Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Hide Articles List
4 articles on this Page
YMNEILLDUAD Y PARCH. EVAN…
News
Cite
Share
YMNEILLDUAD Y PARCH. EVAN JONES, CAERNARFON. Nid oes yng Nghymru nemawr wr mwy adnabyddus na'r Parch. Evan Jones, Caernarfon. Mae wedi blaenori nid yn y cylch crefyddol yn unig, ond y cylch cymdeithasol a'r cylch politic- aidd am ddeugain mlynedd, a chwith yw meddwl am dano yn ymneillduo. Ond y mae amlder dyddiau yn dywedyd ar ei ynni yntau er cryfed a gwydned ydyw, a gwyr llawer ei fod wedi torri ei gysylltiad a Moriah, Caernarfon, yr eglwys a wasanaethodd mor ffyddlon am dros ddeng- mlynedd-ar-hugain. Barnodd aelodau yr eglwys mai eu anrhydedd fyddai cyflwyno tysteb i Mr. Jones, a chasglwyd I07p. 6s. 6c. Cymerodd y dysteb y ffurf o flwch arian hardd, ar un ochr o ba un yr oedd darlun o'r Parch. Evan Jones a'i ddiweddar briod. Yn y gongl yr oedd y Ddraig Goch wedi ei gweithio yng nghanol llawryf o genin. Ar y cauad yr oedd yr ysgrif a ganlyn :—"Y Parch. Evan Jones, Moriah, Caernarfon, 1875-1906." Ar yr ochr yr oedd y geiriau hyn :—"Cylfwynedig gan eglwys a chynulleidfa Moriah ar ymddi- swyddiad eu gweinidog. Cyfanswm y swm a gasglwyd, I07p. 6s. 6c." Oddifewn i'r blwch y mae rhol goreuredig o wneuthuriad Mr. S. Maurice Jones, A.R.C.A., ac wedi ei harwyddo ar ran yr eglwys gan Mr. R. Norman Davies, cadeirydd y pwyllgor; Dr. Parry, trysorydd; a Mr. W. Williams-Jones, ysgrifenydd. Rhoddwyd cheque i Mr. Jones am y gweddill o'r arian. Nos Iau yr wythnos ddiweddaf cynhaliwyd cyfarfod yng Nghapel Moriah, i gyflwyno y dysteb i Mr. Jones. Daeth cynulleidfa fawr ynghyd, ac ymhlith y rhai oedd yn bresenol gwelid y rhan fwyaf o weinidogion y dref, perthynol i wahanol enwadau, ynghyda'r lleyg- wyr mwyaf amlwg ac adnabyddus. Llywydd- wyd gan Mr. Norman Davies, Cwellyn, a chyflwynwyd y dysteb gan Mr. Ellis Jones, a Mrs. Wynne Williams. Traddodwyd anerch- iadau cynnes gan amryw o'r gweinidogion ac eraill. Wrth ddiolch am y dysteb, dywedodd Mr. Jones Y peth cyntaf sydd gennyf i'w wneud yn awr ydyw cyflwyno fy niolchgarwch diffuant am y Blwch arian prydferth hwn, ynghyd a'r An- erchiad hardd y mae yn ei gynwys. Yr wyf yn dymuno diolch o galon, nid yn unig i'r cyfeill- ion anwyl sydd wedi cyflawni y swydd o'u cyflwyno i mi heno, ond hefyd i bawb sydd wedi bod wrthi yn casglu ac yn cyfranu at y pethau hyn, ac i'r rhai sydd wedi rhoddi cymaint o'u hamser a'u llafur i gael y pethau hyn oddi- amgylch. Gallaf ddweyd yn ddibetrus na ddarfu i mi erioed feddwl am beth fel hyn; ac un o'r rhai diweddaf o bawb, mi gredaf, ydwyf wedi bod i neb feddwl gwneuthur Tysteb iddo. Byddaf fi, bob amser, yn cael y pleser mwyaf yn fy ngwaith, neu yr hyn y byddaf yn ceisio ei Wneuthur, ac nid yn y disgwyliad am unrhyw gydnabyddiaeth am dano. Byddwn, gan hynny, yn bechadurus o anniolchgar pe na byddai i mi gydnabod eich hynawsedd digymhell yn y mater hwn. "Ar amgylchiad fel y presenol, dichon y caniatewch i mi daflu fy ngolwg yn ol ar y SLeng mlynedd ar-hugain sydd wedi pasio. ■Wydref 14, 1875, y cynhaliwyd cyfarfod fy sefydliad yn y lie hwn. O'r swyddogion oedd yma y