Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
EISTEDDFOD HAMMERSMITH.
News
Cite
Share
EISTEDDFOD HAMMERSMITH. Beirniadaeth y Traethodau: "Gwerth y Diwygiad Presenol i Gymru." Rhaid i mi longyfarch Eisteddfod Hammer- smith am ei bod wedi tynnu i'r maes gynifer a b saith o ysgrifenwyr i draethu ar y pwnc amserol a phwysig hwn. A da genyf fedru dweyd nad oes yr un gwael yn eu plith, yr un heb fod yn arddangos cryn lawer o gydnabyddiaeth a hanes ac a neillduolion y Diwygiad. O'r cchr arall, nid oes yma yr un yn hollol y peth a ddis- gwyliwn ac a ddymunaswn gael. A siarad am danynt yn gyffredinol, tipyn yn amrwd yw y traethodau, fel pe wedi eu hysgrifenu mewn gormod o frys. Ac fe garaswn gael mwy o farn bwyllog ar y Diwygiad a'r pethau ynglyn ag ef. I benderfynu gwerth unrhyw beth yn iawn, dylid edrych arno o bob cyfeiriad, a dangos y possiblrwydd o'i gamddefnyddio, yn ogystal a gwahaniaethu rhwng y peth ei hun a'r pethau a gysylltir ag ef gan dueddiadau anheilwng. Yn y cyfeiriad yna yr wyf fi yn cael y traethodau hyn yn fwyaf diffygiol, ac y mae yn ddiffyg ym mhob un o honynt. Rhaid dweyd hefyd fod gan bob un o'r ymgeiswyr beth lie i wella yn eu hiaith a'u harddu!l lenyddol. Mae'n syndod mor ychydig mewn cymhariaeth, o ymgeiswyr eisteddfodol sydd wedi meistroli cystrawen yr iaith, fel ag i fedru traethu eu syniadau yn loew a grymus. Ond y mae yn gysur i feirniad fedru dweyd fod y traethodau hyn yn hynod lan oddi- wrth wallau sillebol, ac y mae hynny yn arwydd dda. Buaswn yn caru ysgrifenu yn fanwl am bob un o'r saith, a nodi allan eu gwallau a'u diffygion yn ogystal a'u rhagoriaethau. Ond ni feddaf amser at law, a rhaid boddloni ar nodiadau byrion. Ychydig o wahaniaeth sydd cydrhwng traeth- odau Cymro Dwyiaith," Meirionfab," Un o Arfon," a "Magna Charta," er fod yr olaf gryn lawer yn feithach na'r lleill. Mae ym mhob un o'r pedwar gryn dipyn o amherffeith- Twydd. Ceir ynddynt wallau ieithyddol, syniadau amheu?, os nad anghywir, a chym- ysgedd sy'n dangos nad ydynt wedi dysgu meddwl yn drefnus nag wedi dysgu gosod eu syniadau allan yn y ffurf oreu. Mae gwybod- aeth rhai o honynt am y Diwygiad dipyn yn gyfyng ac weithiau yn unochrog, a lie nad yw ielly mae wedi ei chyfleu yn anrhefnus a chlogyrnog. Traethir gormod ar nodweddion y Diwygiad a rhy fach ar ei zcertharbenig i Gymru gan rai, ac a eraill i hwyl areithio neu bregethu, neu yn hytrach i'r hyn a ystyrir gan rywrai yn hwyl. Ond nid yw yr un heb ryw ragoriaeth. Mae traethodau Theomemphus a Hen Gymro o nodwedd dipyn yn uwch o ran cyn- wysiad, ac i raddau o ran ffurf hefyd. Arddull rhy amleiriog sydd gan "Theomemphus," buasai yn fantais iddo pe'd ysgrifennai yn symlach, a phe torai lawer o'r brawddegau hirion yn amryw ddarnau drwy ddefnydd helaethach o ddiweddnodau. Ond