Tarian Y Gweithiwr

—4, MARWOLAETH MENYW FAWR AMERICANAIDD. Y MAE menyw fawr newydd ymadael a'r byd hwn yn America. Nid yn fawr o ran ei thalent a'i dysgeidiaeth yr oedd. Mor belled ag y gellir casgln oddiwrth yr hyn a ddywedir am dani, uid oedd dim yn neillduol yn perthyn iddi o ran ei gallu meddyliol. Nid yn fawr o ran ei meddwl yr oedd, ond yr oedd ei mawredd yn ei chorff. Dywedir wrthym ei bod dros chwe' chant o bwysau-cymaint a phedair neu bump o fenywod cyfiredin yn un. Y mae y foneddiges bynod hon wedi bod yn orweddog am dair blynedd ar ddeg, a hynyam eibod yn rhy fawr i ymsymud o gwmpas, a phan y bu farw, gorfuwyd galw i mewn nifer o ddynion cryfion i gario ei chorff o ystafeil uchel yn y ty i'r coffin oedd yn ei haros ar y llawr, yr hwn goffin nad oedd yn ronyn llai na chert cyffredin. Talodd preswylwyr dinas Pennsylvania, yn yr hwn le y preswyliai, gymaint o barch i'w gwedd- illion, fel yr ymwelwyd a'r ty gan gymaint fel y bu gorfod ar yr heddgeid- waid ddyfod eu hatal i mewn. Dywed y newyddiadur a gofnoda ei marwolaeth fod lie cryf i gredu fod angeu wedi bod yn gymwynas i Mrs. Ford. Pwy o'n beirdd a auturia gyfansoddi marwnad iddi ? Dyma le i ddychymyg —

Y FASNACH YD. Y R ydym yn cael fod y ceirch yn ein marchnadoedd wedi gostwng rhwng 6s. a 10s. y chwarter yn ystod y tair wythnos a aeth heibio, yr hyn sydd yn amgylchiad anghyffredin yn hanes ein marchnadoedd yd. Y mae gwenith wedi gostwng mewn un tymor 30s. y cant. Y mae y gostyngiad hwn wedi cael ei effeithio gan y tywydd ffafriol yr ydym wedi gael, a'r olwg rhagorol sydd, mewn canlyniad, ar bob cynyrch amaetbyddol. Marwaidd iawn oedd y farchnad ddydd Llun, a thueddai y gwenith a'r fflwr i ostwng. —4

DAMWAIN ANGEUOL I FWNWR YN MHENCLAWDD. BOREU dydd Mawrth diweddaf, yn y gwaith a elwir Penlan Slant, cyfarfydd- odd dyn o'r enw Evan Davies, 27 oed, a'i farwolaeth yn hynod sydyn trwy i gwymp o'r top syrtlro arno a'i gladda yn fyw. Ni chafodd ei gydweithiwr ond diangfa gyfyng. Y mae y tranc- edig yn gadael ar ei ol weddw a thri o amddifaid. Cyfariyddodd brawd i'r trancedig a'i angeu rhai blynyddoedd yn ol yn yr un He trwy ddamwain gyffelyb.

YMLADDFA ANGEUOL GER CAERFYRDDIN. PRYDNAWN dydd Sadwrn diweddaf, cyfarfyddodd tri o ddynion-David Walters, David Rees, a James Davies, -yn y New Inn, Croesyceiliog, ger Caerfyrddin. Yr oedd Walters wedi bod yn yfed yn flaenorol, a gomeddai y gwestywr roddi iddo ychwaneg o ddiod, ond cydyfai a rhai o'i gyfeillion yno. Ychydig cyn deg o'r gloch aeth y tri gyda'u gilydd i'r pentref, pryd y cwerylasant a'u gilydd, a chafwyd David Walters yn gorwedd ar y llawr. Cynorthwywyd ef i fyned i'w gartref, lie y bu farw tua deg o'r gloch nos Sul. Nyddwr oedd Davies, a gwehydd oedd Walters. Yr oedd yn 25 oed, a chanddo wraig a dau o blant.

