Tarian Y Gweithiwr

CATECHISM Y GLOWR. G. Beth yw dy enw di ? A. Glowr. G. Pwy roddodd yr tnw hwn i ti ? A. Fy nghyflogwr a'm goruchwyl- iwr yn nyddiau fy ieuenctyd, pan ym gwnawd yn blentyn llafur, yn ddyn gofidus, ac yn etifedd i bwndel o gar- piau. G. Beth wnaeth dy arolygwr a'tb gyflogwr y pryd hwnw i ti ? A. Darfu iddynt addaw ac addunedu tri pheth yn fy enw.-laf. Fy mod i ymwrthod a phleserau y bywyd hwn. 2il. Fy mod i fod yn dorwr a llanwr glo; a phan fyddwyf wedi colli fy iechyd wrth weithiomewn awyr afiach, i bigo slags yn y screen, ac i edrych ar ol y "Billy." 8ydd. Fy mod i fod yn gaethwas iddynt holl ddyddiau fy mywyd. G. A wyt ti yn meddwl dy fod yn rhwym o gredu a gwneuthnr fel y byddont hwy yn gosod arnat ? A. Na, drwy gymhorth fy Nghre- awdwr a ebydweithrediad fy nghyd- ddynion, gwnaf fy ngoreu i ysgwyd ymaith gadwynau gormes, cymeryd fy safon yn mhlith dynion, a pharhau i wella sefyllfa fy nheulu byd ddiwedd fy mywyd. Adrodd i mi erthyglau dy gredo. Yr wyf yn credu nad yw Duw dderbyniwr wyneb—iddo greu pob peth er lies cyffiedinol a chyfartal i'r teulu dynol, ac y dylai pob person fwynhau ffrwyth ei lafur, am fod y Ihfurwr yn deilwng o'i gyflog. Credwyf hefyd nad wyf fi yn cael mwynhad teilwng o ffrwyth fy llafur; ac n?d yw glowyr y wlad hon, hyd yn ddiwedd ar, wedi cael y cydymdeimlad dyladwy iddynt gan ddyngarwyr; oblegyd tystiai ar- graffwasg unochrog yn eu herbyn, a chondemnid hwynt gan ddynion nad oeddynt yn, ac na fynent edrych i'w bachos mewn modd di-duedd, fel ag i'w galluogi i ffurfio barn onest ar eu mater. G. Beth yn benaf wyt yn ei ddysgu wrth yr erthyglau hyn ? A. Dysgaf yn gyntaf fod cyfiawnder a Christionogaeth yn hawlio terfyn ar y eyfryw sefyllfa. 2il. Fod fy Nghre- awdwr wedi fy nghynysgaethu â. chy- neddfau, gallnoedd, a theimladau cyd- marol i'm brodyr mwy ffodus' yn mhethau'r byd hwn. 3ydd. Y dylai holl.lafurwyr tanddaearol y deyriias, yn neillduol lie mae gormes yn sefyll yn erbyn gwelliantau cymdeithasol, aphen- defigaeth ormesol yn llywodraetbu, sefyll ysgwydd wrth ysgwydd dros eu hiawnderau llafurawl a chyfreith- iawl, hyd nes y byddo i'r hil ddynol gael eu dwyn i agosach cyfartalrwydd nac ydynt yn bresenol ac os yn an- genrheidiol, sefyll wyneb yn wyneb a'r anghenfil yn nydd y frwydr oblegyd yr hwn ni ymladda dros les ei epil, ni ymladda chwaith dros ryddid ei wlad, ac felly yn annheilwng o anadlu awyr rydd. Dysgaf hefyd y dylem, fel dosbarth o weithwyr, ffurfio i ni ein hunain gymdeithasau cydweithredol o bob math, fel, pan mewn adeg o anneall- dwriaeth, na fyddom yn ymddibynn yn hollol ar ein meistri am waith, nac ar fasnachwyr am ymborth. G. Wrth ba nifer o orchymynion i'th rwymir ? A. Deg. Adrodd hwynt. 1. Na fydded i ti feistri ereill ond nyni. 2. Na fydded i ti le gweithio ond yr eiddom ni; na fydded i ti geisio cyflog uwch beth bynag fyddo y glo yn cael ei werthu ac ni chei wneud i ti dy hun le gweithio, oblegid ydym Feistr- iaid eiddugeddus, yn ymweled ag an- ufydd-dod y tadau ar y plant, drwy roddi iddynt rybydd i ymadael a'u tai, ac heb fod yn rhwym o wneuthur trugaredd a'r mwyaf ufydd o'n gweith- wyr. 3. Na chymer enwau dy gyflogwyr yn ofer, na siarad yn ysgafn am danom; oblegid nid dieuog genym y neb a gymero ein henwau yn ofer. 4. Cofia mai caeth wyt; chwe di- wrnod y gweithi, ond y seithfed dydd, gan ein bod yn rhwym o'i gadw, ti a allu orphwys fel y gwna ein mulod. 