Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
18 articles on this Page
YR WYTHNOS.
YR WYTHNOS. CYFNOD ING EGLWYS LOEGR. DIWRNOD pwysig yn hanes Eglwys Loegr yw Gorphenaf 1, 1875. Yn ol ,cyfraith Mr. Disraeli, yr hon a basiwyd y llynedd, y maeDefodaeth yr Eglwys i gael ergyd marwol ar ol y dydd h wn, am mai ar hwn y mae y gyfraith yn dyfod mewn grym. Dywedodd Mr. Disraeli wrth egluro y mesur mai ei amcan oedd tynu defodaeth i lawr." Cynygia y Hock, papyr newydd wythnosol y blaid Efengylaidd yn yr Eglwys, fod y diwrnod hwn, sef Gor- phenaf laf, yn cael ei dreulio yn ddi- wrnod o weddio gan Brotestaniaid yn gyflredinol, a chan Eglwyswyr Protest- anaidd yn neillduol. Ystyria Protest- aniaid yr Eglwys fod y drwg defodol, Pabyddol, yr hwn sydd yn ffynu yn yr Eglwys, yr un gwaetbaf sydd wedi ymddangos er amser Luther. Diau fod perygl mawr i'n gwlad ni, o ran ei hawdurdodau, i fyned yn Bab- yddol yn eu crefydd. Yr oedd yr Eglwys wedi Thewi i fyny mewn ffurfioldeb. Yr oedd rhew gogleddol trwchus wedi gor- doi ei gwasanaeth am flynyddau. Yr oedd hen rew-fryniau canonau a swydd- ogoethau, yn dysgleirio yn ei hwylbren ;hi, yn nghanol cyfoeth ac awdurdod eyf- raith, gan lanw ei hawyr ag oerni a yrai y boblogaeth i ddyfroedd direw, bywiog, ymneillduaeth. Yr oedd unfiurfiaeth farw yr Eglwys fel cyfan- dir o ia, yn cadw holl fywyd y byd draw o'i chymdeithas. Ond yr oedd ffrwd wresog Mexican Gulf crefyddol y byd yn gweithio o dan yr ia, nes y dechreu- odd gracio mewn llawer man yn amser Simeon o Gaergrawnt. Aeth darnan mawrion o for rhewlyd yr Eglwys yn ddyfroedd go rydd oddiwrth ia defod- aeth. Daeth dyfroedd efengyleidd-dra i'r golwg, a mentrodd ambell long o for mawr rhydd efengyleidd-dra Ym- neillduaeth, i'r sianelau bychain efeng- ylaidd rhwng rhewfryniau defodaeth yr Eglwys. A gwelwyd llawer o frawd- garwch rhwng Ymneillduwyr ac Eglwyswyr Efengylaidd. Ond oddeutu -deugain mlynedd yn ol, aeth an- esmwythder ar y rhewfryniau defodol yn yr Eglwys. Yr oedd talpiau mawr o rew gogleddol Eglwys Rhufain yn cael eu rholio at rai yr Eglwys. Cododd penau rhewfryniau defodaeth yn uwch bob blwyddyn. Ac o herwydd fod darnau o'r mor Eglwysig o'u hamgylch bron heb rew trwy wres yr efengyl, trwy gynhyrfiadau tanforol bygythiai y rhew fryniau Pabyddol, defodol, rolio I'r sianelau efengylaidd, er mwyn gwneud cyfandir o ia Pabyddol i or- chuddio yr holl Eglwys Sefydledig- Holl ofal y 'Rock,' a'r blaid a perthyn iddo, yw cadw y rhewfryniau draw o'u sianel hwy, a gwneud ymdrechion i'w gwthio o'r Eglwys yn hollol pe gallent. Cwynant yn ddirfawr nad ydyr.t yn cael cymhorth gan yr esgobion. Troant eu llygaid at y Senedd. Rhoddant eu gobaith yn Mr. Disraeli a larll Shafte- sbury. Y