CAU GLOFA IARLL FITZ- WILLIAM. DYDD Llun diweddaf, rhoddodd Iarll Fitzwilliam rybydd ar fod i'w lofa yn Low Stubbin, ger Rotheram, i gael ei chau yn gyfangwbl. Nid aeth ond 11, allan o'r ddau gant oedd ar strike, i mewn ar delerau ei arglwyddiaeth. 4

YSBEILIAD FFORDD FAWR. Nos Wener diweddaf yn agos i Aber- honddu cyflawnwyd ysbeiliad penffordd gan dri o wirfoddolion. Y person a ysbeiliwyd oedd un Morgan Evans, masnachwr mewn defaid, brodor oTre- garon, sir Aberteifi; y swm a ysbeil- iwyd oedd £ 99. Yr oedd Evans wedi bod yn cydyfed a tbri o'r gwyrfoddol- ion, y rhai a'u canlynasant ef pan yr ymadawodd o'r dafarn, ac wedi ei daraw i'r llawr a'i hysbeiliasant. Cymetwyd y tri i fyny, y rhai a gyffesasant eu heuogrwydd, a throsglwyddwyd hwynt i sefyll eu prawf yn sesiwn nesaf Aber- honddi. Enwau yr ysbeilwyr ydvnt David Perkins, Athan Owens, a David Llewellyn. 4

DAMWAIN ARSWYDUS I FERCII IEUANC YN ABERDAR. CYMERODD un o'r damweiniau mwyaf arswydus a gofnodwyd erioed, le yn Aberdar prydnawn dydd Grwener di- weddaf. Pan yr oedd merch ieuanc landeg, o'r enw Rosannah Evans, 16 oed, wrth ei gorchwyl yn Brickworks Aberdar, trwy ryw anffawd, tynwyd ei dillad i mewn i'r felin glai, ac i ganlyn ei holl gorff, gyda'r eithriad o'i phen i mewn i'r cogs. Yr oedd amryw ferched ieuanc yn y man ar y pryd, ysgrechiadau y rhai a dynodd y peir- ianydd i'r lie, ond yr oedd y bywyd wedi ei golli. Darniwyd ei chorff yn gyffrois, a buwyd am gryn amser yn ei chael o rhwng y cogs. Yr oedd yn ferch weddaidd iawn ac yn byw gyda'i rhieni yn Bute Street, Aberdar. 4

DAMWAIN ARSWYDUS YN PEN- GAM.-DAU DDYN WEDI EU LLADD. CYMERODD damwain ofidus le yn lefel Carnfethin, Pengam, boreu dydd Gwe- ner diweddaf, yr hon fu yn achlysur i ddau golli eu bywydau, a niweidio tri ereill yn fawr. Yr mae y lofa yn cael ei hadwaen wrth yr enw Glanddu, ac wedi cael ei gweithio am haner can mlynedd. Yr oedd y dynion hyn mewn dram wag yn cael ei lusgo gan geffyl. Aeth pobpeth yn mlaen yn dda nes cyrhaedd man lie yr oedd y lofa yn lie 1 uchel, ac yn y lie hwn syrth- iodd darn mawr i lawr ar y dram olaf, yn yr hon yr eisteddai- y dynion. Yr oedd y darn a ddisgynodd yn agos i bnm tunell o bwysau. Yr oedd yn y dram bump o bersonau ar y pryd. Enwau y rhai a laddwyd oeddynt, James Price, 38 oed, ac yn briod Jo- siah Bull, 32 oed, ac yn briod.

GWEDDILLYN CYMREIG. YN y Graphic am yr wythnos hon dywedir,—Y mae gweddillyn Cymreig o gryn ddyddordeb, perthynol i Ar- ddangosfa Llundain am 1851, yn awr yn meddiant Cymro Americanaidd, yn Utica, New York. Telyn fawr ydyw, wedi ei gwneud yn Nghaerdydd, o hen bren sicamor hanesyddol, yn tyfu ger Castell Wenfoel, Morganwg, yr hon a blanwyd gan un o hen Dywysogion Cymru. Archodd y di weddar Dywysog Albert i'r delyn gael ei gwneud i'r Arddangosfa ond yn mhen blynydd- oedd gwnaeth yr offeryn ei ffordd i bawnshop yn Nghymru, lie ei prynwyd yn 186.7, am £20. Ei phris gwreiddiol oedd £180. ♦ —