5. Anrhydedda dy gyflogwyr a'th arolygwyr, gyda'th het yn dy law. Bydd yn dy waith mewn amser, ac na rwgnach os bydd yn rhaid i ti weithio haner awr ar ol amser, fel y byddo dyddiau dy lafur yn hir ar y ddaear. 6. Na ladd ddim ar sydd eiddom ni, er nad oes un gwahaniaeth pa flinder a all dim fod yn ei wneud i ti. 7. Na fydded i ti iselhau dy hun trwy dori un o'r rheolau, nac anufydd- hau i uh o'n gorchymynion meistrol- aidd ni. 8. Na ladrata, ac na phiga ddim glo ar ein tips ni beb dalu am dano. Does dim gwahaniaeth os bydd yr oil yn myned yn wastraff. 9. Na ddwg dystiolaeth yn ein herbyn ni; na ddynoetha. ein gweithredoedd mewn Hysoedd gwladol na thrwy y wasg; ond goddef a chydymddwyn gyda phob amynedd, fel y gellir dy alw ynllaw fuddiol. 10. Na cbwenych eiddo dy gyflog-1 wr, na chwenych wraig dy gyflogwr, (er y gall ef chwenych dy un di,) na'i geffyl, na'i gerbyd ysblenydd. na dim a'r sydd eiddo ef, er fbd y cyfan yn cael eu prynu a'u cynal drwy chwys dy wyneb a'th lafur di. G M x.

LLYFRGELL Y BWTIIYN. WEDI ei argymhell gan arolygiad manwl o weithiau'r arlunwyr poblogaidd, yn ogystal a chan lais ei gyfeillion, pender- fynodd dreio ei lwyddiant fel arlunydd. Yn y dosbarth o arluniau hanesyddol yr oedd braidd heb ei gyffelyb. Nid oedd yn Lloegr y pryd hyny un arlun- ydd hanesyddol o enwogrwydd. Ar- ddangosodd rai o'i baentiadau, a der- byniodd ganmoliaeth fawr. Fel engraifft o sefyllfa y chwaeth Seisnig, ac o ofriusrvvydd edmygwyr celfyddyd y cyfnod hwn i brynu cy- nyrchion artist diweddar yn hyn—y dosbarth uchaf mewn medr, dywedir, tra yr oedd un o baentiadau boreuaf West, seiliedig ar y chwedl Pylades and Orestes," iddo dynu cymaint o sylw fel i gadw ei was mewn digon o waith o foreu hyd nos i agor y drws i ymwelwyr, a derbyniodd gryn swm o arian wrth ei arddangos, a gorfu i'w feistr ymfoddloni ar wag-glod. "Ni ofynodd cymaint ag un o'r ymwelwyr beth oedd pris y gwaith, neu gynyg at roddi iddo archeb i baentio unrhyw destyn arall." Nid hir y buwyd, modd bynag, cyn v gwelwyd ei deilyngdod a'i fedr mewn gwaith. Paentiodd i Dr. New- ton y Parting of Hector and Andro- mache," a'r "Return of the Prodigal Son" i Archesgob Worcester, a buan y derbyniodd y cynyg haelfrydig o saith cant o bunau y fhvyddyn oddi wrth Arglwydd Rockingham, os y bu- buasai yn addurno ei balas yn York- shire gydag arluniau hanesyddol. Dewisodd, modd bynag, gymeryd ei siawns gyda'r cyhoedd. Er ei fod yn awr yn teimlo ei hun wedi ymsefydlu yn Lloegr, ar gyfrif ei lwyddiant di- weddar, eto meddyliai am ddychwelyd i America dros ychydig amser, mewn ti e til i briodi boneddiges, yn yr hon yr oedd wedi ymserchu er's hir amser. Uhai o'i gyfeillion, modd bynag, mwy pwyllog nag ef ei hun, a ofnasant y buasai efallai ei absenoldeb yn troi heibio rhyw gyfran o serch y cyhoedd, a chrybwyllasant ddyfais arall, i'r hon yr ymostyngodd yr arlunydd llariaidd ac ysfcyriol. Y canlyniad oedd i Miss Shewell ddyfod drosodd gyda thad West i Loegr, a pbriodwyd hi a'r arlunydd ar yr ail o Fedi, 1765. Trwy garedigrwydd Dr. Drummond, Archesgob York, arweiniwyd ef at y brenin, George III., yr bwn a'i der- byniodd gyda charedigrwydd mawr. Y darlun