddieithr y yhai y desgrifiai y Salmydd yr annuwiol fel neidr fyddar, yr hon ni wrendy ar lais y rhinwyr er cyfarwydded fyddo y swynwr.— Salm LVIII. 4, 5. Pan beidia y beror- iaeth, bydd y nadroedd fel yn cysgu dros ychydig ond os na orchuddir hwynt yn fuan, bydd yr edryehwyr mewn perygl o ddamweiniau marwol. Wrth i mi dynu llun un o'r nadroedd Cobra de Cappelo," yr oedd genyf un o'm blaen ar y bwrdd, yr hon a ddawnsiai yno am awr. Tra yr oeddwn wrth y gorchwyl, mi a'i teimlais yn fynych a'm llaw, a sylwais yn fanwl ar ei brithni a'i phenwisg; ac fe allesid meddwl fod ei gwenwyn a'i hysgythr- ddaint wedi eu tynu ymaith. Ond boreu dranoeth, daeth fy mhrif wein* idog ataf ar frys, ac a ddeisyfodd arnaf fyned oddiwrthi ar frys. Gofynais ei reswm am hyny: dywedodd yntau iddo fod yn prynu rhyw ffrwythau, ac iddo weled dyn yn croesawu pobl y wlad gyda'r nadroedd dawns, a hwythau yn eistedd o'i amgylch; ond ataliad byr bwyll y gerddoriaeth, neu ryw gynhwrf arall a yrodd ddigllonedd i'rymlusgiad fel y neidiodd at wddf mereh ieuanc, yr hon a fu farw mewn haner awr." Y mae y trigolion mor ofergoelus fel yr ystyriant fod lladdy neidr hon yn bechod pwysig ac anfaddeuol braidd, ac o herwydd t hyn y maent yn cael llonydd i amlhau a lluosogi nes llanw yr holl wlad o inn y brodorion. Os a dyn allan o'i dy am ychydig ddiwr- nodau, bydd yn ofynol iddo ei chwilio yn fanwl pan yn dychwelyd, oblegyd gwna y nadroedd hyn lechu braidd yn mhob man, hydynnod yn ygwelyau. Wele fi y waith hon yn cyfleu an- rheg i'r beirdd, sef
—-' CYWYDD ACTHAU'E, CYBYDD.
— CYWYDD ACTHAU'E, CYBYDD. gwaith Sion Tadur. Fel y canlyn y can a:— €ybj<M. ^i-fedydd dig, Crwn wfferrnoT, eroen ffyrriig; Y'ab chwant, ii g&el y fantais, Fab poeni byth, fab hen bais; Fab cancrya crwydrus rod, Fab siwrl eg-r, fab surlygod; Fabllogi'r aur, fab llaw grin, Fab trythwao, fab tarth ei sin Fkb baw beth, fab casbeth cog, Fab' oer iawn-, fab eirianog; Fab ewinog; fab anael, Fab prudd ei wedd, fab rhodd wael; Fab a'i fitfcel,1, ddi-helaeth. Fab bwyr lies, fab bar a 1 laeth Fb,h saitbi owl"m pwrs, fab syth glust, Fab eraffnawn, fab creia-ffust; Fab rhy ddig, fab prudd i wen, Fab hen- lythV, fab ber latben Fab rhawddig, fab o'r benddull. Fab 11 awes ddofn, fab llaes ddull; Fab cul llwm. fab cael y Hog, Fab gwinaw. fab y geiniog Fab gwandrael, ddidrael ddodrefn, Fab llym gwael, fab 11 wm i gefn; Fab clo tyn, fab clwt ben aur, Fab cauddrws, fab c iddio'r aur; Fab di-ras- D\iw, fab tristwen, Fab-del y.w, fab di-lawen Fab anbaiwddgar i'w garu, Fab.fEroenddig, fab nffern. dda." Betli yw barn y beirdd am hona ? Yry ydym yn sicr fod pob cybydd yn barodi i'w hwtio. allan o fodolaetn. Yr eiddocb,—CorifODTDD. -0 —
LLYFRGELL. Y BWTIIYK