D O WL AIS—M AR WOLAET H TRWY CICK CEFFYL. BOREU dydd Sul diwedd bu farw bach- gen ieuanc o'r enw John Edwards, mab Richard Edwards, teiliwr, Dowlais, o effalth ciek a dderbyniodd gan geffyl y dydd blaenorol. Cydiodd y bachgen yn nghynffon yr anifail tra yr oedd yn pori ar gae Penwern. Cickiwyd ef yn ei golyddion. 4

ETHOLIAD SWYDD FRYCHEIN- IOG. Y MAE ein cydwladwyr rhyddfrydig yn Mrycheiniog wedi ymladd brwydr galed, ac wedi ersill buddugoliaeth ar- dderchog. Dygwyd holl ddylanwad cyfoeth ac ystranciau Toriaith i'w herbyn, ond methodd yr oil. Hysbysid ui yn ddyddiol gan y newyddiadur Toriaidd nad oedd gan yr ymgeisydd Maitland a'i gefnogwyr ond siawns wael; ac hyd yn nod wedi i'r pleid- leisiau gael eu rhoddi, ond cyn eu cyfrif, hysbysir nad oedd v pleidleisiau a roddir i'r Rhydd fry dwr ond ychydig mewn cydmariaeth; ond erbyn rhoddi yn gy- hoeddns sefyllfa wirioneddol pethau, cafwyd fod gan Mr. Maitland 1,710 o bleidleisiau, a chan Mr. Gwyn 1,607 mwyafrif dros Maitland, 103.

SEFYLLFA MASNACH GLO A HAIARN. (Allan o'r "Daily News," Llundain.) MAI 15, MiddIesborough.-Tawelwch yn masnach pig iron. Ychydig an- esmwthder o herwydd methiantau, ond y mae hyny yn rhoddi ffordd i obeithio. Un cwmni yn myned i osod melin arall ar waith. Cryn geisio am lo at law- weithfeydd. Mai 17, swydd York.—Y mae un cwmni yn agos i Sheffield wedi anfon allan gylcb-hysbysiadau, yn datgan eu bod yn myned i leihau pris medium Yorkshire bars gymaint a 10s. y dynell. Bydd y dosbarth hwn o haiarn i'w gael am X9 10s. y dynell. Dywedir fod cwmni arall yn Sheffield wedi lleihau y pris yr nn fath. Mai 18, Middlesborough.—Archebion oewyddion wedi dyfod i 'mewn. Ofnir na bydd masnach mor fywiog yn awr, gan fod gweithfeydd Cymru wedi cychwyn. Pris glo a coke yn aros yr un. Mai 19, Wolverhampton.—Haiarn Deheudir Cymru a Gogledd Lloegr yn cael ei gynyg ar werth am 5s. y dynell yn llai na phrisoedd diweddaraf haiarn swydd Stafford. Bariau Cymru a Cleve- land yn cael eu cynyg am £8 5s. y dynell, yn cynwys eu trosglwyddiad i Wolverhampton. Bariau swydd Sta- ffordd wedi iselhau 2s. 6c. y dynell. Mai 20, Birmingbam.Marwaidd yw y ceisiadau am lo a haiarn. Ychydig o fywiogrwydd yn masnach marked iron. Marwaidd yw y fasnach mewn pig iron.