o Agrippina," paentiedig i'r Archesgob, a arddangoswyd i'w fawr- hydi a'r frenbines gan yr arlunydd yn bersonol; a ebyn iddo ymneillduo o'r ystafell rhoddwyd arcbeb iddo baentio Departure of Regulus from Rome." Crybwyllwyd y testyn gan y brenin ei hun. Hyn oedd dechreuad adnabydd- iaeth a'r myn tch, braidd na ddywedem cyfeillgarwch, yr hwn a barhaodd am ddeugain mlynedd. Dygwyddiadau syml, weithiau, a wnant lawer i eangu enwogrwydd dyn. Dywedunysgrifenydd difyr, "mai Due o Wellington ydyw'r dyn mwyaf adnabyddus yn Llundain, yn rhanol o herwydd ei fuddugoliaeth yn Waterloo, ac yn rhanol oblegyd hynodrwydd mawr ei drwyn." Rhoddwn hanesyn am West, fel ag y cawn ef yn ei fyw- graffiad gan Allan Cunningham. Yr oedd. West yn skater medrus, ac yn America, ffurfiodd gydnabyddiaeth ar yr ia a'r Milwriad, wedi hyny yn fwy adnabyddus yn y rhyfel cartrefol wrth y Cadfridog Howe. Datodwyd y cyfeillgarwch hwn gyda'r dadlaethiad, ac anghofiwyd hyd nes un diwrnod, pan oedd yr arlunydd yn shato ar y Serpentine, ac yn synu ymarferwyr ofnus Llundain gan chwyrnder ei ys- gogiadau, a'r osgedd brydferth a wnelai, galwodd rhywun allan, "West! West!" A phwy ydoedd ond y Mil- wriad Howe. "Y mae yn dda g-enyf eich gweled," meddai, ac nid llai gan i chwi ddyfod mewn amser priodol i gadarnhau fy nghlodforedd o'r Americ- an /Skating." Galwodd ato Arglwydd Spencer Hamilton, a rhai o'r Cavendishes, iba rai y cyflwynodd West fel un o neill- duolwyr Philadelphia, ac archodd arno ddangos iddynt yr hyn a elwid the salute." CyflawTnodd y gamp gymaint i'w boddhad fel yr aethant ymaith gan daenu clod yr American Skater, ar draws Llundain. Ac nid oedd y Cryn- wr ystyriol yn ansyniol o werth y fath ganmoliaethau, a pharhaodd i fynychu y Serpentine, ac i ddifyru tyrfaoedd wrth wneuthur y Philadelphia salute. Llawer, i'w glod o'i lithriad, a ychwa- negent ganmoliaethau i'w fedr bro- ffeswrol; ac nid ychydig, er amlygu eu hedmygedd, a'i canlynent i'w arliwfa (ea,sel) i eistedd am eu lluniau. Yr amser y cyhaeddodd West Lloegr, yr oedd yr arlunyddion Brytan- aidd wedi ffurfio yn gymdeithas o dan yr enw Y Gymdeithas Gorphoredig o Arlunyddion," i'r hon y derbyniwyd yr American wr. Tra yr oedd yn paentio ei Regulus i'r brenin, cododd anghydsyniadau yn y Gymdeithas, yr hyn a derfynodd yn yn?wahaniad Reynolds a West yn mhlith ereill, a ffurfiad yr Athrofa Frenhinol, i ba un yr etholwyd Rey- nolds yn llywydd. "The Death of Wolfe," yr hwn a baentiodd yn fuan wed'yn, a ystyrir oddiar hyny yn un o'i gynyrchion goreu. Y mae hefyd yn deilwng o sylw, fel un wedi arwain i gyfnewidiad mawr yn arferiad yr arlunyddion Seis- nig. Hyd hyny, bu yn arferiad gan- ddynt i gynrychioli y dynion diwedd- araf yri null-wisgiad y Groegiaid a'r Rhufeiniaid. Penderfynodd West i daflu yr arferiad niwediol hon o'r neilldu, ac i arddangos y cadfridogion Seisnig a Ffrengig a'r milwyr yn unig yn ngwiag filwraidd y dydd. Meddyl- iodd y buaaai yn enill mwy ynynatur- ioldeb a chywirdeb y darluniad nag y buasai yn ei golli mewn tlysineb a phrydferthweh. Cafodd ei wrthwy- nebu, modd bynag gan ragfarnau cryf- ion y cyhoedd, a chan opiniwn beii- derfynedig yr arlunyddion. Cymer- odd Archesgob York a Syr Joshua Reynolds drafferth neillduol i wrth- gynghori yr arlunydd oddi wrth y prawf anturiaethus. Dangosodd y canlyniad farn gywir West. Y mae wedi arddangos y gwir ddygwyddiad fel ag yr ymddangosai i'w feddwl, ac wedi dychymyg-u ond yn unig yr hyn oedd yn angenrheidiol wrth ddeddf- au celfyddyd. {I'w barhau)