mae eu hyder yu gryf yn y mesur yn erbyn defodaeth, sydd wedi dyfod mewn grym y cyntaf cyfisoL O'r ochr arall, y mae Pabyddion proffesedig yr Eglwys yn llawenychu, gan mai mater eyfraith gwladol fydd eu rhwystro i Babyddoli yr hen sefydl- iad, y bydd y draul mor fawr i roddi atalfa arnynt, fel y bydd y gyfraith yn lLythyren farw, yn enwedig gan y bydd llawer o'r esgobion, y rhai fydd a Haw yn ngweinyddiad y gyfraith, yn debyg 9 o fod yn bleidiol iddynt. Dywed y Rock' fod deuddeg mil a chwe chant o aelodau Eglwys Loegr yn Pabyddion proffesedig, yn eugolygiadau a'u defodau crefyddol, a bod 2,370 o'r rhai hyn yn glerigwyr, a rhai a gynhelir a'r degwm. Cydnabyddodd un o'r clerigwyr hyn y o flaen y Ritual Commissioners,' mai ei am can ef a'i blaid yw gwneud yr Eglwys y peth oedd hi cyn amser Harri viii., sefyn Eglwys Babyddol. Felly y tystiodd y Parch W. F. Taylor, D.D., Ficer yn Everton, Liverpool, mewn cyfarfod Eglwysig yn mis Mai diweddaf. Yn ei araeth y pryd hwnw, dywedodd, Y mae y blaid hon yn gofyn pwy a aiff yn flaenor dros fyddinoedd Israel yn erbyn Goliaeth Protestaniaeth. Dy- wedant fod Mari waedlyd wedi bod yn rhy dyner galon o lawer tuag at y Protestaniaid. Gwrthodant ateb eich rhesymau yn eu herbyn, bygythiant ddadsefydlu yr eglwys os na chaniateir iddynt ei Phabyddoli. Felly y dywed- odd Canon Gregory yn y Convocation. [Mae y Canon Gregory hwn yn aelod o Fwrdd Ysgol Llundain, a gwna ei oreu yno i Babyddoli addysg y werin. Y maent yn lledu eu gweithrediadau trwy y deyrnas trwy offerynoliaeth brawdol- iaethau (guilds) yn cynwys oddeutu deng mil o aelodau." Y ffeithiau uchod, a llawer ereill a roddwyd gan y Ficer a enwyd uchod yn y cyfarfod yn Llundain. Yn ngwyneb bygythiad y defodwyr Pabyddol i geisio dadsefydlu yr Eglwys os na chaent eu ffordd, dywedodd y Ficer efengylaidd fod gwirionedd a phurdeb efengyl Clist yn fwy gwerth- fawr ganddo ef na sefydliad gwladol yr Eglwys; ac os nad ymlidid Pabydd- iaeth o'r Eglwys, y byddai ei dadsef- ydliad yn sicr o gymeryd lie efallai yn fuan. Cwestiwn amser yn'* unig yw. Er mwyn y cysylltiad, ni ddylem ym- gymodi a Phabyddiaeth i'r graddau lleiaf. Os na theflir y'Jonabaid Pabydd- ol dros fwrdd Hong yr Eglwys, aiff y storom yn drech na hi." Swn fel hwn sydd i'w glywed yn holl gyboeddiadau y blaid efengylaidd yn yr Eglwys er ys blynyddau. Y mae y rhyfel yn un cyffredinol trwy Ewrop. Cyn pen hir cymer y blaid Babyddol ryw ffurf o erledigaeth yn mhob ardal. Bydd llenorion annuwiol yn cymeryd eu lie gydag erlidwyr, am eu bod yn gwerthfawrog eu crwyn yn fwy na'u heneidiau. Dyoddefa fiyddloniaid nes y delo eu brenin i'r maes, pryd y cant fuddugoliaeth fythol ar eu gelynion. 4
SEFYLLFA MASNACH GLO A HAIARN.