Y STRIKE. Y MAE yr annealldwriaeth yn parhau i fodoli yn ein plith. Dydd Ian di- weddaf, bu cynrychiolaeth o weithwyr Syr George Elliot yn ymddyddan ag ef yn ei breswylfa yn Aberaman. Bu cryn lawer a ymddyddan rhyngddynt ar helynt yr annealldwriaeth, a gohir- iwyd yr ymddyddan hyd y diwrnod canlynol yn nghyfarfod y meistri yn Nghaerdydd, lie y gobeithid dyfod i derfyniad a'r annealldwriaeth. Yr un diwrnod cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus lluosog gan lowyr Aberdar, dan lywyddiaeth Mr. John Prosser. Yr oedd o leiaf 2,000 yn bresenol. An- erchwyd y cyfarfod bwn ganyllywydd, Mr. Samuel Davies, Mr. Casey, Mr. David Morgan (Mountain Ash), Mr. John Jenkins, ac ereill. Yn y cyfar- fod hwn pasiwyd penderfyniad yn rhoddi "ychydig mwy o hawl i'r cy- nrycbiol wyr er ceisio dwyn i derfyniad yr anghydfod, yn ol awgrymiadau Mr. Casey. Penodwyd Mri. John Prosser, Samuel Dalies, David Morgan, John Thomas, a W. Hope, i gynrychioli y cyfarfod hwnw yn nghyfarfod Mount- ain Ash y diwrnod canlynol. Yn nghyfarfod Mountain Ash dydd Iau, yr hwn a gynaliwyd yn N euadd y Gweithwyr, rhoddodd y cynrychiolwy* ystyriaeth fanwl i bob rhan o gynygiad Mr. Casey, sef y cynygiad i benderfynu y gyflog am chwe mis, a hyny ar de- lerau na fyddent yn cyrhaedd 15 y cant o ostyngiad ar yr hen brisoedd. Apwyntiwyd yn y cyfarfod hwn hefyd 12 o gynrychiolwyr i fyned y diwrnod canlynol i gyfarfod y meistri i Gaer- dydd. Cymerodd cyfarfod y meistri le dydd Gwener, a mawr y dysgwyliad a'r pryder oedd am ei ganlyniad. Wedi i'r meistri a'r cynrychiolwyr gyfarfod a'u gilydd, methwyd dyfod i unrhyw ddealldwriaeth, a hyny oherwydd fod glowyr Cvml Rhondda yn sefyll yn ddiysgog at y 10 y cant gostyngiad, a'r meistri yn ymddangos benderfynol o fynu y 15 y cant i weithrediad. Cymerwyd y gadair yn nghyfarfod y meistri gan Mr. D. Davis, Maesy- ffynon, yr hwn a dderbyniodd y gy- nrychiolaeth mewn dull boneddigaidd. Y cyntif i siarad oedd Mr. Casey, a derbyniwyd ei sylwadau gyda chymer- adwyaeth cyffredinol; a hyderai pawb oddiwrth rediad ei anerchiad fod dydd trancedigarth y strike wedi dyfod. Yr ail i siarad oedd Mr. Prosser, Aberdar, yr hwn a gynygiodd ar fod i'r gweithwyr gymeryd 71 y cant o ostyngiad; i'r hyn yr atebodd y ca- deirydd, nad oedd achos colli amser i ddadleu y cynygiad hwnw, yn gymaint ag y gwyddai na fyddai i gyngor Un- deb y Meistri o'r braidd ei gymeryd i ystyriaeth. Siaradwyd yn gefnogol i gynygiad Mr. Prosser gan Mr. Walter Barry, Blaenafon, a Mr. S. Davies, Caerffili, ac ychwanegodd yr olaf, os nad oedd y meistri yn barod i dderbyn cynygiad Mr. Prosser, feallai y byddai iddynt wneud rhyw gynygiad rhesymol i'r gweithwyr yn ei Ie. Wedi i'r cadeirydd hysbysu eilwaith mai ofer ac afresymol oedd siarad ar y fath gynygiad, daugosodd Mr. Mene- laus, Dowlais, wir sefyllfa y farchnad haiarn i'r cynrychiolwyr, ac nad oedd yn bosibl i'r meistri haiarn gario yn mlaen eu gweithfeydd heb y 15 y cant gostyngiad ond os derbynid hwn, eu bod yn barod i fyned rhagddynt, ond os na dderbynid ef, nad oedd gan y meistri ddim i'w wnend ond cau y gweithfeydd haiarn i fyny, ac anfon eu glo i'r farchnad. Gofynodd Mr. Prosser, os nad allai y meistri ystyried y cynygiad a wnaeth efe, a ganiateid iddynt hwy ymeill- duo, pryd y gallasai y meistri ddadleu y cyfryw rhyngddynt a'u gilydd, a gweled a fed-rent hwy ddim gwneud unrhyw gynygiad? Ar yr adeg hon siaradwyd yn ddif- rifol gan Mr. D. Morgan, Mountain Ash, ar y pwysigrwydd i gynrychiol- wyr i weithredu dros gynifer o weith- wyr. Ymneillduodd y cynrychiolwyr, ac wedi bod yn absenol am oddeutu awr, penderfynasant gynyg ar ddwyn yr an- nealldwriaeth i derfyniad trwy dderbyn 10 y cant o ostyngiad ar ran y gweith- wyr. Cafodd y cynygiad hwn drachefn ei wrthod yn unfrydol. Bu llawer o siarad gan y gwahanol bleidiau ar y pwnc drachefn, wedi yr hyn y darllen- wyd y nodyn canlynol i'r cyfarfod, fel nad allai unrhyw annealldwriaeth pell- ach gyfodi "\tV edi gwrandaw yn astud ar sylwadau y cynrychiolwyr, y mae cynghor y meistri yn teimlo yn ofidus nad yw y gweithwyr wedi gweled eu ffordd yn glir i dderbyn y gostyngiad o 15 y cant, yr hwn sydd wedi cael ei dderbyn gan weithwyr y gweithfeydd haiarn ac ereill. 0 dan yr amgylch- iadau eu bod wedi penderfynu cydym- ftnrfio a chais y cynryehiolwvr i oedi dyfod i unrhyw benderfyniad pellach nes i'r cynrychiolwyr gydymddiddan a'u cydweithwyr, a chael eu hawdur- dodi, fel y dysgwyliai y meistri y bydd- ent heddyw, a gallu i benderfynu yr anghydfod. Nid oes un gwrthwyneb- iad i gael y gyflog wedi ei benderfynu am dymor penodol, ac y mae y cynghor yn cydweled ar fod y gyflog yn y dyfodol i gael ei benderfynu gall bwyll- gor undebol wedi ei benderfynu gan y gynrychiolaeth." Tynodd Syr George Elliot sylw y cynrychiolwyr at y ffaith y byddai i'w eyflogau o hyn allan gael ei sylfaenu ar bris y glo, a gobeithiai y deuid yn y cyfarfod nesaf i ddealltwriaeth trwy- adl ar y pwnc.