pryd hwnnw nid oes yn fyw yn awr ?nd un yn unig, yr hwn y mae yn llawen |awn genyf ei weled yma heno, sef Mr. Ellis Jones. "y gorchwyl pwysig cyntaf y darfu i ni y^gymeryd ag ef ar ol fy nyfodiad yma ydoedd a u dyled y capel. Y swm ydoedd £ 1,805 9s. ioc. Gwnaethom hyn oil yr un flwyddyn, sef I 876, gyda Z20 dros ben, yr hyn a dros- glwyddwyd drosodd tuagat ffurfio Llyfrgell. Am Pymtheng mlynedd nesaf buom heb ddim ad •°-n(^ gwariasom oddeutu £ 1,400 ar a §^an^au y capel. Yn niwedd 1890 penderfynwyd cael ysgoldy newydd ynghyd ag gan o'r fath oreu, yr hyn, ynghyd a lie yr hv§° y' a §ostiodd dros £ 5>°°°- Heblaw ynny prynasom hen gapel Turf Square, tai yng Nglanymor, a Siloh Bach, yr hyn a gostiodd i ni £ 1,300. Nid oedd yn aros o'r holl ddyled hon y flwyddyn ddiweddaf ond £ 1,349. Y mae y Capel a'r Ysgoldy, ynghyd a'r ystafelloedd, wedi costio o leiaf £ 14,000. Moriah ydyw y fam-eglwys yn y dref. Yn 1874 nifer yr Aelodau yn Moriah oedd 339, a nifei yr holl aelodau gyda'r Methodistiaid yn y dref oedd 1,216. Nifer yr aelodau yn niwedd 1905 oedd 609, a'u nifer yn y dref ydoedd 2,097 -cynnydd o 881. Cyfanswm y casgliadau yn 1875 oedd £ 1,824, yn 1905 £ 2,848. Heblaw yr hyn a geisiais ei wneud yn Eglwys Moriah, bu gennyf hefyd ryw law mewn llawer iawn o bethau eraill. Pan ddaethum i'r dref yr oeddwn yn olygydd y Goleuad, newyddiadur Cyfundeb y Methodistiaid, yr hwn a gyhoeddid yn Nolgellau. Yr oedd gennyf dipyn o law mewn perswadio y diweddar Mr. Lewis Lewis i adeiladu yr Institute, ac i'w galonogi yngwyneb rhwystrau di-rif, a bum yn gadeirydd y Llyfrgell Rydd am flynyddoedd. Mewn cysylltiad a'r diweddar Hugh Pugh, ynghydag ychydig eraill, bu gennyf lawer o law yng nghychwyniad y Genedl, a bum yn ysgrifenu ei erthyglau dros hir dymhor. Wedi hynny bum fy hun yn cyhoeddi Yr Amseroedd. Bu gennyf y llaw fwyaf yn ddi- amheu yn sefydliad Llyfrfa y Methodistiaid yn y dref, yr hon a ddygodd elw i'r Cyfundeb y. flwyddyn ddiweddaf o fwy na £ 1,600. Bu gennyf, fel un o cidau oruchwyliwr dros Ogledd Cymru, gryn law yng nghasgliad a gorffeniad y casgliad o £ 100,000 i hynodi diwedd y ganrif ymysg y Methodistiaid. Cefais fy newis yn Llywydd y Gymdeithasfa a'r Gymanfa Gyffred- inol, a gwnaethum fy rhan i wasanaethu y Cyfundeb a'r pwyllgorau. Heblaw y pcthau hyn, cymerais fy rhan yn helaeth mewn cysylltiad a Gwleidyddiaeth. Nid oes odid sir yng Nghymru nad wyf wedi ymweled a hi fwy nag unwaith ar faterion gwleidyddol yn ogystal a chrefyddol. Ni chefais erioed fy ngalw i gyfrif gan eglwys a chynulleidfa Moriah am yr holl bethau hyn. Ni fu erioed air croes rhyngof a'r swyddogion na'r aelodau na'r gwrandawyr. Gwahaniaethent, o bosibl, ar lawer o bethau; ond yr oeddym yn cytuno i anghytuno. Nid oedd pethau gwladol yn cael dangos eu pigau yn y capel. Darfu i bawb gyd-ymddwyn a mi dros yr holl amser. Nid oedd neb yn galw arnaf i ymddiswyddo. Yn hytrach gwnaeth llawer eu goreu i geisio gennyf beidio. Ond yn oedd arnaf eisieu gorffwys. Ond gwell gennyf i'r eglwys a'r gynulleidfa gael eu dwylaw yn rhydd i alw rhywun arall, ac i fyned o dan y cyfrifoldeb. Gwnaf finnau fy ngoreu i'w cynorthwyo."