SEFYLLFA MASNACH GLO A HAIARN. (Allan o'r DAILY NEWS, Llundain.) M ehefin 19fed, Middlesborough. Y farchnad yn farwaidd. Pris pig iron yn is. Birmingham. Anhawsder i gael archebion. Archebion go dda o Ca- nada, South America, ag Awstralia. Dim llawer o Rwssia na India. Mehefin 22ain. Middlesborough. Pris pig iron yn myned i lawr. Y ch- ydig fywyd yn y fasnach a'r Cyfandir. Pris glo a coke yn tueddu tuag i lawr. Mehefin 2Sain, Wolverhampton. Y mae y farchnad wedi bywhau yma am fod pris glo yn Forge Cannock Chase wedi gostwng 3s y dynell. Yn War- wickshire gwrthoda ymwynwyrostyng- iad o ddeg yn y cant. Y mae rhai meistri ynbygwth eu cloiallan. Y mae masnachwyr Liverpool yn cynyg pig iron America yn y gymydogaeth hon, gan ofyn saith punt y dynell yn Liver- pool am charcoal qualities. Mehefin 24am, Birmingham. Dy- wedir os na dderbynia puddlers 8s 6d y dynell, yn lie 9s 6d, fel o'r blaen, am eu gwaith nas gall y meistri ostwng prisoedd yr haiam, sonir am chwythi allan rai ffwrnesi. I 0
MASNACH YR HAIARN YN WOLVERHAMPTON:
MASNACH YR HAIARN YN WOLVERHAMPTON: YR ydym yn cael nad yw gobeifchion y cr f asnach haiarn yn nghymydogaeth Wol- verhampton mewn un modd yn lle- wyrchus. Maey gweithwyr wedi gwrthod yn bendant i gymeryd llai na 9s 6d y dynell am budlo, oddieithr i hyny gael ei benderfynu gan gyflafareddwr wedi ei ddewis yn benodol i South Stafford- shire. Maent yn gwrthod hefyd derbyn penderfyniad cyflafareddwyr Gogledd Lloegr. Mae y meistri wedi amlygu eu C, gofid o fethiant ymgymodiad; y bydd i gyfarfod o'r holl feistri yn awr gael eu alw, a'u bod yn ofni y canlyniadau.
SAFON CERDDOROL PRIF YSGOL…
SAFON CERDDOROL PRIF YSGOL CYMRU. Y CAXLYNOL ydyw safon derbyniad efrydwyr cerddorol yn Aberystwyth —Y safon o dderbyniad ymgeiswyr yn y rhan leisiol ydyw fod ganddynt leis- iau rhagorach na'r cyfiredin, ac yn gallu darllen cerddoriaeth yn Iled dda. Mewn cyfansoddiadaeth cerddorol, gwybodaeth lied drwyadl o donydd- iaeth, a bod yr ymgeisydd yn gallu ar- ddangos dernyn, megys anthem neu ganig, o'i eiddo ei hun. Y safon offer- ynol ydyw fod yr ymgeisydd yn gallu chwareu yn lied gywir ddarnau ar yr olwg gyntaf, ac wedi myned yn drwyadl trwy egwyddorion perdonegol awdwr neillduol neu ddau. ♦
COR UNDEBOL ABERDAR.
COR UNDEBOL ABERDAR. Y MAE yn dda genym gael ar ddeall fod ymgais yn awr ar gael ei wneud, ac yn debyg o fod yn llwyddianus, i sef- ydlu y Cor Undebol eto yn Aberdar, o dan arweiniadMr. W. Phillips (Gwilym Cynon), a bod bwriad yn awr i fyned i gystadleuaeth cerddorol sydd i'w gynal yn Rhaiadr ar yr 20fed o Awst nesaf; gwybr £50, a ffon arweiniol arian i'r arweinydd.
♦ CWMDAR—GLOFA NANT - MELYN.