ABERDAR. Y MAE yma gyfarfod pwysig i'w gynal heddyw (dydd Iau), er penderfynu a dderbynir y cynygiad o 12t y cant. Nid gwiw ceisio proffwydo am ganlyn- iad y pleidleisio ar y pwnc, trwy fod cymaint o wabanol feddyliau Y11 mhlith y glowyr eu hunain. Y mae cryn am- heuaeth hefyd a foddlona y meistri i raniad y 5 y cant ag y mae yr an- nealldwriaeth yn awr yn ei gylch; ond y mae yn sicr y byddai cydwelediad. Iled gyffredinol yn mhlith y gweithwyr i dderbyn, byny yn ddadl dda at ei dderbyn gan y meistri. Nid oes genym ond gobeithio y goren. am ganlyniad y cyfarfod ddydd (rwener yn Nghaerdydd rhwng meistri a chyn- rychiolwyr y gweithwyr. Y mae golwg y wlad ar y cyfarfod bwn, am y credir yn lied gyffredin y bydd ei ganlyniad yn bwysig y naill ffordd neu'r Ilall.

BLAENAFON. Dydd Sadwrn diweddafchwythwyd i mewn ddwy ffwrnes flast yma, a boreu dydd Mawrth dechreuodd gwaith mewu oddeutu haner cant o ffwrnesi pudlo. Y mae hefyd bron yr oil o'r mwnwyr a'r- glowyr wedi myned i mewn.

LLANSAWEL. Dydd Mawrth diweddaf, rhoddwyd i fyny rybydd am ostyngiad ynngweith- feydd haiarn y lie hwn, a hyny o her- wydd fod gostyngiad wedi cael ei dderbyn yn Merthyr ac Aberdar y gostyngiad i fod yn gyfartal i'r un sydd wedi cymeryd lie yno. Y mae teimlad o gryn anfoddlonrwydd yn dechreu cael ei ddangos yno o barthed i'r rhybydd.