+ Y STRIKE A'I IIEFFEITHIAU. FEL y mae y byd wedi cael teimlo erbyn hyn, y dosbarth gweithiol yw y gallu mawr, ar ysgwyddau yr hwn y gorphwys y byd masnachol, a'r pegynau ar y rhai y mae yn troi. Gallai holl gyfreithwyr y wlad uno i sefyll allan am ddwy flynedd, ond ni atalient fas- nach. Pe unai ein byddinoedd milwrol, morawl a thirol, mewn strike gyffredin- ol, elai masnach yn y blaen yn ei full swing. Gellir dweyd yr un peth am ddosbarthiadaw ereill, y byddai strike yn eu plith yn fwy o enill nag o golled i'r wlad. Ond pan y mae y gallu mawr cynyrchiol yn taflu ei arfau i lawr, y mae yr holl beirianwaith fel pe wedi cael ei barlysu. Efe yw main spring masnach y byd. Yn awr, ar ol y nos gaddngol, hir- faith o afhnyddwch a marweidd-dra, y mae disgyniad y glowr dewr i goluddion tywyll y ddaear yn achosi i haul llwydd- iant i gyfodi yn ein gwlad, ac i dywynu ei belydrau hyfryd arnom. Y mae yn ddrwg genyf weled rhai, personau di- egwyddor yn ymdrechu taenu ensyn- iadau diseiliau am y dynion a weithient mor egniol i gael llafur a chyfalaf un- waith eto i gydweithredu er lies cyfi- redinol y byd, y rhai, ar ol pum' mis o fordaith ystormus, a hwyliasant hen long fawr llafur yn llwyddianus i'r porthladd bwriadedig-cyflafareddiad. Y mae yn wir fod yr hen lestr wedi dyoddef tywydd garw, ac wedi cael ei churo yn enbyd gan y tonau; ond beth gwell allesid ei ddysgwyl wrth gychwyn i'w mordaith fel y gwnaeth yn y gauaf. Dewisiad y teithwyr oedd cychwyn y pryd hwnw yn hytrach nag aros i dywydd mwy ffafriol. Cwyna yr ych- ydig bersonau hyn o eisieu hwylio yn eu blaen pan wedi cyrhaedd y porth- ladd. Nid ydynt yn foddlon i'r teith- wyr i dirio wedi cyrhaedd y lan. Go on, go on, meddent fel gwallgofiaid. Yr wyfyn cynyg fod i'r giwaid gein- tachllyd i gael llong eu hunain, a hwylio i ddifancoll, a gallwn ddweyd yr un modd a'r Germaniaid ar ol mynediad ymaith y J esuitiaid, A'r wlad a gafodd lonydd." Ond er gwaethaf y dosbarth hwn, dyma y glowr eto wrth ei waith, fel y dyn wrth yr olwyn "merry-go round" a phawb yn gyfreithwyr, celf- yddydwyr, masnachwyr, a phob dos- barth arall yn rhedeg o amgylch, ac yn uno yny gan, There goes the wagon" Pan yr ataliodd y dyn wrth yr olwyn ei law yn nechreu Ionawr, ataliwyd mil- oedd o olwynion ereill. Troid penau y pyllau glo yn ffaldau, lie cedwid y trams yn rhesi hirion yn ngerwindeb y tywydd, nes yr oeddynt mor anystwyth a phe buasent wedi cael y crydgymalau. Yr oedd y ceffylau yn marw o segur- dod yn yr ystablau, -a'u coesau yn chwyddo (fel y dywedir am y Royal visitor, Sultan Zanzibar) gymaint arall a'u maint naturiol; cerbydau y rheil- ffyrdd yn garcharorion ar y gwahanol sidings, ac ambell un yn llwyddo i ddyfod yn rhydd yma a thraw, ac yn carlamu ymaith fel ebolion gwyllt, gan wneuthur difrod ar feddianau eu- per- chenogion; yr agerlongau yn rhynu gan oerfel, ac yn methu anadlu; y masnach- wyr yn darllen y papyrau dyddiol a'r DARIAN i gael gwybod barnymeddygon 6 9 ar achosion y strike a'r lock-out, gan obeithio bob dydd gael ar ddeall eu bod hwy wedi trengu; y packmen