♦ CWMDAR—GLOFA NANT MELYN. Nos Lun diweddaf, yn ng lofa N antmelyn, cymerodd damwain rhyfedd a gwyrth- iol ei chanlyniadau Ie. Yr oedd dau gludiad a wyr y nos wedi eu gollwng i lawr, a phan cedd y trydydd yn myned i mewn, chwech mewn nifer. dyma'r car- i-iage i fiwrdd; ond ni feddylioddy bech- gyn anwyl a dewr fod un perygl yn bod nes iddynt basio haner y pwll, pryd y deallasant fod y eyflymdra yn anarferol. Dyma adeg am hunanfeddiant! ond adeg fer-dim ond eiliad neu ddwy. Gafael- odd un o honynt ac hongiodd wrth ran uchaf y cerbyd felly efe a ddiangodd, fel ag y gallodd gerdded adref. Tra yr oedd y cerbyd arall yn myned i fyny gyda y fath gyflymdra, tarawodd wrth groes goed y framing, torodd y link, ac yna aeth i'r gwaelod gyda'r fath gyflym- dra amgyffredadwy. Eu henwau ydynt L. Jones, E. Evans, J. Jones, T. Wil- liams, R. Dunn, a D. Williams. Dys- gwylir y byddant oil wrth eu gwaith eto mewn diwrnod neu ddau. Yn mhen ychydig amser yr oedd Mr. James, y goruchwyliw, yno ac wedi cael y clwyfedigion i fyny drwy'r pwll arall, nid aeth efe i edrych ar ddadfelion y ddamwain, ond ffwrdd ag of i gael golwg ar y trueiniaid, druain, ac wedi cael golwg foddbaol arnynt, efe a ddiolchodd i Dduw eu bod cystal, ac yr oedd yno ganoedd yn yr un teimladau. Yn wir, y mae Mr. James yn haeddu canmoliaeth, canys y mae bob amser yn barod iawn i weinyddu ar y rhai a gyfarfyddant a damweiniau. Wedi ymchwiliad manwl gan y meddyg galluog, Mr. Jones, a gweinyddiad tyner ac amserol gan Mrs. Wilmer, priod Mr. Wilmer, goruchwyl- iwr y Bwllfa, awd a'r dyoddefwyr i'w cartrefleoedd. Bellaeh yr ydych yn batod i ofyn suty dygwyddodd yr anffawd, Wel, tebyg i hyn. Yr oedd y peirianwr wedi myned allan i edrych.y berwedyddion, ac ar yr adeg aeth y chwech dyn i fewn i'r car- riage, a gorbwyswyd yr hwn oedd ar y gwaelod, a chyn iddo gyrhaedd y peir- iandy yr oedd yn rhy ddiweddar i geisio atal y peiriant. G UTYN HYDIU:P.
. GLYN NEDD-BODDIAD.
GLYN NEDD-BODDIAD. YR wythnos ddiweddaf, boddodd plen- tyn blwydd a haner oed, mab i Alexan- der Thornburn, gwneuthurwr pridd- feini, yn y canal, yn y lie hwn. Yr oedd ei fam wedi ei adael yn y ty tra yn rhedeg ar neges, a phan y dychwel- odd nid oedd i'w gael. Erbyn gwnend ymchwiliad, cafwyd of wedi boddi yn y canal.
GLYN "EBB WY—DAMWAIN ANGEUOL.
GLYN "EBB WY—DAMWAIN ANGEUOL. DYDD Iau, yr wythnos ddiyeddaf, cyf- arfyddodd hen wr o'r enw David Davies a damwain ofidus yn y peiriant golchi newydd yn y lie hwn. Y mae yn ym- ddangos i rywbeth mewn cysylltiad a'r peirianu dori, trwy yr hyn y derbyn- iodd Davies y fath niweidiau, fel y bu farw boreu dydd Sadwrn drweddaf. Gadawodd Avraig a theulu i alaru eu colled ar ei ol. —♦>
ABERDAR—AGORIAD YR YS-I GOLION…
ABERDAR—AGORIAD YR YS- GOLION NEWYDDTON. DEALLWN fod yr ysgolion newydd I on eang sydd wedi cael eu hadeiladu yn ein tref gan y Bwrdd Ysgol, i gael en hagor ddydd Llun nesaf, y 5ed cyfisol. Y mae pob darpariaeth a threfmadan bellach wedi eu cwblhau. Dywedirfod yr adeilad hardd hwn yn ddigon eang i gymeryd i mewn fil o blant i'w baddysgu. 4
YMADAWIAD DEWI DYFAN.