DISTURBED CONGREGATION.
News
Cite
Share
DISTURBED CONGREGATION. In accordance with a resolution adopted by the elders and office-holders of the Rehoboth Calvinistic Chapel, Llangollen, Mr. W. P. Williams last night forwarded a strongly worded communication to Mr. J. Herbert Roberts, M.P., protesting, on behalf of the denomination, against the band of the Volunteer Battalion of the Royal Welsh Fusiliers playing in Victoria Square, Llangollen, on Sunday last, and inter- fering with public worship in the chapel, and asking the hon. member to bring the matter under the notice of the authorities with a view to preventing a recurrence of the incident. On Sunday morning the members lof the H (Llan- gollen) Company were ordered to assemble at the armoury, which is contiguous to Rehoboth Chapel at 10.15 for church parade. They were to proceed to the Parish Church, where service begins at 11 o'clock. The service begins at the Calvinistic Methodist Chapel an hour earlier. At 10 o'clock a special motor tram, conveying the battalion band, thirty-five strong, from Wrexham, arrived, and playing military airs marched along Castle Street to Victoria Square. The band continued to play after it had reached the Square. Within the Chapel a congregation of some six or seven hundred was endeavour- ing in vain to follow the sermon which the Rev. W. Foulkes was delivering, with extreme difficulty, until at length he completely failed to make his voice heard and had to stop speak- ing. In a lull of the music he exclaimed Truly it has come to something if we are not to conduct our services without molestation ? who will go out and protest against this disturb- ance ? Mr. W. P. Williams (conductor of the choir) volunteered to do so, the congregation in the meantime joining in the singing of a hymn. Mr. Williams' protest was treated with indiffer- ence, and as the band continued to play the chapel service had to be curtailed.
STARTLING ACCIDENT AT COLWYN…
News
Cite
Share
STARTLING ACCIDENT AT COLWYN BAY. Shortly before four o'clock on Tuesday after- noon as a train for Llandudno was about to leave the Colwyn Bay Station Mr. A. Davies, of Wrexham, ran suddenly across the platform to enter it. Accounts differ as to what occurred, but it appears that in his hurry Mr. Davies collided wrth another person, who staggered back slightly, and so struck an elderly lady who was passing with her back to the train. The lady overbalanced and fell between two carriages on to the line. The train was then moving, and the stationmaster, Mr. Noble, whistled loudly to stop it. The guard applied at once the vacuum brake. In the meantime Mr. Davies, seeing the imminent peril of the lady, sprang down on to the line without hesita- tion and at the risk of his life. Seizing the lady he pulled her off the rail next to the platform, and when the train stopped both were under the carriage. Railway officials went to their assistance, and they were helped back on to the platform. The lady sustained no bodily injury, but she suffered considerably from nervous shock. Mr. Davies, who was compli- mented upon his plucky action, sustained a bruise on the arm. The event caused much excitement in the station.
THE DEAN OF BANGOR ON THE…
News
Cite
Share
THE DEAN OF BANGOR ON THE WELSH COUNCIL. Speaking at a meeting in opposition to the Education Bill at the National Schools, Port- dinorwic, the other night, the Dean of Bangor said that true Welsh patriotism compelled them to offer vigorous opposition to the proposed Council for Wales. That Council, as it appeared in the Bill, was quite a different thing from what was foreshadowed by its promoters at the Cardiff Conference. Churchmen were there led to believe that the Council would have nothing to do with religious instruction, or any other controversial subjects, and that little more was intended than a union of County Councils, such as was contemplated by the Education Act of 1902. But, according to Mr. Birrell's Bill, supreme power over the Voluntary schools in Wales was to be conferred on a practically irresponsible body, whilst no guarantee was given that this body would act impartially, and there was no appeal against unjust treatment. It would not be to the advantage of the Prin- cipality that the whole education of its children should be handed over to the tender mercies of county councillors who, though professing democratic and Liberal principles, yet, in practice, acquiesced in the autocracy of Mr. Lloyd-( reorge. There would be other elections and men of sounder views would represent Wales in Parliament at no distant date. Once they smashed a good watch they could not restore it again. If they allowed the Council of Wales, in the hour of the triumph of the Free Church Council to come in to ruin the religious education, which had been the glory of Church schools, it would be very difficult, not to say impossible, for the truer Welsh patriots of the future to undo the mischief. Besides, the great need of Wales was not more divisions but more unity-unity with itself, unity with the rest of the kingdom. The proposed Council would make for disintegration it would be a step towards a return to the heptarchy.