The London Welshman

Nodiadau Golygyddol. AD=DREM AR YR ETHOLIAD. Erbyn hyn y mae yr etholiad drosodd, ac ar ol wythnosau o gyffro digyffelyb bron y mae'r tawelwch yn felus. Nid ar unwaith y dileir yr effeithiau a adawodd y cyffro ar gyrph a meddyliau lliaws mawr. Rhaid talu'r dreth am y brwdfrydedd, y pryder, y dadleu, a'r gwaeddi, a threth drom fydd hi hefyd i lawer. Ni fu odid bythefnos gyffelyb i'r ddiweddaf yn hanes y wlad ers bron ganrif o amser. Credid gan y rhan fwyaf yr effeithiai yr etholiad gyfnewidiad mawr yn Nhy y Cyffredin, ond prin y breudd- wydiodd neb y byddai y canlyniadau yr hyn ydynt. Beiddiodd ambell un awgrymu na ddychwelai y 'Ceidwadwyr yno yn llawer mwy na dau gant o rif, ond ystyrid y cyfryw yn ynfyd. Ond nid ydynt namyn rhyw gant a hanner. Bydd yn anhawdd adnabod y Ty pan gyferfydd. Yn ofer y chwilir am rai fu yn aelodau o honno, ac yn golofnau ynddo am ddegau o flynyddoedd. Eu lie nid edwyn ddim o honynt mwy. Pobl newyddion fydd ymhell dros hanner y rhai a eisteddant ynddo. Bydd chwech o leiaf o aelodau y Cyfringyngor di- weddaf yn absenol, a'r cyn-Brifweinidog yn eu plith. Ni fydd ar y fainc flaenaf ar yr ochr wrthwynebol neb o allu a dylanwad oddigerth Mr. Chamberlain a Syr Edward Clarke ac o'r braidd y meddant hwy ill dau, a Mr. Wyndham, hawl i fod ar y fainc flaenaf o gwbl gan eu bod allan o swydd pan newidiwyd yr awdurdod. Ond rhaid cael rhywun i eistedd yno, pe ond i guddio tipyn bach ar noethder y lie. Tra y mae'r etholiad hwn, a chymeryd golwg gyffredinol arno, y rhyfeddaf a fu yn y Deyrnas er 1832, y mae wedi bod yn rhyfeddach yng Nghymru nag mewn unrhyw ran arall. Am y tro cyntaf erioed yn ei hanes, nid oes cymaint ag un Ceidwadwr ymhlith ei chynrychiolwyr. Mae'r pedwar-ar-ddeg-ar-hugain a ddychwelwyd dros y tair-sir-ar-ddeg yn Rhyddfrydwyr. An- hawdd yw i neb o honom sylweddoli hyn. Yn 1885 y buom agosaf i fod yr un fath, ond yr oedd pedwar Ceidwadwr ym mhlith yr aelodau Cymreig y pryd hwnnw. Cymer beth amser i gynefino a'r syniad fod sir Fynwy heb yr un Morgan yn ei chynrychioli. Ni bu felly o'r blaen er yr unfed-ganrif-ar-bymtheg. Ac y mae y mwyafrifau yn gyfryw na fu erioed o'r blaen eu cyffelyb. Dim ond mewn tri lie, Maesyfed, Bwrdeisdrefi Fflint a Bwrdeisdrefi Maldwyn y mae'r mwyafrif o dan bum' cant, ac mewn un etholaeth arall yn unig y mae o dan fil. Yr ydym yn cofio amser pan yr edrychid ar fil o fwyafrif yn rhywbeth anghyffredin, ac os byddai ymgeisydd ddwy fil o flaen ei wrthwynebydd sonid am dano am fis- oedd. Ond y tro hwn nid yw dwy fil i ymffrostio ynddo o gwbl. Mewn deg o etholaethau mae'r mwyafrif Rhyddfrydol uwchlaw dwy fil, mewn chwech uwchlaw tair mil, ac mewn tair uwchlaw pedair mil. Nid yw cyfartaledd y mwyafrifau fawr iawn o dan dair mil yr un yn yr ethol- aethau lie y bu ymdrechfa. Cafodd un-ar-ddeg o aelodau fyned i- mewn yn ddiwrthwynebiad, a gwyddis i rai o honynt gael mwyafrif o bump a chwe' mil yn yr etholiad blaenorol. Beth fuasai eleni tybed gyda'r llanw Rhyddfrydol oedd mor anwrthwynebol ? Nis gellir llai nag ymholi. Beth sy'n cyfrif am yr oruchafiaeth bron anhygoel hon a gafodd y Rhyddfrydwyr yng Nghymru ? Prin, efallai, y ceir pawb i roddi yr unrhyw ateb. Ond ni feddwn ni y petrusder lleiaf i ddweyd mai pwnc Addysg a fu yr achos. Dyna y pwnc blaenaf ymhob man. Hwnnw a barodd i'r genedl gyffroi, a chodi megis cadarn gwedi gwin i'r ymdrechfa. Addysg Rydd o dan reol- aeth y cyhoedd ydoedd ar y faner yr hongiai yr etholwyr o dani. Er mor gryf y llanw yn erbyn gweithrediadau y Llywodraeth ddiweddar yn Neheubarth Affrica, ac yn erbyn Diffyn- dollaeth ymhob ffurf arni, prin y credwn y buasai yn ddigon cryf i ddiseddu hen aelodau parchus fel y Milwriad Wyndham-Quin a'r Cadben Pryce-Jones oni bae eu bod hwy wedi pleidleisio dros Ddeddf Addysg ac yn ei hamddiffyn. Efallai mai yn Neheubarth Mynwy y caed y prawf cryfaf o hyn. Os yw Cymru yn rhywbeth y mae yn Brotestanaidd. Ond ym Mynwy yr oedd y Milwriad Morgan y Protestant yn cefnogi Deddf Addysg, a'r Milwriad Ivor Herbert, y Pabydd, yn ei gwrthwynebu, ac am hynny y Pabydd a etholwyd gyda mwy na deu- ddeg cant o fwyafrif. Cadarnhawyd polisi y Cynghorau Sirol o wrthod gweinyddu y Ddeddf, a datganwyd yn y modd mwyaf pendant a di- floesgni y myn y genedl gyflawn