YMADAWIAD DEWI DYFAN. OYJMEBODD cyfarfod le ar ymadawiad y Parch. D. Davies (Dewi Dyfan), o'r Gadlys, Aberdar, i Aberteifi, nos Lun, Mehefin 28ain, ac anrhegwyd ef ag anerchiad, darlun o hono ei hun, a chwded da o arian. Cymerwydy gadair am haner awr wedi saith gan Mr. Wm. T. Williams, Gadlys. Cyflwynwydyr an- erchiad iddo gan Mr. John Moore; y darlungan Mrs. Davies, sef ei wraig; a'r cwd a'r arian gan Mr. Evan Davies; Ylla cawd anerchiad da gan Mr. Edward Thomas. Yr oedd llu o weinidogion yn bresenol, a chafwyd anerchiadau toddedig gan y Parch. Mr. Samuel, Cwm- bach; Parish, Abercanaidd; Evans, Gwmdwr Mr. Daniel Jones, Llwyncoed; a'r Parch. Mr. Jones, Aberdar. Cafwyd anerchiadau gan y Beirdd S. H arris, E. Jones, W. T. Williams, a chan Cynonfryn. :!I!<
NODION 0 DREHERBERT.
NODION 0 DREHERBERT. GWYLJAU BLYNYDDOL. Mae yma wleddoedd eneidiol wedi eu mwynhau yn ddiweddar—y cyntaf gany brodyr Bedyddiedig Seisnig, yr hwn a gynaliwyd ar ddyddiau Sul a Llun, y 13eg a'r 14eg cyfisol. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parchn. J. W. William, Mountain Ash; J. Williams, Dowlais a N. Thomas, Caerdydd. Yr oedd y brodyr ar eu huchelfanau, ac yr wyf yn credu iddynt wneud casgliadau go lew yn ngwyneb yr amgylchiadau presenol. Cy- naliodd y Beviyddwyr Cymreig eu gwyl flynyddol ar yr 20fed a'r 21ain cyfisol, pryd y gwasanaefchodd y Parchn. Tho- mas, Abertawe; Thomas, Oaerdydd; a Thomaa, Penarth.
DAMWAIN ANGETJOI. ,.
DAMWAIN ANGETJOI. Hwyr dydd Iau, y 24ain cyfisol, cymer- Odll damwain alarus Ie yii mhwil Rholl- ddaMerthyr, pryd y call add dyn o'r enw John Davies ei fywyd. Mis gwyddis yn iawn pa fodd y dygwyddoad, ond cafwyd ei gorif ar waelod y pwll. Y farn gyff- redin yw iddo, trwy ryw anffawd, golli ei droedoddiary carriage, a syrthio trwy.j y pwll. Yr oedd yn ddyn tawel, ac yn aeiod gyda'r liedyddwyr. Ifewyddddyfad yma 0 Pendaren ydoedd. GILD AS MOIIGANWG,
|DAERGRYN EliCEYLL.
DAERGRYN EliCEYLL. DIN YS TRIAD W YTil 0 liD'INASOEBB. UN FIL AR JMITHKG 0 BOBL WJ5DI L c- CyiioEDDiK y manylon caniynoi o barthed y ddaeargryn oflladwy hon yny Drycb Americanaidd :"—Derbyniwyd newydd [ ion brawychus o Ganolbarth America i fyny byd y pedwerydd cyfisol, yn cynwys hanes daergryn dinystriol a gymerodd le ar v 18fed o'r mis diweddaf. Am ddeng mynyd wedi un ar ddeg boreu y diwrnod a llodiyyd, teimlodd trigolion Salazar yr holl ddinas yn crynu ac ar unwaith dyma yr eglwysydd yn dym- chwelyd i'r adaear yn adfeilion dryll- iedig, Cwypodd llawer o dai, a lladdwyd nifer o bersonau. Yr oedd y cryniad mor erwin yn nes y 11 wyr ddiuystriwyd y ddinas, ac ni ddiangodd yn fyw ond ychydig o deuluoedd. Taflwyd pelen fawr o dan allan o fyuyddtanllyd sydd yn bwrw allan ffrydiau o byhf tanllyd, yr bon a losgodd bob peth yn ei ffordd. Mae y mynydd o flaen Santiago, ac uchel- dir Griacha. Yr oedd y dinasoedd a ddinystriwyd yn cynwys poblogaeth fel y caniyn :—San Gayetano, 4,000; Sant- iago, 2,000; Gramalote, 3.000; Arboleda, 5,000; Cucutilla, 5,000; San Cristobal, 16,000; San Jose Cucuta, 25,000. Befyd, dinystriwyd amrywoddinasoedd a phen- trefi bychain; ac mae 35,000 o ber&onaa wedi eu tlodi, a 16,000 wedi eu banfon i dragivyddoldeb ar amrantiad.