dengys hwn ei fod yn feddyliwr llawer mwy annibynol na'r un a enwyd eto, a da hynny. Ond ni fedraf gydsynio ag ef yn yr oil a ddywed. Dechreua Hen Gymro yn bur agos i'r man lie y dylai traethodwr ar bwnc fel hwn ddechreu, drwy egluro beth a olygir wrth Ddiwygiad. Ond rywfodd nid yw yn ennill tir fel yr a rhagddo. Rhyw droi yn yr unman a wna. Nid yw ei arddull yn hapus yn ami. Mae yn llawer rhy hoff o ddull-ymadrodd cwmpasog yn hytrach nag un uniongyrchol. Er engrhaifft, "a wna ddwyn" yn lie "a ddwg," "Ie ddarfu iddynt lwyddo" yn lie "a llwyddasant." Ysgrifenodd Herodius" draethawd pur faith o 60 tudalen mewn llawysgrif lied fan. Dyru gynwysiad taclus, yn dangos fod ganddo ragarawd-rhaglith fuasai y gair goreu-a chwech o bennodau. Ond mae y ragarawd yn rhy faith, bron yn un rhan o dair o'r holl draeth- awd. Ac y mae rhai o'r chwech pennawd syn dilyn yn rhedeg i'w gilydd. Gallasai yr awdwr drefnu ei fater yn well o gryn dipyn. Ar- wyddion brys sydd ar y gwaith o ran trefn ac ieithwedd. Mae yr awdwr weithiau yn meddwl un peth ac yn dweyd peth arall. Er engrhaifft, cyfeiria at ysgrifeniadau y tadau eglwysig o Augustine hyd y Diwygiad Protestanaidd, a dywed mai cyfeiliorniadau yw eu prif nodwedd. Vr hyn feddylia yn ddiddadl ydyw, mai a chyfeiliornadau yr ymdriniant. Ac ymadrodd trwsgl, a dweyd ylleiaf, am "personal ac individual" yw myfiol a hunaniaethoI." Ond y mae Herodius yn wr o feddwl cryf, yn wr o wybodaeth eang, ac yn mentro i diriog- aethau nad yw yr un o'r lleill wedi anturio iddynt. Er i mi dweyd fod y ragarawd yn rhy hir i gyfateb i faint y traethawd, mae yn wir alluog, dyna y darn goreu o'r traethawd i gyd. Olrheinia berthynas y Diwygiad presenol a'r Diwygiadau blaenorol y bendithiwyd ein gwlad a hwy, a dengys fel y mae yn dwyn nodau yr anianawd Gymreig. Ymddengys i mi iddo gymeryd mwy o amser gyda'r rhan hon na chyda'r rhanau dilynol. Gwna rai gosodiadau na fedraf gydweled a hwy, ac nid wyf yn credu y ca odid neb arall i gydweled chwaith. Prin y meddyliasiwn fod neb heddyw yn derbyn y ddamcaniaeth o ysbrydoliaeth eiriol (verbal inspiration). Ond fe wna "Herodius" hynny. Mae ganddo berffaith hawl i gredu felly, er y siomir fi yn fawr os mai effaith y Diwygiad fydd ailfywhau y ddamcaniaeth honno. Ond er yn anghytuno a'r awdwr ar rai pethau, ac er teimlo yn siomedig na buasai ganddo rywbeth ar y possiblrwydd i'r Diwygiad fynd yn gymharol ddiwerth, nid oes ynof unrhyw betruster i gyhoeddi Herodius" yn oreu, ac yn deilwng o'r wobr. J. MACHRETH REES. Englyn: "Y Diwygiad." Derbyniais i6eg o gyfansoddiadau ar y testyn uchod. Dygant y ffugenwau canlynol:—" Ap Meirion," Collwyn," lanto," Gwyllt," "Ap Tango," Treffynon," "Ynys Ogo," "Glynronwy," Llew o'r Llwyn," "Ated Wyn," "Engan," "Cymro," "Y Diwygiedig," E. o'r Glyn," Dewi," ac