LLYFRGELL. Y BWTIIYK PKX0.T) VIII. AETH' Fhrgusoia wedi hyny ar or pethau epein ac yn ystod yr holl am- ser, iiid. oedd gaiiddo nac athraw n-a llyfr i'w- gyliorth-wvol ac nid oedd gan- ddo cliwaith amgenacli offer ua rhyw droell' syml ag ûedd gan ei dad,, a chyllelli fechan i flfurfio" ei flociau ar olwyBi«n„ yn nghyda'r dyfeisiau ereill yr oe&id, yn rhald iddo wrtliynt yn ei ijrawhiadaii.. Wedi iddo wrieud. ei ddargaufyddiadau, dywedir iddox ys- grifenro cofiaodiad o honynt, ganredd. wl am eii waithi bychan, yr hwn asgyn- wysaii ddarlitmiau o'r gyrahatfol oileryn- au. Wedi e-u tynu a'r ysgrifbia, cy- hoeddodd hwynt yn lyfryn, a Iran oedd y cyntaf iddo gyhoeddi erioed. Yn rahien rhyw amser wedi hyny, dangos- odd iddo y cyfan yn argraffedigr mewn Hyfr gan foneddwr ac er ei iid wedi eael ei ragflaenu yn ei ddyfeisiadau, boddloMwyd ef yn fawr, gan fod ei athrylitb digynorthwy wedi' ei gario cyn belled i'r hyn ag oeddis.ya ei gyd- nabod, sef yn wir atlironydobli. Rhwymwyd Furguson yn.. ei flyn- yddau boreuaf i ivasttiaeth rhyw amaethwr bychan yn ngkyiaydogaeth ei enedigol le, fel bugail d'efaid. Dy- wedir wrthym iddo gael « £ roddi yn yr alwedigaeth hon oblegyd: ei: fod o gorff gwanaidd a thra y buasai ei ddiadell yn porthi o'i amgylch, aa-ferai yntau i brysuro ei hun mewn gwneuthur cynlluniau o felinau, clwynion nyddu, &c., yn ystod y dydd, ac- mewn myfyr- io y ser yn y nos, fell ei hynafiaid a, Chald'ea. Ychydig yn hynach, aeth i wasanaeth amue-thivi- arall-gwr parchus iawn o'r enw James Glasham" enw yr bwn sydd yn deilwng o goffad- wriaeth. Ar ol llafur y dydd, arferai Furguson fyned aBan i'r caeau y nos gyda gwrthban o'i amgylch, a chanwyll oleuedig, ac YDO y byddai yn gorwedd ar asgwrn ei gefa am oriau meithion, ac yn olrbain ei ddycliymygion ar y cyrft nefol. "Arferwn ymestyn," meddai, edefyn gyda beads byciiain arno, lied breichiau rhwng fy llygaid a'r ser, gan symud y beads. ar hyd yr edefyn mewn trefn i guddio seren a'r seren oddiwrth fy Ilygaid, fel i'm gallu- ogi i gymeryd eu pellder ymddango^- iadol oddiwrth eu gilydd yna gosod- wn yr edefyn i lawr ar y papyr, a nod- wn y ser arno oddiwrth y beads. Chwerthinai fy meistr am fy mhen ar y cyntaf, ond pan eglurais fy meddwl iddo, cymhellodd fi i fyned yn y blaen, ac y buaswn yn cael gwneud gwell copiau yn y dydd o'r hyn oeddwn wedi ei wneuthur yn y nos, a mynych y gweithiai droswyf ei hunan. Bydd genyf barch i goffadwriaeth y dyn hwn." Gorchymynodd ei feistr efi fyned ar neges at Mr. Gilchrist, gwein- idog Keith, a chymerodd gydag ef ei ddarluniau, y rhai a fu yn eu gwneu- thur, a dangosodd hwynt i'r bonedd- wr hwnw. Ar hyn gosododd Mr. Gil- christ ddailunlen yn ei law, ac wedi iddo ei gyflenwi a chompodau, rulers, pens, inc, a phapyr, archodd arno i'w cy- meryd gartref gydag ef, a dwyn yn ol iddo gopi o hono. Gyda'r gorchwyl