PONTYPEIDD A'R AMGYLCH-OEDD.
PONTYPEIDD A'R AMGYLCH- OEDD. THE PONTYPRIDD CURONICLE.-Deallwn fod y mwrniad cyhoeddwr parchus a gwir alluog i gyhoeddi papyr o'r enw uchod yn mhen ychydig wythnosau. Papyr wythnosol Seisnig, heb fod yn perthyn i unrhyw blaid na sect. Rhwydd hwynt i'r cyh oeddwr ieuanc anturiaethus. CopADAiL ALAWEwiN.—Yr wythnos nesaf cyneiir tair cyngherdd ynNghwm libondda, er cael cronfa i adeiladu cof- golofn i'r diweddar Mr. Evans (Alaw- fWYll), gwr a wnaeth lawer iawn dros ganu a cherddoriacth yn ei gymdogaeth. Yr oedd hefyd. yn aelod o'r Cor Mawr, ac yn un a fawrberchidgan bawb. Mae y pwyllgor wedi bod yn ymdrechgar iawn i ddwyn y peth oddiamgylch ac hyderaf y cant y gefnogaeth a deilyng- ant yn en hynidrechion i gadw'n fyw goffadwriaeth dyn mor dda a gwir alluog. Os byddwn o fewn cyrhaedd cewch hanes j cyngherddau yn eich nesaf
ABERAFON.
ABERAFON. CYFAHFOD BLYNYDDOL.—Cynaliwyd cy- farfod blynyddol y Tabernacl (A) yn y lie uchod, dyddiau Sul a Llun, Mehefin 13eg a'r 14eg, pryd y gweinyddwyd gan y Parchedigion caniynoi:—J. Matthews, Castellnedd; R. W. Roberts, Ystradgyn- lais; D. D. Thomas, Ebensburgh: D. M. Jenkins, Treforis. Cawsom bregethu godidog. Yr oedd y capel mawr yn orlawn, a chafwyd casgliadau ardder- chog. CYFAILL.
[No title]
Yn South Staffordshire ac East Worcestershire, y mae perchenogion glofeydd wedi penderfynu yn Dudley, ddydd Mawrth diweddaf, i ostwng glo ffwrnesi ddau swlit y dynell. Bydd i gyfiogau y gweitbwyr igaeleu gostwug yn gyferbyniol.
GENEDIGAETHAU.
GENEDIGAETHAU. Mehefin 24, priod Mr. Thomas J. Evans, Colliery Manager, Hirwaun, ar ferch, a gelwir hi'n Leah. Leah anwyl, ei beitlioes-a fyddo Yu foddusuwcil drygfoes; Telitid hardd, fywyd ailoes A welo hi heb wael oes.— DaYW. Mehefin 19, priod Mr. Ebenezer Davies, Cwtnbach, ar fab ac etifedd, a gelwir ei enw ef yn Gwilym, ac y mae ef yn wyr i Wm. Thomas, Ysw., Green Meadow, Cwmbach. Mawr lwydd i'r bachgen mad Ac oes o hir barhad; Yu enwog delo yn ei ddydd Fel ei ewythr o Gaerdydd.* CYJIKO LL WYD. Sef y diweddar Barch. John Davies. Meh. 22, priod Mr. George, 17, Gray's Place, Penywaun. Llwydcoed, ar fab, a gelwir ei enw yn Robert George.
.---.---...----n I MO[JETAI]Sr…
n MO[JETAI]Sr AST, ETHOLIAD MEDDYG I WEITHIAU NAVIGATION A DEEP DYFFRYN. Cymerodd yr etholiad hwn le dydd Llun diweddaf, Mehefin 28ain. Pleidloiaiwyd fel y caniyn.—Dr. Williams, 603,\ Dr. Jones, 151, Dr. Gabe, 23. Cafodd J [ gweitbwyr lawn fuddugoliaeth.