Aleph." Yr wyf yn rhyfeddu mor reolaidd a chywir o ran mesur a chynghanedd ydynt. Er nad oes dim an- mhriodol neu ddichwaeth yn eu syniadau, nid oes yr un o honynt yn orchestol yn yr ystyr honno. Cyll rhai pur dda oblegyd tipyn o ledchwithdod cystrawenol, ac un neu ddau oherwydd nad oes berf yn eu henglynion. Y chwech olaf a nodais ydyw y rhai goreu, fel yr ymddengys i mi, o ychydig iawn. Er fod "Aleph" yn terfynnu braidd yn wan, tueddir fi i gredu ei fod yn rhagori o rywfaint ar y n 0 gweddill. Gwobrwyer ef. Telyneg: Blodau'r Grug." Ymgeisiodd pump ar y testyn hwn, a llawen genyf allu mynegi eu bod i gyd yn addawol fel beirdd. Amlygant allu awenyddol, ond prin y medd yr un o honynt syniad hollol glir am ansawdd a nod angen telyneg. Er nad oes yn yr un o honynt feiau na diffygion anafus, gallasai y mwyafrif o honynt fod beth yn gywirach a destlusach o ran iaith, a pheth yn fwy ystwyth a rheolaidd o ran mydr. Gan fy mod wedi gwneud man nodiadau ar y papyrau, nid ychwanegaf yma. Ar ddau neu dri o gyfrifon saif cynyrchion "Egwan," "Blodau Eithin," a Bugail" rywfaint yn is nag eiddo y gweddill. Anfonodd "Spero" gyfansoddiad bach tlws a melus i mewn. 0 ran ei olwg allanol, aflerw ydyw eiddo Bugail Hafod y Cwm," a bu agos i mi, ar y cyntaf, ei fwrw heibio fel ysgymun- beth. Wrth fanylu arno, gwelwn ei fod yn cynwys rhinweddau gwerthfawr. Dylasai ddefnvddio mwy o bapyr-(a oes treth arno yn Llundain?)—a gosod ei faiddoneg allan mewn tri phennill clir 'yn lie rhedeg eu linellau yn mlaen ar ddull pryddest. Y ddau olaf yn sicr yw y rhai goreu, ac wedi meddwl cryn dipyn arnynt, ymddangosant i mi yn gyfarfal mewn teilyngdod. Felly rhaner y wobr yn gyfartal rhwng "Spero" a "Bugail Hafod y Cwm." Ar air a chydwybod, IOLO CARNARVON.
CYLCHDAITH WESLEYAIDD GYMREIG…
News
Cite
Share
CYLCHDAITH WESLEYAIDD GYMREIG LLUNDAIN. Cynhaliwyd cyfarfod y Genhadaeth Dramor yn City Road a Gothic Hall a Poplar. Dyma'r adeg o'r flwyddyn y cynhelir y cyfarfodydd hyn yn Ne a Gogledd Cymru yn ogystal ag yn Llun- dain Gymreig. Cynhaliwyd y cyntaf yn City Road, pan y cymerwyd y gadair gan Mr. John Williams, Worship Street, brawd teilwng a da, ac un ag sydd wedi bod yn ffyddlon gyda'r achos yn y lie hwn am lawer blwyddyn ac er ei fod yn mhell dros ei bedwar-ugain-mlwydd y mae yn dirf ac yn iraidd, ac yn teimlo yn addfed ar gyfer y wlad well" pan ddelo'r alwad. Cafwyd anerchiad, yn llawn dyddordeb, ar y Genhadaeth Dramor a'i gwaith," gan Mr. J )avid Owen, Russell Gardens, a diau yr erys ei sylwadau dylanwadol yn hir yn nghof y gwrandawyr. Dymunwn iddo hir oes i draddodi llawer anerchiad eto. Cynhaliwyd yr a 1 yn y Gothic Hall ( West End). Cymerwyd y gadair gan Mr. Ebenezer Hughes, a chafwyd anerchiadau rhagorol gan 9 11 Mri. J. H. Edwards, Earl's Court, ac Edmund