reolaeth ar yr holl ysgolion a gynhelir drwy dreth a pherffaith gydraddoldeb crefyddol ynddynt. Er fod holl arweinwyr y genedl Gymreig yn cydweithio o dan y faner gydag egni, y mae'r oruchafiaeth hon wedi'r cwbl yn oruchafiaeth un gwr. I Mr. Lloyd-George y mae Rhydd- frydwyr Cymru yn ddyledus am eu bod wedi cario pobpeth o'u blaen. Efe a ffurfiodd y polisi cenedlaethol, efe a drefnodd y rhengau, ei ath- rylith a'i argyhoeddiad ef a ysbrydolodd y bobl i'r frwydr. Os bu rhywun o'r blaen yn amheu gallu a chymhwysder Mr. Lloyd-George i arwain yn llwyddianus nis gall neb amheu felly mwy. Ni bu Cymru mor gyfan er dyddiau Owen Glyndwr, ni fu ei gobaith mor gryf er dyddiau Llewelyn. Mae Gwynedd a Phowys, Dyfed, Morganwg a Gwent, wedi tyngu ffyddlondeb i'r tywysog o Arfon. Nid cynrychiolydd bwrdeis- drefi Arfon yw efe mwy, ond cadfridog ac arweinydd byddinoedd Cymru i sicrhau i'r genedl ryddid a chydraddoldeb gwladol a chrefyddol.

Notes of the Week. Settling Down Again.—The election is now over, and the verdict of the British nation upon the matters submitted to it has been delivered. Not since 1832 has there been so much unanimity among the people of these islands. For the first time for many years the predominant partner" has joined with the Celtic fringes" to give a mandate to the Liberal party. The "fringes" are still more Liberal than England proper. In Wales they have swept the board, in Scotland they are in the proportion of five to one, in Ireland a little over four to one, whilst the proportion in the English boroughs is about three to one, and in the English counties very much the same. Neither is there any county, nor a town of any importance, except Birmingham, that has not supplied its quota to the immense army of Commoners that dwell in the tabernacle of Sir Henry Campbell Bannerman. This is more marvellous when we remember that the election was not fought upon any one great popular question, such as electoral reform, for instance, nor upon any very specific programme. Nor is it a victory for any one class or section. In the Liberal ranks in the new House of Commons will be found men of every shade of opinion, Imperialists and Little Englanders, Home Rulers, and anti-Home Rulers, high born aristocrats and sons of the common people, capitalists and working men-and these were elected not by the class to which each belongs, but by the combined votes of every class in the community. Miners and farm labourers voted for sons of peers, such as Lord Wodehouse and Lord Dalmeny, peeresses and society ladies canvassed for John Burns and Will Thorne. Some critics seem to think that this amalgam of the various classes will not stand the wear and tear of political strife. That remains to be seen, but the fact that class distinction was swallowed up by a great wave of popular opinion is very remarkable, and gives the present Government an opportunity to weld all the community together that will not, we hope, be misused. A Seat for Mr. Balfour.-After many rumours that could not be less than painful to the ex- Prime Minister, if he read the newspapers, the definite announcement came that the senior member for the City of London is going to retire as soon as the new House of Commons is constituted, and that Mr. Balfour is to step into the seat. Nor is it in the least probable that the Liberals will put the right honourable gentleman into the trouble and annoyance of another contest. Men of all parties will be glad to see Mr. Balfour back in the house, were it only in order that the Opposition may be decently led. The Unionists cannot wish to be led by Mr. Chamberlain after the experience they have had of him, and there is no other Front Bench man, except Mr. Balfour, who can for a moment stand in the way of the master of Highbury. We find that some of the Conservative organs are turning upon Mr. Balfour now that he is down, but our honest opinion is that the party is indebted to him for saving the remnant of it that has been saved. If there be sections in the Ministerial ranks, there are sections in the Opposition also, and the difference between these is much more acute and bitter. It would not conduce to the efficiency of the House of Commons nor to the benefit of this country to