yn methu casglu digon o arian i dalu eu railway fares; ambell feistr wedi Ilwyr anghofio y ffordd i edrych yn serchus -pob edrychiad o'i eiddo yn arlun o anfoddlonrwydd, a phob gair o'i enau mor annymunol i'r gwrandawydd a'r haint ar y tatws. Clywais am un yn taflu y gath allan drwy y ffenestr, fel bi oad hint i'r morwynion fod croesaw iddynt hwythau ei chanlyn; John y gwas ar ei liniau yn dysgu gostyng- eiddrwydd, rhag ofn cael y cwd; ac ambell amaethwr yn ddigon diegwyddor i gymeryd llafur caled ambell greadur gwirion am gyffog isel yr en. Wel, diolch i'i; glowr am ddyfod a phethau i drefn eto. Y mae ei fyned- iad ef at ei waith yn creu chwyldroad cyffredinol drwy ein gwlad. Da w ymeistr cilwgus i edrych yn serchog. Agora y drws i'r gath ddychwelyd i lywodr- aethu ar y llygod, a bydd groesaw i Gwen yn awr i aros yn ei gwasanaeth, ac ambell i John yn anghofio ei wen ymostyngar, ac atebion jroes ei feistr yn y gorphenol yn dechreu ei chwyddo yn awr fel llyffaint. Y mae yn sefyll mor daisyth a phe buasai wedi llvncu German poker. Y mae pawb a phob peth yn awr ar eu heithaf yn ceisio enill yn [ol yr amser a gollwyd. Masnach yn rhedeg yn gyflymach nag erioed ar edyn yr ager, a phrynwyr arferol gio Cymru, yn gwybod am ei ragoriaethau, yn falch i weled y clwydi cloedig yn cael eu hagor unwaith eto; cyflenw adau o luniaeth yn gyru i mewn o bob cyfeiriad; y gieir yn dodwy mwy nag erioed o wyau; y South Wales fasting girl yn dechreu bwyta eto natur a chelfyddyd fel pe yn ymgystadlu a'u gilydd i uniawni y cam a wnaeth- pwyd, a phawb, gyda'r eithriad o ych- ydig o spirit medium men, yn barod i gynal ball ardderchog ar feddrod y strike a'r lock-out. Trecynon. W. D.

Y GALON DOREDIG. LLITH III. ER i ni gael golwg glir a gwirioneddol ar y Galon Doredig, rhoddwn dro i'r mygddawns, ac nis gellir cael golwg mor eitbafol resynus ac mor boenydiol gyffrous yn yr holl fyd ag a gawn pan yn cyfarfod a'r gwrthddrych tosturiol yma yn y weledigaeth fawr ac eang hon. Yma ni gawn afael ynddi yn ymgrwydro fel rhyw ddrychiolaeth neu ledrith unigol a digysur. Pan fydd oddiamgylch yn llawn bywyd a hoenns- rwydd calonogol, bydd wedi ymwisgo mewn addurnwisg orfoleddus a pharoto- edig y wledd. ond yn ymddangos mor weiw ac athrist a phe buasai wedi bod yn ceisio httdo ei chalon druenus i ryw anghof diilanedig o hiraeth a gofid ac ar ol bod yn ymwibio trwy yr ystafell- oedd ysblenydd yn nghwmni y boneddjg- ion a'r boneddigesau rhwysgfawr gyda chwa eithafol o ddiystyrwch, eistedda hithau drachefn fel plentyn diofal ar un o'r troion fyddai yn arwain i'r ystafell- oedd, gan ddysgwyl oddiamgylch am yehydig gyda gradd o ddiofalweh, nes y gwnai dynu sylw pawb o'r hoywych gymdeithion at ei sefyllfa resynus a thylawd. na dechreua gathlu yn dyner ac esmwyth ryw gerdd fechan yn hynod gwynfanus ac effeithiol, a chyda gradd helaeth owanolrwydd, yr hyn sydd yn meddianu y galon ddryll- iedig, fel pe buasai rhyw si nefolaidd yn cael ei haraf sylw yn yr awel ddys- taw. Yr oedd ganddi lais clir, treidd- gar, ac effeithiol; ond ar yr adegau yma bvddai yn syml, tyner, ac ofnadwy afaelgar. 0! fel y medrai anadln allan gerdd ei henaid torcalohus. Buan, buan yn awr y darfyddai pob swn a llawenydd, a byddai y cyfan wedi boddi mewn dystawrwydd dwfn, a'r holl dorf