Evans--dau frawd mewn cydymdeimlad llawn ar gwaith cenhadol. Cafodd eu hareithiau argraff ffafriol ar y gynulleidfa. Cynhaliwyd y trydydd cyfarfod yn Poplar. Yn absenoldeb Mr. Meredith cymerwyd y gadair gan Mr. L. Tiddy Jones. Traddodwyd anerch- iadau rhagorol gan Mri. W. D. Jones a Hugh Watkin, dau frawd ieuanc o Gothic Hall. Hwn oedd y tro cyntaf i'r ddau hyn ddod allan fel areithwyr, ac nid yr olaf ni a obeithiwn. Er mai Poplar yw yr eglwys leiaf mewn rhif yn y Gylchdaith hi ydyw y fwyaf ei haelioni tuag at y Gangen hon, a chyfranwyd ganddi y flwyddyn ddiweddaf y swm o 39p. 5s. IIC. Cymerwyd rhan )'n yr oil o'r cyfarfodydd gan y Parch. T. Jones, y gweinidog, a chan Mr. L. Tiddy Jones, ysgrifenydd cenhadol y Gylchdaith. Dyma foneddwr sydd wedi gwneyd gwasanaeth gwerthfawr a llwyddianus am lawer o flynyddau. Diolchwyd yn wresog i'r hen gasglyddion, ac etholwyd y rhan fwyaf o honynt at y gwaith eleni eto. Da genym allu dweyd fod y lie olaf, sef Poplar, wedi cael ymweliad bendigedig yn ystod y flwyddyn gan yr Ysbryd Glan, ac y mae yn dda genym allu dweyd fod y xwres-fesurydd yn dal i fynu yn nghymydogaeth y boiling point o hyd,-cynydd sylweddol yn rhif yr aelodau, ac arwyddion amlwg nid yn unig fod y gwaith yn myned rhagddo ond ei fod i fyned rhagldo yn y dyfodol.
Y LLOFFT FACH; t
News
Cite
Share
,d'od yno yn ei ddillad a'i iawn bwyll, ei wallt a'i farf wedi eu cribo'n ofalus, ei wyneb a'i ddwylo'n lan, a'i ddillad mor daclus a syber a dillad neb yn y lie. A mwy na'r cwbl, yr oedd tinc edifeir- wch yn ei siarad. Llestr hytrach yn fas oedd gan SaWr Pantie, ac nad oedd eisiau cymaint a hyn i'w lanw dros yr ymylon. Dyma beth o'r ,dyferion roddodd Salt allan i'w canu :— Af y'mlaen dan waeddi, Pechais, Af a chwympaf wrth ei draed, Am faddeuant am fy ngolehi, Am fy ngi'anu yn ygwaed." Canu! ofnwn am fy hoedl gan mor angerddol ydoedd. Wedi dyblu, a dyblu, a dyblu, dyma Tomos ar ei liniau yn y fan lle'r oedd, ac yn -dechreu gweddio cyn i'r canu ddybenu. Gweddio ie, nes gwneud i'r gynulleidfa deimlo os nad oedd gweddio yn y nefoedd, fod un peth pwysig yn ddiffygiol yno. Ond i ba ddyben yr ymhelaethaf? Wn I yn y byd pa bryd y daeth y diwedd, ond yr oedd 'rhen Jew yn perthyn i'r fintai er ys meityn. Profodd ei ddychweliad yn gyffroad cyffredinol, ac ychwanegwyd llawer •at yr eglwys ar ei ol. Dwy flynedd y bu Dajydd Morus byw ar ol d'od at grefydd, ond bu fyw yn ddigon hir i argyhoeddi pawb fod gwreiddyn y mater ganddo. Hoffai gyfeirio ato ei hun fel "hen bentewyn," a thestyn ei bregeth angladd ydoedd-" Onid pentewyn yw hwn wedi ei achub o'r tan ? O'r rhai oedd yn bresencl yn y cwrdd rhyfedd hwnw, rhwng pob symudiad, yr wyf hyd at fod yn sicr nad oes yma neb yn awr ond Dinah Tanllofft. Ac y mae cetyn o oedran ar Dinah. (I''lCJ barhau.)